Ísafold - 14.07.1917, Side 1

Kemur út tvisvar
í viku. VerSárg.
B kr., erlendis T1/^
kr, eSa 2 dollar;borg-
ist fyrir miöjan júlí
arleudis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint
XLIV. árg.

ísafoldarprentsmiðja. Ritstjdrl: Úlafur Björnsson. Talsimi nr. 455-
Reykjavík, laugardaginn 14. júlí 1917.
Uppsögn \8krlfl.
bundin vlS áramót,
er óglld nema kom
in bó tll útgefanda |
fyrlr 1. oktbr. og /
sé kaupandl skuld-
laus vlS blaBiS.
4$. tölnblað
f »R©ynslan er sannleikur« sagði *R©pp« ©K
þótti~a?> vitrari maftur. Reynsla aíheime hefir
dtemt Fordbila a?> vera bezta allra bila og
alheims dóm verbur ekki hnekt. Af Ford-
bilum ern fieiri á ferb i heiminum en af öll-
um öörum biltegundum samanlagt. Hvað
sannar þab? Þab sannar þaö. Fordbillinn
er beztnr allra bila enda hefir hann nnniö
sér öndveigissœti meöal allra Bila, hjá öllnm
þjóöum, og hlotið heiöursnafniö
V eraldarvagiu
Fást ab eins hjá undirrituðum sem einnig
selur hinar heimsfrœgn DIJNLOP DEKK og
SL0NGUR fyrir allar tegnndir bila.
P. Stefánsson,
Lœkjartorgi 1,
AlþýöuféLbóka8afn Templaras. 8 kl. 7—8
Ljrgarstjóraskrifst. opin dogl. 10—12 og 1—8
Btejarfógetaskrifstofan opin v. d. 10-12 og 1—6
Bæiargjaldkerinn Lanfásv. 6 kl. 10—12 og 1—6
íftl&ndsbanki opinn 10—é.
"áLF.UAi. Leatrar-og skrifstofa 8 árd.—10 oifid,
Alm. fundir fld. og ed. 81/* síöd.
Landakotskirkja. Gnðsþj. 0 og 0 á heU um
Júandakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
L&ndsbankinn 10—3. Bankastj, 10—12
Laudsbókasafn 12—8 og 6—8. Útlán 1—8
Lftndsbúnaöarfélagsskrifstofan opin frá 12—2
tíAndsféhirbir 4—6.
Xi vttdesiminn opinn daglangt (8—9) virka daja
iiölga daga 10—18 og 4—7.
Listasafniö (lokað fyrst um sinnj
'NMiúrugripasfttniö opiö 1 */t—2*/t á snnnud.
Pósthúsib opiö virka d. 0—7, sunnud. 0—1.
@&mábyrgb Islands kl. 1—6.
Stjórnarráðsskrifatofurnar opnar 10—4 dagl.
Tftlaími Reykjavikur Pósth.8 opinn 8—12. .
Y&filstnðahœliÖ. Heimsóknartimi 12—1
Þjóbmonjasafnib opiö sd., þrd. og fid. 12—2
JÞjóÖskialasafniö hvern virkan dag kl. 12—8
og 8—8 síöd.
' Frá alþingi.
Stjórnarskifti — eða hvað ?
Þar gerist ekki mikið eða mark-
vert fyrir framan tjöldin — enn
sem komið er. Nefndir eru ný-
seztar á rökstóla og lítið frá þeim
komið, svo sem vonlegt er.
Eitthvað mun hugsað um það
bak vi.ð tjöldin í stjórnarflokkn-
um að breyta til um »þá þríhöfð-
uðu«, en ekki gott að vita hvað
úr verður.
Vér höfum ekki dregið dul á,
að vér teldum nauðsyn brýna á
því að breyta stjórninni tii batn-
aðar, þ. e. fá i hana unga, ötula
framkvæmdamenn með sérstakri
þekking á viðskiftamálum. En
slíkri breytingu mun víst ekki
verða að fagna, eftir því sem net
eru úr garði gerð í þinginu.
í þingbyrjun kvað Framsóknar-
flokkurinn hafa verið að hugsa
um að dubba annan mann upp í
atvinnumálaráðherra, en ekki varð
úr því. Og upp á síðkastið er
raælt, að þeir muni lausari í sessi
forsætisráðherrann og fjármála-
ráðherrann en S. J. — »Þversum«
kvað heimta bankastjóraembætti
B. Kr. veitt, en hann vilja halda
því opnu fyrir sig,' og heldur vilja
sleppa ráðherraembættinu en að
missa af Landsbankanum, og fari
hann, er talið víst að J. M. fari
lika.
Svona mun málum horfa við
sem stendur — hvað sem úr
verður.
Ný frmnvörp.
1. Gísli Sveinsson flytur frum-
varp um breyting á áfengisbann-
löggjöfinni og lögum um bann
gegn tilbúningi áfengra drykkja,
á þá leið, að hálfar sektir fyrir
brot renni í bæjar- eða sveitar-
sjóð þar sem brot er framið, í
stað þesB að nú renna þær í
landssjóð.
Flutningsmaður ætlast til þess,
að sveitarfélög og einstaklingar
láti sér annara um lögin, ef
sveitarfélag þeirra nýtur góðs af
beinlínis, en segir, að hvorki geti
komið til mála að bera sérstak-
lega fé á lögreglustjóra, til að
gæta þessara laga, né heldur að
launa sérstaka bannlögreglu.
Frv. þetta kom til 1. umræðu
í N.-deild í gær.
Taldi flutningsmaður (Gísli
Sveinsson) líkl. að frv. þetta ætti
að verða til þess, að bæjarstjórnir
og sveitarstjórnir legðu sigmeira
í framkróka um að koma upp
brotum. Dygði þetta, og væntan-
leg tollgæzla hér í Reykjavík,
ekki til þess að eyða bannlaga-
brotunum, sem mjög mikið væri
nú kvartað undan, eða að minsta
kosti til að minka þau, þá væri
í rauninni ekkert fyrir uppihald
laganna gerandi. Hitt næði engri
átt, sem raddir hefðu heyrst um,
að skipa sérstaka lögreglu. Kostn-
aður við það, ef í lagi ætti að
vera, myndi nema hundruðum
þúsunda króna.
Annars fanst honum menn al-
ment vera of hörundssárir út af
brotum á þessum lögum. öll lög
væru meira og minna brotin, er
menn virtust gera meira veður
út af brotum á þessum lögum
heldur en öðrum lögum. Lög-
brot öll væru ill, og því væri
þetta frumvarp fram komið, að
hann vænti að það gæti komið
að nokkru haldi til að fækka
brotunum á þessum lögum. Þeir
þingmenn, sem bæru þessi lög
fyrir brjósti, ættu því að styðja
þessa breytingu á þeim.
Aðrir tóku ekki til máls, og
var frumv. vísað til 2. umr. og
síðan til allsherjarnefndar.
2. Gísli Sveinsson og Jörund-
ur Brynjólfsson flytja frumvarp
um skiftingu bæjarfógetaembætt-
isins í Reykjavík í tvent, dómara-
embætti og tollstjóraembætti.
Frv, þetta kom til 1. umræðu
í N.-deild í gær. Urðu um það
nokkurar umræður.
Flutningsmaður frumv. Gisli
Sveinsson tók fyrstur til máls. Gat
hann þess, að orsökin til þess að
frumvarp þetta væri komið fram,
væri sii, að embættið væri orðið svo
umfangsmikið, að eiun maður gæti
ekki þjónað þvi svo vel færi. Þetta
væri margbrotuasta embætti landsras
og væri allsendis ómögulegt fyrir
einn mann að taka beinan þátt í
framkvæmd verka þeirra, sem emb.
fylgdi. Það væri yfirleitt ágóði fyr-
ir landið i heild sinni, að embætti
væru eigi annameiri en það, að
embættismaðurinn gæti vel kotnist
til að hafa eftirlit með öllum mál-
um, sem undir embættið heyra. Og
þó að skifting embættisins kosti
meira en áður, þá mundi þeð marg-
borga sig. Embættið væri tekju-
mesta embætti landsins. Tekjurnar
væru ekki að eins miklu tneiri,
heldur margfalt meiri en annara emb.
í landinu.
Eins og nú stæðu sakir, færi vel
á að skifta emb., þar sem það væri
laust og yrði ef til vill bráðum
veitt, og væri því rétt að koma
þessari breytingu á nú.
Það hefir áður verið bent á að
nauðsyn væri að koma á tolleftirliti.
Væri meiningin eftir þessu frum-
varpi að setja á stofn sérstaka toll-
gæzlu með tollstjóra sem stjórnanda.
Þingsályktunartillaga hefði verið sam-
þykt á þingi 1915 til stjórnarinnar
um að athuga og koma fram með
frumvarp um sérstaka tollgæzlu í
Reykjavík, en sér til mikillar furðu
hefði hvorki fráfarandi eða núvér-
andi stjórn hreyft við málinu.
Vöruflutningar til Reykjavikur hafi
margfaldast á siðastliðnum árum, og
mikill hluti vörumagns þess, sem til
landsins flytjist hér eftir, muni koma
tii Rvíkur, og megi gera ráð fyrir
að vöruflutningar til Reykjavíkur
verði meiri eftir stríðið en fyrir,
þar eð útlit sé fyrir að skifti verði
mikil við Ameríku, og fari vaxandi,
og yrði skipaferðum líklega hagað
þannig, að mestur hluti birgða þeirra
sem til landsins koma, flytjist til
Reykjavíkur.
Nú væri mikið talað um einka-
söiu landssjóðs á ýmsum vprum;
leiddi af því að hingað flytjist meiri
birgðir en áður.
Ekki væri örgrant að menn álitu
að farið sé í kringum tolllögin og
hefði eins og kunnugt væri,
komist upp um ekki lítilfjörleg toli-
svik Má álíta að bæði sjálfrátt og
ósjálfrátt fari margt í handaskolum
í tollgreiðslu manna, og ætti það
að miklum mun að lagast, ef sér-
stök tollgæzla væri sett á fót.
Nú væri einnig svo háttað hjá
oss, að bann væri við því að flytja
sumar vörur inn í landið, þ. e-
áfengi, og mundi það falla undir
tolistjóra og skifstofu hans, að gæta
þess að aðflutningbannslögin yrðu
ekki brotin innan hans umdæmis;
mætti vænta þess af stofnun sérst.
tollgæzlu, að komið yrði í veg fyrir
að áfengi flytjist í land í Rvík.
Dómaraembættinu fylgdu öll dóm-
störf, réttarstörf og lögreglumál.
Tollstjóri hefði á hendi tollgeymslu,
tollheimtu og skattheimtu.
Laun þau, sem frumv. gerir ráð
fyrir (5000 kr. byrjunarlaun með
hækkun upp í 6000 kr.), ekki of há,
þar sem í þessi embætti yrði að
setja vel hæfa menn, op; !ö fin
ábyrgarmikil og hin virðingarmestu.
Tekjur af fógetaembættinu með
fyrirkomuiaginu sem nú er hafa ver-
ið 20—30 þús. kr. 1916 voru þær
28,700 kr. Er þó á því ári mikil
rýrnum á sumum tekjuliðum, t. d.
afgreiðslugjaldi skipa, sem var 1914
5793 kr., en 1916 að eins 935 kr.
Þessi liður og aðrir Hkir mundu
hækka óðat eftir stríðið.
Það mætti gera ráð fyrir að skift-
iug bæjarfógetaembættisins yrði eng-
inn aukakostnaður fyrir landssjóð.
Stakk upp á að frumv. yrði, að
aflokinni umræðu, vísað til allsherj-
arnefndar.
Næstur tók til máls jorsatisráð-
herra; sagði að stjórnin hefði ekki
séð sér skylt að koma með frum-
varp þessa efnis. Aleit málið illa
undirbúið. Eftir þeirri skifting sem
frumvarpið gerði ráð fyrir, yrði eng-
um störfum létt aí bæjarfógetanum,
þar sem sú regla hefði verið höfð,
að fulltrúi bæjarfógeta hefði með
höndum það sem viðkom tollum.
Það sem gerði embættið örðugast
er lögreglustjórnin, og meðan hún
væri sameinuð embættinu, yrði
bæjarfógetinn að forsóma hana. Það
væri varla hægt að heimta svo mik-
ið fé af bæjarstjórn, sem þyrfti til
þess að lögreglustjórnin yrði góð.
Alþingi hefði neitað um framlag til
lögreglustjórnar í Reykjavík. Væri
það þó víða gert erlendis, að þjóð-
irnar veittu fé til lögreglu í hinum
einstöku bæjum. Það yrði ekki hjá
því komist að iögreglustjórnin yrði
forsómuð, meðan hún væri sameinuð
dómsmálum, nema því að eins að
bæjarstjórn veitti fé til sérstaks lög-
reglufulltrúa.
Hvað viðviki tolleftirliti tollstjóra,
yrði það ómögulegt nema þvi að
eins að tollbúð væri til, ómögulegt
vreri að rannsaka farþegaflutning og
annan flutning, nema f húsi. Það
yrði því að kosta meiru til, ef skift-
ing ætti að verða, heldur en það
sem frumv. færi fram á. Samkvæmt
frumvaipinu væri skiftingin nokkuð
kákkend, alt of lág áætlun um skrif-
stofukostnað. Dómsmálin kæmust
ekki af með 1 fulltrúa og 1 skrifara,
þar sem t. d. - veðmálabókin tæki
mann óskiftan. Viðurkendi að það
yrði hægra að framkvæma bannlög-
in, væri sérstök tollgæzla í Rvik, en
sú verkun næði ekki lengra en til
Reykjavíkur, mætti eftir sem áður
flytja vín á land í Hafnarfirði og
Viðey og þaðan hingað, eins og
þráfaldlega hefði komið fyrir.
Gisli Sveinsson sagði að það hefði
verið stjórninni skylt að koma með
frumv. um þetta efni, samkvæmt
þingsályktunartill. e. d., þrátt fyrir
það, að þingsályktunartillagan hefði
verið afgreidd frá þinginu, áður en
núverandi stjórn tók við völdum.
Þingsályktunartill. næðu ekki ein-
ungis til stjórnar þeirrar, sem hefði
völdin þegar þær væru samþyktar,
heldur til allra þeirra stjórna, sem
með völdin færu og á meðan fram-
kvæmd á þingsályktunartill. færi ekki
fram.
Gat þess að verið væri i bæjar-
stjórninni að undirbúa lögreglufull-
trúacimbætti. Áleit að 2 fulltrúar
nægðu, þó embættinu væri skift, þar
sem í iaun og veru væri að eins 1
fuJltrúi núna, þar sem kunnugt væri
að annar umræddra fulltrúa hefði
fulltrúastarf í stjórnarráðinu að
rækja, og það heimti mestantíma hans.
Væri bezt að þrfskifta embættinu,
í dómsmál, lögreglustjórn og toll-
stjórn, en áleit að við tviskiftingu
mætti una.
Samkvæmt áliti forsætisráðherra
væri tala tollvarða eigi nægileg, en
úr því yrði reynslan að skera. Hvað
viðviki tollbúð, áleit hann sjálfsagt
að landssjóður legði fé til þeirrar
byggingar. Benti á að notast mætti
ef til vill við geymsluhús það hið
mikla, sem landssjóður hefði látið
byggja rétt iunan við Battariið, og
sem fáir skildu til hvers væri.
Forsatisrdðherra sagði að ef
skiftingin yrði eins og frumv. gerði
ráð fyrir yrði*lögreglumál ætíð út-
undan eins og verið hefði. Nægði
ekki 1 fulltrúi fyrir dómsmálin, þar
sem 1 fulltrúi yrði altaf að vera við
á afgreiðslustofunni og annar þyrfti
að vera á vakki til að framkvæma
lögtök, halda uppboð o. s. fr.
Orðahnippingar urðu nokkurar
milli forsætisráðherra og G. Sv. út
úr þvi, að stjórnin skyldi ekki hafa
lagt neitt frumvarp fyrir um fyrir-
komulag bæjarfógetaembættisins í
Reykjavík.
3. Frv. um stofnun stýrimanna-
skóla á ísafirði
flytja þeir Matthias Ólafsson og Sk.
Thoroddsen.
4. Gisli Sveinsson og Magnús Guð-
mundsson bera fram frumvarp
til nýrra forðagæslulaga.
Aðalbreytingar í frv. frá gildandi
forðagæzlulögum, eru þær, að sýslu-
nefnd kjósi forðagæzlumenn í stað
hreppsbúa, að forðagæzlumenn ráði
sjálfir fyrirkomulagi á bókum sinum
og skýrslum, í stað þess að nú er
fyrirskipað form á þessu hið sama
um alt land, að hreppssjóðir leggi
til bækurnar, eins og aðrar hrepps-
bækur, en ekki landssjóður, eins og
nú, og að laun forðagæslumanna sé
5 kr. á dag, í stað þess að nú taka
þeir »borgun eftir samkomulagi við
hreppsnefndina, alt að 2 kr. á dag«
3. Einar á Geldingalæk flytur aftur
annað frv. um að nema forða-
gæzlulögin úr gildi, en setur
ekkert i staðinn.
6. Bjarni frá Vogi flytur br.till. við
frv. um afnám verðhækkunar-
tolls á ull, og fer breytingin i
í þá átt, að afnema verðhækk-
unartollslögin með öllu.
7. Þingmenn Sunnmýlinga flytja
frumvarp um breytinguá Lands-
bankalögunum i þá átt, að út-
bú það frá bankanum, sem
heimilt er að setja á stofn á
Austfjörðum, sé bundið við
Suður-Múlasýslu.
8. Þingmenn Norðmýlinga vilja
skifta Hróarstungu-læknis-
héraði í tvent, þannig að
Borgarfjarðarhreppur verði
sérstakt hérað og nefnist