Ísafold - 08.12.1917, Page 1

.! Kemur út tvisvar :
l viku. Verðaiy.
5 kr., erlendie 71/,,
: kr. eða2 doliar;bors >
Jst fyrir miSjau juli |
erlendis fyrirfram. j
! LauBasala 5 a. eint )
Uppsögn fskrifl.
bundin vlð áramót
er ógild nema kom-
in sé til útgefands
fyrir 1. oktbr. og
sé kaupandl skuld
laus viS blaðlS
XLIV. írp
Reykjsvík, lau^ardaginn 8. des. 1917
74. tölnblað
f^Reynslan er sannleikur^ sagði *Repp« og
þótti að vitrari maftur Reynsla alheims hefir
dæmt Fordbila a?) vera bezta allra bila og
alheims dóm verhur ekki hnekt. Af Ford-
bilum eru fleiri á ferð í heiminum en af öll-
um öbrura bíltegundum samanlagt. Hvað
gannar það? Það sannar það. Fordbillinn
«r beztur allra bíla enda hefir hann unnið
sér öndveigissæti meðal allra Bila, hjá öilum
þjóðum, og hlotið heiðursnafnið
Veraldarvagn
Fást að eins hjá undirrituðum sem einnig
selur hinar heimsfrægo DUN-LOP DEKK og
BL0NÖUR fyrir allar tegundir bila.
P. Stefánsson,
Lækjartorgi 1,
M i n n í s 1 i s t i.
A-lþýðufóLbókasafn Templaras. 8 kl. 7—8
> srgarstjóraskrifst. opin dagl. 10 »-12 og 1 - R
‘tejarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—12 og 1—5
d'Bj&rgjaldkerinn Laufásv. 5 kl. 10—12 og 1—5
adandsbanki opinn 10—4.
Lestrar-og skrifstofa 8árd.—1G rfiöd.
ó.lm. fundir fid. og sd. 8l/a síhd.
.andakotskirkja. önðsþj. 8 og 6 á helgnm
jtavdakotsspítali f. sjúkravitj. 11—1.
.andsbfi,nkinn '10—8. Bankastj. 10—12
^andsbókasafn 12—3 og 6—8. Útlán 1—8
Uandsbdnaðarfélagsskrifstofan opin frá 12—2
Uandsféhirbir 10—12 og 4—5.
.««dsslminn opinn dagiangt (8—8) virka dttga
helga daga 10—12 og 4—7.
Listaaafnið opið á sunnudögum kl. 12—2.
ítúrugripasafniö opið 1*/b—2J/a á aunnud.
Pó ithúsið opið virka d. 8—7, sunnud. 8—1.
^umábyrgb Islands kl. 1—5.
Hjórnarráftsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Cahjími Reyk,]avíkur Pósth.8 opinn 8—12.
^ifilstaðahælib. Heimsóknartimi 12—1
Þ^óðmenjasafnið opið sd., 12l1/*
Þjóððkiaiasafnið opið sunnud., þriðjud. og
fimtudaga kl. 12~2.
Brezku samningamir.
Svo mikið, sem um það var talað
á sinni tíð, að enginn nauður heíði
til rekið að gera í öndverðu neiaa
»brezku samninga* — mun eng-
jnn viti borinn maður, bera leng-
ur brigðurá hina óhjákvæmilegu nauð-
syn í því eíni.
Undanfarin 2 ár bafa þeir samn-
ingar verið ^erðir of seint, því það
er mjög mikils virði og áríðandi
fyrir alla þá, er útgerð rækja að fá
að vita sem fyrst hvaða verði þeir
mega búasst við af Breta hálíu á
fiskafurðum. Margur maðurinn mun
beinlínis þuría að biða eftir þeim
íréttum, áður en hann ræður víð sig,
hvort hann á yfiiieitt að ráðast nokkuð
í útgerð.
Fyrir því er það brýn nauðsyn,
að landsstjórnin vindi sem allra bráð-
astann bug að þvi að fá samninga
gerða sem fyrst upp úr nýári. Ef
senda þarf menu til Bretlands, sem
senuilegt er, þarf að nota til þess
fyrstu ferð, sem hægt er.
Ný tilhögnn á bæjargjöldnm.
Fyrir 14—15 árum voru tekjur
alls landsins taidar rúm 3/4 miljón
krónur á ári o g gjöldin miðuð við
þær, eða svo nákvæmlega sé tilgreint
eru tekjur íslands i fjárlögum X902
—1903 taldar 1.535.000 kr.
En svo hefir öllu fleygt fram og
byltingasamt orðið, að nú eru tekj■
ur 0g gjdld Reykjavíkur meiri en
tekjur og gjold alls landsins fyrir ij
árum. 1 »fjárlögum« bæjarins er
gert ráð fyrir 780.000 króna tekjum
og nokkuð minni gjöldum.
Það eru því meiri bæjarskattgjöld
pr. nef að meðaltali, sem hér í bæ
þarf nú að fá frá 16.000 manns,
en iandssjóðsgjöldin á 80 000 manns
námu þá. Og væru þessum rúml.
780.000 kr. jafnað niður á bæjar-
búa sem nefskatt, mundi hann nema
minst 48 krónum á mann eða yfir
200 kr. á meðalfjölskyldn,
Þegar orðið er um svo afarmiklar
fjárhæðir að tefla, eins og hér hefir
verið geið grein fyrir, má það vera
hverjum manni Ijóst, hversu stór-
áríðandi er, að bæjarsköttunum sé
réttilega i kerfi komið.
Sú aðal-tekjugrein, sem Reykja-
víkurbær hefir lifað á, útsvara niður-
jöýnunin, hefir lengi þótt lítt viðun-
andi, og það með réttu. Niðurjöínun
»eftir efnum og ástæðum« á ekki
við þegar svo mikið fer að fjölga
skattþegnum, að persónuleg þekking
þeirra, er hafa niðurjöfnunina á hendi,
á högum hvers einstaks, getur ekki
átt sér stað,
Svo er nú komið hér í Rvik og
»útsvara«-fyrirkomulagið þvi orðið
úrelt með öllu.
Þetta hefir bæjarstjórninni verið
Ijóst, því i vetur á fundi 1. marz,
kaus hún þriggja manna nefnd til
að »ihuga hverjar breytingar megi
gera á fyrirkomulagi því, sem nú
er, um skattagjöld í bæjarsjóð. Sér-
staklega er nefndinni ætlað að at-
huga, hvort eigi væri tiltækilegt að
breyta lóðargjöldum þannig, að þau
verði ákveðin i hlutfalli við verð-
mæti lóðanna. Ennfremur hvort
eigi muni tiltækilegt að leggja á
lóðir sérstakt verðhækkunargjald«.
Sömu nefnd er falið áð íhuga, hvort
eigi megi breyta fyrirkomulagi þvi,
er nú er, um »aðaltekjustofn bæjar-
ins, aukaútsvörunum, í hagkvæmara
form«,
í þessa nefnd voru kjörnir bæjar-
fulltrúarnir Jón Þorláksson, Sigurður
Jónsson og Sveinn Björnsson. Hefir
nefndin nú lokið störfum sínum og
sent frá sér all-itarlegt nefndarálit
ásamt frumvarpi um nýtt bæjar-
gjalda-fyrirkomulag.
í stað útsvaranna leggur nefndin
til að tekinn verði upp beinn tekju-
skattur og er mælikvarðinn ákveð-
inn á þessa leið:
Tekjuskatt skal greiða í bæjarsjóð
samkvæmt ákvæðum þeim, er hér
fara á eftir:
I I I I II I I I 1 i I |
, \ 3
1 I 1 1 I j | | I 1 | 1
1 1 l 1 1 1 1 I 1 1 1 1 SO'
►H
O 0\vh\ (0 M ►H ►H
O O O ►H or vo -þx O o\ OJ
O O O O O O O 0 O O O 0 0
O O O O O O O 0 O O O 0 0
| I I ] I | I 1 | 1 | 4
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 I 1
O CTQ ►-« 1 1 1 1 1 1 1 1 I 1 SO OK
TT O ON wn -Þ- to ►H ►H ►H
O O O <! ►H <s\ sO ■4^ O
O O O O O O O O O O O O
O O O O O O O O O O O O
pn
I I I I | | I I J j I s*r
1 1 1 I I f 1 1 1 1 1
o\ v-o -Þ- to ►H
►-* >-» H* ►-*
i 0 0 ON to'" 0 0 0 to 0 0 O OJ 0 tð _ O to _ 0 _ © ►H O
000 o ©""“ o ‘ o" O O ‘ o"
Lóðargjðldunum leggur nefndin til
að breyta þannig, að af öllum lóð-
um, bygðum og óbygðum, skuli
greiða gjald í bæjarsjóð, er nemi x
krónu af hverjum 100 krónum af
virðingarverði lóðarinnar og skuli
lóðirnar metnar upp 10. hvert ár.
Þessar tvær tekjugreinar ætlast
nefndin til að verði aðaltekjulindir
bæjarins og muni tekjuskatturinn
nema ekki minnu en útsvörin síð-
ustu árin, en lóðargjaldið sennilega
um 60.000 kr. eins og nú stendur
um verðmæti lóða í bænum. Fyrra
atriðið hefir nefndin rannsakað með
því að bera saman aukaútsvör gjald-
enda í Reykjavík 1916 og áætlaðan
tekjuskatt sömu gjaldenda 1915.
Til þess að hafa framkvæmd þess-
ara nýju skattalaga bæjarins vill
nefndin láta skipa sérstakt skattaráð,
7 manna nefnd. Sé einn þeirra
fastur embættismaður, skaltstjóri,
skipaður af Stjórnarráðinu, að fengn-
um tillögum bæjarstjórnar, og hafi
hann 4000 kr. lann. En skattaráðs-
mennina 4 skuli kjósa með almenn-
um kosningum, og tvo af bæjar-
stjórn.
«ry 80
Þakklætiskveðja.
í haust sendu íslenzkir stúdentar,
eldri og yngri, Júlínsi Lassen laga-
prófessor við Khafnarháskóla, og
margra ára Garð-prófasti, skrautritað
ávarp og fagurt, útskorið skrín úr
hvalbeini, í þakklætis og við.urkenn-
ingarskyni fyrir Ijúfmensku hans og
vinsemd í garð íslendinga, þau ár,
sem hann hefir gegnt Garð-prófasts-
störfum, en af þeim lét hann nú í
haust.
Prófessorinn hefir út af þessu beð-
ið Isafold fyrir eftirfarandi þakklætis-
kveðju:
Den smuMe Adresse med de
hjærtelige Ord og det slcjönne is-
landske Kunstvœrk, som islandske
Akademikere have sendt mig i An-
ledning af, at jeg opgiver min Em-
bedsvirksomhed, har beredt mig en
meget stor Glœde. Jeg beder herved
dem alle mödtage min dybefölte
lak.
Jul. L a s s en
Professor og Regensprovst.
t
Sigurður Guðmundsson
Selalæk.
Hinn 23. okt. andaðist að heimili
sínu, Selalæk á Rangárvöllum, Sig-
urður óðalsbóndi Guðmundsson. —
Hann var fæddur á Keldum i sömu
sveit 13. ágústmán. 1861. Voru
foreldrar hans Guðmundur Brynjólfs-
son, Stefánssonar frá Kirkjubæ (f.
r794) og 3. konu bans Þuriðar Jóns-
dóttur, Sigurðssonar frá Skarðshlið
undir Eyjafjöllum. Var Guðmundur
talinn auðugasti bóndi héraðsins á
sinni tíð, að löndum og lausum aur-
um, og sagt er, að komið hafi til
skifta eftir hann 50 jarðir og jarða-
partar stærri og smærri. Sigurður
ólst upp á Keldum hjá foreldrum
sínum og dvaldi þar þangað til hann,
23 ára gamall, kvæntist Ingigerði
Gunnarsdóttur, hreppstjóra Einars-
sonar i Eystri-Kirkjubæ og reisti bú
í Vetleifsholti vorið 1884. Bjuggu
þau þar eitt ár og fluttu síðan að
Vetleifsholtshelli og bjuggu þar rúm
20 ár. Eftir að Sigurður fluttist að
Helli kom það í ljós, hver búhðldur
hann var, tók hann brátt til starfa,
að jarðar- og húsabótum. Þurkaði
hann með sknrðum ailstóran blett
til þess að reisa bæinn á og hlöðnr
og peningshús bygði hann þar miklu
stærri og myndarlegri en þá var títt.
Vetleifsholtshellir er næsti bær við
hina miklu gullkistu, Safarmýri, en
not hennar vorn mjög stöpul í rign-
ingasumrum, sá Sigurður brátt, að
eigi mátti við svo búið standa og
að hans ráðum var gerður skurður
eftir endilangri mýrinni til þess að
flytja vatnið burtu. Var þetta hið
mesta mannvirki og eins og Sig.
hafði verið forgöngumaður þess eins
Viðtal við fopsætispáðherFann.
MendÍDgnm synjfið nm
siglÍDgafána.
Það hefir því miður reynst rétt,
sem símfregnir hermdu um dag-
inn, að vér íslendingar höfum
•ekki fengið viðurkendan rétt
vorn til siglingafána í konungs-
garði að þessu sinni.
Til þess að fá hið sanna að
vita um þetta efni sneri ísafold
sér í rnorgun til forsætisráð-
lierrans og brást hann vel við
að svara fyrirspurnum vorum.
Sagði hann, að fánamálið hefði
verið tekið fyrir í ríkisráði kon-
ungs þ. 22. nóvember og orðið
um það nokkrar umræður og
málalok þau, að hrein afsögn hafi
orðið um, að vér fengjum siglinga-
fána d grundvelli þeim, sem al-
þingi lagði t sumar.
Umræðurnar I ríkisráðinu kvað
forsætisráðherrann mundu verða
birtar hið fyrsta, að hægt væri
þ. e. þegar búið væri að þýða
þær.
Vér spurðum ráðherrann um
afstöðu hinnar íslenzku stjórnar
gagnvart þessarri neitun um fán-
ann. Svaraði hann, að grein mundi
Bannvinafélag
er nýstofnað i Akureyri, fyrir for-
göngu Einars Hjörleifssonar Kvaran.
Var haldinn fnndur um bannmálið
þar í bænum á laugardagskvöld með
hr. E. H. Kv. sem frummælanda,
og höfðu orðið fjörugar umræður.
Upp úr þeim fundi var svo bann-
vinafélag stofnað af 45 mönnum.
gerð fyrir henni um leið og um-
rœðurnar i ríkisráðinu yrðu birtar.
Úr annari átt höfum vér heyrt,
að landsstjórnin mundi hafa í
hyggju að bíða átekta uuz al-
þingi kæmi saman — um það
hvort hún eigi að fara frá vegna
fánamálsins eða ekki, en ekki
seljum vér það dýrara en keypt-
um.
Athugasemdir af vorri hálfu
um þessi afdrif fánamálsins bíða
að sjálfsögðu unz öll gögnin eru
lögð á borðið af stjórnarinnar
hálfu.
LáD leDgið í DaDmörku.
Forsætisráðherrann tjáði oss
enn fremur, að hann hefði fengið
all-riflegt lán bjá dönskuxn bönk-
um og ríkissjóði Dana til vöru-
kaupa landssjóðs. Kjörin taldi
hann þau beztu, sem kostur hefði
á verið, án þess að fara bónleita-
leið, sem sér auðvitað hefði ekki
dottið í hug.
— Annars kvaðst ráðherrann
mundu láta almenningi í té nán-
ari fregnir um þetta lán, sem að
eins væri vörukaupalán, hið
fyrsta.
Uausri frá prcstsskap
hefir sira Jóh. L. L. Jóhannesson
á Kvennabrekku fengið. Er mælt
að hann eigi ásamt dr. Birni Bjarnar-
syni að taka við orðabókarstarfi Jóns
heit. Ólafssonar.
■ . —-----------------