Ísafold - 16.03.1918, Blaðsíða 2

2
ISAFOLD
%
B
ReikningssKilin i „Tímanam“.
ÞaS er margt farðulegt í náttúrunn-
ar ríki. En þaö, sem æ ofan í æ sætlr
mestrl undrun, er barnaskapur sumra
manna, er þó eiga að heita fulltíða.
Barnaskapur eða biygðunarleysi.
Mönnum er ekki alveg úr minni lið-
ið gönuhlaup >Tímans« með reiknings-
skekkjuna í Landsreikningunum, og út-
reiö' sú er blaðið og iið þess hafði upp
úr því krafai. Hinar ósvífnu og æru-
lausu fullyrðingar þess um »óreiðuna
í fjármálum landsins« í tíð fyrverandi
stjórnar voru gerhraktar og heimrekn-
ar, og ritstjórinn sat svo eftirminnilega
í gapastokknum, að hann hvorki áræddi
né fann sig mann til að svara fyrir
sig eða málgagnið; hreytti að eins úr
sér hinum auvirðulegustu persónulegum
skömmum.
Þessi frammistaða »Tímans« öll frá
upphafi er sú, er menn telja lélegasta
i íslenzkri blaðamensku. Að fitja á ný
upp á hinum ósönnu staðhæfingum
sínum þorir hann skiljanlega ekki. Og
tónninn í blaðinu hefir þó það breyzt
til batnaðar fyrir ofanígjöfina, að nú
heilir »f jármála-óreiðan« að elns r e i k n-
ingsskil.
»Sástu hvað eg stóð mig,« sagði
strákurinn, hann stóð upp úr byltunni!
— Líklega til þess að gera einhverja
tilraun til þess að láta líta svo út, að
þeir hafi samt »staðið sig,« »Tímans-«
menn, ef vera kynni að þeir fáráðling-
ar fyndust meðal lesenda hlaðsins að
tryðu því, — er Guðbrandur Magnús-
son (sá, er áður hafði »ritstjórnina« á
hendi) siðan gerður út til þess að
skrifa um Landsreikningana og reikn-
ingsskilin. Það var þá líka sérfræð-
ingur! Svo sem vænta mátti, þá
gengur hann sama sem alveg framhjá
því höfuðatriði, er um var rætt og eg
tók mér fyrir hendur að skýra 1 ísa-
fold, svo að ósannindí »Tímans« yrðu
ber. Hann fitlar aðeins svolítið við
það, vitanlega án þess að hann hafi
þar nokkrum hlut nýjum við að bæta
og algerlega án þess að séð verði, að
hann skilji minstu vitund í málinu.
Slær nú mjög útíaðra sálmaen
þá, er »Tíminn« ætlaði að syngja fyr-
ir skemstu, því að Guðbr. fer nú að
gera sér það til dundurs að tína upp
ýmlslegt af því — sumu næsta ómerki-
legu —, er blaðið flutti síðastliðið sum-
ar um Landsreiknlngana í h e i 1 d og
yfirskoðunarmenn höfðu fundið sér til
að athuga. IJm það hefir engin deila
risið, enda fyrirkomulagið á þessum
■ ■ ■
50 stk.
misl. Kven.regnkápur
seljast með
15% afslaetti.
Svartar Kven-regnkápur
nýkomnar.
III
Einnig
Morgunkjolatau.
Tvíbr. Svuntutvistur.
Fallegt svart Klæði
í peysuföt.
Uilartreflar,
Ullarpeysur,
f Ullarsokkar.
Egill Jacobsen.
reikningum ekkert nýtt eða sérkeuni-
legt fyrir LR. 1914 og 1915, og al-
þingi ætlast til, nú elns og áður, að
þær athugasemdir, er það telur rétt-
mætar hjá yfirskoðunarmönnunum,
verði teknar til greina af landsstjórn-
inni, er sýni það í verki við næstu
reikningsafgreiðslu. Við skulum vona
að núverandi stjórn láti það á sjást!
En um viðskifti landssjóðs við lands-
vörzlunina, eða »reikninsskekkjuna«
þar, situr við það sama og áður, þótt
Guðbrandur skrifi. Það mál var á
síðasta þingi afgreitt til lands-
stjórnarinnar sem hvert annað
einfalt reikningsatriði, er leiðrótta
þyrfti við nákæmari endurskoðun, enda
þessari stjórn, hinni þríhöfðuðu, sjálfri
um að kenna »skekkjuna«, ef yfirleitt
á að bendla nokkura ráðherra við hana.
Fylgiblað stjórnarinnar, »Tíminn«, ber
þó ekki meira traust til hennar
en svo, að honum virðist tvísýna
t _
Arni Eiríksson
—Heildsala. j TdlS. 26S Og 554. PÓStÖ. 277. I Smásala
— Vefnaðarvörur, Priónavörur mjög fjölbreyttar. —
•OJ3
Sautnavélar með fríhjóli
og
5 ára verksmiðjuábyrgð.-
Smávörur er snerta saumavinnu og hannyrðir.
Þvotta- og hreinlætisvörur, beztar og ódýrastar,
T ækif ærisgjafir.
leika á, að hún geti framkvæmt þetta
þrekvirki eða látið framkvæma það!!
Eða verður þetta þvaður blaðsins skil-
ið öðruvísi en á þann veg?
Hið eina, sem segja mætti að herra
Guðbrandur legði nýtt til málanna —
það Aina »sjálfstæða« en jafnframt
hlægilegasta í skrifi hans —, er það,
að hann burðast fram með nokkrar
»fyrirspurnir« til mín um ástand lands-
reikninganna; fyrirspurnir, sem mest-
megnis snerta alls ekki það atriði, er
eg hefi, að gefnu tilefni frá »Tíman-
um«, gert að umræðuefni, heldur virð-
ast þær settar fram svona rétt út í
bláinn eða til þess að »sýnast fyrir
mönnum«, svo ómerkilegar eru þær,
með tilliti til »deilumálsins«, og mér
auðvitað gersamlega óviðkomandi.
A m e ð a n hvorki ritstjóri »Tím-
ans« né Guðbrandur treysta sór til
þess að svara greinum mínum í Isa-
fold, í því málefni, er þar lá fyrir (og
það munu þeir aldrei með neinni mynd
geta, svo fávíslega fóru þeir af stað),
á meðan þeir »svara« í vestri, þegar
spurt er í austri, á meðau yfirleitt
stendur upp á þá og þeir
þ e g j a, þar sem þeir ættu að tala,
finn eg vissulega ekki ástæðu til þess
að fara að taka upp aftur neitt af því,
sem eg áður hefi skýrt til fulls frá
minni hálfu, né heldur að hlaupa á
óftir skynlitlum »spurnipgum« * um
hitt og þetta, sem Pótur eða Páll
þykjast vera að leggja fyrir!
En með því að Guðbr. M. samt sem
áður ófeiminn gerir sór að umræðuefni
í síðasta tölubl. »Tfmans« þá »þögn« (!),
er nú ríki um málið, og að enginn
svari honum, þá skal honum bent á,
að vllji hann fræðast eitthvað um hin
einföldustu atriði Landsreikninganna
(sem sízt virðist vanþörf á að hann
gerl, ef hann ætlar að hafa þessar »um-
ræður« að atvinnu), verður hann að
snúa sér um það til hinnar ágætu
landsstjórnar, er hann nú styður, en
ekki til mín. Það virðist standa honum
nær, enda hæg heimatökin. Eg ef-
ast ekki um, þótt svo sýnist sem
h a n n só dauftrúaður á það, þar sem
hann leitar til mín, að stjórninni muni
í versta falli takast að ú t v e g a hon-
um lærimeistara »fyrir góð orð og
betaling«.
G. Sv.
Leikhúsið. Hinn góðkunni gam-
anleikur ifrænka Charley’s« var leík—
inn í gærkveldi og þótti bezta skemt-
un. Nánar síðar.
Bannstefnan og blaðið Templar
Blaðið »Templar«, sem kom út um
síðustu helgi, sýnir mér þann sóma(!)
að minnast á grein þá eftir próf, dr.
med. Carl Lorentsen, sem eg leyfði
mór að þýða, og birt var í ísafold
ekki alls fyrir löngu. — Blaðið eða
ritstjóri þess, gerir þetta á venjulegan
hátt, með ofsafengnum gorgeir og ill-
girnislegum aðdróttunum, eins og hans
var von og vísa, þvi hanu er »bann-
maður« í þessa orðs róttu merkingu.
Eg hefi í þetta skifti, já í ö 11 þau
skifti, sem eg hefi sóð blað þetta, feng-
ið áreiðanlega sönnun fyrir því, að
ummæli próf. C. L. um »bannmenn«,
sem tekin eru fram í umræddri grein
minni, eru hárrótt. Eg hefi að
minnsta kosti ekki sóð nokkurt blað
af »Templar«, þar sem ekki er meiri
og minna af ofBtækisfullum og illgjarn-
legum árásum á einstaka menn, menn
sem ekkert hafa til sakar unnið annað
en það, að vera andbanningar. — Skal
eg þessu til sönnunar taka nokkur
dæmi.
Fyrir rúmu ári tóku nokkrir borg-
arar þessa bæjar, sem eru andbann-
ingar, ásamt konum þeirra sór
far með skipi norður í land. Blaðið
notar þetta til að gefa það i skyn, að
menn þessir og konur hafi farið þessa
ferð til þes,s að geta fengið
sór í staupinu. —
Ef hór er ekki að ræða um illgirni
og heimsku, þá veit eg ekki hvað það
er. —
Þá skal eg minna á árásir blaðsins
á yfirdómara landsins og fræðslumála-
Btjórann og fl. Stjórnin sjálf hefir
ekki farið varhluta af þessu og sízt
má gleyma hr. Gunnari Egilsen, sem
hvorki hefir æru eða vit fyrlr tvo aura
eftir kenningu blaðsins.
Og hvað hafa svo allir þessir menn
til saka unnið? Jú, þeir eru andbann-
ingar og hafa kannast við það. — Það
er hin mikla og stóra synd sem a 1-
d r e i má fyrirgefa.
Það er einkennið á þ e s s u m »banja-
mönnum«, að þó þeir hafi ekki smakk-
að »dropa«, þá verða þeir ofstækis-
fullir og illgjarnir ef þeim er and-
mælt; þeir hafa vanist þvf svo lengi,
að kenningum þeirra væri tekið með
þögn og þolinmæði, og þessvegna ein-
mitt er nauðsynlegt að fara nú að
sýna almenningi, sem látið hefur blekkj-
ast af ofstækis kenningum þeirra, að
hór er ekki alt með feldi.
Bannmálið eins og það er komið
hjá okkur, h 1 ý t u r að verða til miklu
meira ógagns en gagns. Fyrir öllum
sem tækifæri hafa haft til þess að-
kynnast náuar hvaða áhrif bannlögin
hafa haft á hugsunarhátt og breitni
manna, hlýtur það að standa sem óg-
urleg landplága ef þau eiga að standa
óbreytt í mörg ár enn.
Auk þessa ætti öllum hugsandi
mönnum að vera það ljóst að slík lög
og þessi eru ekki samboðin nokkurrl
siðaðri þjóð.
Það er af þessum tveim ástæðum,.
að við andbaningar viljum berjast gegn
þessum lögum. — í raun og veru>
berjumst við þó að nokkru leytl fyrir
þvf sama, sem bandaþjóðirnar segjast
berjast fyrir á vígvellinum, sem sór
almennum mannróttindum, frelsi ein-
staklingatma og frelsi þjóðanna til að
ráða sór sjálfar.
Bannlögin komust hór á á þann
hátt að rúm 70% af kjósendum greiddu
atkVæði um þau og urðu 60%. aff
þessum 70% með þeim eu 40% á móti..
liðnum öldum og allur hinn kristni
heimur tekur trúanlegt.
_ „ .. Eg hélt enn áfram þessi
TundTíýsT ár að hafa borðhreýf-
ingafundi, sem stundum
voru árangurslausir, stundum ómerki-
legir, en stundum var árangurinn
undraverður. Eg hefi enn skýrslur
um þessa fundi, og eg set hér út-
drátt af því, sem fyrir kom á einum
þeirra og var mjög greinilegt. Það
sem okkur var sagt, var svo ólíkt
öllum þeim hugmyndum, sem eg
hafði gert mér um lífið hinumegin
grafarinnar, að það varð mér þá frem-
ur til skemtunar en trúarlífi mínu
til eflingar. Eg sé nú, að það er i
nákvæmu samræmi við opinberan-
irnar í »Raymond« og aðrar sams-
konar frásagnir, svo að eg lít nú á
það öðrum augum. Eg veit, að öll-
um þessum frásögum um lífið hinu-
megin ber ekki saman í smáatriðum,
Eg býst við, að munur yrði í smá-
atriðum á öllum okkar frásögnum
um þetta líf, — en í aðalatriðunum ber
þeim mjög vel saman, og í þetta sinn
var það, sem okkur var sagt, mjög
fjarri því að vera í samræmi við
skoðanir minar, óða hoirra tvegg;
- 28 —
kvenna, sem á fundinum voru. Tvö
vitsmunaöfl sendu skeyti. Annað
þeirra stafaði nafn sitt iDorothy
Pothlethwaite*, og kannaðist ekkert
okkar við það. Hún sagðist hafa
dáið i Melbourne fyrir fimm árum,
sextán ára gömul; sér liði vel; að
hún hefði verk að vinna og að hún hefði
verið á sama skóJa sem önnur frúin.
Eg bað þá frúna að taka hendurnar.
af borðinu og nefna nokkur nöfn.
Gaf þá borðið merki, er nefnt var
rétt nafn forstöðukonu skólans. Þetta
virtist vera í sannana-áttina. Hún
hélt áfram og sagði okkur, að það
svið, sem hún ætti heima á, væri
umhverfis jörðina; að hún vissi, hvern-
ig til hagaði á plánetunum; að Marz
væri bygður af verum, sem væru
lengra komnar en við, og að skuið-
irnir væru mannaverk. Hún kvað
engar líkámlegar þjáningar vera til
á því stigi, sem hún væri á, en hug-
arangur gæti verið um að ræða; þeim
væri stjórnað; þeir nærðust; hún
kvaðst hafa verið katólsk og væri
það enn, en henni liði ekkert betur
en mönnum mótmælendatrúar. —
Búddatrúarmenn og Múhameðstrúar-
menn væru á sama sviði og hún,
og öllum liði líkt. Hún hefði aldrei
_ 29 —
séð Krist, og vissi ekkert meira um
hann en hér á jörðinni, en tryði á
áhrif hans. Hún sagði að framliðnir
menn bæðust fyrir, og að þeir dæju
á þessu nýja tilverustigi, áður en þeir
kæmust yfir á annað. Þeir hefðu
skemtanir, þar á meðal söng og hljóð-
færaslátt. Það væri ljóss- og hlátra-
heimur. Hún bætti því við, að þar
væru engir rikir eða fátækir.
Saitiband við
frægan
Cricket-mann.
Þessi kona bauð oss
góða nótt, og undir
eins var borðið hrifið
af miklu ákafara afli,
sem slengdi því til mjög óþyrmi-
lega. Eg spurði þennan að heiti,
og kvaðst hann veia andi manns,
sem eg ætla að nefna Dodd. Það
var frægur Cricket-maður. Eg hafði
átt við hann margar alvarlegar sam-
ræður í Cairo, áður en hann fór upp
Níl, í Dongolese-herförina, en i
henni beið hann bana.
Nú verð eg að geta þess, að vér
erum komin að árinu 1896 í rann-
sóknum minum. Hvorug konan
kannaðist við Dodd. Eg tók nú að
spyrja hann spjörunum úr, alveg
eins og hann sæti fyrir framan mig,
og hann leysti fljótt og vel úr öllu.
30 —
Svörin voru oft alveg mótsett því,
sem eg bjóst við, svo að eg gat
ekki trúað, að eg hefði áhrif á þau.
Hann sagði, að sér liði vel og lang-
aði ekki aftur til jarðarinnar. Hann
hefði verið fríhyggjumaður, en hefði
ekki goldið þess hinumegin. Hann
kvað samt sem áður vera gott að
biðja, til þess að halda oss í sam-
bandi við andaheiminn. Ef hann
hefði beðið meira, þá væri hann nú
kominn þar lengra áleiðis.
Hann sagðist hafa dáið kvalalaust.
Hann hefði verk að vinna. Hann
vissi um fall Dongola, en hafði ekki
verið viðstaddur sem andi, þegar
veizlan var haldin i Cairo á eftir.
Hann kvaðst vita meira en hann
hefði vitað í þessu lifi. Hann mundi
eftir samtali okkar í Cairo. Lifið
væri styttra á næsta tilverustigi en
hér á jörðinni (báðir hinir framliðnu
sögðu það). Hann hefði ekki séð
Gordon hershöfðingja og engan
frægan mann framliðinn. Hann 'sagði
að framliðnir menn byggju saman í
fjölskyldum og þjóðfélögum. Það
væri ekki vist, að hjón hittust aftur,
en þeir sem elskuðu hver annan
hittust.
— 31 —
Eg hefi gefið þetta skeyt-
ber saman. lsá8rIP- tú pesS að syna'
hvernig það var, sem við
fengum —, þó er þetta eitt af þeim
beztu, bæði hvað lengd og samhengi
snertir. Það sýnir, að ekki er rétt
að segja, eins og margir mótstöðu-
menn málsins gera, að ekkert komi
nema vitleysa. Hér var engin vit-
leysa. En á hinn bóginn: hvaða*
sönnun er fyrir því, að þessar frá-
sagnir séu réttar ? Eg gat enga slíka
sönnun séð, og frásagnirnar höfðu
ekki önnur áhrif á mig en að eg
vissi hvorki upp né niður. Nú, þeg-
ar eg hefi fengið meiri reynslu og
eg hefi komist að raun um, að
samskonar sjálfstæð vitneskja hefir
komið til fjölda manna í mörgum
löndum, held eg að þetta, hve vott-
unum ber vel saman, sýni-sannsögli
þeirra, eins og æfinlega, þegar eitt-
hvað á að sanna. Um það leytigat
eg ekki komið slíkum hugmyndum
um tilveruna hinu nlegin fyrir í
heimspekiskerfi minu, en eg skrif-
aði það aðeins hjá mér og hélt ir
fram. '
_ 32 —
*