Ísafold - 24.11.1919, Blaðsíða 4

Ísafold - 24.11.1919, Blaðsíða 4
t a - O 1 D 4 $>arf að gera fljótt. Svo mun ein- Iiverra samskota þurfa til þess að taka við börnunum, og ef til vill til að koma þeim hingað frá Dan- mörku. Landsstjórnin mun hafa fullan áhuga og fulla viðleitni til að koma þessu máli í framkvæmd sem allra fyrst. Erl. símfregnir Frá fréttaritara ísafoldar. Khöfn 13. nóv. Frá París og Róm er símað, að D ’Amnunzio hafi farið frá Fiume á tundurspilli einum, en aðrar fregnir segja, að hann sé kominn til Fiume aftur. S'ímað er frá Berlím, að fagnaðar- allmikium æsinguim, að Frakkar hafa ekki enn skdað herföngum. Stjórnin tilkynnir opinberlega, að reynt sé af fremsta megni að halda skilmálana, og að hvert tækifæri sé notað til að endurtaka kröfuna um framsal herfanganna. Þýzk blöð herma, að ef banda- menn krefjist bóta af Þjóðverjum, fyrir vanefndir á vopnahléssamn- ingunum, þá muni Þjóðverjar af sinni hálfu saka bandamenn um vanefndir á því að styðja að sam- bandinu milli héraðanna fyrir aust- an og vestan Rín, því að þeir hafi róið undir tilraunum í þá átt, að slitið yrði fjárhags- og stjórnmála- sambandi miili vesturfylkjanna og Þýzkalands. Ennfremur munu bandamenn verða sakaðir um brott- náim borgara, morð„ innbrot og allskonar þjófnað, ofbeldi við kon- ur og karla. Lokalanzeiger segir frá því, að vesturher Rússa hörfi fyrir Lettum til Mitau. Khöfn 15. nóv. Símað er frá Berlín, að fagnaðr- lætin uip Hindenburg haldi áfram og þeim samfara vaxandi fjand- skapur til stjórnarinnar. Binn með- limur rannsóknarnefndarinnar, Da- vid að nafni, ræðst ákaflega á fyr- yerandi hermálastjóm. Verðfall mikið hefir orðið í kaup- höllinni í New-York. Frá París er símað, að Poincaré forseti hafi farið tid Englands. Khöfn 16. nóv. Símað er frá Washington, að sen- at Bandaríkjana hafi samþykt ráð- stöfun friðarstefnunnar á Shang- tung með fyrirvara samkvæmt Monroe-kenningunni. Ekkert um- boð vill það láta Bandaríkin takast á hendur fyrir þjóð alxandaiagiið. Atkvæðagreiðsia um friðarsamn- ingana á að fara fram í næstu viku. Yfirráðið í París hefir gefið Rúmenum vikufrest til umhugsunar hverju þeir skuli svara síðustu kröf- um bandamanna viðvíkjandi Ung- verjalandi. Khöfn, 17. nóv. Frá Reval er símað, að gjörvall- ur her Judenitseh sé að leysast upp. Frá Berlín er símað, að jafnað- armenn séu óánægðir með Noske. Vegna kolaskorts hefir flutning- ur með þýzkum jámbrautum verið takmarkaður að miklum mun. Frá Berlín er símað, að Ber- mondt hershöfðingi hafi gengið und- ir Eberhardt hershöfðingja hinn þýzka. Blöðin álíta, að með því sé lokið hinum æfintýralega hernaði í Austurvegi. Frá London er sírnað, að Lady Astor hafi verið kjörin til þings og er hún fyrsti kvenmaðurinn, sem á sæti í brezka parlamentinu. er nú sögð um alla Norður- og Mið- Evrópu. Khöfn 18. nóv. Símað er frá London, að stjörnu- fræði- og eðlisfræði-félagið enska hafi fallist á kenningar þýzka pró- fessorsins Einsteins, sem em and- vígar kenningum Newtons og koll- varpa jafnvel þyngdarlögmáls- kenningunum. Rannsóknarnefndin þýzka hefir sektað Helferich, fyrv. ráðherra, fyrir að svara ekki spurningum, sem fyrir hann hafa verið lagðar. Jafnaðarmennirnir þýzku eru að reyna að sameina sig, og hafa ó- háðir jafnaðarmenn birt hinum skiimála sína. Wilson forseti hefir lýst því yfir, að hann muni taka friðarsamninga- frumvarpið aftur, ef senatið haldi fast við það, að samþykkja fyrir- vara stjórnarandstæðinganna. Flokkur Clemenceaus hefir unn- ið sigur- í frönsku þingkosningun- um. Khöí'n 19. nóv. Símað er frá Budapest, að bandamenn krefjist þess, að frið- arskilmálar Ungverjalands verði undirritaðir af samsteypustjóm- inni. Búist við, að Friedrich segi af sér. Símað er frá Berln, að Hinden- burg og Ludendorff hafi skýrt svo írá fyrir rétti, að herforingjaráði keisarans hafi verið ókunnugt um samningatilraunir stjómarinnar við Wilson og tvöfeldni Bethmans- Ilollwegs. Hindenburg heldur fast við það, þrátt fyrir Vínar skjölin, að Þýzkaland hafi ekki átt upptök að ófriðnum. Erindrekar frá Englendingum og BolsVíkingum hafa komið saman í Kaupmannahöfn til þess að semja í m skifti á föngum og biðja dönsku stjórnina um leyfi til þess að þeir megi fara um Danmörku. Blöðin l.refjast þess, að tryggar ráðstaf- anir séu gerðar til að fyrirbyggja Bolsvíkingaróstur. Khöfn 19. nóv. Enskir lögmenn sitja á ráðstefnu með „yfirráðinu“ í París og ræða um málshöfðunina gegn Vilhjálmi keisara. Á samkomu, sem haldin var í kauphöllinni í Berlín, var þess krafist, að þýzkir herfangar, sem enn eru í Frakklandi svo hundruð- um þúsunda skiftir, yrðu þegar framseldir. í Cork á frlandi hafa orðið róst- ur miklar og orustur verið háðar milli hers stjórnarinnar og upp- reisnarmanna. Jafnaðarmenn hafa unnið sigur í þingkosningunum í rfelgíu. Forsætisráðherrann danski hefir lagt fram frumvarp um breytingar á grundvallarlögum ríkisins. Þar er meðal annars ákveðið, að sam- þykki ríkisþingsins þurfi til að segja öðrum ríkjum stríð á hendur. Landsþingið verður uppleysanlegt, kosningarréttur til þjóðþings bund- inn við 21 árs aldur, og til lands- þingsins við 25 ár. Þingmönnum verður f jölgað; lögráða verða menn 21 árs. Innanríkisráðherrann leggur fram frv. til nýrra kosningalaga, sem breytir kjördæinaskipuninni og gerir hana réttlátari. Símað er frá JVashington, að Senatið hafi felt fyrirvara republic- ana, sem borinn var fram í sam- bandi við friðarsamningana. Verzlunarsamband þjóðanna. Á ráðstefnu heimsverzlunarsam- sambandsins, sem haldin var í Lon- don síðast í október þ. á., var sam- þykt mjög mikilsvert atriði. pað tar ákveðið að koma á fót eins kon- ar stofnun, sem verða á eins konar verzlunarsamband þjóðanna. Ekk- ert land, sem ekki er í þjóðabanda- laginu, getur orðið meðlimur þessa nýja bandalags. Hvert land hefir tvo fulltrúa úr verzlunarráði sínu, og hafi það ekki neitt þess konar ráð, þá skal það stofnast. pessir fulltrúar mynda allir ,.ráð“ í líkingu við stjórn þjóða- tandalagsins, og hafa aðsetur sitt í einhverri kaupsýsluborg, sem síðar verði ákveðin. Á þessu stofnmóti gáfu fulltrú- arnir mikilsverðar upplýsingar um, hvað hvert land þarfnaðist sérstak- lega. England þarfnast matvöru og kol. Það er langt frá að framleiða nóg fyrir sig og því síður að það geti fullnægt eftirspurn Italíu og Frakklands. Frakkland óskar eftir að kaupa matvöru, kol, olíu, stál og bómull fyrir 600 miljónir dollara. pá var lengi, fyrir lokuðum dyr- um, rætt um ástandið í Rússlandi. Og fulltrúar Evrópu komu fram með ýmsar upplýsingar um Bolsi- vikka-hreyfinguna í ýmsum lönd- um. Um upptekin viðskifti við Þýzkaland var og rætt. Og komu engin mótmæli fram gegn því, að byrja á verzlunarviðskiftum við hinn fyrverandi fjandmann. ,,liálfvolgir“ íþróttamenn þarflega brýnu, ekki sízt þeir reykjandi. Bjarni frá Vogi flutti erindi á fundinum um menningu Hellena og Olympíuleiki til forna, Sagðist hon- um mætavel, sem vænta mátti. Þökkuðu fundarmenn erindið með dynjandi húrrahrópum. Bjarni hefir ætíð verið hinn bónarbezti er íþróttamenn hafa átt í hlut og veitt þeim margan stuðning. Um þroskagildi íþrótta talaði Björn Ólafsson kaupmaður,og þótti segjast ágætlega. Voru það einkum ldaup og göngur,er hann dvaldi við. Ýms fleiri mál voru á dagskrá,en í ekki vanst tími til að ræða þau. M. u. hafði formanni sambandsins bor- ist bréf frá skotskum stúdentum, erindi um að koma hingað til, Reykjavíkur og þreyta knatt-1 spymu við íslendinga með sömu kjörum sem dfjnsku knattspvrnu- mennirnir í sumar sem leið. Var frestað að taka ákvörðun í málinu. Tvö mál mintist formaður enn- fremur á, sem nú yrði að ganga að '■ með oddi og egg. Annað það, að koma fullkomnum íþróttagarði (Stadion) upp hér í bænum, en hitt að bæta leikfimiskensluna í Barna- skólanum. Eigi varð rætt um þátttöku ís- lendinga í Olympíuleikjunumí sum- ar vegna tímaskorts, og verður bráðlega haldinn annar fundur til þess að ræða það mál. Fundur þessi bar vott um al- mennan áhuga manna á íþróttum, og geta svona fundir án efa gert mikið til þess að halda mönnum vakandi. Veitir sízt af þessu. Öllum þarf að skiljast, að íþróttir eru nauðsynlegar, einkum þeim, sem í bæjunum lifa, Kyrseturnar gera unga menn gamla, menn visna upp og verða að rolum fyrir aldur fram. Við jiessu getur enginn læknir gef- ið nein lyf sem hrífa. En samt er ein mótvörn til, iþróttaiðkanir. Þess vegna verður þeim mönnum aldrei fullþakkað, sem bezt berjast fyrir auknum íþróttaáhuga, og menn aldrei of oft mintir á að iðka íþróttir. að takast megi fljótt og vel að taka upp ný íslenzk orð í málið, þurfa allir að vera sammála um það. Þó einn kaupmaður færi t. d. að nota ísienzk lieiti á einhverri vörutegund, rnundi það ekki stoða. Það þurfa að vera samtök. Þá er annað. Útlendu orðin eru skrifuð með svo misjöfnum hætti. Tökum t. d. orð eins og „cheviot“. Sumir skrifa það með útlendri staf- setningu, aðrir „sefíot* ‘, sumir „sjeviot“, „sjeffíot“, „síviott“ o. s. frv. Og þannig er um fjölda mörg crð. Eun fremur taka sumir upp ný orð, sem eru svo óaðgengileg og óskiljanleg, að vitanlegt er að þau ná aldrei neinni útbreiðsslu. En úr þessu er áreiðanlega hægt að bæta. Og bezt að gera það sem fyrst. Vissasti vegurinn væri sá, að kaupmenn allir og iðnrekendur kysu sameiginlega nefnd eða nefnd- ir og fengju þær einhvern góðan og smekkvísan málfræðing í lið með sér. Þessar nefndir semdu síðan al- menna vöruheitaskrá, og skyldu hlutaðeigendur skiddbinda sig til þess, að fara eftir henni. Eigi skal farið nánar út í starfsvið þessara nefnda að þessu sinni, en vonandi getur orðið ástæða til þess síðar. Með þessu móti gæti fengist sam- ræmi í auglýsingamálið. Sama vöru- tegund yrði ávalt nefnd sama heit- inu og við það væri mikið unnið. Er vonandi að réttir hlutaðeig- endur taki mál þetta sem fvrst ti! meðferðar. Auglj'singamálið er orðið svo slæmt og á svo mikilli ringulreið, að þetta er engin þarf- leysa. Iþróttamannafundur Síðastliðinn sunnudag hélt íþrótta samband Reykjavíkur fund í Iðnó og bauð þangað íþróttamönnum öll- um og öðrum þeim er áhuga hafa á íþróttum. Var fundurinn ágætlega sóttur. Formaður sambandsins, Sigur- jón Pétursson, setti fundinn og Helgi Jónasson var kjörinn fundár- stjóri. Tók Sigurjón fyrstur til máls og mintist með nokkrum örð- um Ólafs 'heitins Björnssonar rit- stjóra, sem alla tíð hafði verið einn hinn öflugasti styrktarmaður sam- bandsins og formaður þess um eitt skeið. Mintust fundarmenn hans með því að standa upp. Þá skýrði Sigurjón frá því að nú væri íþróttavöllurinn orðinn skuld- laus eign sambandsins. Eins og kunnugt er, var tekið allstórt lán til þess að gera völlinn, kostnaður við hann orðið mikill, og hefði smá saman verið borgað af honum unz skuldin var greidd að fullu í sumar og nú á völlurinn eitthvað í sjóði. — Sigurjón talaði því næst um íþróttaiðkanir og fengu þar allir Auglýsingarnar og málið Vert er að veita því eftirtekt, að mestur hluti útlendra orða kemst fyrst á prent í auglýsingum. Menn þurfa að auglýsa vörur, sem ekkert íslenzkt lieiti hafa og nota því út- lenda heitið, því annað skilja kaup- endur ekki. Þær vörutegundir eru óteljandi, sem þannig er háttað. Þessvega er auglýsingamálið orð- ið öðruvísi en annað ritmál. í aug- lýsingum verzlana úir og grúir af útlendum orðum, sem sum eru orðin föst í málinu, en önnur ekki. Eigi skal út í það farið hér, hvort taka skuli upp útlendu orðin, en víst er um það, að hægt er að finna mörg- um vörutegundum íslenzk nöfn, sem hljóma vel í eyra og mundu fljótt ná festu í málinu, ef menn yrðu samtaka um að nota þau. Sanna mörg dæmi þetta og mörg ný orð hafa á síðustu 10—15 árum rutt út- lendum orðum eigi að eins úr mæltu rnáli, heldur einnig úr ritmáli. Næg- ir að benda á orð eins og „reið- hjól“, „legghlífar“, „skóhlífar“ o. fl. þessu til sönnunar. En til þess Reújatlkarannáll. Gjafir til Landspítalasjóðsins. Ný- lega hafa sjóðnum bæzt tvær gjafir, öunur frá farþegum á „Gullfossi'"1, 500 krónur, en hin 6041 kr. 67 aurar, frá erfingjum Sigurðar sál. Sigurðs- sonar frá Álftanestanga á Mýrum. Sigurður andaðist 20. des. 1916 í Se- attle í Ameríku; lét hann eftir sig talsverðar eignir, en hafði enga erfða- skrá gert. Hsestiréttur. Talið er að þeir Lárus H Bjamason prófessor og Páll Ein- arsson bæjarfógeti á Akureyri muni verða dómarar í hæstarétti. Bæjarstjórnarkosning á að fara fram hér í bænum eftir nýárið. Úr bæjarstjórninni ganga Sighvatur Bjarnason, Benedikt Sveinsson, Bríet Bjarnhéðinsdóttir, Ólafur Friðriksson, Inga L. Lárusdóttir og Jönmdur Brynjólfsson, sem fluttur er burtu úr bænum. Slökkviliðið. Það er í ráði, að bær- inn kaupi á næsta ári bifreið með clælu og sjálfheldustiga. Er búist við ao hún kosti um 40 þús. krónur. Austnrvöllur. Áætlað er að breyting og girðing Austurvallar muni kosta 30 þús krónur. Níu manna nefnd hefir verið skipuð til þess að ganga fram í því, að koma hér fyrir austurríkskum bömum. Eru í þessari nefnd Kristján Jónsson há- yfirdómari (form.), Thor Jensen, K. Zimsen borgarstjóri, Sighvatur Bjama- son bankastjóri, Halldór Hansen lækn- ir, Kristín Jacobson frú, IngibjÖrg H. Bjarnason skólastjóri og Inga L. Lár- usdóttir ritstjóri.

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.