Ísafold - 22.03.1920, Page 2

2
íSAFOLD
in á kjöt- og fiskiverSi er svo mikil,
að fylsta ástæða væri fyrir opin-
ber stjórnarvöld til að taka !þar í
taumana og atliuga hvort jafnmikil
hækkun er sanngjörn.
• Mjólk hefir enn hækkað um 10
aura líterinn síðan í fyrra.
Að öðru 'leyti má sjá verðhækk-
unina síðan í- júlímánuði 1914 á
eftirfarandi yfirliti. Hækkun %
Rúgbrauð (3 kg.).............stk. 250
Fransbrauð (500 gr.) .. .. — 204
Rigtibrauð (500 gr.)............— 279
Rúgmjöl......................kg. 237
Flórmjöl (hveiti nr. 1) .. .. — 255
Hveiti (nr. 2)..................— 268
Bankabyggsmjöl..................— 228
Hrísgrjón.......................— 284
Sagógrjón (almenn)..............— 397
Remoulegrjón.................— 257
Hafragrjón (valsaöir hafrar).. — 212
Kartöflumjöl.............., . — 450
Baunir, heilar..................— 309
Baunir, hálfar..................— 321
Kartöflur.......................— 258
Gulrófur (íslenzkar) '.......— 200
Hvítkál....................... . — 238
Rauökál.........................— 191
purkaðar apríkósur...........— 181
purkuö epli .. .. ..............— 204
Ný epli.........................— 211
Rúsínur.........................— 353
Rveskjur........................— 314
Kandís..........................— 405
Melís, högginn..................— 311
Strausykur................ . — 273
Púöursykur...................— 165
Kaffi, óbrent.......................— 136
Kaffi, brent.............., . — 119
Kaffibætir..........................— 126
Te..................................— 87
Súkkulaöi (suöu)................— 194
Kakaó...............................— 88
Smjör, íslenzkt '...................— 231
Smjörlíki...........................— 205
Palmin..............................— 200
Tólg................................— 354
Nýmjólk.........-............lít. 309
Mysuostur.....................kg. 480
Mjólkurostur........................— 338
Egg..........................stk. 337
Nautakjöt, steik..............kg. 252
Nautakjöt, súpukjöt.............— 271
Kálfskjöt (af ungkálfi) .. .. — 484
Kindakjöt, nýtt.................— 505
Kindakjöt, saltaö...................— 400
Kindakjöt, reykt....................— 390
Kæfa.......................... — 389
Flesk, reykt....................— 323
Fiskur, nýr.....................— 257
Lúöa, ný........................— 278
Saltfiskur, þorskur........... . — 245
Saltfiskur, ufsi............. — 250
Trosfiskur......................— 262
Matarsalt (smjörsalt)...........— 238
Sódi............................— 383
Brún sápa (krystalsápa) .. .. — 442
Græn sápa.......................— 461
Stangasápa (almenn).............— 393
Steinolía................. lít. 272
Steinkol (ofnkol)...........skpd. 596
Menfamálanefnd
Samkvæmt þingsályktun um
fræðslumál, samþ. af Aiþingi 23.
sept. 1919, hefir stjórnin frá 10. þ.
m. ráðið sér til aðstoðar prófessor-
t'.na Guðmund Finnbogason og Sig-
urð P. Sívertsen, og eiga þeir að
taka til endurskoðunar öll skóla-
mál landsins í samvinnu við
eræðslumálastjóra og forstöðumenn
og fulltrúa skólanna. Er þess ósk-
að, að væntanlegar breytingar á
Hinum almenna mentaskóla, Kenn-
araskólanum og löggjöf barna-
fræðslunnar verði látnar ganga fyr-
ir, svo að lagafrumvörp um þau at-
riði verði lögð fyrir næsta Alþingi.
Bofnvörpungur
sfrandar
Mannbjörg.
Á Höfðabrekkufjöru — á svo-
nefndum Kötlutanga, eða skaga
þeim, sem Kötluflóðið myndaði
fram af Mýrdalssandi vestan til —
strandaði síðastl. þrið judagsnótt
þýzkur botnvörpungur, „Otto
Fricke“ frá Gestemunde. Allir
menn, 13 talsins, komust af og eru
nú í sóttkví á Höfðabrekku nokkra
daga. Útlit er fyrir, að mjög litlu
verði bjargað úr strandinu, a'lt að
sökkva í sjó, er síðast fréttist.
Sýslumaður Gísli Sveinsson, sem
hér dvelur enn í bænum sakir las-
leika, ráðstafar strandmálunum
símleiðis héðan til Víkur.
Strandmennirnir verða að líkind-
um fluttir hingað sjóleiðis, með
,.Skaftfellingi“ eða öðru skipi.
Hugprúður drengur
9 ára gamall drengur er einsamall
í sjö sólarhringa fjarri manna-
bygiðum og bjargar 30 kindum
frá hungurdauða.
Inn úr Breiðaflóa norðauverðum
gengur fjörður nokkur, er Kerling-
arfjörður heitir. Hann liggur milli
Múlaness og Litlaness. Fyrir botni
f jarðarins er ofurlítið kot, sem kall-
að er Fjarðarsel og tilheyrir kot
þetta bæ, sem er við Kerlingarfjörð
utanverðan — á Múlanesinu — og
Fjörður heitir. Engin bjTgð er í
sjálfum Kerlingarfirði önnur en sel
þetta. Er því löng leið til bygða og
mjög ilt yfirferðar á vetrum, sök-
um harðfennis, því hlíðar eru bratt-
ar og leggur skafla að sjó fram.
Roskinn maður, nokkuð einrænn,
að nafni Ari Guðmundsson, tók sér
þarna vetrarsetu með nokkrar kind
ur er hann átti. Hafði hann aflað
þarna að heyja sumrinu áður. —
Og þarna settist hann að, ásamt
bróðursyni sínum, 9 ára gömlum
dreng, Ara Jóhannessyni að nafni,
sonur fátæks fjölskyldumanns.
Bjuggu þeir nafnaí þarna tveir
tinir.
Nú var það í janúarmánuði, að
húsbóndinn skyldi víkja sér að
heiman, að afla sér einhverra nauð-
synja. Ætlaði hann út að Múla á
Skálmarnesi. Lagði af stað snemma
morguns, bjóst við að geta uáð heim
að kvöldi, og fól nú frænda sínum
búsumhyggju um daginn.
Kvöldið kom, en ekki húsbónd-
inn. Sjö sólarhringar liðu, cg ekki
l;om hann. Að þeim tíma liðnum
bar þar að mann frá Vattarnesi,
sem er í sömu sveit. Maður þessi
hitti drenginn einan heima. Dreng-
urinn var hinn rólegasti. Hann
hafði sint sjálfum sér og kindun-
um að öllu leyti. Gefið þeim og
borið til þeirra snjó, svo þær höfðu
tnga nauð liðið. Hann kvað fræada
sinn hafa farið að heiman fyrir sjö
dögum og vera ókominn. Manninn
grunar fljótt hvernig koraið muni
vera, fór með kindurnar til bygða
og tilkynti mönnum hvernig ástatt
væri.
Leitin var hafin og loks fanst
Ari Guðmundsson dauður nokkra
faðma frá kofanum (heimili sínu).
Hann hafði ætlað að komast heim
aftur sama daginn. Veðrið versnaði
og hann hafði hrapað og nieitt sig
allmikið og því ekki getað komist
lengra.
Er þetta ekki lireystiverk, þegar
lekið er tillit til aldurs drengsins?
Margur unglingur í hans sporum
mundi hafa orðið örvinglaður.
Gæti ekki komið til mála að hann
íiæði í verðlaun úr „Hetjusjcði
Carnegies“ ?
Að minsta kosti er skylt að geta
þessa opinberlega, hinum hugprúða
dreng til maklegs heiðurs.
Joch. M. Eggertsson.
•—------o--------
Frá Stykkishólmí.
Hinn 16. þ. m. bar það riðú Stykk
iíhólmi, að stúlka fyrirfór sér,
Guðbjörg Andrésdóttir að nafni.
Varpaði hún sér í sjóinn fram af
hafskipabryggjunni, en náðist eftir
stutta stund, því menn höfðu heyrt
til hennar er hún féll í sjóinn. Vita
menn engar orsakir til þessarar að-
farar stúlkuiöiar.
1 símtali við Stykkishólm í gær
fréttum vér að margir bæir þama
á Snæfellsnesinu væru þrotnir að
heyjum og væru farnir að íella eða
skera. Og mjög margir bæir væru
að leita hjálpar hreppsnefndar-
innar. Og einn bær á Skógarströnd-
inni kvað hafa haldið lífinu nú um
í'lllangan tíma í nokkrum hrossum
á tómum harðfiski.
Eru þetta skuggalegar fréttir og
};>ó ekki verri en við var að búast.
Þjngstaðurinn.
Endurreisn Alþingis á Þingvelli
„Tíminn“ síðasti flytur grein,
sem nefnist „Á víð og dreif“. Er
bún í mörgum bútum og fjallar um
margt, svo sem: bankaútibú, þing
á Þingvelli, tímenningana, skatta-
mál, Genúalegátann og móðurmáls-
ákvæðið.
Tvö af þessum atriðum væri ekki
úr vegi að athuga nánar, eða þær
tillögur,sem Tíma-menn haiaa fram
í þeim efnum. Því svo sýnist, sem
þeim sé enn ekki ljóst, hvað uppi
mundi verða á teningnum, ef skoð-
anir þeirra næðu framgöngu.
Hið fyrra er tillaga Sveins í
Firði „að endurreisa Alþingi á Þing
völlum'1. Mun verða minst á síðara
atriðið í annari grein.
Allri þjóðinni mun sjálfsagt
kunnugt um, að þetta er ekki ný
hugmynd. Fjölnismennirnir börð-
ust fyrir henni með oddi og egg.
Frelsis og fornaldaraðdáunin var
þá svo mikils ráðandi í lífj ungra
og framgjarnra manna, að þeir
töldu endurreisn þjóðlífsins ekki
geta átt sér stað eða farið fram
nema á þeim klóðum eða í sambandi
við þær stöðvar, sem verið höfðu
íjartastaður þjóðarinnar á gullald-
artíð hennar. Þaðan hugsuðu þeir
sér að lífslindir nýrrar framsóknar
ættu að streyma og endurnæra þjóð
ina. Þeir voru svo miklir eldmóðs-
menn, að þeir gættu ekki breyttra
þjóðarhaga og ólíkra skilyrða.
Helgi hins gamla þingstaðar var
þeim svo kær, að þeir gleymdu þeim
ómetanlegu göllum og örðugleik-
um, sem flutningur Alþingis til
Þingvallar hefði í för með sér.
Jón Sigurðsson sá lengra fram
og kafaði dýpra. Hann benti með
óhrekjandi rökum á ókosti þá, sem
nútíðarþing á Þingvðlli hefði í för
með sér. Og þeir gallar hafa ekki
minkað. Þeir hafa þvert á raóti auk-
ist og margfaldast. Þó Fjölnis-
menn risu nú upp aftur jafn fullir
áðdáunar og lotningar fynr menn-
ingu forfeðra vorra og enn heitari
af ást til allra sögustöðva vorra,
þá mundi þeim aldrei koma til hug-
ar að haílda fram sínum gömlu
skoðunum í þessu efni.
Það hefir engin áhrif á þetta mál,
þó komið hafi til mála að fegra og
friða Þingvöll. Það er jafn sjálf-
sagt mál eins fyrir því. Við getum
látið í ljósi virðingu okkar á fræg-
um stöðum þessa lands, þó við ger-
um okkur ekki að þeim heimskingj-
um, að ætla að flytja þangað lög-
gjafarsamkomu vora. Og það hefir
helduis ekki nein áhrif þó byggja
þurfi þinghús eða háskóla. Reykja-
vík er ekki orðin svo stór bær enn,
að ekki sé rúm fyrir eina byggingu.
Og í þessu sambandi mætti minna
á, hve miklu þinghúsbygging yrði
dýrari á Þingvelli, ef flytja þyrfti
allan efnivið og áhöld til bygging-
arinnar til Þingvallar í stað þess
að skjóta því héðan frá höfninni
eitthvað upp í bæinn. Auk þess er
það skylda okkar, að ræna ekki
höfuðstaðinn þeim myndarbygging-
um, sem hér þarf að reisa fyr eða
síðar. Bærinn er ekki of vistlegur
éða fagurskipaður, þó maður fari
ekki að flytja til fjalla þær bygg-
ingar, sem kynnu að setja einhvern
svip á hann og gera hann tilkomu-
meiri.
Sennilegast er, að það vaki aðal-
iega fyrir Sveini í Firði með þess-
ari tillögu, áð þingmenn muni fá í
sig einhvern heilagann eld ef þeir
stæðu þar sem Þorgeir, Njáll og
Skafti þuldu lögspeki sína og
dæmdu mál manna fyrir mörgum
öldum. En þetta er barnalegur
hugsunarháttur. Og þetta fornald-
ardekur er skaðlegt. Ef við íslend-
ingar getum ekki verið sanmr synir
þjóðar vorrar með því að sitja Al-
þingi.vort í höfuðstað landsins þá
munum vér ekk] verða það við að
flytja það á fornan þingstað. Nú-
tíðin á að leggja okkur ættjarðar-
ást og framsóknarhvöt í brjóst. Og
við eigum að hætta að lifa á þúsund
ara gömlum arfi. Við eigum að
geyma hann, vernda hann og virða.
En vér eigum aldrei áð láta hann
leiða okkur til þeirrar fíflsku, að
tigna hann meira en hið lifandi líf,
sem við búum við og okkur er ætlað
fð fegra og þroska. Þingmenn vor-
ir eiga að verða nýtir þingmenn af
því einu, að starfa fyrir þjóðina,
tn ekki af því, að spígspora á
brunnu grjóti við Öxara, þ ó þar
hafi menn staðið, sem ódauðlegir
eru fyrir hina íslenzku þ.jóð.
Unglingasamband danskra jafn-
aðarmanna, sem liefir 10 þús. með-
limi, og félag vinstri jafnaðar-
manna, hefir nýlega sent dönsku
stjórninni mótmæli gegn því, að
Danmörk gangi í þjóðabandalagið,
vegna þess að þátttaka Danmerkur
feli í sjer, að landið hætti að vera
hlutlaust og því þann möguleika, að
Danir lendi í ófriði.
Konungsheímsóknin
Blöðunum dönsku ber ekki sam-
, an um það, livenær Kristján kon-
ungur muni ætla að leggja á etað
til Islands. Sum blöðin segja, að
^ ferðin verðý farin í lok júlímánað-
. ar, en önnur blöð, t. d. „Köben-
i havn“ flytur þá fregn, að konungs-
hjónin komi hingað í lok maímánað
aðar. En öllum ber saman um það,
að ferðin sé ákveðin einhverntíma
á sumri komanda.
í fyrravetur byrjaði konungur-
inn að læra íslenzku hjá Finni Jóns-
, syni prófessor. Kendi Finnur hon-
nm tvo tíma á viku, og var orð á
| því haft í sumar í Kaupmannahöfn,
' hve vel að sér í málinu konungur
væri orðinn, eftir ekki lengri náms-
tíma. Nú í vetur heldur hann enu
áfram að nema íslenzku og þykir
því líklegt, að hann verði farinn að
nema nokkuð í málinu og skilja það
þegar hann kemur hingað í sumar.
Lausafregn frá Kaupmaunahöfu
hermir það, að nú sé og drotningin
farin að læra málið. Kvað kennari
hennar vera frú Björg Blöndal, en
eigi vitum vér um, hvernig henni
sækist námið.
Haldi þessu á'fram, má búast við
því, að íslenzka verði aðalmálið sem.
talað verður við hirðina í Kaup-
mannahöfn að nokkrum árum liðn-
um. Þá má nú segja, að sambands-
lögin hafi haft blessunarrík áhrif
t
Olafur Hilmarsson
Finsen.
andaðist á ríkisspítalanum í Kaup-
mannahöfn 26. febrúar, 59 ára gam
all.
Olafur Finsen var fæddur í Sön-
derborg 26. febrúar 1861, tók stú-
dentspróf hér í Reykjavík árið 1879
en embættispróf í lögum við Hafnar
háskóla árið 1885. Gegndi hann
ýmsum embættum í Danmörku, en
var nú bæjarfógeti í Nyköbing á
Falstri. Þótti hann duglegur em-
bættismaður, enda var hann gáfað-
ur vel og réttsýnn og mentaður.
íslandsvinur var Ólafur mikil’l og
lagði jafnan gott orð til íslands-
mála, alstaðar þar sem hann gat því
við komið. Lék honum mjög hugur
á að heimsækja aftur fornar stöðv-
ar hér heima og hitta þar gamla
skólabræður og kunningja. En úr
því gat ekki orðið vegna anna. Auk
embættisins hafði hann á hendí
mörg trúnaðarstörf, en vinnuhest-
ur var hann hinn mesti.
Árið 1890 gekk hann að eiga
Inge Bojesen, dóttir núverandi
kammerherra Sophus Bojesen og
konu hans Louise, f. Comtessa
Schaffalitzky de Muckadell. Lifir
hún mann sinn ásamt tveim sonum
og einni dóttur.
Verzlunarfloti Þjóðverja. Þjóð'-
verjar byggja nú eftir megni ný
skip á öllum skipastöðvum. Stærsta
skipið, sem þeir hafa bygt síðan ó-
friðurinn endaði liljóp nýlega af
stokkunum í Hamborg. Það er 8000
smálestir og á að vera í förum milli
Þyzkalands og Ásralíu.