Ísafold - 29.08.1920, Síða 1

ISAFOLD
Sirnar 499 og 500.
Ritstjóri: Vilhjálmnr Finsen.
ísafbldarprentsmiðja.
XLVIL árg.
Reykjavik, Mánndaginn 29. ágúst 1920.
36. tölublað.
JarðyFkjuYerkfepi.
Það var fyrst um miðja 19- öld,
að plógar 'þéktust hér á landi; fá-
einir jarðyrkjutnenn fengu sér þá
og plægðu með þein^. Það voTu
þungir og óhentugir plógar í ísl.
jörð, og voru erfiðir hestum. En
samt gátu góðir plógmenn notað
þá til mikilla bóta. En öftir að Ól-
aísdalsskóiinn var stofnaður fjölg-
aði þeim og plógmönnum. Torfi í
Ólafsdai smíðaði mikið af léttari
plógum en áður höfðu þökst, og
hann kendi nemendum sínum að
plægja og fara með plóghesta. —
Urðu margir frá Ólafsdal allgóðir
plógmenn.
Nú í seinni tíð hafa margir lært
að plægja og nú er almennur áhugi
á plógnum vaknaður meðal bænda-
Það er líka von. Aldrei hefir verið
meiri þörf á að spara mannsaflið
en nú. Ætti því hvergi að vera
sléttaður blettur í túni, nema með
plóg og herfi. Það gerir jarðabót-
ina hér um bil einum þriðja ódýr-
iari, og svo yfirleitt endingarbetra.
En það vantar mikið á, að allar
jarðabætur séu unnar með þessum
vehkfærum. Einstökum mönnum,
sem lltið geta sléttað árlega er ná-
lega ókleift að kaupa sér plóg og
herfi. Þá er að vera í félagi. Þrír,
f jórir bændur geta hæglega verið
saman og í samvinnu með plæging-
ar.
Það gengur misjafnlega með þau
jarðyrkjutól, sem liúnaðarfé 1 ögiíní
eiga. Of margir eru um þau, og
þurfa því margir þeirra með á
sama tíma. Er því óumflýjanlegt,
að að-eins fáir bændur eigi þau í
félagi, svo þau komi að fullum not-
um.
Nú á tímum er mikiðtaliað um
það, að bændur þurfi að vinna meir
með vélum en verið hefr, og véla-
notkunin eigi að bæta úr vinnufólks
eklunni. Jú þetta er nú gott í sjálfu
sér. En sá er þó hængurinn á þessu,
að þær vélar eru enn eigi til, sem
verulega spara kaupafólk, eða
koma að almennum notum. Flestir
bændur hafa eigi ráð til þess. að
kaupa margar og dýrar vélar, þótt
til væru þær.
Sláttuvélar og rabstravelar eru
víða til. En þeir eru fæstir bænd-
umir í landinu, sem geta notað
þær. Að eifis lítill hluti af öllu
engjalandi á íslandi er „véltækt“
eða svo að slá megi með vél. Þetta
ættu allir að geta skilið-
Það er nálega ekkert tún svo
slétt, að slá megi það með sláttu-
vél. Og þótt þau væru svo slétt,
að slá mætt á þeim með sláttuvél,
veit eg eigi hver hagur yrði að
slættinum, því vélarnar slá svo
illa, skilja svo mikið eftir af því
kjambesta úr grasinu, að fáir geta
sætt sig við þann slátt.
Rakstrarhrífan er 'ennþá verri.
Hún verður að eins notuð á flæði-
engjar. Hún er of gisstent. En því
er eigi reynt til þess að smíða ísl.
rakstmrhrífu eftir íslenzkri jörð,
sem gæti rakað sæmilega. Yélin
hefir of fáar tennur til þess að
hún sé notandj alment hér. Eg hygg
að góðir smiðir gæti lagað þessa
einf'öldu vél. Sarna er að segja um
sláttuvélina. Mér sklst að breyta
mætti henni svo, að hún tæki gras-
ið niður við rót.
En hér er ekkert reynt í þessa
átt. Til hvers er að skipa verkfæra-
ráðunaut, ef’sú verður niðurstaðan,
að bændur getj fæstir notað þau
verkfæiri, sem hann útvegar frá
öðrum löndum og upplýsir þá um ?
Hitt tel eg mei^i þörf á að Bún-
aðarfélag íslands reyndi að fá
beztu smiði í landiu til þess að end-
urbæta útlendu jarðræktarvélarn-
ar, svo þær gætu átt við íslenzka
jörð, og til þess að reyna að fnna
upp ný íslenzk jarðyrkjutól. f
hverri sýslu landsins er einn eða
fleiri þjóðhagasmiðir, meira eða
miirna hugvitssamir. Margir þess-
ara manna hafa aldrei lært smíðar
hjá öðrum, en orðið frábærir snill-
ingar, að rnestu upp á eigin spýt-
ur. Því smíðanáttúran var þeim
meðfædd. Eg þekki nökkra slíka
menn, og takai þeir flestum lærð-
um smiðum fram í hugviti og snild-
ar handtökum.
Þessa menn á Búnaðarfélag ís-
lands að reyna að fá i sína þjón-
ustu meira eða minna. Þeir eiga að
reyna að finna upp og smíða hent-
ug jarðyrkjuverkfæri. Það þarf
auðvitað fé til þessa- En vona mætti
að því yrði vel varið. Eitthvað þarf
að gera. Útlendu jarðyrkjuvélamar
eiga illa við íslenzka jörð. En vel
getur verið að sumar þeirrai mætti
laga svo, að nýtandi yrðu, og þær
geta verið góðar tilfyrirmyndar
fyrir smiði sem smíðuðu samkynja
vélar er betur ættu við íslenzkan
landbúnað og ísl. staðhætti.
Plógurinn er góður það sem h i,m
er. En við þurfum að fa vél, sem
gerir tvent í senn: ristir grasrót-
ina ofan af öllu smærra þýfi og
eldri sléttum sem slétta þarf upp,
og mylur jörðina um leið — sama
sem plægja og herfa. Svona vél er
möguleg. Eg sé hana í anda. Ein-
hver býr hana til fyr eða síðar.
En af því að eg er hvorki smiður
eða hugvitsmaður, þá get eg eigi
bent á höfuðþættina í svona véL
En eg trúi því fastlega að mögu-
legí sé að búa til slíka undra jarð-
yrkjuvél. Eg hefi borið þessa hug-
mynd undir hugvitssaman smið, og
hann er á því, að þetta mætti tak-
ast. En þennan smið vantar fé og
tíma til þess að hugsa um slíkt.
Það er barnamaður sem engan tíma
hefir iafgangs frá atvinnustörfum
sínum.
íslenzka sláttuvél og hrífu ætti
að takast að smíða. Það er áreiðan-
lega margar leiðr sem fara mætti
til þess að smíða vél, sem nær gras-
inu af túni og engjum. Það er óvíst
að taka þurfi gamlar sláttuvélar
þar til fyrirmyndar. Þær eru ágæt-
ar fyrir þau lönd sem sáðgresis-
rækt hafa og grasvöxt stinnan og
háan. En eru þær ómögulegar nema
é flæðiengjum. — Yantar mann og
fé — mann, sem má gefa sig ein'-
göngu við slíkum hugleiðingum, og
slíkur maður er til. Haun býr norð-
ur í Þingeyjarsýslu. Því ekkj að
lofa honum að reyna náttúrugáfu
sína til þrautar.
En s'o eru ótalin mýmörg minni-
háttar búna'ðarverkfæri, sem okkur
vantar sem sparað gætu fólkshald
á heimilum. En út í þá sálma fer
eg hér eigi. En eg lít svo á, að nú
sé brýn þörf a að reyna eitthvað
í þessu, reynai að láta dauðu hldt-
ina vinna flest búnaðarstörfin fyr-
ir bændur, því helst lýtur nú út
fyrir að kaupafólk eða verkamenn
fáist ekki í framtíðinni næstu svo
neinu nemur til landvinnu. Sjávar-
útvegurinn, iðnaðurinn og kaup-
staðirnir sópa öllum vinnukrafti til
sín úr sveitunum.
S. Þ.
Island o§ ntlendir ferðamenn.
Fyrir stríðið var það orðið al-
siða, að erlendir ferðamenn kæmu
hingiað hópum saman til ferðalaga
um landið eða dvalar við veiðiárn-
ar. Einkum voru það Bretar, sem
hingað komu, en seinni árin voru
Þjóðverar einnig farnir að heim-
sækja ísiland, og stóru skipin
þýzku komu hingað á hverju surnri
á ferðum þeirra norður í höf. Á
stríðsárunum hvarf ferðamanna-
straumurinn algerlega, nú í
sumar virðist vera að færast aftur
í gamla horfið, því hingað hafa
komið ýmsir ferðamenn. Þó hafa
það einkum verið Danir.
Ekki þarf neinum blöðum um
það að 'fletta, að frá landsins
hálfu eru skilyrði svo góð, sem
hugsast getur, til þess iað hingað
ferðist f jöldi fólks á hverju einasta
sumri. ísland hefir að mörgu leyti
engu síðri skilyrði en Sviss til þess
að draga að sér útlenda ferðamenn.
Hér er einkennileg og margháttuð
náttúrufegurð, sem flestir hafa
heillast af er hingað hafa komið,
^og verið sæmilega veðurhepnir. ís-
lánd hefir eignast vini, er hafa unn-
ið því gagn út um heim, í mörgum
þessum gestum.
Það er ekki fyrir tilstilli þjóð
arinnar, að útlendingar hafa vanið
komur sínar hingað. Af íslendinga
hálfu hefir ekkert verið gert til
þess, að draga hingað ferðamenn.
Ritlingum um landið, í líkingu við
þá, sem ferðamannaskrifstofumar
hafa frá öðrum löndum, hefir
aldrei verið dreirt út meðal annara
þjóða, og yfirleitt befir ekkert ver-
ið gert til þess, að gera landið og
fegurð þess kunna í útlöndum.
Mendingar verða nú að fara að
gera sér það ljóst, hvort þeir vilja
að lan'dið verði ferðamannaland eða
ekkL Það kann að vera, að sumir
komi með mótbárur gegn því, að
hingað komi mikið af ferðamönn-
um, eða að nobkuð sé gert til þess,
að laða ferðafólk að landinu, og
telji það hættulegt þjóðeminu. En
þegar á alt er litið, verður ekki
annað séð, en að gag’nið, sem orðið
gæti að ferðamaimaheimsóknum
hingað, sé svo mikið, að sjálfsagt
sé að styðja að þeim.
Við ferðamannaheimsóknir breið-
ist þekking á landinu til annara
þjóða. Sjón verður ávalt sögu rík-
ari, og umsögn manna, sem kom-
ið hafa hingað fræðir betur en lang-
ar ritgerðir. Erlendir menn skilja
allmikið fé eftfr í landinu, og á það
er einnig vert að líta-
En til þess að Island geti orðið
ferðamannaland að marki, þurfa
landsmenn sjálfir að gera sitt til.
Það þarf að gefa út ferðaleiðarvísi
um landið, betri en þá sem fyrir
eru og á fleiri málum. Það þarf að
vera hægt að bjóða góð gistihús,
ekki aðeins hér í Reykjavík, heldur
einnig úti um land. Til þurfa að
vera staðir þar sem útlendingar
geti dvalið um lengri tíma sér ti-1
hressingar, en slíkir staðir eru hér
ekki til. Og fleira mætti telja.
íslendingar þurfa einnig sjálfir
að læra að meta betur land sitt og
þá fegurð, sem það hefir að bjóða.
Það er raun að því, hversu Mend-
ingar eru ófróðir um sitt eigið
land, og það þeir, sem gott tæki-
færi hafa til að kynnast því.
Væri full ástæða til, að efnt væri
til félagsskapar í þeim tilgangi, að
gera Mand aðgengilegra til ferða-
laga en verið hefir. Væru næg verk-
efni fyrir hendi handa þesskonar
félagi. í Svíþjóð hefir ferðamanna-
félagið verið starfandj um langt
skeið og unnið sérlega þarft verk.
Hefir það komið upp sæluhúsum
víðsvegar um landið, hefir eftir-
lit með ferjum og fjallvegum 0. fl.
A. Vout Peters
Sálarramisóknafélag íslands hef-
ir gengist fyrir því, að fá þennan
kunna miðil. hingað til lands- Hann
ætlar að dveljast hér þriggja vikna
tíma; lengúr getur hann ekki ver-
ið, því að hann hefir lof&í að vera
kominn til Skotlands í byrjun
næsta mánaðar. Hann kemur hing-
að í sumarleyfi sínu;.
Mr. Peters er nú 51 árs að aldri
og hefir um 25 ár gtfið sig eih-
göngu við miðilsstarfinu. Margir
hér gera sér rangar hugmyndir um
hæfileika hans. Þeir eru með öðr-
um hætti en hjá þeim íslenzkum
miðlum, sem enn hafa fundist.Hann
ef slcygn miðill (elairvoyant), en
fer mjög sjialdan í sambandsástand,
þó að það komi fyrir. Hann hefir
starfað mikið fyrir félög Spíritista
á Bretlandi, og er alvanur að gefa
skygnilýsingar frammi fyrir fjölda
manns. En sumar beztu sannianirn-
ar fyrir sambandi við framliðna
menn af hans hendi hafa komið á
heimafundum hjá einstökum mönn-
um. Reyndir fræðimenn í þessum
efnum hafa gefið honum góðan
vitnisburð í bókum sínum. Nefna
má til dæmis enska prestinn Arthur
Chambers, W. T. Stead, J. Arthur
Hill og Sir Oliver Lodge (í bók
sinni „Raymond"1).
Hann hefir þá líka verið fenginn
tii annara landa og gert meira að
því en aðrir miðlar að reyna að
útbreiða þekking á spiritismanum
meðal erlendra þjóða, þótt hann
geti ekki talað tungu þeirra. Notar
hann túlk. Það eybur mjög á erfið-
leikana með ýmeum hætti. Samt
hefir honum oft þótt takast mjög
vel.
Hann hefir starfað í þessum
löndum auk Bretlands: Hollandi,
Belgíu, Frakklandi, ítalíu, Sviss,
Þýzkalandi, Austurríki, Rússlandi,
Finnlandi, Sviþjóð, Noregi, Dan-
mörku, og ennfremur í þessum
fjórum ríkjum í Suður-Afríku:
Höfða-Nýlendu, Transvaal, Natal
og Orange River Nýlendu. Til
sumra þessara landa hefir hann
farið mörgum sinnum. Fjórum
sinnum hefir hann t. d. dvalist í
Danmörku.
Fregnir hafa fyrir löngu borist
af honum hingað til íslands, jafn-
vel igreinar um hann verið þýddar
úr dönskum blöðum, og ein þeirra
niðrandi, runnin undan rótum ein-
hvers þeirra manna, sem vilja ekki
trúa öðru en að öll miðils-starfs'emi
sé bygð á svikum. Árásirnar eru
óumflýjanlegar, þegar um svo mik-
ið stórmál er að tefla, um aðra eins
nýjung og svo erfitt viðfangsefni
að ræða. En allir þeir, sem þekkja
mr. Peters, vita, að hann vinnur
verk sitt í einlægni 0g af hinni
mestu alvöru.
Vér vonum, að honum takist að
vinna sínu mikla áhugamáli gagn
einnig hér í Reykjavík.
Stjórn Sálarrannáóknafélagsin#
hefir gert sér það fyllilega ljóst,
að erfitt verður æfinlega áð nota
útlendan miðil. Hún vill fyrst og
fremst, að vér eignumst innlenda
miðla. Þeir verða oss áreiðanlega
að mestu liði. En hinsvegar taldi
hún rétt að gera þessa tilraun, með
því að hún vissi, að það var ósk
félagsmanna, og auk þess skygni-
miðlar hér lítt kunnir áður. Hann
Var auk þess eini kunni miðillinn,
sem fáanlegur var. Eg gerði tilraun
síðastliðið sumar til að fá hingað
frægan amerískaií raddamiðil, frn
E. Wriedt, en hún treystist ekki
U Sbr. „Tvlf og dauði“ eftir, Einar
H. Kvaran. . 4
M ,i