Ísafold - 01.11.1920, Blaðsíða 1

Ísafold - 01.11.1920, Blaðsíða 1
Slimr 499 og 500. Ritstjóri: Vilhiálm r Finsen. ísafoldsrprentsmiöji XLVII. árg. Reykjavik, Mánudaginn i november 1920. | 4S. tölnblað. Yerndun kynstofnsins. Pyrir stríðið var komin á þafi talsvérð hreyfing víða um beim, að þao þyrfti að fara. að vinna að mannkynsbótum og gegn þeirri úr- kvnjnn, sem sífelt væri að fara í vöxt meðai manufólksins- Eftir stríðið hefir komið mikil hreyfing a niálið, og eru Ameríkume.nn þar eiuna fremstir í flokki. Hafa þeir komið á stofn vísindalegum rann- sókuum á eiiikennum og eðlisfari mannkyjisflókkanna í því skyui að hægt sé að finna lögmál fyrir því, hvað sé þeim holt og hvað sé heilsu þeirra hættulegast. Ganga má út frá því, að það sem efiir heilbrigðina sé éinkum sterk- ur lífsvilji, því að hann þrýstir á og livetur til sóknar á öllum svið- um og rvður burt hmdrunum. En ýmsar hættur liggja í leyni, er láma lífsvií.ia kynslóðarinnar og má þar til nefna: 1. " óholla. lifna.ðarháytu, 2. ættgenga kviila, 3. afleiðingar stríða, og 4. óheppilega kynblöndnn, Lifnaðarhættir. Það kemur öllum heilsuíræðing- nm saman ran, að sveitalifnaðar- haUtir séu kynslóðinni yfirleitt hoíiari eó bæjalífið. Er það þó vissulega ekkj vegna þess, a.ð heilsufræðireglum sé þar hetur hlýtt, nema síður sé, heldur vegna þess, að menn eiga þar í beinu stríði við sjálí'a máttúruna. Hún lætur ekki fai-a í kring um sig og- elur því upp einlæga og sterka kynslóð, sem kann betur skyn á réttu og röngu í frumatriðum heldur en þeir, seon velkjast í bæjalífinu. — Það er til máltæki sem segir: „í sveitinni er vagga kynslóðarinnar en í borginni er henna.r gröf‘ ‘. Ekki er þó svo að skilja, að margir ættliðir geti ekki þróast hver fram a,f öðrum í borgnm, lifn- aðarhættirnir eru líka þar svo mis- jafnir, — sumar ættir blómgast þa.r beinlínis — en borgalífið er nú einu sinni svo, að yfir höfuð eyðist þar lífsins pund en ávaxtast síður. Þótt vinnan í bæjnnum sé margvísleg og erfið, og geri meira en sveitavinnan kröfu til sérstakra hæfileiká, þá þroskar hún yfirleitt síður einstakl- ingskraftinu og sjálfsdáðnm. En aftur á móti ei-u þar allskonar fall- gryfjur fyrir líkamlega veilt og siðferðilega óþrosbað fólk, og marg ar ættir hripleka þar Iífsorkunni á örskÖmmum tíma og eru úr sög- unni. ,Má,nnkynbotafrömuðir leggja því hina mestu áhersln á að veita fólks- straum úr borgunum nt um sveit- iwiar, til þess að sæk.ja þangað auk- Inn kraft og endumýjun. — Það er alkuhnugt, að ættir bóka- grúskara og aðgerðalítilla auð- inanna og valdhafa verða ekki langgæðar nema þær blandist k iarnakyni. Þessvegnia <er lögð áhersla. á, að sem flestir leggi stund á eiuhverskonar líkamsvinhu jafn- vel þótt aJidíeg vinna sé aðal- starfið. Ættgengir kvillar. Það er kunnugt, að eins og and- ! legur og líkamlegur styrkleikur | gengiir í ættir, þannig er lundveila og líkamleg óhreysti ættgeng. Af hinum mikla fjölda, næmra kvilla eru aðeins iirfáir sem ganga þaimig i ættir, að börnin fæðist með þeim. Hitt er það almenna, að það sé mót* stöðu'leysið gegn kvillnnum sem arfgengt er. Siðferðislömun og geðveiki get- ur verið mjög þrásækin í ættír sem sýnast annars vera hranstar. Það íeru og til hreinar glæpamannaætt- ! ir, sem ríkisvöldin hafa átt í miklu stríði við. Það hafa því komið til- lögur uimað gera giæpameun ófrjóa svo að þeir spiltu ekki kynstofnin- um. Sú t.illaga hefir ekki fengið byr. og liallast menn nú einkum að því, að stofna. hæli fyrir þá af þeim sem virðast óhæfastir til þess að stjórna gerðum sínum og geði. Sumir líkamlegir kvillar, svo sem bcrklaveiki hefir meiri ogminni erfðálömun í för með s#r, sem gerir ættina meðtækilegri fyrir sjúkleik- ann þótt börnin fæðist ekki með honum. Um allan heim er nú starfað að því að útrýma berklaveikhmi. — Mikil hreyfing er einnig að kom- ast á það, að reyna að útrýma, eða draga úr samræðiskviilunum, eink- um sýfilis, sem fiarið befir ákaflega í vöxt ‘á stríðsárunum og eftir stríð- ið. Með þessum kvillura fæðast börnin, og er nú lögð því meiri á- hersla á að hefta þennan ófögnuð sem hann er talinn að vera eitt hið skæðasta eyðingarafl kynslóðarinn- ar nú á tímum. Hér á landi eru þessir kvillar ekki ennþá orðnir eins almennir og víða erlendis, svo að það er vel hugs anlegt ennþá, að þeir yrðu sa.ina sem upprættir, ef fólkið lærir að vara sig á þeim. Þó munu þeir nú vera að fara í vöxt, svo að fóltið verður að bappkosta að fræðast um þá sem fyrst, enda nýútkomin hók um þá, sem menn geta keypt. Stríðin. Menn hafa haldið því fram að stríðin Tæru sterbasta meðálið til að efla sjálfsdáð þjóðanna- Vissa tegund samheldni mynda þau fyr- ir livera þjóðflokk, því verður ekki neitað, en bein kynbætandi áhrif mun víst enginn halda fram að þau hafi. Þjóðverji nokkur segir í nm- tali sínu um hina fvægu bók próf. Nikolai, „TT-.n lífeðli stríðsdns“, þar sem stendur að 8 miljónir af hraust- asta kjarna stríðsþjóðanna liafi Ver io valdar ór til að verða stríðsó- freskjunni >að bráð.: .,En heima fá a,ð setja allir fábjánar, krypplingar, daufdumbir, geðveikir, flogaveikir, ófrjóir, tugthúsfangar og hugleys- ingjar.“ Þetta eiga að verða feð- ur komandi kynslóða, svo að ekki þykír nú \el til vandað. Enda telja rnargir kyngöfgunarfrömuðurair stríðin einn hinn mesta fjanda, fram þróunar mannkynsns. Kynblöndun. Mikil áherzla er nú lögð á að finna áhrif kynblöndunarinna.r á mannfólkið í því skyni að stuðla að því að bæta kynið. Sumir telja þó vafamál að menn fari nokkurntíma að nota. hagsýmii reglur í því yali heldur en hin blinda eðlishvöt fram kvæmir af sjálfsdáðum þegar hún er heilbrigð. En kynbætendur segja aneð rjet-tu, að eðlishvötin sje í mjög mörgum tilfellum aHs ekki heilbrigð, henni missýnist oft sinn- i« mjög hrapallega.. — Sterkar ætt- ir hafa á öilum öldum og meðal alira þjóðxlokka verið afarvandlát- ar ineð það hverja þær blönduðu blóði, og að svo miklu leyti sem sú hvöt var náttúrleg, var tilgangur hennar sá að forðast að „taka niður fyrir sig“ þannig að kynið spiltist. En þegar mannvirðingar urðu meira ráðatidi um mægðirnar, þá var fremur undir hælinn lagt að valið yrði heppilegt. Þessi ættarmetnaður hefir nú gripið helstu þjóðflokka í mentuð- mu heimi, og er hann einkum strang ur þar sem kynflokkur telur sjér hætt-u búna af blöndun við óþrosk- aðra fólk eins og xnjög hefir átt sér stað í Suðurameríku og Mexíkó. Þar hafa hálfviltar þjóðir blandast Norðurálfuþjóðum og myndað blendingskyn, sem ekki þvkir gott. Bandaríkjamenn sem eru að vinna sig upp til að verða heimsveldi álíta nauðsynlegt að hafa hönd í bagga með því hvernig þeir blandist við aðrar þjóðir- Þeir eru sjálfir að miklu leyti blending.sþjóð og leggja ættfræðingar þar mikla strnid á að finna hvaða blöndun það er sem mest liefir yngt kynstofuinn og myndað í hann þann kjarna, sem liefir gert þjóðina svo sterka og framsækna sem raun er á orðin- Mikla óbeit hafa Ameríkmnenn á svertiugjum og vilja síst, af Öllu við þá blóði blanda- Hér í Evrójiu er einnig víða kom- in hreyfing á að vernda sérstaka kynflokka gegn blöndun. Miðevr- ópuþjóðirnar og Norð urlandameun eru hræddir við ýmsan flækingslýð sem farinn er að streyma, vestur á bóginn austan af Rússlandi og alla leið frá Asíu. Þykii- það ekki sem best kyn. Og af því að menn búast við iþví að þessi straumur aukist þegar friður kemur á við Rússland, eru menn í undirbúningi með að gera ráðstafanir á móti hon- um. Annars er þetta kynhlöndunar- mál feiknalega flókið. Svo virðist sem best sé að hreinrækta. einn kyn- stofn alllengi og fá síðan í ihann nýtt blóð með blöndun þega.r hann hcfir lifað sitt besta. Blendings- kvnstofnar ern venjulega lengi vel afar óeirðagjarnir og erfitt að lmma við þá nokkurri stjórn. En þeir syiekjast venjul-ogia síðar og alt jatnar sig ef utan að komandi hlöndun heldur ekki áfram. Eu það er ekki eimingis blöndun- Til kaups og ábúðar 1 naestu faidðgum er ein af allra bestu ábúðarjörðnm í Arnes- ýslu. Mjög sanngjarat verð. Ninari upp'ýsingar gefur Hannes Olafsson kanpm. Grettisgötn nr. 1. Rvík. in xít á við, sem menn hafa fest á athygli. Til þess að fá það besta fram í kynstofninum, þá ræðnr auð vitað blöndunin innbyrðis afar- miklu. Það er þess vegna nii rætt mikið um að einangr-a sjiikar og útkynjia ættir, svo að þær spilli ekki út frá sér og sömuleiðis að vinna á móti þeirri stefnu sem beri nú mjög á víða hjá ýmsum betri ættum, að þær takmarki barna- fjöldann til þess að komast betur af. Það þarf þá oft ekki nema smávægilegar misfellnr til þess að góðar ættir deyi út. Þá er það og mjög alment,, að konur af góðum ættum giftist ekki, og er það tjón fyrir kynslóðina, ekki einnngis að því levti að þ.gr devr út góð kya- kvísl, héldur vegna þess að nppeld- ið missír oft- géðn krafta með slik- mn konuni.. Það eru því sumstaðar gerðar ráðstafanir til þess að upp- ræta þá skaðlegu villu, að kona ta ki niður fyrir sig þótt hún gift- ist myndarlegum manui, er eigi bef i. mannvirðingar á við ættfólkhenu ar. Mikill vinningur þykir það ef hægt væri að stuðla að því að vel mentar bæjastúlkur giftust út um svéitir, og eru sumstaðar sjóðir til að veita slíkum stúlkum heiman- mund. Þá þykir það einnig lofsvert að myndarlegar konur, sem ekki vilja giftatet, en stimda sjálfsttúða at- vinnu, noti sína verðmætu krafta til að ala upp börn er þær sjálfar eign- ast eða taka af öðrum. Á liðnum tímum hafa ástæður ógiftra kvenna yfirleitt eltki verið svo að þær bafi getað þetta sér að skaðlausu, en með vaxandi kven- réttindum breytist þetta, og dug- legar ógiftar mæður og bamfóstr- ur njóta þá að sjálfsögðu engu minni virðinga en þótt giftar væru. H. Nytt timarit. Sindri. Útg. Iðnfræðafé- lag íslands. Ritstj. Ottó B. Araar. íðnfræðafélag íslands var stofn- að 1918 og fá inngöngu í það menn, ' sem leggja stund á þær iðnlistir, ; er byggja á vísindalegum grund- velli, eða þeir sem hafa próf í ein- hverri iðnfræðilegri (tekniskri) grein. í stjórn félagsins eru nú Olafur Sveinsson vélfræðmgt- • (fomiaður), Ot.tó B. Arnar kaup rnaður (félagsritaril, Steingrín;- grímur Jónsson raffræðingur (fé- liirðir), Gísli Guðmundsson geria- fræðingur og Helgi Hermann námæ fræðingur. Félagið gefur út tímarit er nefn- ist „Sindri‘ ‘ og er fyrsta hefti þess nýkomið út. Á ritið að koma nt fjórum sinnum a ári og kosta 6 krónur árgaugurinn. Tilgangur rits ins er sá, „að útbreiða þekkingu á iðntræðum, verklagi og nýjum framförum á þessum sviðum. Enn fremur á það að vekja nánari at,- hygli á iðnaði þeim, sem rekinn er nú í landinu, kemia möimurn að hagnýtai sér hann sem bezt, og loks að greiða fyrir nýjum iðnaði og iðn- aðarf ramförum‘ ‘. í hinu nýútkomna hefti eru þess- ar ritgerðir: 1. Um aldaraifmæli rafsegu'lsins og nppgötvara þess, Ií. C- Örsted, ásamt greinargerð um uppiyiidinguna eftir Örsted sjálf- an í þýðingu eftir Steingrím *raf- fræðing. 2. L ð na ð a r h ugl ei ð i n gar eftir Gísla. Guðmundsson. Er þar fyrst um lýsisgerð og mjólkumið- ursuðu. Síðar mun höf. ræða um fleiri iðnaðarfyrirtæki. — 3. Námu- iðnaður eftir Helga H. Eiríksson námaverkfræðing. — 4. Málmar fundnir á Islandi, eftir Björn Krist- jánsson-fvrrum bankastjóra. — 5. V emdarbréf og einkaleyfi eftir Guðm. M. Waage. — 6. Ágrip af sögu gaslýsingariimar eftir Jón Egilsson gasfræðing. — 7. Guðm. Kr. M. Waage, æfiminning eftir Gísta Guðnmndss. — 8. Frá borði ritstjórans. — 9. Mnnktells-mótor- ar. — 10. Innlendur iðnaður; um iðnaðarfyrirtæki Sigurjóns og Ein- ars Péturssona. „Sindri“ ber eigi nafn af salnum gullna á Niðafjöllum, heldur sem vænta. má af hinum haga dverg Sindra, er smíðaði göltinn Gullin- bursta, liringinn Draupni og ham- arinn Mjölni. — Ritið fer vel af stað og er hið prýðilegasta að öll- um frágangi. Öld iðnfræðanna er að fara í hönd hér á landi. Landsmenn eiga að fá iðnfræðin inn í blóðið, enda leynast í þjóðinni feiknin öll af hag leik og- hugviti. Er fúll von til þess, að iþetta tímarit eigi meiri framtíð fyrir sjer en sjálfir útgefendurnir þora að gena ráð fyrir að svo stöddu, og væri vel að því auðnað- ist að vekja einmitt þá krafta hjá þjóðinni, sem ékki mega lengur blunda, en það eru þeir kraftar, sem heizla náttúruöflin. Iðnfræðafélagið hefir því mikils- vert og veglegt verkefni af hendi að levsa og skemtilegt er það og þakklátt. því að straumurinn er með. 9

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.