Ísafold - 28.02.1921, Síða 3

ISAFOLD
og' 30% a£ því sem unifram er. Á sam-
eignarfélag 5 manna eSa færri skal
ekki lagt sem hlutafélag, keldur á hvem
einstakan meðlim þess.
Frá hreinum tekjum manna ber af5
draga 500 kr. sem eru skattfrjálsar og
enn fremur 200 kr. fyrir hvert barn
f ., innan 14 ára, sem skattgreiSandi elur
önn fyrir, og frá hreinum tekjum fé-
laga skal draga 4% af hlutafé.
Eignasftatturinn. Af fyrstu 5000 kr.
eign greiSist enginn skattur. Af 5—15
þúr. kr. greiðist lc/co af því sem ,,um-
fram er 5 þús. kr. Af eign umfram 15
.. en undir 20 þús. kr. gi'eiöist 1,2%0) áf
í 20—:30 þús. 16 kr. af 20 þús. og 1,5%0
af afgangi, af 30—-50 þús. 31 kr. af
p. 30 þús. og 2%0 af afgangi, af 50—100
é þús. 71 kr. af 50 þús. og 3 r/op.
'0 gangi, af 100—200 þús. 221 kr. áf 100
þús. og 4%o af afgangi, af 200—500
þús. 621 kr. af 200 ýffl og 5%0 af afg.,
a£ 500 þús. til 1 miljón 2121 kr. af
500 þús. og 6%0 af afgangi, af einni
*' nSiÍjóri grei'ðist 5121 kr. og af því sem
umfram er 7%0. Skatturinn greiöist af
skuldiausri eign og af hlutafé félaga
eria stofnfé greiðist ekki skattur. Eign-
ir eru skattskyldar jafnt hvort sem þær
gefa af sér nokkrar tekjur eða engar.
Allir sem hafa skattskyldar tekjur
ati telja fram skulu senda skattanefnd
skýrslur um tekjur og eignir á síSast-
liSnu ári fyrir 20. marz. Innan loka
þess mánaöar skal skattanefndin hafa
lokiri störfum sínum og skal leggja fram
tii sýnis skýrslu yfir skatt gjaldenda
í hlutaöeigandi umdæmi 1. apríl og
iiggi hún frammi til 15. s. m. Vanræki
einhver þrátt fyrir áminning þar um,
a.'S gefa skýrsln um tekjur sínar, missir
hann rétt til þess að kæra yfir skatti
þéim, sem nefndin hefir gert honum
að greiðn, nema hann geti sannað að
þspr hafi verifi settar meira en 14 of
háar. — Sá sem vísvitandi skýrir rangt
frá tekjum sínum c'ða eignum, skal
borga tífaldan skatt þann er undan hof-
ir verið dreginn.
I fjárlögunum má ákveða hækkuu
eða lækkun á skattinum, fyrir eitt ár
í senn, eftir því sem þurfa þykir.
2. Fasteignaskatturinn.
Af öllum fasteiguum í landinu, sem
ekki eru eignir ríkissjóðs (þar með
taldar kirkjueignir) eða kirkjur, skóla-
hús, sjúkrahús, þinghús og embættis-
bústaðir erlendra sendiherra, svo og lóð-
ir sem fylgja þessum húsum, skal greiða
fasteignaskatt. Af jarðlendi alls konar
og hlunnindum er skattur þessi 3%0
virðingarverðs, en af húsum 2%c. —
Skattinn má hækka eða lækka með f jár-
lagaákvæði fyrir eitt ár í senn eftir því
sem þurfa þykir. Kemur skatturinn í
stað ábúðarskattsins frá 1877 og húsa-
skattsins frá sama ári.
Gert er ráð fyrir að skattur þessi
verði nálega 240 þúsund kr. alls, en
ábúðar- og húsaskatturinn hefir gefið
af sér um 100 þús. kr., svo tekjuaukinn
ætti að verða um 140 þús. krónur.
3. Lestargjald af skipum.
Af skipum sem eru yfir 12 smálest-
ir að stærð og skrásett eru hér á landi
skal greiða 2 kr. gjald af hverri brúttó-
smálest. Má hækka eða lækka gjaldið
fyrir eitt ár í senn með f jávlagaákvæði.
Með lögum þessum er sérstakur skipa-
skattur settur hér á landi, en áður hafa
skip verið skattfrjáls nema fiskiskip,
sem lausafjfirgkattur hefir verið greidd-
ur af. Talið er að skipastóll landsins
sé 20—25 þúsund smálestir og œtti skatt
urinn þá að nema 40—50 þús. kr.
4. Stimpilgjald.
í stað stimpilgjaldslaganna frá 1918,
sem gilda að eins til loka þessa árs hefir
stjómin lagt fyTÍr þingið nýtt frumv.,
sem. að ýmsu leyti er líkt núgildandi
lógum. Helstu breytingarnar eru þær,
að eftir frumv. nær stimpilskyldan til
allra skjala er lögin nefna, hvort sem
þau eig'a að notast gagnvart opinber-
úm stofnunum eða ekki, en í núgildandi.
. lógum hvíldi ekki stimpilskylda á skjöl-
um, sem að eins fóru einstakra marina
á mill'i', án þess að opinber aðili kæmi
til. Önnur breyting er sú, að farmiirír-
teini fyrir útlendum vörum skuli nújéigi'
stimpilskyld. Að öðru leyti eru helgtu
atriði frv. þessi:
pessi, skjol eru stimpilskyld, hfort
sem þau frn gefin út utan landsféða
innan: 1) Afsöl fyrir innlendum ffist-
oigntmi og skipuni skrásettum hér,|svo
og framsalsslcjöl til réttinda yfir slíkum
eigrium. 2) Vátryggingargjöld er snerta
íasteignir eða verðmæti í ríkinu, nériia
ekkert af iðgjaldinu greiðist hér. 3)
H] utabréf, skuldabréf og önnur verð-
bréf, seni ætluð eru til að ganga manna
a inilli, ef þau eru gefin út af innlehd-
um félögum eða stofnunum. 4) Út-
lend hlutabréf, skuldabréf etc. sem flutt
eru hingað annað hvort sem eign manna
eða félaga, sem hér eiga heimili eða
sem trygging gagnvart þeim. 5) Víxl-
ár og ávísahir, ef samþykki eða greiðsla
fer fram hér. — Annars er það takmark
fyrir stimpilskyldu skjala, að einn aðili
sé innlendur og hafi undirritáð skjalið
héi'.
Gjaldið. Afsalsbréf fyrir fasteign-
um og skipum yfir 5 smál. stimplast
(með 1% af verðhæðinni. Heimildar-
skjöl fyrir veiðiréttindum, skjöl sem
leggja ítök, ískyldur og kvaðir á ann-
ara eign stimplast ineð 1% ef endur-
gjald er greitt eða áskilið og fer stimpil-
j gjaldið eftii- endurgjaldinu. Framsöl
j sömu réttinda eru stimpilskyld eftir
I sömu reglum. Hlutabréf félaga með
1 takmarkaðri ábyrgð stimplast með l°/o,
| af þau hljóða á handhafa, en %% ef
, þau hljóða á nafn. Framsal handhafa-
, bréfa er stimpilfrjálst, en framsal bréfa
jbundinna við nafn stimplast með 1%0.
Framsal hlutabréfa, sem út eru gefin
áður en lögin ganga í gildi stimplast
með 3%o, ef þau hljóða á eða eru fram-
seld handhafa, en annars með 1%C. —
Fyrir 5%o gjald má í eitt skifti fyrir
öll gera hlutabréf stimpilfrjáls við
framsal framvegis. — Félagssamningar
slimplast með 5%0 af samlagsfénu, ef
því fylgir persónuleg ábyrgð, en ef
engin fjárupphæð er nefnd í samning-
'unum er gjaldið 10 krónur. Framsöl
slíkra saanninga eru stimpilskyld ef
samningurinn er það. — Skuldabréf og
trygginga stimplast með 3%0, ef skuld-
in ber vexti og er trygð með veði eða
ábyrgð, en annars með 1%0. Skulda-
bróf undir 200 kr. eru strinpilfrjáls ef
skuldin er vaxtalaus og ótrygð. Ef skuld
er endurnýjuð eðá færð á annað nafn,
greiðist hálft gjald. Framsal á skuld
stimplast eins og skuldabréf. — Víxlar
og ávísanir, að undanteknum tékkum
stimplast með 20 aurum hverjar 200
krónur upp að þúsund krónum og hverj
ai 1000 kr. eða brot þar af, sem fram
yfir er, með 1 krónu. Sama gjald greið-
ist ef víxill er endumýjaður. Framsöl
á víxlum og ávísunum eru stimpilfrjáls.
— Lífsábyrgðarskírteini stimplast með
1%0 af upphæðinni og iðgjaldskvitt-
anir með ///o af iðgjaldinu. Bruna-
tryggingarskírteini stimplast með 14 /00
og endurnýjunarkvittanir með 1% ið-
gjaldsins. — Sjóvátryggingaskírteini
stimplast með Vio%o, en endurnýjun-
arkvittanir með 1% af iðgjaldinu. —
Virðingargerðir, þó eigi þær sem ríkið
lætur framkvæma, stimplast með V10-
%o virðingarverðsins. — Leigusamning-
ar skipa, húsa, jarða og lóða stimplast
með 25 au. fyrir hverjar 100 kr. leig-
unnar. Gildi samningurinn um. óákveð-
inn tíma tífaldast gjaldið. Samningur
um kaup og sölu á lausafé stimplast
nieð 2%o af andvirðinu og sama gjald
greiðist er skift er á lausafé. — Verk-
samningur stiplast með 1%0 af verk-
kaupinu. — Kaupmálar, sem gerðir eru
fyrir stofnun hjúskapar stimplast með
5 kr. en ef gerðir eru.síðar þá /^%.a£
i'járhæð þeirri, sem áskilin er sem
séreign. . ,.
Fast istimpilgjald er á eftirfarandi
(skjölum: Yfirlýsingar, þinglesnar eða
skrásettar, sem eigi falla undir áður-
nefnd ákvæði, gjald 1 kr.; Úídráttur,
afrit og vottorð úr embættisbókum og.
skjalasöí'num, 50 aurar, ;Notaríalvott-
orð og afrit eða útdrættir úr notarial-
gerðum 50 aur,; Dómsgerðir eða rjett-
argerðir in forma frá undirrétti 2 kr.,
en frá hæstarótti 5 kr.: Þingvitni 1
kr.: Kvaðning utan réttar 1 kr.; Til-
kynning til innritunar á verzlunarskrá
20 kr.; sérstök procuru-tilkynning þó
aiv eins 5 kr.; Tilkynning um að firma
sé liætt 5 kr.; Afturköllun prókuru 2
ki.; Breyting á skrásettum tilkynning-
um 5 kr.; Beiðni um skrásetning vöru-
merkis 20 kr., beiðni um endurnýjun
samk 10 kr. Borgarabréf til heildsölu-
verslunar stimplast með 500 kr. en til
smásöluverslunar með 100 krónum.
Leyfisbréf farandsala og umboðs-
sala með 300 kr. Skipstjóraskír-
teini með 10 kr.; Stýrimannaskýrteim
5 kr.; vélstjóraskírteini 5 kr.; Sveins-
bréf 4 kr., Einkaleyfisbréf 100 kr. og
undanþágur frá skilyrðum í slíkum
bréfum 50 kr., önnur leyfisbréf er
stjórnarráðið eða valdsmenn gefa út
10 kr. Veitingabréf fyrir opinberum
embættum eða sýslunum 2 kr. ef árs-
laun eru undir 1000 kr., 4 kr. ef launin
eru 1000—2000 kr., 8 kr. ef launin eru
2—3 þús. kr. 12 kr. ef launin eru 3—4
þús. kr. og 20 kr.ef launin eru yfir 4000
kr. Skírteini um embættispróf við háskól
ann stimplast með 20 kr.. Prófskírteini
frá öðrum opinberum skólum, eða að
einhverju leyti undir umsjá ríkisins 10
kr. Löggiltar verslunarbækur 5 kr.
Erfðaskrár, og skjöl um dánargjafir 5
kr. Skoðunar- og virðingargerðir á óá-
kveðnu verðmæti 2 kr. Mælingarbréf
skipa: 12—30 smál. 1 kr., 30—100
smál. 2 kr., stærri skip 5 kr. Spari-
sjóðsbækur og innlánsskírteini 1 kr.
I athugasemdum við frumv eru tekj-
ur af stimpluninni áætlaðar. 500 þús.
kr. og er það vafalaust mjög varlega
áætlað.
að miklu hægra og auðveldara er um
það að tala en í að standa.
Eg ætla mér nú als eigi að rita um
heyásetningarmálið, þó eg stingi nú nið-
ur pennanum um þetta atriði. Aðeins
vi. eg taka það fram að káttvirtur ræðu-
n/uður Sig. Eggerz hlýtur.að hafa hugs-
að grynnra um ásetningsmálið og alt
sem að því lýtur — grynnra en vits-
ii'unir hans leyfa og heimta — ef hann
heldur það, að yfirvofandj hætta verffi
bœtt með isk uui bxttaii hugsunárhátt.
Ljargrú'ð þurfa að koiila tii, sogunnar
og til framkvæmdanna til þess ,að úr
ræti$t, þegar vandræði dynja yfir 1*
hverri grein. sem er. par þarf fram-
kyæmdavald að koma til sögunnar.
Hvort þess háttar framkvæmdavald á að
koma löggjafarleiðina eða úr anuari
átt ;— um það ætla eg ekki að dæma.
Ef þessi háttvirti og vel gefni þing-
maðuri (og ræðumaður) vill takast á
heudur að bæta hugsunarhátt okkar
bændanna, svo að til úrslitaendurbóta
verði um keyásetuing, liggur honum
leiðin opin til nytsemdar og frægðar.
pá mundi sagan leggja ilmgras á leiði
hans á sínum tíma. En meðan við lifum
báðir, skyldi eg breiða klæði á veginn
hans. Eg þori að lofa miklu í þessa, átt
— af skiljanlegum ástæðum; þeim á-
stæðum að þetta afrek er ofraun hverj-
um manni.
Hugsunarháttur bænda í ásehiingar-
málinu er ,,sem sé“ ekki á þá leið seiri
sumir skrifstofumenn virðast ætla. Eg
fer í þessum orðum eftir þeim blaðaum-
mælum sem sífelt koma í ljós þegar
hrrðindi sverfa að bændum.. pá er vana
viðkvæðið á þá leið, að bændur séu
gleyumir og forsjá-litlir, jafnvel skeyt-
ráðið til umbóta ásetningi sé það, að
íí hugsunarhættinum breytt,vilja þreifa
á þessum efnum, liggur þeim opin leið
til reynslunnar. Hún er sú að þeir sjálf-
ir skifti verkum við t. d. mig og taki
tií búskapar með eigin höndum. Eg
skal aftur á móti hafa tuuguna á lofti
og ámiuna þá. paff er lélt verk.
Guðmundur Friðjónsson.
•A-
Eg var staddur nálægt efri deild al-
þingis, þegar atvinnumálaráðherra átti
í vök að verjast gegn þeim lávarðafrænd
imorn sem vildu og vilja koma á helveg
frumvarpinu um heimild stjómarvald-
anna á einkasölu á rúgi og hveiti. Sig.
Eggerz fyrverandi ráðherra talaði ásamt
öðrum gegn frumvarpinu. Móti þeirri
ástæðu atvinnumálaráðherra fyrir nauð
syn framvarpsins, að með því væri haft
í huga að gera öflugar ráðstafanir gegn
fóðurskorti í harðindum, bar Sig. Egg-
erz fram þá ástæðu eða réttara sagt um-
sögn, að bezta ráðið til að afstýra f jár-
felli (og heyskorti) vsgri aS breyta hugs-
unarhætti bændanna. Hann hefir víst
átt við að koma hugsunarhættinum í það
horf, að bóndinn gerðist forsjáll og
getumikill.
Eg lagði bóndahlustimar við þessum
orðum, sem eru reyndar gömul og hafa
oft verið á lofti höfð með miklum höf-
uðburði í blöðunum. En svo er um þetta
vandræði — heyskortinn — sem hvers-
konar vandræði einstaklinga og stétta,
i0pir
Frá fréttaritara lsafoldar.
SkaSabótakröfurnar.
Frönsk og þýzk blöð virðast gfera sér
litlar vonir um áraugur af Lundúna-
fundinum (sem ræða á um skaðabóta-
greiðslur pjóðverja). — Simons utan-
ríkisráðherra pjóðverja ætlar ab ferð-
ast uni alt pýzkaland til þess að reyna
að vekjá þjóðina til samtaka andstöðu
gegn kröfum bandamanha.
Kröfur Rúmena.
Rúiúenar krefjast að fá í herkostn-
að 31 miljard gull(marka?), en Frakk-
ar höfðu ætlað þeim 2% af allri skaða
bóta-fjárhæðinni.
Ef Pjóffverjar neita
að greiða skaðabætumar, ætla Frakkar
að taka herskildi margar iðnaðarborg-
i" og hafnarborgir í pýzkalandi.
Viðsjár.
Símað er frá Washington, að Banda-
ríkjamenn gruni Japansmenn um að
vilja tryggja sér yfirráðin í Kyrrahaf-
inu.
Ákærur gegn afbrotamönnum.
Símað er frá London, að málaflutn-
ingarlausir um afdrif fénaðar síns. En ’ ingsmaður l resku stjómarinnar hafi
þetta er misskilningur yfirleitt. Bæud-
ur liræðast víkingsvetur og muna eftir
a hann getur komið; á sinn hátt hræð-
ast þeir hann eins og útgerðarmaðurinn
og hásetinn hræðast stórsjó og fárviðri
og skipskaða. pó gera athafnamenn skip
út. Og þó ráðast hásetai' á skip, enda
þótt teflt sé á tvær hættur. Sjávarút-
vegur, hversu sem vandað er til hans,
er aldrei hættulaus og mun naumast
geta orðið. Lögmál náttúrannar veldur
því. Og landbúnaði vorum er þvílíkt
háttað. Hann getur ekki verið áhættu-
laus, a. m. k. ekki meðan efnahagur
bændanna, vinnufólksskortur og véla-
leysi er í því horfi sem verið hefir. Hitt
er annað mál.að áhættan getur verið
mismunandi. Allir bændur, eða flestir,
vilja vera óhultir fyrir vetrarvoða, ef
þeir gætu haft mátt til þess. Til þess
að efla þann mátt þarf ,afl þeirra hluta'
sem hægt er að þreifa á — fémuni,
verðmæti. En hitt er þýðingarlítið,
jafnvel þýðingarlaust, að bregða bænd-
unum um hugsunarháttinn. pess háttar
ummæli em í raun réttri jafnfjarstæð,
sem óhæfilegt væri að segja um út-
gerðarmenn, að þeirra hugsunarhátt
þyrfti að bæta, svo að skiptjón geti
eigi orðið til skaða og sárinda.
Öllum athöfnum fylgja hættur í eftir-
dragi, bæði á landi og sjó. Með ýmis-
konar samtökum vitsmuna og fjármuna
getur tekist að draga úr hættunum —
en ekki nema að draga úr þeim. Yér
bændur erum og verðum þakklátir þeim
mönnum, sem orka einhverju í þá átt
að draga úr okkar mestu hættu. En
það segi eg fullum stöfurn fyrir mig
og mína stétt, að við þykjumst ekki
þurfa að fá neinar ráðleggingar um
breyttan hugsunarhátt í því efni sem
við kemur góðum ásetningi. Viff vilj-
um setja vel á. En þeir sem hafa á því
einu að lifa, sem búfénaður gefur af
sér, hljóta að treysta nokkuð, víða á
landinu, á meðal-hamingju, til þess að,
standa í skilum við' þær kröfur, sem
lífið og landið og þarfirnar heimta.
Ef mennimir, sem trúa því, að besta
,lýst því yfir, að bandamenn ætli að
krefjast þess fastlega, að mál verði
sótt á hendur þeim pjóðverjum, sem
sekir urðu um hemaðarglæpi í styrj-
öldinni, og þau verði sem fyrst til lykta
leidd.
Ný uppgötvun.
Prófessor í sjúkdómafræði við Stan-
ford-háskólann í Bandaríkjunum hefir
fundið ráð til þess að sanna faðemi
óskilgetinna bama, með því að bera
saman elektron-sveiflur blóðsriis í bami
og föður; þær em eins í báðum, (ef
rétt er feðraðl).
Khöfn 19. febr.
Frá írlandi.
Frá London er símað, að breskir
liermenn umkringi Dublin og rann-
saki hvert hús í borginni.
Sjálfstjórn Egiptalands.
Frá London er símað að nefnd
sú, sem Bretar skipuðu til að at-
hnga sjálfstæðiskröfur Egiptaiands,
og Milner lávarður átti sæti í, hafi
lagt það til að Egiptaland fái sjálfs
forræði.
Frakkar undirbúa herferff.
Frá París er símað að Foch mar-
skálkur sé að undirbúa herferð inn
í Þvzkaland, til ákveðins staðar,
sem haldið er leyndum „til vonar
og vara“, ef svo skyldi fara að
bandamenn teldu það nauðsynlegt
að leggja meira undir sig af lönd-
um Þjóðverja.
Bandaríkin og skaffabótakröfurnar.
Frá London er símað að Banda-
ríkin hafi kvatt heim fulltrúa sína
úr hernaðarskaðabótanefnd banda-
manna.
Khöfn 21. febr.
Fólksfjöldi i Noregi.
Símað er frá Kristjaníu, að íbúa-
tala Noregs hafi við síðasta mann-
tal reynst, 2,646,306. f borgunum
búa 784,882.
Ungverjaland í hers höndum.
Símað er frá Buda-Pest, að alt