Ísafold - 18.04.1921, Blaðsíða 4

4
ÍSAFOLD
heldur aldrei haft neinn sérstukan
áhuga á sálfræðilegum fyrirbrigðum.
En það, sem eg nú ætla að segja frá,
eýnir greinilega,' að það eru til merki-
Ieg öfl af fleiri tegundum en þeim,
g(M við höfum þekt að þessu. —
í Dresden bjuggu ágætis listahjón.
Það var erfitt að segja um, hvort
væri snjallari málari, M. eða kona
hans. Ýmsir héldu því fram, að frúin
væri sérkennilegri. En bæði voru þau
framúrskarandi listhneigð í bestu
merkingu, hugsjónarík og settu markið
hátt, og bæði dýrkuðu þá list, sem
gæti sýnt dýpstu hugsun og næmastar
tilfinningar. Og í myndum þeirra bjó
dirfska Klingers og hugarflug Böck-
lins. En þó voru þau fáliðuð og
óháð, og sælduðu lítið saman við aðra
listamenn. pegar þeim lánaðist að
eelja mynd, fengu þau oftast ágætt
verð fyrir hana, og erlendis vakti
list þeirra athygli.
Bæði þessi hjón höfðu ágætis lynd-
iseinkunnir, hötuðu alla ósannsögli.
Hún var ráðsnjöll húsmóðir og hélt
öllu á fátæklegu heimili þeirra í nærri
því leiðinlegri reglu. Bæði voru fram-
úrskarandi vinnusöm, og háðu oft
harða baráttu við ýmsa örðugleika
með ódrepandi hugrekki.
Þessi stutta lýsing nægir til þess að
sýna, hve draumórar og heilaspuni
allur var fjarri þeim.
Svo dó frúin skyndilega. Hún hafði,
þrátt fyrir slæmt- kvef, setið úti og
málað, kaldan og rakan vordag einn.
pau áttu eina dóttur barna, 15 ára
að aldri, mesta gáfubarn; hafði hún
sýnt mikla hæfileika til teiknunar á
barnaskólaárunum. Hún hafði alist
upp að mestu leyti í Austurríki hjá
ömmu sinni, því foreldrarnir höfðu
ferðast oft, og ekki getað sint upp-
eldi bamsins nægilega.
Bæði faðir og dóttir voru óvenjulega
sorgbitin eftir dauða frúarinnar. —
Honum hafði hún bæði verið kona
og móðir, og jafnframt ómetanlegur
leiðtogi i listastarfinu. Hann varð
lamaður, mannfælinn og hugsjúkur, og
sat löngum stundum yfir eftirlátnum
verkum konu sinnar.
Eftir dauða frúarinnar fór að bera
á þeim fyrirbrigðum, sem eg vil segja
frá. Áður hafði maður hennar ekk-
ert fengist við spiritismann, en kynt-
ist honum nú, og tileinkaði sér kenn-
ingu hans um ódauðleika sálarinnar og
endanlega fullkomnun. Kom þá í ljós,
að bæði hann og dóttir hans voru
ágætis miðlar. Með „psykograf" kom-
ust þau strax í samband við konu
og móður, sem stjórnaði listakenslu
dóttur sinnar úr öðrum heimi. Eftir
hálft ár fekk barnið þá fregn, að nú
gæti móðir hennar ekki kent henni
lengur, því að nú færi hún í annan
æðri heim, lengra burtu frá jörðinni.
En annar látinn listamaður, Hollend-
ingur að ætt, mundi halda áfram
kenslunni.
Meðan Gertrud — svo hét dóttirin
— naut áhrifa móður sinnar, teiknaði
hún og málaði fjölda litmynda af líf-
inu eftir dauðann, á öðrum hnött-
um. Eg hefi sjálfur séð þessar dá-
samlegu myndir. Litirnir voru óvenju-
lega fagrir en mjög frábrugðnir þeim,
sem maður þekti hér. Vatnið í hinum
rólegu ám eða vötnum var stundum
blóðrautt eða rósrautt, en fjöllin voru
dökkblá, fjólublá eða grænleit. En lit-
skrúðið var framúrskarandi. Flestar
voru myndirnar landslagsmyndir. Ein-
stöku voru þó af mannabústöðum,
musterum eða gosbrunnum, er svipaði
til fomrar listar. Á einstöku mynd-
um sáust ógreinilega manneskjur. En
hið undarlegasta af öllu var það, að
allar þessar myndir báru vott um
hina einkennilegu „teknik“ frúarinn-
| ar og voru allar merktar með Emilie
; M. með hönd frúarinnar, sem var
œjög frábrugðin dótturinnar.
Hún hafði eins og áður er drepið
á, lifað í fjarlægð við foreldra sína
og hafði ekki séð nema fáar af mynd-
um þeirra og uldrei notið keuslu
þeirra.
En svo fór það að koma fyrir, að
M. Sjálfur fór að teikna ýmsar and-
litsmyndir. Fyrst sjálfan Karl mikla,
svo Friðrik Barbarossa. Og norskur
vikingur komst þar á blaðið. Málar-
inn áleit, að hann yrði fyrir áhrifum
ýmissa anda og að hann teiknaði
þessar myndir í cinskonar „trance".
Hann settist með svartkrítina í hend-
inni, án þess að vita hvað mundi
koma á blaðið. Og alt í einu byrjaði
höndin að hreyfast og myndirnar
komu fram. Stundum vanmegnaðist
hann og varð að hætta, og hélt þá
dóttir hans áfram. Hún varð t. d.
oft að teikna augun. Það var eins og
máttur hans væri of lítill til þess
ao ná andlegu útliti myndarinnar.
Eg hefi sjálfur séð, þegar faðir og
dóttir settu sig fyrir framan teikni-
spjaldið og biðu innblástursins. í
það sinni var einkum Gertrud vel
fyrir kölluð. Fyrst dró hún á blaðið
nakinn kvenlíkama, sem smátt og
smátt huldist í þuunri slæðu, festri
saman með spennum og öll stráð
| skartgripum, svo að hún varð líkust
í austurlaud dansmey. pað var eins og
j þessi 16 ára stúlka sem málaði hefði
; undraverða þekkingu á öllum stílteg-
j undum. Það var því líkast sem hún
væri þaulæfður sagnfræðingur.
| Og svo bar enn eitt við. Gertrud
| teiknaði og málaði ekki aðeins að
tilblutun anda, eftir því sem hún
j trúði sjálf, heldur fór hún að dansa.
j Ekki neinn almennan dans, heldur var
j það undursamleg líkamleg skýring á
músikinni, alt frá hinum dýrlegu
adagoium Beethovéns til valsa Chopins
i Gertrud líktist ekki vanalegum miðl-
I um. Hún var stálhraust, og var að
: eðlisfari hraustbygð og heilbrygð. Hún
j hafði aldrei lært að dansa. prátt
j fyrir það, var dans hennar dásamlega
j fagur og mikilfenglegur. Að eðlisfari
I var hún blátt áfram, kát og ekki
j
j fögur, hún var líkust bóndastúlku, en
þegar innblásturinn koin varð hún eins
og opinberun um samræmi og yndis-
leik. Það voru eins og töfrar. Sjálf
áleit hún að hún yrði fyrir áhrifum
margra dansmeyja.
Ef faðir hennar hefði viljað nota
sér þennan dularfulla hæfileika dóttur
sinnar hefði hann áreiðanlega getað
orðið stórríkur maður. En honum
fanst þetta alt heilagt, einskonar opin-
berun um æðri öfl. pað voru ekki
nema fáeinir vildarvinir, sem fengu
að skoða og dást að þessari miklu
list.
En þessi innblástur stóð ekki nema
í tvö ár. Gertrud glataði hæfileik-
anum, gat ekki dansað og kenslu
hinna dauðu snillinga lauk.
Þegar styrjöldin skall á fluttust
þau til Sviss og síðan hefi eg ekki
neitt af þeim heyrt.
pað er ekki mér fært að skýra
þessi merkilegu fyrirbrigði. En eg
ábyrgist að það sem hér er sagt, er
s att.
Það er sálfræðinganna að rannsaka
þessi undur. Orð eins og „undirvit-
urd’’ og „sjálfs-dáleiðsla” gagna lítið.
pað eru enn margar gátur óráðnar
milli himins og jarðar.
Reykjavikm* annáll.
Ráðsmannsstaðan við stöð Dýra-
verndunarfélagsins í Tungu hefir ver-
ið auglýst laus frá næstu fardögum.
Hafa laun ráðsmannsins verið færð
niður frá næstu fardögum, meira en
honum þykir hæfa. Er þó vonandi að
samningar takist við ráðsmanninn sem
nú er, að hann gegni starfinu áfram,
j því öllum ber saman um að hann hafi ;
j staðið svo vel í stöðu sinni, að vand- j
j fundinn sé maður í hans stað.
Háskólasjóðurinn. Auglýsing um út- j
j hlutun úr honum á þessu ári hefir
1 verið fest upp á auglýsingaspjaldi Há- :
j skólans í Alþingishúsinu. Tekjur sjóðs j
: ins hafa verið 51.600 kr. á umliðnu j
I ári. Til vísindastarfsemi eru auglýst-
I ar 16.000 kr. styrkur, til utanfara
j kandídata 8.000 kr. og til utanfara
I háskólakennara 4.000 kr. Umsóknar-
! frestur um styrk úr sjóðnum er til 1.
! maí næstkomandi.
Gistihúsið Valhöll á pingvöllum hef
.i A. Rosenberg veitingamaður tekið
á leigu yfir næstkomandi sumor.
Gullfoss fór frá Kaupmannahöfn
í gær áleiðis hingað. Skipið kemur
ekki við í Leith eða Færeyjum, en
1 fer hins vegar kring um land og kem-
ur við á nokkrum höfnum.
Tímarit þjóðræknisfélagsins í Vest-
urheimi, II. árg., er nú komið út vest-
ur þar, en hefir ekki enn borist hing-
að. Rita í það margir nafnkunnir
menp meðal Vestur-íslendinga og flyt-
ur ritið bæði bundið mál og óbundið.
Kemur það væntanlega hingað til
lands bráðlega.
Laust prestakall. Sauðlauksdals-
jirestakall í Barðastrandarprófasts- j
dæmi er auglýst laust til umsóknar. j
Umsóknarfrestur er til 15 n. m.
Framkvæmdastjórastarfið við Bruna
I bótafélag íslánds er auglýst lriust.
Launin eru 3500 kr. á ári og dýrtíðar-
uppbót eins og fyrir embættismenn
ríkisins. Á að sækja um stöðuna til
atvinnu- og samgöngumáladeildar
sljórnarráðsins.
Björgun. í bréfi frá Vestmannaeyj-1
um dags. 6. þ. m., er Karli Einars- j
syni alþm. m. a. skrifað urn björgun-
ar og eftirlitsskipið Þór á þessa leið: I
„Eins og yður hefir verið símað, j
tókst svo vel til, að pór gat hjálpað
í gær vélbátnum „Óskari“ með 6
mönnum. Báturinn var á leið heim
undan Sandi, fékk stórsjó og veiðar-
færin lentu í skrúfunni. Austan stór-
viðri var á og blindhríð. — Senrii-
lega hefði hér orðið bátstapi og maun
tjón, ef björgunarskipsins hefði ekki
notið við. Skipið hefir að vísu hjálpað
mörgum bátum áður, en varla neinum
eins illa stöddum og Óskar var í
þetta sinn.
Alþingismaðurinn biður þess og
getið, að fullkomin samvinna sé hafin
milli varðskipsins Fylla og Þórs, og
hafi foringinn á Fylla farið lofsam-
legpm orðum um pór, og alt það
fyrirtæki Vestmanneyinga.
Kaupfélagsfundur stendur nú yfir
á Akureyri. Og var sagt þaðan í sim-
tali nýlega að mikil rimma stæði yfir
á Akureyri út af Sambandinu.
Rauðmagi er nú seldur á 35 aura
á Akureyri. En hér á 60 aura. pó
þarf að fara með hann langar leiðir
til þess að koma honum á markaðinn
á Akureyri, og legst við það mikill
kostnaður á hann. Þó selja Eyfirð-
ingar hann ekki meira en þetta. Og
þykir dýrt. Hvað mundu þeir segja
yfir verðinu hér?
Blíðvirði er daglega á Norðurlandi,
frostlaust og þó hreinviðri.
Skipströnd. Hinn 6. þ. m. strandaði
botnvörpungurinn „Carsten' ‘ frá
Gestemiinde á Skálafjöru á Meðallandi
„IXIOV“ Cabin Bi cu;ts ( kipsbrauð) er búið til af mörg-
um rt srnunandi teyu' d io’ sérstak'ega hei tagt fyrir l lendinga.
í Enghndi er „IXION“ brauð aðalfæðan um borð í fiski-
skipum.
Fæst i öllum he ztu verzlunum.
Aðgætið að n^fnið „IXION“ sé á hverri köku.
Vörumerkið „IXIO.\“ á kex er tTygging fyrir hollri og
góðri fæðu.
„IXIOv* Lunch og „IXION“ Snowflake Biscuits
sætt er Oviðtafnanlegt með kafti o^ te.
Skipverjar voru 13 talsins og björg-
uðust þeir allir og eru nú komnir hing-
að með mótorbátnum Skaftfellingi.
Botnvörpungurinn var fullur af fiski
og hefir hann verið seldur þar eystra,
ei eigi er enn ákveðið hvort skipið
verður selt eða reynt verðnr að ná
því á flot. Um Hkt leyti strandaði á
Tvískerjafjöru í Öræfum frönsk skon-
orta, La Franee, sem var á leið hingað
nteð salt handa frönskum skipum, sem
hér era við veiðar. Skipsmenn vorn 7
og komust þeir allir af.
Gísli Sveinsson alþingismaður mun
tæplega koma t.il þings að þessu sinni.
Verða því Vestur-Skaftfellingar full- j
trúalausir í þetta sinn. Er langt liðið
síðan þingmannssæti hefir staðið antt
allan þingtímann.
Snjóþyngsli mikil eru á Holtavörðu-
heiði, sagði maður nýkominn að norð-
an. — í Húnavatnssýslu og Skaga-
fjarðarsýslu eru bestu horfur á góð-
um fénaðarhöldum, og hafði þó verið
sett mjög djarft á í haust sem leið.
Avant Garde franski botnvörpungur
irin sem lá hér inni á dögunum, kom
liingað inn fyrir stuttu í mjög leiðin-
legum erindum. Varðskipið Pylla hitti
hann í landhelgi austur við Hjörleifs-
höfða og dró hann hingað fyrir lög
og dóm. — Var hann sektaður um
10 þúsund krónur og upptækur ger
afli og veiðarfæri. Avant Gárde er
einna myndarlegasti botnvörpungur-
inn, sem sést hefir hér við land, 790
smálestir að stærð brúttó, og alveg
nýr. Er þetta fyrsta fiskiförin hans
og má segja, að hún hafi hrapallega
tekist.
Guðmundur Hávarðsson fyrrum kon
ungsekill hefir sótt um 5 þúsund kr.
styrk til útgáfu rits um íslenzka
liesta og til fyrirlestrahalds í Dan-
mörku. Hann er nú að leggja upp í
fyrirlestrarferð austur í sveitir og
ætlar að byrja á Eyrarbakka.
Látinn er á Landakotsspítala Ólaf-
ur Ottesen verzlunarmaður. Hafði
hann verið mjög heilsuveill siðustu
mánuðina og var í ráði að hann yrði
fluttur á Vífilsstaðahæli. En áður
en það yrði fekk hann lungnabólgu
og varð hún banamein hans.
Andlátsfregn. — Fyrra sunnudag
andaðist að heimili sínu hér í bæn-
um, Bergstaðastræti 3, Guðrún Svan-
borg Jóhannesdóttir, kona Karls
Bjarnarsonar prentara, eftir langa van
heilsu.
Próf standa nú yfir í Verslunar-
skólanum. tlndir burtfararpróf ganga
nálægt 30 nemendur.
Björgvin, þilskip. Duusverslunar,
scni steytti á skeri fyrir sunnan land
f.vrir nokkru er allmikið skemt, kjöl-
urinn brotinn og gat á súðinni. Er tal-
ið víst, að viðgerð á því verði eigi
Iokið svo snemma, að það geti stund-
að veiðar á þessari vertíð.
0-
Siðustu skeyti.
Khöfu 14. ápríl.
Karl konungur og Ungverjar.
Frá Bern er símað, að ráðuneyti
Ungverjalands hafi opinberlega til-
kynt Alþjóðasambandsráðinu, að það
álíti Karl konung löglegan ríkisstjóra
Ungverjaiands. (Fregn þessi kemur
nokkuð í bága við fregnir þær, er áður
hafa borist hingað um afstöðu stjórn-
arinnar í Ungverjalandi til tilkalls
Karls til ríkistöku í Ungverjalandi).
Verkfallið í Englandl..
Frá London er símað: Samninga-
tilraunir milli stjórnarinnar og kola-
námuverkamanna hafa strandað í bili.
Járnbrautarmannaverkfallið hefst á
föstudagskveld.
íslandsferð konungsins.
Kristján konungur leggur á stað
frá Danmörku um miðjan júnímánuð
og fer fyrst til Færeyja og síðan til
íslands. Þaðan fer konungurinn til
Grænlands. Við það tækifæri veríur
hátíðlega lýst yfir yfirráðarótti Dana
á Grænlandi,
D