Ísafold - 17.02.1926, Blaðsíða 3

ÍSAFOLD
'þegar hafi tekist að selja dálítið
af þeim á ýmsum stöðum í út-
löndum. Yfir höfuð að tala, virð-
ist það hafa verið brjálaðir menn,
er rjeðust í slíka fásinnu, þvi
þeir hlutu þó að vita, að þetta
kæmist upp fyr eða síðar, og það
liggur vitfirringu næst, að ætla
■sjer að byggja pólitíska framtíð
landsins á fölsuðum peningum. —
pegar nánari og ábyggilegri upp-
lýsingar koma fram í málinu,
mun þess verða getið hjer í blað-
inu. Á núverandi stigi þess er
hægt að fullyrða, að það er sam-
vinnunni milli ríkja álfunnar
Ijótur vágestur og mun mælast
illa fyrir utan álfunnar. En Ev-
rópa má tæpast við svona áföll-
um. Styrjöldin mikla sýndi utan-
álfumönnum greinilega hvernig
hin evrópiska menning erámarg-
an hátt rotin.
Bættar samgöngur.
Símanotkim þingmanna.
Sú hefir veriú venja undan-
farið, að alþingismenn hafa feng-
ið að nota símann sjer að kostn-
aðarlausu um þingtímann, þegar
þeir sem þingmenn töluðu til
heimila sinn.a eða annað. Framan
af var hjer einungis uin smáupp-
hæðir að ræða; en þægindin mikil
fyrir þingmanninn.
En á síðari árum fóru mjög í
vöxt þessi símanot sumra þing-
manna á kostnað Alþingis, og
hersýnilegt var, að um misnotkun
var að ræða. T. d. komst einn
þingmaður á þinginu 1924 upp í
kr. 518,35; var það Jónas Jóns-
son frá Hriflu, sem náði þessari
tölu. Var hann langhæstur, og
hefír víst ætíð verið síðan. hann
3rom á þing.
Ef allir þingmenn misnotuðu
■símann á sama hátt og Jónas, þá
fæii það að verða æ^imikil fjár-
fúlga, sem þingið eyddi í þessu
skyni.
Hitt er óhæfa, ef þíngmenn
nota síma Alþingis til þess að
Kvaia sjer á póþ.tískum andstæð
ingum, með því að dreifa um
kjördæmi þeirra ýmsum miður
rjettum þingfrjettum. En þetta
mun hafa komið fyrir, og ef ein-
• hver ætti kost á að rannsaka
samvisku Jónasar frá Hriflu til
fulls í þessu máli, er ekki ólík-
legt að sá yrði ýmislegs vísari.
Nú hafa forsetar Alþingis kom-
ið í veg fyrir að þingmenn mis-
noti mjög síma þingsins. ping-
mönnum er að vísu heimil síma-
notkunín áfram, þó svo, að síma
not hvers einstaks þingmanns má
ekki fara fram úr ltr. 150,00.
Vafalaust á Hriflu-Jónas erfitt
með að takmarka mælgi sína við
þessa upphæð. Máske leitar hann
þá til Menningarsjóðs Sambands-
ins, að hann taki einhvern þátt
í símakostnaðinum, því ekki þarf
að efa um menningargildi þess
sem úr munni þessa manns
■ streymir!!
Á undanförnum árum hefir ó-
venjulega lítið verið unnið af
verklegum framkvæmdum af rík-
isins hálfu. Fjárskortúrinn hefir
verið svo mikill, að ekki hefir
verið unt að verja meira fje í
þessu skyni, en sem svarar til
nauðsynlegasta viðhalds á þeim
mannvirkjunum, er fyrir vorú —
ekki hefir verið tiltök að byggja
nokkur ný.
Slík kyrstaða hefði verið lítt
viðunandi, ef lengi hefði átt að
standa; en nú er vonandi að lrán
sje vfirunnin, og að hægt verði
að hefjast handa og taka föstum
töknm á þeim mörgu nauðsyn-
legu framfaramáhim, sem bíða
úrlausnar.
Margt er það vitanlega, sem
hefir orðið að bíða á lcyrstöðuár-
unum, og sem nú kallar að. Og
auðvitað verður ekki alt gert í.
einni svipan nú; því þótt fjár-
hagurinn sje mikið að batna,
verður skynsamlegs hófs að gæta
í öllum greinum, enda hefir gjald-
þol þegnanna sín takmöúk, eins
og annað.
pegar nú hafist verður handa
aftur með verklegar framkvæmd-
ir ríkissjóðs, þá ríður á, að fyrst
sje snúið sjer að þeim fram-
kvæmdum, sem síst þola lengri
bið. Hverjar þessar framkvæmdir
eru, getur varla mikill ágreining-
ur orðið um.
Allir eru sammála um það, að
bættar samgöngur á landi. er það,
sem landbúnaður vor þarfnast nú
framar öllu öðru. Ur öllum átt-
um berast sömu fregnirnar: Sveit-
irnar eru að verða mannlausar.
Fólkið streymir til kaupstaðanna,
; en sveitirnar tæmast. Við þessu
duga engin þvingunarlög, eins
og bygðaleyfi eða þess háttar. —
Við þessu eru ekki til nein önnur
; ráð, en bættar samgöngur milli
kaupstaða og sveita, samfara
I auknum lífsþægindum á sveita-
heimilunum.
Þegar hið raunverulega ástand
í sveitunum er athugað i-ækilega,
er það eiginlega stór furða, að
eigi skuli vera enn ver komið fyr-
ir sveitum vorum. Við eigum enga
járnbraut, enga flugvjel, og .bíl-
svo takmarkaða, að aðeins
legri heldur en þau hafa verið á að staðfest verði með lögum marga kafla m. a. um útsvars-
til þessa. En alt þetta kemur að sú venja, sem tíðkast hefir, að skyldu, og um það, hvar leggja.
sáralitlu eða engu gagni, ef sam- þurft hefir léyfi dómsmálanáðun. skal á gjaldþegn hvern og
göngurnar um hjeruð landsins til þess að selja happdrætti og hvaða sveit fær útsvar hans (sfem
verða ekki bætt að miklum mun. lögregíustj. t.il þess að mega halda væntanlega verður viðkvæmt máL
Núverandi landsstjórn Virðist hlutaveltu. Ennfremur skal banna fyrir mörgum), um niðurjöfnun
skilja, hvað landbúnað vorn van-1 sölu hluta fyrir erlend happdrætti útsvara o. s. frv.
hagar mest nú. Hún fer fram á hjer á landi.
fjárlagafrv. fyrir árið 1927,
meira framlag til vega^erða og 1924,
brúarsmíða, en dæmi eru til nokk-
urntíma áður. Þarf e'kki að efa,
að allir flokkar þingsins verða
stjórninni sammála í þessu stóra
velferðarmáli sveitanna.
Annað stórmál verður að leys-
ast nú á næstu árum. í kaupstöð-
unum Reykjavík og Hafnarfirði
býr nú nál. fjórði hluti allra
landsmaiina og fólkinu fjölgar þar
stöðugt. Frá þessum kaupstöðum
er rekin nál. öll stórútgerð
landsmanna. Meðan vel gengur
getur þessi útvegur veitt öllum
þessum fólksfjölda næga atvinnu.
En hvernig fer, ef illa skyldi
ganga eitthvert áriðf Hvernig fer
fyrir öllum þessum sæg af fólki,
sem stórútgerðin veitir nú at-
vinnu, ef hún skyldi bregðast?
Hveft á fólkið að flýjaf Hvað
getur það gertf
Hjer er e. t. v. úr einhverju
langalvarlegasta stórmáli að
leysa, sem nokkurn tíma hefir
hent hina íslensku þjóð.En hvern-
ig verður málið leyst hagkvæm-
ast? Um það ættu ekki að verða
skiftar skoðanir. Um 40 kílómetra
frá þessum kaupstöðum, liggur
stærsta undirlendið, sem til er á
landinu, Suðurlandsundirlendið. Á
þessu undirlendi eru blómlegustu
hjeruð landsins, hjeruð sem hafa
hin bestu skilyrði til rækt-
unar. — Þessar blómlegu sveit-
ir eru að verða mannlausar, því
16. Frv. til 1. um kosningar í
4. Frv. til 1. um samþ. L. R. málefnum sveita og kaupstaúa.
i Er þar sama að segja, að hjer
5. Frv. til 1. um heimild fyrir eru dregin saman í ein lieildarl’ög
ríkisstjómina til að ganga inn í hin gildandi lög um þetta efni.
viðbótarsamning við myntsanin- Er vel farið að vjer erum nú
ir«.g Norðurlanda. Er það í sam- ’ smám saman að eignast slíka sam-
ræmi við samning þann sem önn-jfelda lagabálfca um skyld efni.
ur ríki, sem í myntsambandinu j 17. Þál. till. um símasamtand
eru, hafa gert.
; við útlönd o. fl. Er þar farið
6. Frv. til laga um lærða skól- fram á, að Alþingi staðfesti síma-
ann í Rvík. Samhliða frv. því, samning þann, er atvinnumála-
sem verið liéfir á þingum und- ráðlierra gerði í sumar við Mikla
anfarin ár, fer fram á að skól- norræna ritsímafjelagið í Höfn.
inn verði 6 ára óskiítur skóli,
heimavistir skulu þar verða o. a.
frv.
7. Frv. til 1. um fræðslu bama.
Er það að mestu samhlj. frv.
milliþinganefndarinhar frá 1920, Fiskiþingið hefir nú setið á
fræðslukröfurnar verða nokkuð rökstólum í U/á viku, og hefir það
FRÁ FISKIÞINGINU.
fyllri og ákveðnari, skifting skóla-
og fræðslnhjeraða hverfur o. s.
frv., o. s. frv. Málið er fcunnugt
frá undanförnum þingum.
8. Frv. til 1. um skipströnd
liaft mörg mál til meðferðar, er
almenning varða.
Fiskiveiðasýning 1930.
Arngr. Fr. Bjarnason hóf máls
og vogrek. Flutt samkv. áskorun þ/, þvíj ag Fiskiþingið yrði að
síðasta þings; eru þar strandlögin skifta sjer af þessu máli, og éru
endurskoðuð og breytt eftir nú-. flestir þingmanna mjög eindregn-
tíma þörfum. Frv. er ítarlegt og j þvj niáli, enda hafa margar
mjög mikil nauðsyn á því; sama
er að segja um þau ákvæði þess
er fjalla um vogrek.
raddir heyrst víðsvegar á land-
inu, er sýna það, að almennur á-
hugi er vaknaður fyrir því, að
9. Frv. til vl. um veitingasölu! sýningin 1930 verði sem best og
gistihússhalds o. fl. Eins og sakir j fullfcomnust. Var á það bent, að
standa, eru engin lög til um nauðsyn bæri til, að einmitt Fiski-
þennan atvinnurekstur; frv. er
með líku sniði og lögin um versl-
unaratvinnu. er síðasta þíng af-
greiddi. *-
10. Frv. til 1. um bryggjugerð
þær þola ekki samkepnina við í Borgarnesi. Er þar farið fram á
hinn nærliggjandi stórútveg. | að landstj. megilátagera bryggju
Nú er ekkert ráð til örugt við
fjelagið tæki að sjer allan undir-
búning málsins.
Færaspunaverksmiðja.
Mál þetta er gamalt, og hefir
verið til umræðu á undanförnum
Norðmenn og Grænland.
Símað er frá Stafangri, að þar
hafi verið myndað Grænlandsfje-
lag, sem hafi á stefnuskrá sinni
Þjóðlega lausn á Grænlandsmál-
ánu og öðrum norrænum málum.
i vegi
sárafá hjeruð hafa gagn af bílun-
um ennþá. Enn er ekki hægt, að
fara í bíl úr einmn landsfjórð-
ungnum í annan. Mikinn hluta
ársins fá flest hjeruð póst aðeins
einusinni á mán. Sum hjeruðin eru
meira að segja svo útundan höfð
enn þann dag í dag, að þau hafa
engan síma. Þar eru Skaftafells-
sýslur verst settar, og er það
furðulegt, hve lengi hefir dregist
að tengja saman aðallínurnar
súnnanlands, þegar þess er gætt,
að Austurland fær aldrei gott
símasamband við Reykjavík, fyr
en búið er að tengja saman aðal-
línurnar hjer syðra.
Ástandið er óglæsilegt. — En
svona er það. Og er þá von að
vel fari fyrtr sveitunum?
Framtíð sveitanna veltur öll á
þessu eina: Bættum saxhgöngum.
Góðar samgöngur er sú lífæð,
sem verður að slá í sveitunum, —
ella er úti um þær.
Með stofnun Ræktunarsjóðs is-
lands er sveitabændunum gert
mögulegt að auka bú sín með
bættri ræktun o. þ. u. I, og
einnig að gera sveitaheimilin vist-
þessum voða,. sem er yfirvofandi,
annað en öruggar samgöngur milli
kaupstaðanna, sem stórútgerðina
hafa, og hinna blómlegu hjeraða.
Járnbraut austur á Suðurlands-
undirlendið, er það eina, sem
þessu getur bjargað.
Nauðsynin á því, að fá járn-
braut austur á Suðurlandsundir-
lendið hefir altaij verið brýn, en
aldrei eins og nú.
við Stóru-Brákarev í Borgarnesi: " iskiþingum.
Sigurj. Pjetursson lagði eitt siim
ætlast er til að helmingur kostn-
kostnaðaráætlun fyrir Fiskiþing-
aðar greiðist úr ríkissjóði gegn. . . ,
, - ' * - , -r, ! ío. Eftir þeirn aætlun
somu upphæð annarstaðar tra. Er
„ , , „. .* , . atti stofnkostnaðunnn að verða
frv. í sambandi við væntanlegan
„ „ ,„ . 200 þus. kr. Framsögumaður i
bilveg norður, þvi með bilvegm-, _
, , „ malmu var Rr. Jonsson. Lagði
um eyk.st umferðm og þýkir þa .
o, , , , hann tn að st.iorn Fiskififlagslns
nauðsynlegt að bryggja verði kom * „ ,, „
yrði falið að leita ítarlegra upp-
in í Borgarnesi, svo skip fái þar
athafnað sig.
11. Frv. til 1. um raforkuvirki.
lýsinga um stofnun og reksturs-
lcostnað fullkominnar innlendrar-
færaverksmiðju og netagerðar. og
TávnVirnn+in .nrfnr o h.íS eiu “ ™fmagnSVeitur , ^ fyrir
Jarnbrautin austur er það voru feld úr gildi með vatnalög- j pis]{iþino,
unum, var þess ekM gætt, að Jón Bergsveinsson skýrði frá
ýms ákvæði vantaði í lög, sem
asta meðal, sem megnar að græða
þau mörgu og miklu sár, sem
hjeruðin austan fjalls hafa fengið
hin síðari árin.
Þetta er stórmál. Eigi1 mik-
ill hluti af blómlegustu hjeruðum
landsins, Suðurlandsundirlendið,
ekki að fara í evði að meira eða
minna leyti, þá verður járnbraut
að koma austur yfir fjall, nú
þegar á næstu árum. Járnbrautar-
málið er ekki lengur sunnlenskt
hagsmunamál eingöngu; það er
mál, sem alla þjóðina varðar.
. Stjórnarfrumvörpin.
pessi eru stjórnarfrumvörpin
í ár:
1. Frv. til fjárlaga fýrir árið
1927.
2. Frv. til fjáraukalaga fyrir
árið 1924, sem er leiðrjetting á L.
R. fyrir það ár, éins og venja
er til.
nauðsvnleg eru, um raforkuvirki.
Frv. er framkomið vegna tilmæla
frá stjórn Verkfræðingafjel.
12. Frv. til 1. um kynbætur;
hesta. Er það siúpað frv. um
sama efni. er dagaði uppi á síð-
asta þingi.
13. Frv. til 1. um löggilta end-
urskoðendur, Er það einnig svip-
því, að eftir Fiskiþing 1922, hefði
verið leitað til ýmsra útgerðar-
manna um það, hvort þeir vildu
leggja fram fje í slíka verksmiðju
en því hefði lítið sem ekkert
verið sint. Geir Sigurðsson benti
á, hve samkepni væri mikil í
þessum iðnaði, og verð þessarar
vöru lágt.
Sigurjón Pjetursson var á
að frv. því, er dagaði uppi á fundinum. Vildi hann verndartoll
síðasta þingi. til þess að styðja hina innlendu
14. Frv. til 1. um viðauka við. framleiðslu.
1. nr. 68, 14. nóv. 1917 um áveitu
á Flóanum. Er það um margsk. Bættar samgöngur við Grímsey.
mannvirki (vegi o. fl.), sem | Svohlj. tillaga’frá forseta var
nauðsynlega þarf að gera á áveitn samþy]jt;
svæðinu. | „Fiskiþingið skorar á ríkis-
15. Frv. til 1. um útsvör. Er stjórnina og Alþingi, að bæta-
það mikill lagabálkur og dregið' samgöngur við Grímsey að mikl-
saman í ein heildarlög ákvæði um mun, t. d. með því, að gera
þessu lútandi, en nú eru lögin um .það að skilyrði fyrir styrk til
þetta efni orðin nokkuð mörg póstbátsins á Eyjafirði, að hann
(um 20) og það sem verra er, færi þangað nokkrar ferðir á ári,
þau eru ekki hin sömu á öllum og sömuleiðis, láti Esju koma þar
3. Frv. til 1. um happdrætti
og hlutaveltur. Er þar farið fram landshlutum. Er lögunum skift í við tvisvar á ári.“