Ísafold - 05.11.1926, Blaðsíða 2

2
ÍSAFOLD
"um tókst ekki að fá starfsmenn
Búnaðarfjelagsins í lið með sjer
við lagasmíð, sem átti að gera
honum handliægra að ná starf"
semi fjelagsins undir fullkomna
•stjórn Tímaklíkunnar.
KRÓKUR Á MÓTI BRAGÐI.
Hversu mikið Jónas frá Hriflu
tefir kent mjer um þessar ófarir
•sínar, er mjer eigi kunnugt.
Bn jeg hefi aldrei farið í neina
launkofa með það, að jeg átti þar
nokkurn þátt í. Hann mun og hafa
vitað sem var. Kom það fljótt á
daginn, að hann hugsaði sjer að
hjer skyldi koma krókur á móti
bragði. Jeg hafði sýnt fullkomna
andstöðu gegn alhliða yfirráðum
Tímans yfir Búnaðarfjelag'
inu, verið því andvígur að fram"
faramál búnaðarins fengju á sig
flokksstimpil.
OFSÓKNIN.
í þetta sinn hirði jeg eigi um,
að rekja þann ofsókna feril sem
nú hófst. Fyrsta sporið var, að
gera mig og starfsemi mína víð
fjelagið með öllu móti tortryggi'
lega í augum búnaðarþingsfull-
trúanna. Mætti um það segja marg
án skemtilegar sögur. Kom Jónasi
þá vel sem oftar, að geta brugðið
fyrir sig framhleypni og fljótfærni
Tryggva Þórhallssonar.
Með hinni iúalegu ofsókn munu
þeir Tímafjelagar í upphafi hafa
álitið að þeir gætu fengið mig til
að leggjast á sveif með sjer aftur.
Þeir litu svo á, að injer myndu
engir vegir færir, aðrir, en starfa
við fjelagið. Jeg hefði eytt öllum
námsárum mínum, til þess að und'
irbúa mig undir starfið. Jeg myndi
verða að beygja mig fyrir valdi
þeirra.
En brátt komust þeir að raun
um, að þetta kynni að vera mis-
skilningur. Og þá var tekið til
annara ráða. Þá var eigi annað
fyrir ihendi frá þeirra sjónarmiði,
-en að koma mjer frá fjelaginu :—'
og það sem fyrst. Því það var þeim
óbærileg t.ilhugsun, að innan Bún"
aðarfjelags íslands, starfaði mað"
ur, sem játaðist, ekki til hins blind-
asta fylgis, við boð og bann Tíma"
ldíkunnar. Því fai’i svo, að starfs-
menn Bf. ísl. sjeu andvígir Tím'
anum, þá er í raun og veru kipt
fótum undan meginfylgi Tímaus.
Eftir því sem það sannast betur,
að menn geti unnið að búnaðar-
umbótum og sjeu þó í andstöðu
við Tímann, þá rennur fótfestan
undan bændafylgi Tímans.
Ráð þeirra fjelaga, Tryggva og
Jónasar frá Hriflu mun vera runn"
ið undan rifjum Jónasar. Sam-
vinna milli þeirra varð hin inni"
legasta. Þeir taka sig til, og reyna
að telja Sigurði búnaðarmálastj.
trú um, að jeg rói að því öllum
árum, að gera honum bölvun. —
Þeir liggja yfir Sigurði, með als*
konar söguburði. En þar eð þeim
tekst dauflega að sannfæra hanu,
bera þeir sögur sínar norður í
iand, og láta hann frjetta þær
þaðan.
Er mjer engin launung á því,
að þegar hjerj var komið sögu, sá
jeg mitt óvænna í þessu máli. —
Þrátt fyrir margra ára undirbún-
ing, þrátt fyrir þá sannfæring
mína, se,m er óbifanleg, að frá
Búnaðarfjelagi Islands eigi að
renna þær hollveigar þjóðlífs og
atvinnuvega, sem giftndrýgstar
megi reynast þjóð vorri, sá jeg
nú fram á, að jeg myndi verða að
hröklast frá fjelaginu fyr eða síð"
ar, fyrir völdum þeirra Tímaklíku-
manna.
TÍMINN IIRÓSAR SIGRI.
Jeg var ekki fyr farinn frá fje"
laginu, — þeir Tímafjelagar bún-
ir að fá vilja sínum framgengt í
því efni, þá taka til hinar óbotn"
andi skammir í Tímanum út af
því, að jeg skyldi leyfa mjer slíkt
ódæði, að hætta störfum við þessa
stofnun.
f heilt ár höfðu þeir fjelagar
gert alt sem í þeirra valdi stóð,
til að koma mjer burtu. Er þetta
tókst, þóttust þeir ekki ráða sjer
fyrir reiði. — Jeg taldi eitt sinn
skammagreinarnar um mig, er
komu út í Tímanum vorið og sum-
arið 1924. Mig minnir þær væru
milli 40—50, og lendgin all drjúg.
Þeir, sem lesa þessa frásögu
mína geta gert sjer í hugarlund,
að jeg átti ekki erfitt með, að láta
mjer þær í ljettu rúmi liggja.
Jeg tók eftir því þá, að Jónas
frá Hriflu tók ekki þátt í þessari
skammalotu fyrst framan af. —
Sennilega hafa honum ofboðið ó"
heilindin í svip — honum sem átti
upptökin að því, að koma mjer
burtu frá fjelaginu, hafi þótt við-
kunnanlegra, að lofa hinum vif
grannari og fljótfærna vini sínum
Tryggva, að ríða á vaðið.
„BÆNDAVINIRNIR!“
í fám orðum lítur málið þann-
ig út:
Fyrir 6 árum, þegar Tímaflokk"
urinn er í uppsiglingu, og tekur
landbúnaðarmálin til yfirvegunar,
þá halda margir, að fyrir forkólf-
unum vaki einlæg umhyggja fyr"
ir landbúnaðinum, þeir vilji alt í
sölurnar leggja, til þess að als-
konar búnaðumbætur fái sem
bestan byr í seglin.
En er frá líður, kemur það á
daginn, að allar gerðir þeirra miða
fyrst og fremst að því, að komast
til valda, það er aðaláhugamálið,
og á að nota velvild þjóðardnnar
til landbúnaðarmála, til þess að
tosa Tímamönnum í valdasess.
Þrátt fyrir allan búnaðaráhug"
ann, ,skoða þeir aldrei huga sinn
um það, að snúast andvígir gegn
umbótmn í landbúnaði, ef umbæt-
urnar eru eigi undan þeirra eigin
rifjum rnnnar. — Með þessu móti
vinna þeir bbítt áfram að því, að
draga hin vinsælustu framfaramál
þjóðarinnar, landbúnaðarmálin, inn
í flokkahatur og illindi, og baka
Kveðja.
Þau ár, *em Rii’ h. Prinz dvaJdi
hjer á landi afladi hann sjer al-
mennra vinsœlda um land aU.
A<t hans oq virðing fyrir Jundi
voru ocj )>jóð var xvo einlœg að
fádaemum sœtir. — Hið glögga
gestsauga hans sá hetur en rnaður
A að venjast ýmsa kosf.i lands og
þjóðar, en Jiann sá líJca galla nú-
tíðarinvar hjer í óvenjnJega xJcýru
Ijósi. — Áður en hann fór af
tavdi hurt, bað hann Isafo'd
að fJytja kveðju þá, er Jijer birtixt.
Kveðjustund er hátíðarstund-
Mig tekur m.jög sárt, að þuría
:að skilja Aið ísland, sem hefir
verið fóstra mín um þriggja ára
skeið.
Allir spyrja mig: „Hlakkar þú
-ekki til að koma heim — eftir
svona langan tíma?“ „Jú, jeg
hlakka víst til að koma heim“ —
og í huga mínum leita jeg til
vina minna heima, til garðsins á
bak við foreldrahúsið, garðsins
með blómum og aldintrjám, og
jeg finn til þess live hið erfiða,
«n lífsþrungna og vongóða ástand
í föðurlandi mínu kallar alla sonu
þess, með öflugu seiðmagni, hvern
á sinn stað.
Jú, jeg hlakka mikið til að
koma heim — eftir þessa lang-
varandi „útilegu“, eins og marg-
ir hafa kallað það, þó jeg sjálfur
geti ekki annað en brosað að
því. Um leið og jeg svara því,
finst mjer einhvern hlýjan straum,
sem kemur úr annari átt, leggja
um mig allan; það er straumur
endurminninganna, sem rennur úr
ótæmanlegum lindum þriggja ís-
landsára. Hann rennur um fagrar
sveitir og um hma voldugu feg-
urð öræfanna- Fannhvítir jökl"
ar, svört og dimmblá fjöll, eggj"
óttir hryggir og blíðar skógai”
hlíðar speglast í bylgjum þessarar
elfu- Yfir henni hvélfist himinn,
sem felur í fangi sjer ósegjanlega
fegurð allra ljósbrigða og lita.
Niður þessa straums er hin hreina
máttuga tunga þessarar þjóðar
og í fossum hans hljóma söngvar,
sem eru fæddir af fjöri og ætt-
jarðarást og af öllum leyndar-
dómum hinnar. íslensku náttúru.
Hver endurminning rekur aðra.
Jeg verð aftur að táka í hönd"
ina á mörgum, mörgum mönnum
til þess að þakka fyrir gestrisni,
fyrir hjálpsemi og góðvild, fyrir
skemtun og ástúð. Jeg verð aftur
að strjúka faxið á fallegu, fjör"
ugu hestunum sem hafa kent hijer
„að drekka hvern gleðinnar
dropa í grunn“, sem hafa veitt
mjer marga ógleymanlega ánægju-
stund.
Þakklæti skipar öndvegi í sálu
minni á þessari lcveðjustund. En
hlýtt, ósjálfrátt þakklæti er berg-
mál alls þess góða, sem hefir
' seitlað inn í okkar instu hjarta-
! rætur. Ekki komum við orðum
(að þessum dýpstu tilfinningum
vorum, og það, sem við gerum í
' þakklætisskyni, er ekki nema ör"
| lítið brot af því, sem við vildum
geta látið í ljós.
Það er ekki lítilræði, sem lífið
hefir gefið mjer á þessum Islands-
þannig eðlilegum framförum bein'
línis tjón.
TÍMAKLÍKAN
OG SIGURÐUR SIGURÐSSON.
Ekki alls fyrir löngu, ritaði Jón
as frá Hriflu grein í Tímann, þar
sein hann komst svo að orði, að
enginn núlifandi Islendingur, hafi
gert meira til þess að Sigurður
Sigurðsson gæti notið sín, en ein-
mitt Tr. Þ.
Margir brostu að þeirri stað'hæf'
ingu. Broslegust var hún í augum
þeirra manna, sem þekkja viðskifti
þeirra Tryggva og Sigurðar frá
byrjun.
Snemma á árinu 1919 ritaði Sig-
urður grein um ásetningsmál, er
vakti mikla atliygli. Sendi hann
grein þessa til tveggja blaða, og
kom hún út í báðum, Tímanum
og íslendingi.
Sumarið 1919 var búnaðarþing
háð. Fór þá fram stjórnarkosning.
Snemma á þinginu kom það til
orða, að kjósa Sigurð forseta fje'
lagsins. Er það kvisaðist, hljóp
Tryggvi Þórhallsson upp til hanúa
og fóta, óg gerði alt er í hans
valdi stóð, til þess að spilla fyrir
kosningu Sigurðar. En aðalmót-
báran gegn kosningunni var sú,
að
SIGURÐUR SKRIFAÐI GREIN
í ÍSLENDING.
Var þetta í augum Tr. Þ. og
þeirra fjelaga, sú dauðasynd, að
hún gat með engu móti vegið á
móti áhuga Sigurðar, og hæfileik'
um. Fyrir Sigurði vakti það, áð
ásetningsmál ættu elcki erindi í
flokkapólitíkina. En Tímaritstjóy-
inn var á öðru máli — eins og
berlega hefir sýnt ,sig síðan.
En Sigurður var kosinn forset',
þrátt fyrir mótspyrnu Tryggva.
Eftir þann ósigur, reyndi Tryggvi
að breiða yfir þetta frumhlaup
sitt, og ljest vera Sigurði mjög
hliðhollur. Var alt, með kyrrum
kjörum svo árum skifti.
HVÍ TÁR VALLAHÚ SIÐ.
SIGURÐUR ÓHLÝÐNAST
TÍMARITST J ÓR ANUM.
í fyrravetur komu veðrabrigðin.
Á síðasta búnaðarþingi var það
ákveðið, að fjelagið skyldi selja
húseign sína á Hvítárvöllum. —
Sigurðnr búnaðarmálastjóri fór
síðan þangað, og kynti sjer þaðr
hve húseignin væri mikils virði.
Lá málið svo niðri um stund. —
Þangað til á öndverðum síðastliðn'
um vetri.
Sigurður búnaðarmálastjóri brá
sjer burtu úr bænum í nokkra
daga. Tryggvi Þórhallsson kallar
saman stjórnarfund meðan Sig-
urður er fjarverandi. Var fundar'
efnið eigi annað en það, að skýra
frá því, að kauptilboð væri kom-
ið í Hvítárvallahúsið. Borgfirðing'
ur einn væri hjer á ferð, og vildí
hann fá kaupin gerð strax.
Okkur meðstjórnendum Tryggva
þótti tilboðið lágt. Spurðum við
hann að því, hvort Sigurður myndi
því samþykkur. Hann hefði ranu-
sakað málið. Kvað Tryggvi svo
vera.
Svo ólíklega vildi til, að jeg
trúði Tryggva. Jeg vissi, að von
var á Sigurði til bæjarins innan
fárra daga. Jeg leit svo á, að þrátt
fyrir alt og alt, myndi Tr. Þ. ekki
vera svo ómerkilegur að hann íæri
að bera fram ósannindi, þar eð
það hlyti að komast upp, innan
fárra daga, og hjer væri um hags*
rnuni Búnaðarfjelags íslands að
ræða.
En yonin um þenna litla dreng-
slcaparneista í fari Tr. Þ. reynd"
ist tál. Hann hafði notað þessa
stuttu fjarveru Sigurðar, til þess
að skrökva að okkur. Sigurður
var f. h. fjelagsins andvígur verði
])ví, sem boðið var í húsið.
Þegar hann kom iheim, gekk
Tryggvi á tal við hann, og kvaðst
vonast eftir því, að Sigurður ljeti
gerðir sínar í friði í þessu máli-
Mun Tr. Þ. hafa gefið það í skyn,
að þe.ssi sala, væri hagsmunamál
hiiiii i ii i iii !■ ii m v'iiimrfwninMii iiii—rnwimim ■rrn'ii'Biwiiiinr 'ii n n
árum. Það er heill, nýr heimur,
auðugur og ajerkennilegur, sem
jeg hefi kynst. Það er fögur og
svipmikil tunga, sem geymir furð-
anlegan auð af hugsjónum og
verkum skálda. Það er náttúra,
sem er svo stórfeld og svo dýr’
leg, svo grimm og svo töfrandi
fíngerð og fríð, að þeim, sem
þekkir vald hennar og mátt virð"
ist hún rísa eins og drotning yfir
hafið og nágrannalöndin. Mjer
hefir lánast að afla mjer þekl>"
ingar á kostum og kjörum heillar
þjóðar,) á tilfinningum hennar,
erfiðleikum og vonum. Og ósjálf'
rátt er jeg orðinn vinur hennar,
sem ekki getur annað en borið
fyrir brjósti pll örlög hennar. Nú,
er jeg verð að skilja við ísland,
finn jeg betur en nokkru sinni
áður, hve hjarta mitt hefir fest
djúpar og víðtækar ræt,ur í þessu
landi.
________________I
Jeg er að blaða í dagbókum
mínuto. — — Þenna dag fór jeg
að heiman. Hversvegna fór jeg!
Það var áhugi á norrænum bók-
mentum, sem rak mig norður lil
Islandsstranda. Það var löngun
til ]>e.ss að sjá þjóð mína og þreng'
ingar hennar úr fjarlægð. Það
var útþrá og það var einliver
seiðandi hugmynd um ísland, seia
fyrir þessari útþrá vakti. ísland
hlaut að vera land hins óspilta
■n 11 iii i nii mi■■iinn—ran i ii ■iibii iii iihi—iiiii—
germanska anda og hinnar eiir
kennilegustu náttúru. Móðir mín
var hálf hrædd um mig, þegar
jeg fór, en allir mínir vinir öf'
unduðu mig. Þarna er hinn dýr-
legi morgun, þegar jeg í fyrsta
skifti kom auga á ísland. Það
A'ar eitt hið fegursta augnablik
á æfi minni. Glaða sólskin var
og úr djúpbláu hafi og hvítfyss-
andi öldum risu mjallhreinir
jöklar, sem báru við jafntæran,
bláhvelfdan himin. Slík sjón er
eins og skáldlegt aifintýr fyrir
menn, sem hafa alist upp í lág'
lendi, milli sljettra akra og skógi'
vaxinna hæða. Þó jeg hefði ekki
sjeð meira af Íslandi, þá liefði
jeg álitið íslandsdraum minn hafa
ræst til hlítar.
En dagbókin heldur áfram og
verður fjolbreyttari og auðugri
dag frá degi-
Reykjavík verkar við fvrsta
álit eins og skrítla. Reyndar er
jeg hissa á því að borgin skuli
vera svona stór og með eins mikið
Evrópnsnið og hún hefir. Jeg var
búinn að Jesa hm þetta áður, ca
skal þó ekki dylja það. að jeg
koro hingað efablandinn eins og
flestir útlendingar- Hin gambt,
þokukenda hugmynd um landið,
um hina ísiþöktu. sögufrægu en
þó menningarsnauðu eyju norður
við íshafið, er dæmalaust rót*
gróin, jafnvel hjá þeim mönuum,