Ísafold - 17.01.1927, Blaðsíða 1

Bitatjóm.
Jón Kjnrtansson.
'' altýr Stefánsson.
Sími 500
ISAFOLD
Árgangurinn
kostar 5 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innheimta
í Austurstræti 8.
Sími 500.
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
52 ár>g. 3 tbl.
I
Mántidaginn 17. jan. 1927.
Isafoldarprentsmiðja h.f.
¥ eðlánastofnaBÍrnar.
Eru þær olnbogabörn bankanna?
VBÐLÁNAÞÖRFIN BRÝN.
Þörfin á því, að reynt yrði eitt-
hv.að að bæta fasteignaveðlánin
»un óvíða hafa verið eins brýn
eins og hjer hjá okkvw hin síðari
á»r. í fjölda mörg ár áttu menn
ekki kost á að fá hjer fasteigna-
veðlán, nem.n með þeim ókjöi-um,
að einsdæmi væru. Var þetta
ástand orðið gers.am]ega óþolandi.
Framkvæmdij- allar stöðvuðust að
mestu, því hvergi var hagkvæmt
lán að fá.
I>að er því engin fnrða þótt
menn fögnuðu því alment, þegar
reynt var .að bæta ú*r þessum
vandræðum, með stofnun Rækt-
unarsjóðs íslands og útgáfu nýrra
flokka bankavaxtabrjefa við Veð-
deild Landsbanloans.
Ræktunarsjóður íslands er sjei
stök lánsstofnun, ætluð landbún-
aðinum eingöngu. Var það niikil
og góð rjettarbót fyrir landbúnað-
inn, að fá þessa lánsstofnun, því
h&nn hafði lengst af varið til-
finnanlega. afskiftur á þessu sviði.
Að vísu átti landbúnaðurinn að
hafa aðgang að veðdeildinni jafnt
og kaupstaðirnir, en í reyndinni
varð það svo, að kaupstaðirnir
tóku obbann til sín, enda engar
hömlur á það lagðar í lögunum
sjálfum.
GÖMLU
VEÐDEILDARBRJEFIN.
Það sem undanfarin ár hafði
gert fasteignaveðlánin hjer á
landi óhagstæð fyrý- lántakendur,
voru hin miklu afföll er urðu á
verðbrjefunum. Mest urðu þessi
afföll við 4. flokk veðdeildarinn-
ar. Um eitt skeið fengust ekki
nema 70 kr. fyri*r hvert 100 kr.
hrjef úr þessum flokki; algeng'
asta salan mun h.afa verið ná
lægt 80 kr.
Þessi gífurlegu afföH, gerðn
það að verkum, að lánskjörin
urðu afar slæm, þótt vextimir
sjálfir væru lági.r.
Þegar verið v.ar að undirbúa
Ræktunarsjóðinn og hina nýju
flokka veðdeildarinnar, var mik'
ið kapp á ]>að lagt, að ekki fæ.ri
eins um vaxtabrjef þessara
lánsstofnana, eins og farið haföi
með eldri veðdeiidarbrjefin. En
hvemig hefir þetta. tekist?
LÁNSKJÖR ræktunarsjóðs
Ræktunarsjóður Islands hefir
nú starfað á .unnað ár. Hefir all"
an þann tíma, sem sjóðurinn hef-
in starfað, veaúð mikil eftirsókn
eftir lánnm úr sjóðnum. Vextir
Jarðræktárbrjefa sjóðsin.s voru á-
kveðnir 5^%, og urðu þá út.láns
vextir 6%. Nú skiftir það mestu
máli, hvernig tekist hefir sala
iwjef.anna ■ Takist að selja brjef-
in affallalaust, þá má fullyrða, að
lánskjör Ræktunarsjóðs eru þau
hagkvæmustn lánskjör. sem fáan-
leg eru hjer á landi, ein.s og sak-
ir standu. nú. Fram til þessa hefir
tekist að selja brjef Rækt.unar
sjóðs affallalaust.
Oðruvísi hefir þetta farið meo
veðdeildarbrjefin nýju-
f lögunum frá síða-sta þingi,
þar som ákveðið var að gefa út
nýja fl. bankavaxtabrjefa, vir
ríkisstjórninni veitt heimild til
þess að taka lán erlendis, til kaupa
á alt að 3 milj. kr. í bunkavaxta"
brjefum. Samkv. þessari heimild
t.ók fjámnáia*ráðherra lán í Dan-
mörku s. 1. sunrar, að upphæð 2
milj. danskar krónur.
LÁNSKJÖR VEÐDEILDAR.
Veðdeildin nýja tók t.il starfu
1. okt. f. á. Var byrjað að veita
lán xir 5. flokki, en eigi leið á
löngu þar til mjög fór að ganga
á þann flokk, og var þá 6. fl.
settur á stað. Hvor flokkur get.o-r
veitt lán fyrir 3 milj. króna.
Eftirsókniu eftir veðdeild.arlán-
um hefir verið geysimikil þann
stutta tíma, sem liðinn er frá því
deildin tók t.il starfa- Munu hafa
komið fram nál. 800 lánsbeiðni,r.
Fjölda margir verða að bíða í 3—
4 mánuði eftir afgreiðslu, vegna
þess hve margir voru komnir á
undan.
Vextir af brjefum veðdeildar"
innar em ákveðnir 5%. Auk þess
g*reiða lántakendur %% árlega í
kostnað við veðdeildina og til
varasjóðs, eins og venja v.ar áð"
ur. Utlánsnafnvextir verða því
5i/2%.
í 5. flokki var kaupverð brjei-
anna ákveðið 92 kr. fyrir hvert
100 kr. brjef. Þegar komið var í
6. fl. u.rðu afföllin enn meiri. —
Kaupverð þeirr.a brjefa er nú 89
kr.
Þótt þessi afföll sjeu ekki mjög
mikil, eru þau nægileg til þess að
gera lánskjörin fremur óhagstæð.
Rauuverulegir vextir af 30 ára
veðdeildarláni ú*r 5. fl. verða
6.27%, en úr 6. fl. 6.59%.
Lánskjörin úr 5. fl. mega teij-
ast, sæmileg. Þar eru afföll brjef'
anna, fremur lítil, 8%. En úr því
að afföllin eru komin yfir 10%,
fara lánskjörin að verð.a óhag-
stæð fyvii' lántakendur.
Það má vel vera, að erfitt sje
að sporna móti þessum afföllum
á veðdeildarbrjefunum, þegar vext
ir brjefanma eru ekki hærri en
5%. En vissulega er mikið loggj-
andi í sölurnar til þess að kom-
ist verði hjá þessurn skaðlegu af
föllura.
SALA BANKAVAXTABRJEFA.
Hvað hefi,r verið gert til þess
hjer á landi, að örfa sölu banka
v.axtabrjefa? Það er víst harla
lítið, ef það er þá nokknð.
Um sölu slíkra br jefa e r 1 e n d"
is er víst ekki að tala, eins og nú
standa sakir. Oll peningamál vor
eru í þeirri óvissu nú, að ekki f»r
við því að búast, .að verðbrjefa-
sala verði nokkur erlendis, allra
síst rneðan menn eru að ræða um
stýfingu á krónunni, jafnvel neð-
an við verð bennar, eins og það
nú er. í æaun og veru er þetta
stýfingarhjal manna versti þrösk"
uldurinn á vegi verðbrjefasölunn-
ar.
En hvað er gœ*t til þess að
örfa sölu verðbrjefa hjer i n n a n-
lands? Hefir nokkuð verið gert?
Ekki svo vitanlegt sje. Frá því
fyrst.a, að kaup á slíkum brjefum
áttu sjer stað hjer á landi, og
fram á þenna d.ag, munu það
hafa verið nokk*rir sjóðir og ör"
fáir einstaklingar, sem hafa lagt
fje sitt í þess brjef. Bn ekkert
hefir verið gert til þess að örfa
þessa sölu.
í öðrum löndum mun það vera
svo, að sparisjóðirnir eru aðal-
kaupendtw slíkra brjefa. En hvern
ig er þetta hjer hjá okkur? —
Kaupa sparisjóðirnir nokkuð af
verðbrjefum ? Það er víst ekki
mikið, ef það e,r þá nokkuð. En
þetta má ekki við svo búið standa.
Sparisjóðimir eru þeir rjettu að-
iljar til þess að kaupa bank.'v
vaxt.abrjef. Ætti það beinlínis að.
vera. fyrirskipað í sparisjóðslög-
gjöfinni, að hver sparisjóður
skuli verj.a svo og svo miklu í
verðbrjefakaup. Yið það ynnist
tvent, að sparisjóðirnir vrðu gerð
ir traust.ari, o g veróbrjefasalan
mundi verða trygg.
Verði haldið áfram að unga út
bankavaxtabrjefum á sama hátt
og undanfa^-ið, og ekkert gert íil
þess að tryggja sölu brjefanna, má
btiast við, að ekki verði langt að
bíða þess, að svipað verðfall kom-
ist á brjef nýju veðdeildaflokk-
anna og það sem var á gömlu
brjefunum.
FVram til þessu hefir tekist að
selja brjef Ræktuuarsjóðs affalla'
laust. En liversu lengi verður það
hægt ? Nú mun svo komið, að sala
brjéfanaa gengur dræmt, einknm'
síðan brjef veðdeildarinnar komu
á markaðinn. Og fari svo, að ekki
vebði unt að selja Ja.rðræktar-
brjef Ræktuaarsjóðs affallalaust,
þá er í mikið óefni komið. Verð"
ur þá alvarlega að taka í taum-
ana. Það má ekki eiga sjer stað,
.aö jafn tryggilega urnbúin brjef
og Jarðræktaæbrjefin, fari noklc
urn tíma niður úr nafnverði.
OLNBOGABÖRN BANKANNA-
Það hefir farig orð af því, að
þær litlu og ófullkomnu veðlána"
stofnanir sem við höfum eigaast,
hafi verið olnbogabörn bankanna.
Hjer skal ekkert um það sagt,
hvort þessi orðrómur er á rökum
bygður. En sje hann á einhverj-
um rökum bygður, þá sannar h,!Jnn
það eitt að þeir menn, sem hafa
stýrt bönkum vcvrum, hafa ekki
verið starfi sínu vaxnir. — Og
Vetrartíska.
Þannig líta út hinir nýjustu sportklæðnaðir kvenna. Eru það
prjónaföt eingöngu og með allavega útflúri.
hvað sem um þetta má segja um
b.ankana og þær veðlánastofnanir,
sem við þá hafa verið tengdar,
þá er hitt víst, að Ræktunarsjóð
ur Islands átti ekki að vera neitt
olnbogabarn. Þess vegna má það
ekki líðast, að Jarðræktarbrjeí
hans falli í verði fyrir handvömm
okkar sjálfra.
,FRJÁLSLYNDIR
MENN.“
Tímamenn eru auðsjáanlega
orðnir alvarlega hræddir við
samherjana, jafnaðarmenn og
kommúnista. Flóttinn hófst þegar
eftir að kunn urðu úrslit lands-
kosningvanna 1. vetrardag. Þá
byr juðu þeir að a f s a k a gerð-
ir sína*r; hafa sennilega orðið þess
all greinilega varir, að bændur
undu illa sambúðinni við öfga-
flokkana í kaupstöðunum.
Margt broslegt hefir komið fram
í sambandi við þessar a f s a k -
a n i r þeirra Tímamanna. Einna
skemtilegust er afsökun Jónasar
Jónssonar ,alþm. firá Hriflu, m,
er fram er borin í næst. síðasfn
blaði Tímans.
Jónas heldur því fram, að þetia
sem gerðist milli þeirra Tíma-
m.anna og jafnaðarmanna, sje ekx
ert nýtt; sama gerist alstaðar í
öllum löndum. Þeir Tímamenn
gerðu hje*r ekkert annað en að
halda þeirri stefnu, ,rsem allir
frægustu og viðurkendustu stjórn
málamenn nálægra landa hafa
skapað. Og hún er sú, að ef
íhaldið er í meiri hluta á ein-
hverjum stað, þá taka allir frjáls-
lyndir menn höndum saman um
það ,að halda afturhaldinu í skefj
um, lama það og losa þjóðina
við þá hættu sem af því stafa.r “
Þannig kemst Jónas ,að orði.
Það voru „frjálslyndu menn-
imir“, se m tóku saman höndum
móti íhaldinu, segir Jónas. Það
var „frjálslynda stefnan“, sem
sameinaðist móti afturhaldsstefn-
unni.
j Kúgunarstefna jafnaðarmanna
og kommúnista á nú að heita
I „ftjálslynda stefnan.“ Hvernig
lýsir hún sjer þessi „firjálslynda
stefna'1 ? Fj^r.sta boðorð hennar er
þjóðnýtingarboðorðið, að ríkið eigi
öll framleiðslutæki og framleiðsl-
an verði rekin af hinu opin-
bera. Einstaklingar meg.a ekkert
eiga. Sjómaðu.rinn má ekki eiga
skipið, sem hann aflar á fiskinn
úr sjónum, hvort sem það er
róðríu-bátur, vjelarbátur, þilskip
e&a togari. Kaupmaðurinn, eða
kaupfjelagið, má ekki eiga versl-
unarhúsin eða vörurna*r í verelun-
unum. Bóndinn má ekki eiga
jörðina, sem hann býr á, og ekki
áhöfnina á jörðinni.
Oll þessi framleiðslu-„tæki“
vilja j.afnaðarmenn taka af ein-
staklingunum, og „þjóðnýta“, þ.
e. að láta ríkið sjálft, reka þau
og starfrækja. Sumir þessara
„frjá.lslyndu“ manna vilja ganga
svo hfurt að einstaklingunum, seni
framleiðslutækin eiga, að þeir
vilja ,nota handaflið', þ. e. stofna
til bylting3r í landinu, til þess að
ná í „tækin.“
Þetta vom þá „frjálslyndu
memiirnir“, sem miðstjórn Fram
sóknar gerði bandalag við. Jónas
frá Hriflu þykist sjá hættu, sem
stafi af íhaldsstefnnnni- En hanr.
sjer enga hættu stafa frá stefnu
jafnaðaraianna eða kommúnLsta.
Jónas nefnir að vísu ekki neitt
sjerstakt úr stefnu thaldsflokks-
ins, sem sje ,svon.a hættulegt fyr
ir þjóðfjelagið. Sennilega á hann
við það, sem íhaldsmenn greinir
mest á við hann sjálfan, en það