Ísafold - 11.02.1927, Blaðsíða 1

V
‘hm Kjartsrnsson,
'v *teý# SteðÉ.nsson.
Sfeoi 9R0
•irgangurixm
kostar 5 krómis.
Gjalddagi 1. jútí
A%rei#sta 0«
itmbeiiata
í Attsforstratí 8
Símj 560
DAGBLAÐ: MORGUNBLAÐIÐ
*2 7 ttol.
Fostudaginn II febr. 19X7.
j: fsaloiáarprentasnífja h.f.
Fyrirætlanir „TitansSI.
Stjórnin leggur fyrir Alblng frumvarp um sjerleyfi til
vifkjunar á Urriðafossi og til járnbrautarlagningar að
Þjórsá.
Stjórnarfrumvörpin.

Samtal við Magnús Guðmundsson atvinnumálaráðh.
Hin fvrirlnígaða .'íflstöð lijá Orriðafossi. — Htín er 138x30
meirar að stæ*vð og- getur fram ieitt 160 þúsnnd hestöfl. Teikn-
inguna hefir Sætersmoen, verkfr æðingur, gert.
Prá því var skýrt hjer í blað-
iiiil í haust.. að fossafjelagið „Tit-
an“ hefði í hyggju að fi?)«ra fram
á ajerleyfi nú á þinginu í vetui'.
til þess að virkja TTvriðafoss i
Þjórsá. Fjelagið mun hafa skrif-
að stjórninni í haust viðvíkjandi
þessu máli, og senl henni ttppkast
að frumvarpi til þesx að leggja
fyrir þingið.
Eins og kunnugt er, sigldi Magn
ús Guðmundsson atvrli. laust fyr
ir áramótin síðustu, og var e»rindi
hans m. a. það. að semja v’.ð
stjórnendur fossaf jelagsins „Tit-
an.“ En ráðherrann er nú nýkom "
inn heim aftur, og fór IsafoM'
þess vegna á fund hans og spurði
hann tíðinda af þessn máli.
Skýrði ráðherrann blaðinu frá
því, að hann og hæstarjettarmflm.
A.al í Osló, sem er einn af stjé«rn-
endum „Titans“, lia.fi mikið rætt
þetta mál, og varð niðurstaðau
sú, að þeir komu sjer saman um
samningsgmndvöll, sem stjórnin
leggnr fy«vir Alþingi .í frumvarps-
formi.
VIRKJUN UERIÐAFOSS.
Samningsgrundvöllurinn er s.t,
segir ráðherr.a. að fossafjelagið
..l'itan" fje.v leyfi til ]>ess að virkja
T'rriðafoss í Þjórsá og - starfrækja
iðju í sambandi við virk.iunina. En
um nánari atriði málsins, vill ráð-
liPírrann ekki segj.a a.ð 'sVo stöddu,
þar sem emi er ekki búið að legg.ia
frv. fyrir konung, en stjórnin ætl
ast til þess að liægt verði að legg.ja
ftrv. fyrir Alþingi í þingbyrjun.
JÁRNBRAUT AÐ ÞJÓRSÁ.
En er noltkuð liugsað um járn-
br'aut í samhnndi við þessa virkj -
un" spyrjmn vjor ráðhermnn.
-— Já, i samningsgrundvellinuiu
seni jeg gekk að, er gert ráð fyrir
já«vnbraut austur að Þjórsá. Er
]>ar áskilið. að bvrjað verði á að
ieggja járnbrautina snemma
sumars 1929, og henni verði lok-
ið á 4 árum, eða 1933.
— Er það „Titan“, sem ætla.v
að leggja. járnbraut?
J — Já, að mestu leyti. Þó er
ætla.st til, að við leggum fram 3ú
kosln.aðar, þó aldrei yfir 2 miljón
krómiir. En gert er ráð fyrir, að
Ijáubraut að Þjórsá kosti nál. 8
'miljón krónur.
! —- En hefir „Titan“ þá fjár-
magn til þess að ráðast í þessi
fyrirtæki ?
j — Þei,v álíta að fje fáist, þ 'g-
ar sjerleyfið er fengið, segir ráð-
herrann.
f frv. er svo mælt fyrir:
Kostnaðurinn við járnbrautina skal
| greiðast þannig: Reykjavíknrkaup-
! staður kpstar land nnclir stöðvar og
! greiðir bætur allai' fyrir landnám,
Jjarðrask og vestan afrjettar eða al-
I
loennings á Hellisheiði.
Áj'iiessýsln kostni' á sitrnn hátt laml
undir stöðvar og greiðir bætur allar
fyrir landnám, jarðrask og átroðning
ut-an afrjettar eða almennings á Hell-
isheiði, þal' með talin stöð aust.au
: eða vestan ÖlfusAr.
ttangárvallasýsla kostar á sama
lultt iand undir stöðvar og greiðir
hætur iillai’ fvrir landnáni, jarðrask
'og átroðning frá stöð við Olfusá ao
P.jóvsá.
Ríkissjóðiii' igegur fram þriðjung
kostnaðar af járnbrautargerðinni að
iiðni leyti, þar með tnldir brautav-
vagnar og aiuiað það er samkvæmt
jvoriju tilheyrir slíku mannvirki, eftir
! ákvörðnn ráðherra, þó ekki yfir 2
jniiij. kr. og er víkisstjórninni heimilt
! að taka fje að láni að nokkru eða
löllu léyti.
I Sjei’leyfÍRÍinfi leggur fratn allan
! kostnað við brautargerðiua.
A mannvirkjum, er lúta að virkjun
Umðafoss, skal byrjað eigi síðar en
!. júlí 1934.
I

Komin eru frarn 23 stjórnarfrum-
vörp.
Fjárlög
fyrir árið 1928. Eru tekjurnar þar
áætlaðar kr. 10494600.00 og gjöldii
kr. 10391508,33. Tekjuafgangur áætl-
aður kr. 103091,67.
Til samgöngubóta og annara fram-
kvæmda eru þessir liðir helstir:
Til nýrra akvega kr. 285.000.00 bg
kr. 200.000.00 til viðhalds og umbóta
eldri voga; til brúargerða samkvæmr
brúarlögunum kr. 225.000.00; til nýrn
símalagninga kr. 275.000.00; til nýrra
vita kr. 70.000.00, er það fje mtlað
til byggingar landtökuvita á Horni á
Hornströndum. —- Gjald samkvæmt II.
kafla jarðræktarlaganna er áætlað
ki'. 50.000.00; til tilraunastarfsemi um
grasfra? og hafrasáningu (nýr iiður)
alt að kr. 15.000.00, og skal styrkur
veitast eftir ákvörðun atvinnumála
ráðuneytisins' í samráði við Bfj. Isl.
Fjáraukalög
fyrii' árið 1925, og landsreikningur
fyrir sama ár.
Stjórnarskrárbreyting.
Aðalbreytingin er fólgin í því, að
reglulegt Alþingi skuli háð annað
hvert ár og fjárhagstímabilið verði
tvö ár, eins og var til ársloka 1921
pá er ætlast til, að kjörtímabilið
verði 6 ár (í stað fjögurra iíú), þ. e.
kosið til þriggja reglulegra þinga.
pá. ei' ennfr.emur gert ráð fyrir
brevtingu á landskjörinu. A kjör-
tímabil iandskjörinna þingmanna að
vern hið sama og annara þingmanna
þ. e. 6 ár. peir skulu allir kosnir
samtímis á hverjum almennum al-
þingiskosningum; ennfremur er til
ætlast. nð þingrof nái til landskjör
inna þingmanna sem annara. — Eigi
er gert ráð fyrir fækkun ráðherra
í frv. —■. Auk þes.sa er gert ráð fyrir
ýmsum smávægilegri bre.vtingum á
s.jórnnrskránni.
Gjald
af innlendum tollvörutegundum.
Er þar ákveðið, að greiða. skuli
gjald í ríkissjóð af tollvörutegunduir.,
sem búnai' eru til í landinu. Gjaldið
miðast við aðflutning'sgjaldið á hverri
yörutegnnd. eftir tilllögum þeim, sem
gildn hverju sinni, þannig:
a. Fyrir tóbaksvindla og vindlinga
greiðist V2 aðfl.gjald.
b. Fyrir brjóstsyknr og konfekv
greiðist % aðfí.gjalds.
e. Fyrir kaffibæti, ávaxtasafa og
óáfeng vín greiðist % nðfl.gjalcls.
d. Fyrir öl, gosdrykki og aðra
samskonar drykki, sem ætlað’i;
eru óblandaðir til drykkjar. og
fyrir sódavatn, greiðist % aðfT.-
, gjald.
Seðlabankinn.
Landsbankafrv. það, sem samþvkt
var í N. d. í fyrra, er lagt fyrir
þingið nú nærri óbreytt. „Er í þvi
gert ráð fyrir, að Landsbankinn verði
. við eftiriit með böðuninni greiðit’
ríkissjóður og auk þess % bliúa
flutningskostnaður á bafnir. — AlStr.
hans haldi áfram, sem sjerstök deild annan kostnaC við útrýmingarböðtín-
af bankanum, eins og hitigað til, og ina Tfrí!Í®a fjáreigendur eftir fjartöu
að sparisjóður Landsbankans, sem nú annast hreppsnefadir og bæjír-
er, verði aðskilinn frá seðlabankan- stjórMÍr innheimtu.
um og fái ámóta sjálfstæða stöðu
innan bankaheildarinnar eins og veö- Uppkvaðning dóma Of úrskurða.
deildin hefir nú“, eins og segiv í aths.# ^ i?rT' Þessu er svo ákveðið, áð
við frv reglulegur hjeraðsdómur skuli kveða
Gert er ráð fyrir meira stofnfje UPP ðóma °? úrskurði-á skrifstofu
nú en í fyrra., eða 4 milj. kr. (í stað sinni eíSa f HintrL.'isi beimilisþinghár
3 milj.) pá eru og í frv. ýmsar sma- sinnar. enda Þ«>tt utan þinghár Sje,
vægilegar breytingar frá frv. í fyrra.
Fátækra- og sveitastjórnalög.
Eru þar á ferðinni tveir stórir
lagabálkar, endurskoðuu fátækra- og
sveitastjórnalaganna.
þar sem ibál var flutt. Ef íietudómfri
kveður upp dóm eða úrskurð, þá
skal bann gera þnð þar sem hahn
á heima, þótt það sie utan þinghái
eða lögsagnarumdæmis, þar sem með
Meginástæðan til þess, að krafixt malið var farið.
Em ákvæði þessi sett til þess, að
befir verið endurskoðunar á fátækra-
löggjöfinni, hefir verið sú, að menn sParn óþarfn kostnað og fyrirhöfn.
hafa verið sviftir ýmsum mannrjett-
iridum, eins og kosningarrjefti, ef
þeir hafa staðið „í skuld fyrir þeg-
Varðskipin.
Tvö frv. snerta þau. Annað þeitra
inn sveitastyrk.“ Hefir það þótt mælir svo fyrir, að skipin skuli eiga
hart aðgöngu, að menn skuli skiþvð- heimili í Reykjavík og atlir starfs-
islaust sviftir mamlrjettindum, ef menn þeirra sjeu sýslunannenn rík-
þeir hafa orðið að þiggja af sveit. isins. Skiphertar eru lögga>sluménn
par hefir sama reglnn gilt uin ríkisins á landhelgissvæðinu. Ráðu-
óreglumanninn og eyðslusegginn, og neytið skipar skipherra, stýrimehu,
þann, sem vegna elli, ómegðar eða vjelstjóra, loftskeytamenn og brvta,
veikinda hefir ’þegið af sveit. í en aðra skipverja ráða skipherrar. —
þessu var ranglæti, en það lief.r Reglur siglingalaga og ráðning áhafn-
þótt' erfiðleikum bnndið að finni ar á skip o. s. frv. gilda í éngu um
rjettu takmörkin. skipsagnii' á þessum skipum, cn sigi-
Úr þcssu ranglæti er reynt að ingatími vnrðskipsmanna sknl tekftm
bæta í frv. þessu, á þann hátt, að til gi’eina sem siglijigatími skráðra
sveitastjórnum er falið nð meta þett.'i, manna.
og er þeim skylt „að kveða svo á, Hitt frv. er um laun starfsmanna
að styrkurinn skuli ekki nftur kræl’- á skipum þessum og' eru öllum ákvoð-
ui' af styi'kþega, ef hún telur það in árslaun. í aths. við frv. segir, að
sanngjarnt, vegna elli þiggjenda, um það tvent hafi verið að velja, að
ómegðar hans, veikinda hans e'ð.i ákveða iaunin með lögum eða ráða
þeirra, sem hann iiefir á skyldufram- menn fyrir mánaðarkauþ, 'eins og gert
færi eða vegna annara óhappa lm.ns“, er l.já siglingafjelögum. pótti fyi-ri
eins og segir í 43. gr. frv. leiSin heppilegri, því að ríkið hefir
Hætt er við, að . þetta ákvæði verði „mjög slæma aðstöðu til þess að taka
ekki sarnþ. óbreytt, enda ýmislegt við þátt í kaupdeilum og kanpgjalds-
það að athuga. samningum.“
Nýmæli er í 48. gr. frv., þar sem
heimilað er að láta barnsfeður af- Heimavist mentaskólanemenda.
plána barnsfúlgu með fangelsisvist. „Landstjórhinni er heimilt að láta
Sveitastjórnalögin vérðn nú mikiu' reisa á lóð Hins almenna mentaskóla
stvttri og’ Ijettari viðureignar en þau héimavistarhús handa 40—50 náms-
voru, vegna þess að öll • ákvæði uvn sveinum skólans og búa það nauðsyn-
útsvör og. kosningamálefni hafa verið leguslu húsgögnum, hvorttveggja á
tekin burtu. Endnrskoðun sveit:,- kostnað ríkissjóðs.“
stjórnarlagamm er því mestmegnis Ekkert er ákveðið um það. hvenær
fólgin í því. nð fella úr þeim úrelr hyggingin vorður reist •— það er
ákvæði og saniræma þau við yng.'i undir árferði komið — en stjórnin
lagabálka, sem s'nerta þetta' efni. vill grípa fyrsta tækifæri til að reisa
________ heimavistarhúsið. pað er áætlað a'ð
I Samhliða fátækralagafvv. ber húáið muni kosta alt' að ,150 þús. kr.
| stjórnin frmn frv. til lnga, um breyt- (50 heimnvistir) með núverandi verð-
ing á 26. gr. 1. nr. 46, '27. júní 1921, lagi, eða jafnvel nokkuð minna.
| urh afstöðu foreldra lil óskilgetinna
barria. Samskólar Reykjavíkur.
Samkv. till. Jóns Ófeigssonar og
Útrýming fjárkláða. fulltrúa Iðnaðarmannafjelagsins,
Er þar ætlast til. að ein ídsherjat' Verslunarráðsins, hæjarstjórnar og
útrýmingiirböðun um land alt, . skuli Vjelstjórafjelagsins, ber stj. •frant
fram fará í árslok 1928 og ársbvrjun frv. um'að stofna samskóla f Reykja-
i 1929. - Skal alt fje baðað úr góðti vík. Á það fyrst um’ sinn að vera
kláðabaði, þrem böðum, ineð hæfilegu sarasteypa gagnfræðaskóla, iðnskóla,
; millibili. Atvinnnrttálaráðuneytið sjer verslunarskóla og vjelstjóraskóla, en
'mu kaup eðn tilbúning á baðlyfinu gert er ráð fyrir að stýrimannaskól-
jog flutning þess á liafnir. paðnn inn og kennaraskólinn geti bæst við
skulu hreppsnefndir annast flutning- síðnr. — Landstjórnin latur rei
seðlnbnnki. þó þamnig að veðdeild inn í hvern hrepp. Kostnað allan handa stofnumimni hæfitoga strnrt