Ísafold - 22.03.1927, Page 2

'J
1 S A F 0 L
FyriraMr „Titan“-fieiagsins.
Byrjað verður á járnbrautinni næsta sumar,
ef fjelagið fær einkaleyfið.
skýrslur nú "Iftggrari lieklur en
þær hafa verift áftm'.
Árin 1921—1923 voru jarðabæt-
ur mjftg svipaðar, um 1(X) þúsund
dagsverk á ári, árið 1924 voru
•dagsverkin rúmlega helmingi fleiri,
eða 238 þús. og eru þaS 100 dags- -----------
verk á hvern jarðabótamann. Pt-á Ósló er Morgunblaðinu skrifað: og vera til staðar, ef þingnefndir
-^f nyjum matjurtagörðum hefir Ekkert mál, sem snertir ísland, skyldu vilja fá hjá þeim nánari upp-
verið gert úlíka mikið og næstu hefir vakið jafn mikla athygli al- lýsingar um einstöku atriði fyrirtæk-
árin á undan, eða 7,8 ha., en ný- mennings í Noregi, og fyrirætlanir isins.
ræktun túna hefir aukist mjög mik- „Titan1 ‘ -fjelagsins og tilboð þess um Hin heppilega lausn járnbrautar-
Túnasljettur og nýrækt vOru að leggja járnbraut milli Reykjavík- málsins er að ýmsu leyti merkileg-
taldir tæpir 200 ha. arið 1920, en ur og pjórsár. Öll blöð Noregs hafa asti þáttur einkaleyfisins. Fjelagið
arið 1924 eru þær taklar 445,5 ha. flutt ítarlegar greinar um málið og leggur járnbrautina sem kunnugt er
Mun þessi framför mikið að þakka rætt það frá ýmsum hliðum. og rekur hana á eigin kostnað, gegn
])úfnabftnunum. Titanfjelagið var stofnað fyrir um tveim miljónum króna framlagi úr
I fyrsta skifti er nú í búnaðar- 15 árum. Hefir fjelagið smám saman ríkissjóði, sem trj'ggir ríkisstjórninni
■skýrslum talið grjótnám úr túnum náð undir sig vatnsrjettindum i rjett til þess að ákveða öll gjöhl
og sáðgftrðum og nam það alls rúm- pjórsá, svo til allri og þverám, sera brautarinnar. En allir búast við, að
lega 3 þús. teningsmetrum. í hana renna. Samkvæmt þeim mæi- minsta kosti fyrstu 10—20 árin, mun
Opnir skurðir voru gerðir á ár- ingum, sem Sætersmoen verkfræðing- verða mikill tekjuhalli á rekstri járn
inu 26,116 metrar á lengd (32,979 ur hinn norski hefir framkvæmt, er brautarinnar, alt að 300—350.000 k;\
ten.metrar að rúmmáli) og lokræsi ætlað að fjelagið ráði yfir um einni á ári. pann tekjuhalla ber „Titan'-
samtals 52,551 m. á lengd (rúml. miljón hest.afla orku. En það mun fjelagið að öllu leyti.
12 þús. m. árið áður). Af lokra'sum eigi ætlunin að virkja nema lítinn Hvað innflutningi á erlendum verka-
þessum eru nær % gerð í Mosfells- hluta af þeirri orku fyrst um sinn.! mönnum viðvíkur, er áætlað að þurfa
sveit. j Úr Urriðafossi hyggja menn að | muni um 200 manns við, lagningu
Áburðarhús og safnþrær, sem niuni vera hægt að fá um 110.000 járnbrautarinnar. En það kemur ekki
Aðalfnudnr
Fiskiijel. íslands
Skýrsla nm störf fjelagsins
síðastl. ár.
gerðar Voru 1924, hafa verið alls hestöfl, og verður það afl notað til
til mála, segir Aall, að ráða nenu
sjerstaklega siðprúða, reglusama og
duglega menn. Hugsum við helst seg-
6263 ten.metra að rúmmáli og er , ýmiskonar iðnaða.r, ábui-ðai'framleiðslu,
það miklu meira en undanfarin ár aluminiumgerðar o. 41.
(903 ten. m. árið 1923). Er það i Helstu forgöngumennn málsins íjir hann, að ráða menn frá Noregi og
gleðilegu)' vottur þess, að bændum Noregi eru þeir málfærslumenn Oluf ^ munum setja okkur í samband við
•cr farið að skil jast, hve þýðingar-! ^a11 °S Stuevold-Hansen, báðir víð-1 ráðningaskrifstofu ríkisins, þegar þar
mikið það er, að fara vel með á- kunnir menn- Hefir st- H- ti! skamms
burðinn. Langflest voru áburðar- tíma verið forstjóri stjórnarskrifstof-
húsin gerð úr steinsteypu með járn,unnar n°rsku, sem annast alt er við
þaki, en mörg voru líka alsteypt. (kemur vatnsrjettindum og fossavirkj-
Illöður hafa ekki verið taldar un f Noregi. Hann ljet af því em-
fyr í jarðabótaskýrslum. 1924 voru
gerðar þurheyshlftður 37,901 ten.
metra að rúmmáli og votheyshlftð-
nr 3266 ten. metra að rúmmáli.
. ..... ......° ~• ‘nnno m
á lengd og stíflugarðar 652 m. á
lengd. Er það svipað meðaltali
næstu ára á undan en garðarnir
eru mikið lægri en þeir garðar, sem
gerðir voru fjftgur árin á undan.
V atnsveituskurðir voru gerðir
36,325 m. á lengd 1924 og er það
miklu minna en undanfarandi ár
(116,950 m. árið 1922).
bætti, til þess að taka ujip á ný mál-
færslustörf í Ósló.
í viðtölum stórblaðanna við for-
stjórana kemur það ótvírætt í Ijós,
að fyrirætlanir fjelagsins geta því
Cr/
Auk þessa eru jarðabætur á þjóð
.jftrðum og kirkjujörðum (frá miðju an“ “ hafa forstj6rarnir >ví áskil'
" ’-----ty að boir
fjármálamenn, sem ætla að leggja tje
sitt í fyrirtækið, álíti að einkaleyfis-
samningurinn við íslensku stjórnina,
sje svo hagstæður, að líkur sjéu til
þess, að fyrirtækið geti borið sig fjár-
hagslega. Uppkast að samningi, sem
forstjórarnir hafa gert við íslensku
stjórnina — stjómarfrumvarpið urn
einkaleyfisheimildina til handa „Tit
ári 1923 til ársloka 1924) metnar
upp í landskuld, eins og hjer segir
Á 70 kirkjujörðum voru unnin
3891 dagsverk og á 15 þjóðjöröum
1420 dagsverk.
Ríkissjóðsstyrkur.
Frá því að jarðræktarlögin komu
í gildi á miðju ári 1923 og til áfs
loka 1924, hefir ríkissjóðsstyrkur
til túnræktar og garðræktar numið
tæpum 133 þús. kr. Er styrkurinn
miðaður við dagsverkatölu, kr. 1,50
á hvert dagsverk við áburöarhús,
1 kr. á túnræktar dagsverk og 80
aurar á garðræktardagsverk. Voru
styrkþegar alls 1584 og koma því
til jafnaðar um 84 kr. á hvern
þeirra.
Mat dagsverka.
Dagsverk, sem unnin hafa verið á
þjóðjörðum og kirkjujörðum, cru
metin samkvæmt verðlagsskrá í
hverri sýslu, og er það mjftg mis-
munandi. Ha*st eru dagsverkin met-
in í Gullbringu- og Kjósarsý«’u,
kr. 9,73, en lægst í Barðastrandar-
sýslu kr. 6,73, eða rjettum 3 kr.
lægri. Sá bóndi, sem hefir unnið af
sjer landskuld í Barðastrandar-
sýslu, hefir því þurft aö verja til
þess 45% fleiri dagsverkum heldur
en leiguliði á þjóðjörð eða kirkju-
jörð í Gullbringu- og Kjósarsýslu.
ið sjer að mega leggja fyrir viðkotn-
andi fjármálamenn og orkunotendnr
til iðnaðar. — Munu forstjórarnir,
ef nauðsynlegt þykir innan skamms
koma til Re.ykjavíkur, til þess að hagnaðar.
ræða málið nánar við stjórnina
——-<m>----------
að kemur. Við viljum fylgja öllum
þeim reglum, sem settar kunna að
verða, svo sem um hollustuhætti, lög-
gæslu og framfærslu og munum kref j-
ast læknisvottorðs af hverjum þeim
verkamanni, sem ráðinn verður. Með
þeim hætti vonum við, að geta full-
nægt ftllum kröfum hinnar íslensku
ríkisstjórnar í þeim efnum.
Allir Titan-fjelagar eru sammála
nm .nS snlja beri haindnm mjög ódýra
orku, til Ijosa og hitunar og smái&«-
aðar, sem og, að láta Reykjavíkurbæ
í tje þá orku, sem bæjarstjórnin kann
að falast eftir mjög ódýrt. Mætti með
samningum ganga svo frá því máli,
að Reykjavíkurbær hefði verulegan
hagnað af.
8vo framarlega, sem einkaleyfis
heimildin, verður samþykt óbreytt,
ætla menn að byrjað verði á lagningu
jámbrautarinnar á næsta sumri. Og
þrem árum síðar ætti þá fyrsta járn-
brautin á íslandi að vera fullgerð,
bændum austanfjalls til ómotanlegs
Carol.
Islsnskt fossaafl
□q danskur landbúnaður
getað staðist samkepni Chilesaltpjet-
ursins og eins hinar þýsku áburð-
arverksmiðjur.
alt saman niður að útflutningshöfn-
inni.
Hjer fyr meir, var altaf talað um
að byggja áburðarverksmiðjur við
stórárnar austanfjalls. Nú kæmi slíkt
ékki til mála. Nú yrði orkuverið eitt
reist eystra, verksmiðjurnar hjer
í nánd við Reykjavík, eðJi einhverja
höfn.
Með þessu móti segir greinarhöf. í
BerlingatíSindum, mun verá liægt að
framleiða ódýrari saltpjetur en frain-’ Aðalfundur Fiskifjelagsins var háð-
leiddnr er við Rjukanfoss, því flútn- ; vikmmi sem leið. Fundurinn var
ingskostnaður frá iðjuverinu niður að fámennur.
höfn legst nú á áburðinn. pó bygð- Kristján Bergsson, forseti fjelags-
ur sje nú bær fvrir 10 þús. íbúa um- inS) gaf yfirlit yfir störfin sl. ár.
liveifis Rjukanfoss, hefir það veríð Námsskeið hefir fjelagið haldið
haft við orð, að flytja, -iðjuverið og víðsvegar um land, 5 í meðferð mó-
tora, 2 í siglingafræði, 3 í ýmsum
verklegum efnum, netagerð og segla-
Greinarhöf. livetur Dani mjög til saum.
þess að athuga það mál niður í kjöl- Aflaskýrslurnar. Mikið starf segir
inn, hvort það sje eigi mjög álitlegt Kr. B ganga ; það> að safna af]a_
f\iir danska bændur að leggja f.je í skýrslunum. Fundið hafi verið að því>
áburðarverksmiðju hjer á landi. Fólki að þær væru ónákvæmar. Skekkjur
fjölgar ört í Danmörku. Jarðræktin }lafa numið 10%. pó skýrslurnar sjeu
þaif að taka miklum framförum. - e;„j nákvæmari en svo, er fullvíst að
Nauðsyn köfnunarefnisáburðar pykst þær gera mikið gagn, enda er eftir-
hröðum skrefum. En Útflytjendur spurn eftir þeim miki}.
Chilesaltpjeturs og eigendur norsk;> skekkjur skýrslanna koma m. a.
\ erksmiðjanna ákveða áburðarverðið. tii af þvþ í)ð einstaka „fiskitúrar1 ‘
ski];a falla úr; og að á skýrslunum
er reiknað með fiski fullþurrum, en
-talsvert er sem kunnugt er, sent út
linþurkað.
Talsvert gerir fjelagið að því að
áfla skýrslna frá útlöndum. Glöggar
og gi-eiðar skýrslur koma frá flestum
nágrannalöndunum, nema frá Færeyj-
10. þ. m. \ar hæstarjettardómur upp nm paðan koma eigi nema 2—3 ára
k\ eðinn i málinu Rjettvísin gegn gam]ar skýrslur. Er þetta bagalegt,
Guðbirni Jónssyni og Jónönnu Ste- einkum þegar þess er gætt, að fisk-
fánsdóttur. ! nr Færeyinga er seldur á sömu slóðum
Sækjandi var skipaður Björn Kal- j og ls}enski fiskurinn.
man og verjandi Guðm. (Jlafsson. j skýrði forseti frá ferðalögum
Undirrjettardómur hljóðaði upp á sínum árið sem }eið. Skrifstofustörf
5 daga vatn og brauð, fyrir bæði vkjust óðum, og væri það erfiðara
hjónin. Hæstarjettardómurinn varð með ári hverju fyl.ir hanu að sinnft
**"**■*’ «*•*-*« app á o .. A
vatn og brauð. | - ,
I Deildir rjelagsms eru nu 46, 11 i
Auk þess voru þau dæmd til að c* „„> >•
Sunnlendmgafjorðungi, 14 a Norðnr-
greiða legukostnað drengsins, krónur i v io - Tr > , ,, , .
6 ’ landi, 12 a Vesturlandi, 9 a Austur-
428.54 en engar örknmlabætur, enda lo„a;. 0o rr í . , ,
’ Jandi; 90 ætitjelngar, en asknfendur
hofðu forruðamenn drengsins ekki að Ægi 924
farið fram á bað. En mákkostmð1 .
1 M 1 ! Úr reikmngum gat forseti þess m.
allan voru þau dæmd til að greiða.'a<> að 13 þús. kr._færi ; laun starfs.
5 misíegt kom fram í málmu fyrir mannJ 760o kr. hefði Ægir kostað
rjettmum, er var þeim hjómnn til. fjelagi8> námsskeiðin 8550 kr. og
malsbota. M. a. það, að þau eru 16800 kr farið
í ýmsa styTki.
emyrkjar, og þurfti konan að gang:
Mðl
Sauðárkröhsdrengsins.
Erindreki í björgunar-
málum.
Á síðasta l'iskiþingi var það
í grein í Berlingstíðindum þ. 1. f.
m. skrifar maður að nafni Jessen ura
það, að Danir ættu að reisa hjer
saltpjeturs-verksmiðju. Umtal þetfa!
reis út af fregnunum um fyrirætl-1
anir Titans.
Fyrir 12—14
á engjar og sinna búverkum heima
fyrir. Hafði þriggja ára gamalt barn
að sjá um, og var óljett.
Vanhirðan á aðkomudrengnum varð
um haannatímann, og gátu þnu ákveðið, að fela Jóni Bergsveinssyui
hjónin ekki gert sjer í hugarlund, erindrekastarf í björgunarmálum. —
að drengurinn hefði langvarandi meiii Var ætlast til að Jóni færi til út-
af vosbúðinni á fótunum. landa til þess að kynnast fyrirkomu-
Hirting þá, sem drengurinn hafði lagi þeirra mála. Hann f,5r utan í
Er því eðlilegt, að fyrirætlanir °rðlð fyrir’ taMÍ rjetturinn ekki sak' Ruraar °S ferð«ðist um Norðurlönd.
hinna dönsku bænda um fossavirkj- næma' °ý taldi með ðllu ösannað að Skýrslu um þá ferð sendi hann Fiski
drengurinn hefði verið sveltur, en því fjelagsstjórninni fyrir nokkru.
tin hjer á landi vakni að nýju.
í grein Jessens í Berlingatíðindum,
segir m.a.: Árlega nota danskir bæn 1
ur 125.000 tonn saltpjeturs. Er helm
ingurinn venjulega Noregssaltpjetur.
Búast má við því, að saltpjetursnot-
kunin, eða saltpjetursþörfin aukist að
liafði móðir drengsins ha’tdið fram.
árum var. nokkur
hreyfing á því meðal danskra bænda,j miklum mun á næstu árum. Ráðgerir
að fá aðgang að \atnsafli hjer tH j greinarhöfundur að hún geti jafnvel
saltpjetursiðnaðar. Ófriðurinn gerði ferfaldast. Tonn saltpjeturs reiknar
það að verkum að ekkert varð úr hann á a00 krónur. Rvo Danir nota
þessum fyrirætlunum í bili. Síðar nú 25 miljónir á ári til saltpjeturs-
álitu margir, að framleiðsla köfnun- kaupa. En sú upphæð gæti sem sagt
arefnisáburðar myndi breytast svo! á næstu árum orðið 100 miljónir.
mikið, og á þann hátt, að mikil „ , , .*.
. pegar norsku verksmiðjurnar voru
vatnsorka væri ekki jafn nauðsynleg , v ,
bygðar við Rjukan, voru menn eigi
og verið hefði áður. Var því spáð :
ófriðarlokin, að norsku áburðarverk-
smiðjurnar væru jafnvel búnar að
lifa sitt fegursta.
En þetta hefir reynst á annan veg.
Norski saltpjetursiðnaðurinn hefir
farnir að gera háspennuleiðslur á
sama hátt og nú. pá varð að byggja
vcrksmiðjuna í nánd við fossinn. Nú
er hægt að gera orknverið eitt við
fossinn, og leiða rafmagnið á þann
stað, sem hentugnr er fyrir iðjuver.
Saga, tímaritið, sem porsteinn p.
Auk þess hefir J. B. unnið að þvi
að safna skýrslum um sjóslys hjer á
landi, öll slys sem sögur fara af,
svo hægt verði af því að ráða hvaða
varúðar og björgunarráðstafanir
porsteinsson gefur út í Ameríku, (myiidu helst reynast happasælar.
september-febrúarheftið, hefir ísaf.
verið sent. pað er fjölbreytt eins og
hin heftin, læsilegt og skemtilegt.
Verður minst á „Sögu“ síðar hjer
í blaðinu. Hún er vel þess verð, að
Islendingar hjer heima veiti henni
athygli.
Um 2430 smálestir af ýmsum vör-
um og þar að auki 400 smáléstir a f
kolum, fluttu þrjú af skipum Eim-
skipafjelagsins hingað til landsins
siðast. par að auki flutti Esja 200 ^ unarf jelag.
parf t. d. að skera úr, hvort rjett-
ara væri að leggja. áherslu á haffær'
björgunarskip, eða björgunarbáta, er
skotið væri út frá verstöðvum.
pá er að athuga hvers styrks yrði
að vænta frá Alþingi til þessara
mála, og hvort tiltækilegt þyki að
stofna eitt alsherjar björgunarfjelág.
Kr. Bergs.son gat þess, að lítils
styrks myndi vera að vænta af al-
mannafje til björgunarmála, meðan
ekki væri stófnað allsherjar björg-
En með vakandi
smálestir, m'ést matvöru.
áhugá mundi hægt að koma björg-
unarfjelagi á stofn, er beitti sjer
fyrir þessum málum. Samþ. fundur-