Ísafold - 26.04.1927, Blaðsíða 2

2
ÍSAFOLB
lagafrv. áætlað útgjöldin vegna II. skattafrumvarpi, sem hann galar mest
kafla jarðræktarlaganna of lágt. — um nú. pað var fyrst eftir að stjórnin
Áætlunin var 50 þns. kr., en fjvn. var búin að leggja frumvarpið fyrir
hækkaði hana um 100 þús. kr. — upp þingið, að Tr. þ. reis upp.
í 150 þús. kr. En hjer var alveg eins Á þessu sjest best vesaldómur þessa
ástatt eins og með breytingnna á stjórnarandstæðings. Hann virðist ekki
tekjuáætluninni; breytingin var gerð sjá það, að um Ieið og hann ásakar
fjrrir bein tilmæli frá atvinnnmála- stjórnina, fellir hann þungan dóm
ráðherra. Atv.mrh. upplýsti að skýrsk yfir sjálfum sjer og starfbræðrum sin-
ur þær, sem fram hefðu komið, eftir urh í fjárv.nefndinni. Fjárveitinga-
að stjórnarfrv. var samið, sýndu, að nefndin reiknar í sínum áætlunum með
áætlunina þyrfti að hækka nm þessa gengisviðaukanum, alveg á sama hátt
upphæð. — En hversvegna kömu
skýrslur um þetta ekki fyr, kynni
■einhver að spyrja ? Sje þar um nokkra
vanrækslu að ræða, þá er hún hjá
stjórn Búnaðarfjel. íslands, því hún
hafði allar skýrslur þesSu yiðvíkjandi.
Tr. p. er formaður Bfj. ísl. Hann.
hitti því raskilega naglann á höfuðiS
með þessari aðfinslu sinni! 1
priðja og eíðasta aðfinsla Tr. p.
var um „týnda skattafrumvarpið“, er
'Tr. p. skrifar um í Tímann nú.
Á þinginu 1025 var svo ákveðið,
að í árslok 1027 skvldi hætta að
og stjórnin gerði. En Tr. p. hefir nú
með frumhlaupi sínu sannað, að hann
hefir ekkert vitað livað hann var að
fara, þegar hann rannsakaði tekju-
áætlun fjárlaganna. I stað þess því
að hitta stjórnina hú með árásarflani
sínu, hittir hann fyrst og fremst
fjárveitingarnefndarmanninn Tr. pór-
hallsson. Er gaman að því að sjá
hann þannig oft vera að gefa sjálfum
sjer Uiðrung.
Veöursp jall
á víö og dreyf.
Eftir Jón Eyþórsson.
I. 1 indabálkur, sem vjer nefnum veð-
pað hefir löngum verið trú manna, urfræði, (á flestum öðrum máluoi
að veðri og vindi væri stjórnað ,af ineteorologi.)
guðlegum völdum. pví blótuðu for-. II.
innheimta ýsasa tofla og gjöld m-ð fegur vorir til árs og friðar, að þeir Veðurfræðin hefir aðallega tvö við-
-.5% gengisvi®auka. I rann °S raru mjjja s]jftp goðanna, svo þau fangsefni. Fyrst að afla vitneskju um
var þetta barnale0 ákvörðnn . hjá sen<ju ekj,j harðindi og misæri yfir og lýsa, hvernig veðráítan að jafnaði
þinginu, einkanlega þai sem þingið jan<jjg_ pegar land varð kristið tók hagi sjer hvervetna á yfirborði jarð-
þá, og eins érið ájðnr, hafði ráðist í betra við. Veðrið var framvegis ar og' um leið hvaða skilyrði lífvev-
vmsar stórkostlegar verklegar fram- , ... , . ,. * , , . . . , , . , ’
. * valdi hinna nýju guða, enda teknr urnar eigi þar við að bua vegna veð-
kvæmdir, ei»« og hyggingu landsspí h;n jlejg;( jj'j. þv; fram meg berurn ursins. pá grein nefnum vjer loft3-
tala, viðhótarbyggingn %ið Klepps orgum) ag gug láti sólina skína og lagslýsingu (klimatologi). Hún gerir
•spítala og heilsnhæli Norðlendinga, ._ „ . *. . „ . .
regnið falla jaínt yfir rjettlata sem t. d. grein fynr einkennum hita og
auk risavaxi»ma framkvæmda ú öðrutn . , , , . , i u , ,, , ,,, ,
rangláta. Hjer dugðu ekki lengur kuldabeltaloitslags og rannsakar svo
flviðnm, svo sem vegalagningar, siuia- , ,, . ,
blótveislur, en með bænum og áheitum ytir hvaða svæði þau ná.
lagvngar, bryggju og brúarsmíðar o. þ, oft f, áheyrn>
svo að byr í öðru lagi leitast veðurfræðin (í
m' ' , g»fi eða storm lægði. Peir, sem þrengri merkingu) við að rannsaka
Stjornin la.gði þvi þegar moti þvi .
_ . lausir voru i trunni notuðu galdra- logmahn fyrir hreyfmgum þeim og
á þinginu 19_5^að 0engisvi au um gtafj ega önnur töfrabrögð til þess breytingum, sem eiga sjer stað í
yrði feldur níður. Hún hafði í npp játa veðrið leika sjer í lyndi. — lofthafinu og hvernig þær lýsa sjer
hafi, í samráði við sinn flokk, sett , „ . . „ . . ~ . , ... , .. . ,v
’ . .. En svo er nu efagirm og efmshyggja daglega í veðrinu a yíirboi-ði jarðar.
sier það maitedð, að vinna öflnglega , , „ . n ,,
orðm rik, að flestir munu hafa mist Par er gengið ut fra þvi, að logmal
«ð samgöngnbótum í sveitunum. E.i v . .,,
truna á þann moguleika, að fá veðr- ur atlfræði og cðlisfræði, sem algild
þessar samgöngubætur hofðu til þessa , , , , , , , ,. ......
., . inu breytt samkvæmt oskum sínum, eru tahn, gildi emmg um lofthafið.
setið miög á hakanum. Stjormn nldi * , . . „ „ . , ,
enda verða oskir manna oftast miög Engin breyting verði þar an þess að
-alls ekki léta þessar framkvæm-.,ir , , , „ . „ ... ,. , ...
sundurleitax í þvi efm. — Pegar tilsvarandi orka sje fynr bendi til ao
þoka fyrir öðrum framkvæmdum, sem . . , . „ , _ .., ,
. . emn vill solskin vill annar regn. koma benm at stað og stjorna rás
þingið 1924 og 192o setti ínn. . T7 „
„„ , , - ., . , .* , En þótt ekki sje unt að brevta hennar- Veðurfræðin neitar þvi fast-
Ef nu það ráð hefði venð tekið, að r J
A , , veðrinu eftir óskum, mætti oft við lcSa aö nolckur veðurbreyting komi
xvra tekiur ríkissjoðs þvi sem svarar . _ , , ,
* . „ , , , . „ það una, ef hægt væri að vita fyrir elns °S skollm ur sauðarlegg, an þess
‘25% gengisviðaukanum, þa heiði al,- .
, _ . , , fram, hvermg veðrið muni haga sjer a° el"a sJer aðdraganda og eðlilega
leiðing þess oiðið su, að imnka hefði ° b J . , ,
., . „ „ u næstunni og haga svo verkum sínum skýnngu. Snoggar veðurbreytingar, er
orðið storum verklegar framkvæmdir b , , ,
í sreitunum. samkvæmt því. A þessu hafa merm mest koma almenmngi a ovart, eru
„ ,. ,., . ,, . líka spreytt sig frá æfafornu fari, oft þannlg lagaðar að orsakir þeirra
petta vildi stjormn ekki gera, entia
, , , , ,,. , „ , samhliða blótveislum og bænahaldi. hggJa augljosar fyrir þeim sem veð-
var það þvert a moti stefnu hennar ° „
„ ,, f, , „ » .. . „ Hafa því sprottið upp ókjörin öll af nrfregmí hafa fra fjarlægum stoðura
flokks, Ihaldsflokksins, og moti y / 11 J , „ , ,
, . , . ,, , veðurmerkjum, sem hver einstaklingur °g "e^a fylgst mee ras viðburðanna
stefnu hennar sjalfrar. Stjomin akvað , ’ v b _ . , , , ...
„ , , , , „ . fynr Sig hefir reynt að styðiast við, 1 loftinu og nð mmsta kosti leitt
því, þegar hún samdi fjarlagfm. fynr . ° J J
, ’ , _ , .. , „ . til þess að sjá fynr skaðaveður og getum að nndirrot þeirra. pað er
árið 1928, að reikna með somu tekju- y °
.....■ _ íorðast þannig tjón á lífi og eignum.
lindum, sem nú eru til, þ. a. m. gengis , ? ,
, tt' i *• l Ma um þessi veðurmerki segia, að
viðaukanum. Hun lagði þess vegna ’
mjög gagnlegt að gera sjer það íjóst
að veðrið kemur og fer. pnð veður,
sem var á Grænlandi í gær, er oft
hjer í dag, og á morgun vcrðnr það
komið austur um haf til Noregs eða
norðaustur í Hafsbotna. Pessum
veðurflutningi er jafnan hægt að
| fylgja úr einum stað í annan, með
því móti að fá veðurfregnir frá nægi'
lega stóru svæði og skipa þeim niðnr
á veðurkort. — Yeðurspár byggjast
aðallega á veðurkortum.
HL
Veðurkort eru fyrst og frensst
venjuleg landabrjef, sem sýna lönd
og höf í rjettri afstöðu. Veðurfregn-
irnar eru svo ritaðar á eyðublöð þessi
með ákveðnum, handhægum merkji:ni
— hver á sinn stað. Vindáttin er t.
d. táknuð með örvum, sem fljúga tneð
vindinum, rigning með svörttim depli,
snjókoma með stjörnu o. s. frv. —
Einnig er ritað á kortið hjá hverri
stöð, hve hátt loftvogin stendur þav.
og hvort hún er fallandi eða stígandi.
Staðir þeir, sem hafa jafnháa kft-
vogartölu eru tengdir með línum tiv
nefnast jafnþrýstilínur (ísóbarlínuv).
pegar litið er á slíkt veðurkovt full-
teiknað, sjest strax að allmikil i'ígla
og samhengi er í því. Sumstaðav c-v>)
stór svæði, þar sem loftvogin stenduv
lágt (,„illa“), á öðrum stöðum stend-
ur hún hátt (,,vel“). Sumstaðar er
úrkoma og skýjað loft á stórum
| svæðum, sumstaðar þurt veður og
(bjart. Sumstaðar er hvast og sum-
staðar er hægviðri. Sjc nú litið á
næsta kort á undan, kemur það í Ijós
að sömu veðursvæði eru þar fyrir
liendi, að mestu leyti. pau hafa aðeins
færst nokkuð úr stað. Má þá mæ>a
j ■ •
stefnu og hraða veðurbreytinganna
og reikna með því hve langt þær muni
komnar eftir vissan tíma, ef stefna
og liraði helst óbreytt.
Til þess að glöggva sig nokkuð
1 nánar á því, hvernig þessi atriði koma
fram á veðurkortunum, virðum vjer
fyrir oss skýringarmyndina, sem sýn"
ir jafnþrýstilínur og vindstefnur um
ísland og nágrenni þess, þegar )oft-
þrýstingin er lægst fyrir suðaustan
landið og hæst fyrir norðvestan,
yfir Grænlandshafi og Grænlandi. —
Hvæði það er liefir lægsta loftþrýst'
ingu er táknað með orðinu „Lægð“
(á ensku low, depression). Jafnþvýsti
línurnar lykja um lægðina og
sýna tölurnar á þeim hve djúp hún
11
er og hvernig þrýstingin eykst á alla
vegu út frá henni. Á sama hátt er
svæði það, sem hæsta loftþrýstingu
hefir, táknað með orðinu „Hæð“ (á
ensku high). Lykja línurnar einnig
um hæðina og sýna að þrýstingin fer
þar minkandi til allra hliða.
Pað vill nú svo vel til, að lega og
stefna jafnþrýstilínanna, sýnir jafn
framt stefnu vindanna eða loft-
straumanna. Veðurhæðin fer einnig
eftir því hve þjett línurnar liggja
þ. e. hve hröðum skrefum þrýstingin
fer hækkandi út frá lægðinni. pað
er misþrýsting loftsins sem setur það
á hreyfingu, en auk þess hefir einnig
■ snúningur jarðarinnar mikil áhrif á
’ vindstefnuna. Á kortinu hjer að ofan
| sýna örvarnar vindstefnurnar í sam-
| bandi við línurnar umhverfis lægðina
'og hæðina. Umhverfis lægðina blása
| vindstraumarnir andsælis og sniðhalt
1 inn á við en rjettsælis og út á við
umhverfis hæðina. Vindakerfi það sem
‘ lægðin stjórnav hefir því einnig verið
neft sveipur (e. cyklon), en hitt sem
: bnndið er við hæðina andBveipur
(e. anticyklon).
pað er oftast gagngerður munur á
veðurlagi í sveipum og andsveipum
eða lægðum og hæðuni. Lægðunnm
. fylgja oft hvassir vindar og æfinlega
meiri eða minni úrkoma, en hæðunum
oftast kyrt og bjart >vður. Sje þess
vegna hægt að reikua út hreyfingar
þessara svæða má og með allmikiln
vissu segja fyrir veðrið á þeim stöð-
nm' sem verða á vegi þeirra. —- pó
koma hjer mörg atriði til greina sur;
ekki verða skýrð í stuttu máli, t. d.
hiti og raki loftsins o. fl. —• Notkun
veðurkortanna byggist því fytst og
fremst á því að þan svna hvar lægðir
og óveður eru fyrir hendi og gifa
auk þess ýms gögn í hendnr til að
reikna út hreyfingar þeirra nokkuð
fram í tímann. T. d. fellui loftvogin
jafnan á stöðum, sem lægðin er komin
í námunda við en stígur þai' sem
hún er að fjarlægjast. Að þessu leyti
er loftvogin allgóður veðurviti. Enn
fremur eru skýin á franihlið lægð-
inni gagnólík þeim sem á eftir henni
fara. Á undan ganga klósigar og
blikur, þessi alræmdu illviðramerki,
sem hvert mannsbarn ætti að þekkja
og vita skil á.
i Oft ber m.ixið á því, að loft-
straumar þeir, e” standa að lægð-
unum eru misheitir. — Er ástæðan
|Venjakga sú tð sumh koma sunnan
r
þingið frv. um framlenging sum eru b^ð ;i ^11^ reTnslu °g
skynsamlegri athugun, svo langt sein
þau ná, en flest eru þó bábyljur
fyrir
þessara laga. — Pað frv. er nú hjá
fjhn. neðri deildar.
Tr. p. reynir að telja mönnum trú einar En >örfin f>’rir a«
um, að fjármálaráðh. hafi „týnt“ vria eltthvað’ hverniS veður muni
ráðast, þótt ekki sje nema skamma
stund, er svo mikil, að menn virðast
þessu skattafrumvarpi. Tryggva er
náttúrlega vorkun, því að hann man
eftir „týndu“ miljóna skuldunum hafa ^il>ið hvert háImstrá’ sem kJ’nni
hjá fjármálaráðh. Framsóknar hjerna að "eta "eflð leiðbeiningu. Og þörfin
um árið. En þó að menn gætu við öllu >easi eykst ðr frá ári’ að sama skani
húist af fjármálaráðh. Framsóknar í ,SC!m mannkynið nálgast meir það
þessum efrium, nú eins og áðnr, mun takmark sem >ví upphaflega var sett:
það ganga erfiðlega fyrir Tr. p. að a« uppfylk jörðina og gera sjer hanaj
sannfæra menn um það, að Jón porl undlrgefna.
„sje jafn glámskygn í fjármálum, eins! Á þeim óralanga tíma sem mann-
og ráðhefrar Framsóknar voru. jkynið á að baki sjer, hefir því vaxið
Annars fer illa á því, að Tr. P- (vit, reynsla og þekking á flestum
skuli vera að á/saka stjórnina fyrir
gleymsku eða vanrækslu í þessum efn-
um. Hann á sæti í fjárveitinganefnd
og átti sem slíkur að rannsaka ítarlega
. f járlagafrumvarp stjómarinnar. Sjer-
staklcga ber nefndinni að rannsaka
nákvæmléga allar tekjuáætlanir, og
sjá nm að þær sjeu varlegar. Nú af-
greiddi fjvn,, þ. a. m. Tr. p., frá
sjer f j árl ogafru m v a rpið án þess meðj
sviðum tilverunnar og lært að beita
þeirri þekkingu til að temja nátt-
úruöflin — höfuðskepnurnar — og
láta þau strita fyrir sig. Engin furða
þótt mönnuð hafi meira en dottið j ■'
í hug, að beita þekkingu sinni til þess
að ljetta baráttuna við þá höfuðskepú j
i)
una sem vjer lifum og hrærumst í:
loftið og veðráttuna.
Af þessu hefir á síðustu tveim
«inn orði að fíkja að þessu „týnda1 ‘. manusöldrum sprottið upp nýr vís-
Sýnishorn af veðurkorti.
«