Ísafold - 02.05.1927, Side 1

Ritst jórar:
Jón Kjartansson
Valtýr Stef'ánsson
Rínji 500.
ISAFOLD
Árgangurinn
kostar 5 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innheimta
í Austurstræti 8.
Sími 500.
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
52 árg. 19. tbl.
MIAnudaginn 2 mai 1927.
I ‘
ísafoldarprentsmi'ðja h.f.
Tvær fjármálastiárnír.
SamanburCur, sem kjósendur
landsins þurfa að muna.
Hjer þarf ekki langt mál, því
kver og- einn einasti. kjósandi í
lándinu veit mjög vel hvað síðustu
ár hefir verið unnið fyrir atbeina
fhaldsflokksíns og stjómar hans.
m . .. . . .. - - —. Allir kjósendur vita það, að ríkis-
Tryggvi Þorhallsson genr í Tim- J , . , ,
' . , .. . i * skuldirnar eru nu meira en helm-
anum 23. þ. m. stuttan samanburð
, v • • , ingi minm en þær voru þegar íjat'-
á fjármalastjorn þetrn er nu Situr b r . . . „
/, -n málastjórn Pramsoknar sktlaðt ai
og fjármálastjorn Pramsoknar- J
n, , , • . , - , TT sjer. Lausa skuldir, sem skiftu
flokksms, næstu a. uudau. Hann * , .,
,, ..... , . mörgum miliónum hjá Pramsókn,
her utgjold ijarlaganna, eins og ” , . J *
u , eru nú greiddar að fullu.
þau voru aætluö a fjarlagafrv.
v, „ ' Þá er ennfremur öllum kjosend-
Pramsoknarraðherranna íyrir ar- ,
nnor ■* * um þessa lands kunnugt um það,
tn 1924 og 1925 saman við aætluð 1 , ° r ’
útgjöld fjárlagafrv. fyrir, árin að síðan íhaklsflokkurinu tók
1926, 1927 og 1928. en þau fjár- stjórnartaumana í sínar henduv,
x. , „. , hefir verið meira unnið að verk-
lagafrv. heftr nuverandi stjorn „
legum framkvæmdum í landinu,
unflirbuið. , . . . ,* ’
TT , , , .. x . en nokkru sinm aður siðan landið
Varla getur það veno at em- , , _T,. . , ,
., . . . ... bygðist! Nyir vegir, bryr, simar,
tomn etnfeldm og fljotfærni, ao .,, , , , . .,
rr T , ... . ,, , , vitar, skólar, sjukrahus — alstað-
Tr. Þ. hættir sjer ut t þenna sam- „
, _ T , . , , , . ._ ar ltafa framkvæmdirnar orðið
anburð. Þvi sje þvi þanmg vanð, . ,, „ , , .
, , , , , . , , meiri og storfeldari en þekst hefir
þa er hann enn lakari en nokkurn . . ,_ ,r T
. ... , ,x - ,x nokkru smni aður. Með þvi aö
mann liefir orað tynr aður.
Þegar Tr Þ. kasfr íram heild- ,,ka ötlU!!’,," *0lS“m a,>e‘m fram'
artölnm ytir áætluS útgjöld á fjár- sem .«■** f.—W-
... , , . r , , bótum um sveitir landsms, og meo
logum nokkurra ara, an þess a UUkUJI ’ 6
. . r , .... ýmsum öðrum framkvæmdum er
nokkurn hatt að skyra þær tolur • , . . , , , .
, ,,,. . miða að aukinm ræktun landsms,
nanar, hlýtur hann að ætlast til ,, . , . . ’
, ■ x , sem Ihaldsflokknrmn hefir emmg
þess að almennmgur fan að bera .
saman annað og meira en tölurn- heitt ^
ar einar. Hann hlýtur að ætlast la^ gnmdvollixm að alhliða við-
til þess, að menn fari að íhuga tii reisn landbúnaðarms.
hvers þ.essir tveir fjármálaráðherr- íhaldsflokkurinn he u í \exki
ar liafi varið því fje, sem þeir hafa >flð' hvað hann viU. A meðan
farið fram á að evtt vrði úr ríkis- hafa í'°rsprakkar Framsoknar
sjoði. Til hvers fór fjeð hjá fjár- «asPrað hátt, óg reynt eftir megm
málaráðherrum Pramsóknar og til að rœ^a flokkinn 1 au-um lands-
hvers fór það hjá fjármálaráðh. manna' En >essi herferð forsPrakk
anna liefir lítinn árangur borið,
Signr?eyararnlr í VíðavangsManpinn.
svo sem kosningarnar síðastl. ár
Porsprakkar Pramsóknar, ásamt
Ihaldsflokksins ?
Þessi samanburður ætti að vera „
íhaldsflokknum einkar kær. Því s-vlulu greinlleea'
fi-emur ætti þessi samanburður að
vera íhaldsfl. kær, þar sem hann samlcrkunum í herbúðum jafnað-
sýnir betur en noklmð annað, hvað armanna’ halda eflaust áfram að
það er sem í raun og veru skilur rœ^a íhaldsflokkinn. En það mun
þessa tvo flokka.
fara á sama veg fyrir þeim í fram- :
Þau ár, sem Framsókn sat. við
tíðimxi, eins og farið hefir í for-
, , ,. * , - - tíðinni. Rógur þeirra orkar engu.
stvrið lijer a landi verða lengi í » r
minnum höfð. Þá var meiri kyr- Kosningarnar næstu munu sjma
staða á öllum sviðum verklegra betta enn greinilegar en þær gerðu
framkvæmda en áður hafði þekst. s*ðastl' al' ’
Engin ný brú var bygð; engin nýr_______________.
vegaspotti Iagður; engin ný síma- " "
lína lögð; enginn nýr viti bygður;
enginn skóli reistur; ekkert sjúkra Svik við bSBndur.
hús eða heilsuhæli. Svo var kyr- --------
staðan mikil, að varla var sjeð Með makki sínu við jafnaðar-
fyrir nanðsynlegu viðlialdi á þeim memi og bolsa þessa lands, hafa
fyrirtækjum sem ríkið átti. forkólfar Pramsóknar sýnt, að þeir
Þrátt fyrir þessa kyrstöðu á öll- meta meira pólitískt brask og
um sviðum, var þó eitt sem stöð- augnabliks gengi á vígvelli stjórn-
ugt fór vaxandi. Það voru ríki.i- mála, en varanlega velferð land-
skuldirnar. Þær voru orðnar um búiúaðarins. Allir vita, að bændur
22 milj. kr. þegar hin spaka(!) og jafnaðarmenn hafa andstæðra
fjármálastjórn Pramsóknar skil- hagsmuna að gæta. Hver sá bóndi
aði af sjer fyrri hluta árs 1924. og bændasinni, sem ljær jafnaðar-
Hvernig er umhorfs síðan fjár- mönnum lið, svíkur málefni bænd-
málastjórn Ihaldsflokksins tók við anna.
völdum ? Pjölda margir bændur, sem á
t , , . , ,, undanförnum árum hafa kosið með
Þegar Ilialdsflokkurnin var stofn -, ,, •
* , • too. ... Pramsókn, kusu íhaldsmanmnn við
aður, snemma a Alþmgi 1924, setti „ , , _
, . M * „ landkjörið í haust. Samband Fram-
hann sjer sem markmiö aðallega
tvent: Viðreisn fjárhagsins og sóknar 0§' jafnaðarmanna er nu
verklegar framkvæmdir, einkum bundi6 traustari böndumennokkru
samgöngubaúur i sveitum landsins, sinni fTr' ,
samfara bygging og ræktun lands-' ^ams.Hokkurinn missir fylgi i
öllum sveitum landsins.
ins.
Hvað befir floklcnum orðið á- _______- m ______
geqjgt í þessu starfi?
Hlaupasveit Knattspyrnufjelags Reykjavíkur.
Nöfn hlauparanna, talið frá vinstri til hægri:
Helgi Tryggvason, Mangús Guðbjörnsson, Jón pórðarson, Geir Gígju,
Helgi Guðmundsson, porsteinn Jósepsson, Sigurður Ólafsson, Sig. Jafetsson.
Mynd þessa tók Jón Kaldal úti á íþróttavelli, fáum mínútum eftir að
hlaupararnir komu að marki. Ekki eru þeir þreytulegir, enda alt vel frískír
menn, þolgóðir og vel æfðir. — Peir hlupu allir vel og sumir með ágætum
og voru bæði sjer og fjelagi sínu til sóma og ennfremur þeirri borg, er fjelag
þeii’rn heiitir eftir.
Þegai' nokkuð var liðig- á þing-
tímann, kemnr þriöja frv., inn
1 .reriing'ii á stjórnarskránni frarn.
Phitningsnutður þess var Trvggvi
Þórhallsson þm. Strandamanna.
Þetta frv. fór fram á þá einu breyt.
ingu á stjórnarskránni, aö Alþingi
skyldi lialdið annaðhvert ár. í
greinargeröinni fyrir frv. þessu seg-
i ir Tr. Þ„ að í þeim tveim frv., seni
i fram voru koniin, sje farig fram á
I margvíslegar breytingar á stjórnar-
jskránni, „sem líklegar sjeu til aö
^ liindra framgang málsins“. „En sú
I st jórnarskrárbreyting, sem bæði
Skrípaleiknr Trygg-va Þórhallsson-
ar, formanns stjórnarskrárnefndar
neðri deildar.
Eins og kunmigt er liggja nú
fyrir Alþingi hvorki meira nje
minna en þrjú frumvörp er fara
fram á breytingar á stjórnarskránni
S1 jórnin bar í þingbyrjun fram frv.
í efri dcild, sem fór t'ram á, aö
reglulegt þing yrói lialdið annað-
hvert ár, ad' kjörtíma.bilið yröi 6 ár,
eins og áður meöan þing var báð
annaðhvert ár, aö 6 ára kjörtímabil
skuli einnig taka til landskjöriima
þingmanna og þingrof nái til þeirra
rtð láta .jafnan í eiira fara fram
kosningn allra landskjörinna þing-
manna samt.ímis ahhennum þing-
kosningnm og að allir frambjóöend-
ur á landskjörslista, aðrir en þeir,
som kosningu ná, komi til greina
sem varamenn, og að varamenn
skuli einnig vera fyrir þingmenn
Rvíkur á sama hátt, því að ]iar er
IdutfaLlskosning viðhöfö.
Snenima á þinginu flutti sósíal-
istinn Hjeöinn Yaldimarsson frv. í
neöri deild um breytingar á stjórn-
arskránni. Prv. þetta fór fram á
stórfeldar byltingar á stjórnarskip-
unirmi; þingmenn skyldu vera 25,
kosnir hlutbundnum kosninlgum uni
land alt; friðhelgi eignarrjettarins
skyldi afnumið, þar sem þaö átti að
leggjast. undir niat þingsins hvaða
verð nienn fengju fyrir eign þá er
þeir yrö u sltyldaðir til að láta af
liendi eða yfir liöfuð livort. þeir
fengju nokkurt, verð fyrlr eignina.
Þetta voru nú aðalatriðin í tillög-
um þessa eiini sósíalista, er sæti á
í neðri deild.
1 mun háfa alment, fylgi lijá þjóðinni
, og er líkleg' til að hafa í för með
sjer eigi lítiim sparnað, er faikkun
. þinganna' ‘, segir Tr. Þ.
Fruinvarp stjórnarinnar var sam-
i þykt óbreytt í efri deild. Yið 2.
junir. málsins þar komu fram brtt.,
Jer fóru fram á, afnám landskjörs-
j ins. Þessar tillögur voru feldar með
10:4 atkv.; allar, aðrar brtt., sem
þar komu fram, voru einíiig feldar.
Það var snemma á þinginu sem
írv. Hjeðins kom fram í Nd. Var
þá þegar kosin 7 manna stjórnar-
skrárnefnd, og var Tryggvi Þór-
halLsson þm. Strandamanna formað-
ur hennar. Nefnd þessi starfaði þó
ekkert fvr en stjórnarskrárfruni-
I varpið var afgreitt úr efri deild.
Il’ók hún ]iá það frv. til meðferðar.
Nefndin klofnaði á má.linu. Einn
nefndarmanna, Pjetur Ottesen!, hjelt
stjórnarfrv. fram óbreyttu, en hinir
6 fluttii riðtækar breytingar við
IVi'. m. a. um afnám landskjörsins.
Ilvað seg'ja menn nú um fram-
Loniu Tryggva Þórhallssonar, for-
maniis stjórnarskrárnefndarinuar, í
þessu máli? Hann var búinn áður
í þinginu að fljTja. frv., sem fór
fram á þá einu breytingu á stjórn-
arskránni, að hafa þing annaðhvert
ár. í greinargerðinmi fyrir því frv.
seg'ir hann, að hann óttist að víð-
tækari brevtingar yröu hnálinu að
falli. Nú var fyrir fáum döguhi
búið aö fella með 10: 4 atkv. í efri
deild tillögu, er fór fram á afnátn
landskjörsins. Samt gerist Tr. Þ.
meðflutningmaður að sömu tillögu.
í neðri deild! Og í nál., sem hann
skrifar undir segir, að það sje-
beint „skilyröi fyrir fylgi meiri
hluta nefndarimiar vig frv„ að enix
frekari íbreytingar verði gerðar“.
en þær er stjórnarfrv. fór fram á..
Nú er það þá oröið að skilyrði fyr-
ir fylgi við frv„ sem búið var að
fella með stórum atkvæðamun í
efri deild, og sem Tr. Þ. var búínit
að lýsa vfir, að vei-ða mundi málinU
að falli. — Skrípaleikur Tr. Þ. í
þessu máli er auðsær.
Við atlcvæðagreiðsluna fór þa.h
svo, aö till. meiri hl. um afnám
landskjörsins, var feld með 14:14
atkv.
Þegar svo var komið var ekkert
auðveldara en að samþ. frv., ef
Framsókn liefði liaft nokkurn \áljö.
f þá átt. En því virðist ekki vere.
þannig varið. Pr amsókn a r menli
gengu einliuga móti þeirri grein í
stjórnarfrv., er fór fram á breyt-
ingn á tilhögun landskjörsins, og-
fengu þá grein felda. Einnig feldu
þeir lengingu kjörtímabilsins. Fengu:
þeir sósíalistann og tvo Sjálfstæðis-
menn í lið með sjer til þessa.
Það er furðulegt, að Pramsókn'
skuli vera á móti þeirri sjálfsögðtt.
breytingn á tilhögun landkjörsing,.
sem stjórnarfrv. fer fram á. EinJs
og nú er ástatt, mun aö meðaltali
vera kosið hjer annaðhvert ár, ým-
ist viö almennar kosningar eða
landskosningar. Þessa.r kosningar
kosta geysimikið f je beint og óbeiní.
Sjerstaklega er það tilfinnanlegt-
að vera að setja alt landið á stað
til þess að kjósa. þrjá menn, eða
máske einn mann, oins og átti sjer
stað síðastl. ár. Það virðist alveg
sjálfsögð rjettarbót, að láta kosn-
ingu við landskjör altaf fara fram
samtímis almennum kosningum.
En þetta vilja Pramsóknarmenn
eldci. Þeir vilja framvegis setja alt
landið á stað til þess að kjósa eina.
þrjá menn við landskjör.
Þá eru Pramsóknarmenn einnig
mótfallnir þvf að hafa kjörtímabil-
iö 6 ár þó þing verði einungis háð
annaðhvert ár. Yrði þá kosið til.
þriggja reglulegra þinga í stað þess
að nú er kosið til fjögurra þinga.
Framsóknarmenn vilja hafa kjör-
tímabilið 4 ár, og að kosið verði
aðeins til tveggja þinga. Er alveg
óskiljanlegt hvað þeir sjá hagkvæmt
við þetta. fyrirkomulag. Sennilega
sjá þeir ekkert gott við það, en eru
undir svo ríkum áhrifum frá sani-
lierjunum, sósíalistiiin, að þeir geta
ekki annað en fvlgt þessari fjar-
stæðu. Sósíalistarnir liafa gasprað
mjög á móti breytingmrai á kjör-
tímabifinu.