Ísafold - 30.06.1927, Blaðsíða 3

I S A F ® L D
3
íðnaðixr í sambandi við útgerð, í
sambandi við landbúnað (ull) o.
s. frv.
En hvar á að taka fjeð? Fram-
sókn og jafnaðarmenn sjá um,
það í sameiningu, eða a. m. k.
vinna að því, að útgerðin sje ekki
aflögu-fær að staðaldri. Allir vita
um landbúnaðinn. Þar er sparifje
af skornum skamti. Ekki minkar
iántokuþörfin þó hið svo nefnda
„auðvaldsskipulag' ‘ detti úr sög-
unni. Lítum til Rússlands, þar er
eklti „auðvaldsskipulagið'‘ að
þvælast fyrir. Þó Rússland sje að
náttúruauð rílrasta land álfunnar,
knjekrjúpa nú sendimenn ráðstjórn
arinnar fyrir erlendum fjármála-
mönnum til þess að biðja þá um
lán.
Menn sem í öðru orðinu þykjast
unna efnalegri framþróun þjóð-
arinnar, en spyrna jafnframt á
móti því, að fje fáist með hag-
feldum kjörum til þess að þjóðin
sjálf geti hagnýtt sjer gæði lands-
íns sem best, eru sjálfum sjer svo
■ósamkvæmir sem mest má verða.
þeir eru, svo kveðið sje rjett að,
sannað tveggja locldarar eða fífl.
Frá RQalfuncli
Búnaðarfjel. Islands,
Formaður f jelagsins Tryggvi Þór-
ballsson hrakinn af búnaðar
þinginu.
Á laugardaginn var, var aö d-
fundur Biinaðarf jelags íslands
haldinn að Þjórsártúni.
Fyrrihluta dagsins var þar s'-
■ alfundur Búnaðarsambands Suður-
lands, en liinn fundurinn byrj :ð:
kl. 5. Hann stóð yfir til kl. 2 um
nóttina.
Metúsalem Stefánsson skýrði frá
störfum Búnaðarfjelagsins síða ú,l.
■ár, og Guðjón Guðlaugsson gjald-
keri fjelagsins gerði grein fyrir
fjárhag þess.
Þá flutti Jónas Kristjánsson frá
Víðirgerði í Eyjafirði mjög fróð-
legt erindi um framtíðarmöguleika
mjóllturbúa hjer á landi. Hefir,
J. K. dvalið erlendis undanfarin!
ár, og gengið á mjólkurskóla. Er-(
indi hans þarna á fundinum gaf j
mönnum bestu vonir um, að þarna J
hafi íslensltur landbúnaður eign- j
ast ágætan forgöngumann1 á þa-su
sviði.
Að erindinu luknu var kosinn,
fulltrúi einn á búnaðarþing. Aðai-
fundur kýs einn þingfulltrúa ár
hvert til fjögurra ára, og var Tr.j
Þórhallsson kosinn á aðalfundi fyr-
ir 4 árum síðan. Má geta nærri,
að hann, sem er formaður fjelags- J
ins hafi átt von á því að verða
endurkosinn. , i
Ekki alls fyrir löngu var því
spáð hjer í blaðinu, að framkoma
Tryggva Þórhallssonar í liinu svo-í
nefnda áburðarmáli, ætti eftir að
koma honum í koll eftirminnilega.
Hafi hann eigi fundið þá spá
rætast fyrri, þá fann hann það á
laugardaginn var. |
í stað Tryggva Þórhallssonar
var Jón H. Þorbergsson bóndi i
Bessastöðum kosinn á búnaða:
þing. Er Jón sem kunnugt er ein-
, liver liinn eindregnasti fylgismað-
’ ur S. Sigurðssonar, enda stóð hann
1 við hlið Sigurðar í öllum mála-'
rekstrinum í vetur. Þeir Jón og
' Sig. Sig. eru sem kunnugt er báð-
ir litgefendur að búnaðarblað'nu
„Frey“. I síðasta tbl. Freys fW.-
ir Jóii Þörbergsson rækilega ofm
af glundroðanum og sundrunginni
innan Búnaðarfjelags íslands.
Aðalfundur fjelagsins tók uud-
ir með Jóni, með því að kjósa hann
á búnaðarþing. Atkvæðamunur var
að sönnu lítill milli Jóns og
Tryggva, og’ fjekk Jón ekki rn iri
hluta allra greiddra atkvæða, fyrri
en við endurtekna kosningu.
En að kosningunni lokinn kom
það ennþá betur í ljós, hve mjög
traust bænda til Búnaðarf jelags
íslands er tekið að þverra. Tillög-
ur voru bornar fram á fundinum
hver eftir aðra, sem fólu í sjer hið
megnasta vantraust á fjelagsstjórn
inni. Var frammistaða Tryggva
Þórhallssonar frá upphafi til enda
hin aumasta. Verður vikið að því
síðar.
Hýrin i Holsholti.
Kosningaundipróður og
klaufaveiki.
í vikunni sem leið hringir yfir-
vald Árnesinga Magnús Torfason
til dýralækni8ina hjer í Reykja-
vík, og segir að kýr sje veik i
Kolsholti i Flóa. Hafi hreppstjóri
skoðað kúna og sagt að hún
myndi vera smituð af gin- og
Maufaveiki.
Hann lætur þess ennfremur
getið, að kýrin hafi fundist í
fjárhúsi frá Saurbæ, en þar sje
maður einn sem fáist við áfengis-
hruggun.
Sagan var sem sje útbúin þann-
ig, að bruggari í Saurbæ muni
hafa ýms fóðurefni i fórum sín-
um er flutt hefðu sýkina i kúna!!!
Eftir hina ákveðnu umsögn
hreppstjórans, bregður Magnús
Einarson dýralæknir við og fer
austur að Kolsholti, til þess að
ganga úr skugga um það sam-
dægurs, hvað að kúnni gangi. —
Ásgeir Ólafsson frá Keflavík var
staddur hjer. Hann er ný útskrif-
aður af dýralæknaskólanum í
Hannover. Hann fór með Magnúsi
austur.
Er austur að Kolsholti kemur
og þeir sjá kúna, sjá þeir á auga
bragði að hjer er um engin ein-
kenni gin- og klaufaveiki að
ræða. Sjúkdómurinn er svo fjar-
skyldur sem frekast er unt Kýr-
in hefir illkynjaðan sólbruna, er
lýsir sjer í bólguþrimlum víðs-
vegar um skrokkinn.
Magnús Einarsson hittir hrepp-
stjórann á förnum vegi og spyr
hann að þvi, hvernig hann geti
látið hafa það eftir sjer, aðhann
hafi skoðað kúna og sagt sjúk-
dóminn vera gin- og klaufaveiki.
Segist hrepp8tjóri saklaus af
því, að hann hafi látið hafa slíkt
eftir sjer, því að hann hafi ekki
sjeð kúna.
Tryggvi Þórhallsson tekur nú
við. Hann skrifar í blað sitt, Tím-
ann, útaf atburði þessum ein-
hverja þá eftirminnilegustu grein
sem i því hefir sjest. Þar er í
einu ÓBvifni, illgirni og heimska
á svo háu stigi, að öllum getur
ofboðið þó misjöfnu sjeu menn
vanir úr þeirri átt. Tr. Þ. heldur
því fram, að eigi sje hægt að
treysta þvi, að rannsókn dýra-
lækni8ins eða dýralæknanna sje
rjett. Hann gefur það í skyn, að
vel megi vera að kýrin hafi hina
umgetnu hættulegu veiki, sem
aldrei hefir hingað komið.
Þekkir Tr. Þ. formaður Búnað-
arfjelags íslands líkamsparta
kúnna hvern frá öðrura? Heldur
hann að sólbruni á skrokknum
og gin- og klaufaveiki sjeu likir
sjúkdómar? Skyldi hann halda
að kýr sólbrenni innan i kjaftin-
um eða á klaufunum eða klaufa-
veiki lýsi sjer með bólguþrimlum
uppá hrygg? Enginn getur gert
sjer grein fyrir hve fáviskan er
einskær.
En svo skal vikið að hinni hlið
málsins, er veit að dýralækni.
Hefir Tryggvi Þórhallsson als
enga sómatilfinníngu? Er hún
aldauða hjá honum, horfin úr
meðvitund hans? Eða hvernig
getur hann leyft sjer, alveg að
ástæðulausu, alveg út í loftið að
brigsla Magnúsi dýralækni um
það, að hann vanræki svo herfi-
lega skyldu sina, að hirða ekki
um að vita með vissu hvað að
kúnni gengi. Nú veit Tryggvi
allra manna best, að alt fram á
þenna dag hefir Magnús Einar-
son verið sá maður, sem mest
allra manna hefir barist fyrir þvi,
að hingað flyttust ekki erlendir
húsdýrasjúkdómar. Árum saman
hefir Magnús háð þessa baráttu
og oft staðið liðfár. Hann hefir
m. a. fyrir tveim árum staðið á
öndverðum meið við Tryggva
Þórhallsson, í sóttvarnarmálinu.
Tryggvi vildi leyfa innflutning
geitfjár frá Danmörku. Þá var
gin- og klaufaveikin þar marg-
falt útbreiddari en hún er nú.
Þá var Tryggvi ekki búinn að
finna neitt pólitiskt púður í veiki
þessari.
Er þá komið að undirrót þessa
einkennilega máls.
Vikura og mánuðum saman
hefir Tímaritstjórinn fimbulfamb-
að um gin- og klaufaveiki, og
sóttvarnir gegn henni. Árum
saman hefir veiki þessi geysað
í nágrannalöndum vorum, án
þess að Tíminn hafi gert sjer
nokkurt far um að brýna menn
til varnarráðstafana. Veikin geys-
aði i Englandi árum saman, og
var komin á hástig í Danmörku
er Tíraapólitikín tók hana á sina
arma. Hluturinn var, að bæði
Tímamenn og aðrir treystu því
sem fyrri, að eftirlit Magnúsar
Einarsonar og varkárni í þeim
málum væri nægileg.
En nú á að gera ,númer‘ úr
þessu. Tímamenn hafa blásið sig
út i málinu. Vantaði núaekkert
annað en tilefni til að þeir
fengju tóninn.
Magnús Torfason gaf tóninn,
með sóibrendu kúnni i Kolsholti,
Sá tónn á að duga framyfir
kosningar.
Þó Tryggvi Þórhallsson viti
að sögusögn Magnúsar Torfa-
sonar er ekki annað en rugl út
í loftið, reynir hann að teygja
iopann, vekja tortrygni, illkvitni
og annað verra.
Þó hann enn sé formaður
Búnaðarfélags íslands að nafninu
til bendir háttalag mannsins í
þessu máli sem öðrum til þess,
að hann eígi ekki heima í þeirrí
stöðu. Siður en svo. Eigi verður
annað lesið út úr Tímagreininní
um kúna í Kolsholti en það, áð
Búnaðarfélagsformanninn blóð-
langi til þess að veikin kæmi til
landsins. Flokksæsingin er hans
eitt og alt. Velferð lands og
þjóðar aukaatriði fyrir þessum
blinda ofstækismanni.
Sunnlenskir bændur hafa gefið
honum ráðningu, með því að
reka hann af búnaðarþingi.
Og sagan um kúna í Kolsholti
er eftirminnilegur vottpr þess,
hvernig stjórnarandstæðin|ar
heyja sina kosningarbaráttu árið
1927.

in, sem þeim þótti enginn mann-
•dómur í vera. Kveiktu þeir nú
eld í húsunum og brendu alla inni
-er þar voru; en er þessir veslingar
reyndu að skríða út úr bálinu,
:stjökuðu ræningjar við þeim með
spjótsoddum og hrundu þeim inn i
eldhafið aftur. Vita menn ógjörla
hve margir hafa þar inni brunnið.
Það sáu og menn úr landi, að
fólki var fleygt fyrir borð á for-
Ingjaskipinu, nokkru eftir að það
kom þangað og sáust lík á floti
þar. Ræningjar tóku nú danska
skipið „Krabbann“, með öllum
farmi og gerðu við þær skemdir,
■sem á því höfðu verið gerðar. —
„Fimm manneskjur ljetu þeir á
land, eftir það þeir höfðu fólkið
tekið og drápu síðan tvo af þeim
í landi.“ Alls er talið, að þeir liafi
drepið 34 menn í Eyjum, en flutt
burtu 242. Auk þeirra, sem getið
hefir verið, var þar með maður
að nafni Einar Loftsson, og Guð-
ríður Símonardóttir, er síðar varð
kona Hallgríms Pjeturssonar. Ein-
ar skrifaði síðar frásögn um Vest-
manneyjaránið, en það handrit er
nú týnt og mun, ásamt afskrift-
um af því, hafa brunnið hji Árna
Magnússyni 1728. En frásögn hans
mun Björn á Skarðsá hafa þekt,
er hann reit Tyrkjaránssögu sína.
Eftir því, sem frásagnir herma,
munu ræningjarnir hafa sýnt af
sjer enn meiri fólsku og grimd í
Vestmanneyjum lieldur en eystra.
Hcfðu þeir sjer það til gamans þar,
að höggva lík manna og kvenna
í sundur í smábita, „sem þá sauð-
arhræ er til spaðs brytjað.“ Mann
að nafni Bjarna. Valdason hittu
þeir ásamt konu hans. Hjuggu
þeir hann þvert yfir anditið ofan
við augun. Konan fjell þá hljóð-
andi yfir lík manns síns, en þeir
tóku í fætur hennar og drógu
hana ofan af líkinu, svo að pilsin
fóru fram yfir höfuðið. Síðan söx-
uðu þeir mann hennar sundur í
smábúta, að henni ásjáandi og
drógu hana svo nær dauða en lífi
niður til Dönskuhúsa. Þeir komu
á þann bæ, er hjet Bústaðir. Hitt.u
þeir hjónin, Jón Jónsson og Odd-
nýju Þorsteinsdóttur með barni
sínu skamt frá bænum. Hjuggu
þeir þegar höfuð af Jóni, en kon-
una og barnið tóku þeir; drógu
hana niður að Dönskuhúsum „far-
andi hraklega með hana, rífandi
af henni hár og klæðnað. Þessi
Oddný varð ektakvinna Einars
Loftssonar, er til íslands aftur
komu.“ Mann,' sem Erlendur lijet
Runólfsson, eltu þeir fram á
hamra og tóku hann þar. Færðu
þeir hann úr öllum fötum og settu
hann síðan sem skotspón á bjarg-
brúnina. Skutu hann svo og fjell
líkið 100 faðma fyrir bjargið og
lá þar lengi og grotnaði snndur,
því að eigi var hægt að komast
að því. Mann, sem Ásmundur hjet
og lá sjúkur þráhjuggu þeir sund-
ur í rúminu þar sem hann lá og
svo segir Björn á Skarðsá, að þeir
hafi drepið alla, er gerðu kross
fyrir sjer, eða nefndu Jesú nafn,
svo að þeir skildu.
Um miðjan dag liinn lí). júlí
lögðu skipin á stað frá Eyjum og
tóku „Krabbann" með sjer. —
Skutu ræningjar þá 9 fallbyssu-
skotum og sigldu svo beinan byr
suður um Eyjar og stefnu beint
í suður. Tveimur dögum seinra
var Margrjet kona sjera Jons á-
samt börnum sínum, flutt af 1 ví
skipi er þau voru á, yfir á for-
ingjaskipið. Var þá og sjera Ól-
afi, ásamt f jölskyldu sinni og þeim,
fengin sjerstölc vistarvera í skip-
inu, svo þau Jiyrfti ekki að vera
innan um hit.t fólkið. Þar loguðu
olíulampar nótt og dag, en foring-
inn sendi þeim jafnaðarlega mat
af sínu borði. 30. júlí varð ÁsU
kona Ólafs ljettari og ól svein-
barn, sem sjera Ólafur skírði þeg-
ar í laumi og ljet heita í höfuðið
á sjera Jóni. En er ræningjiir
heyrðu barnsgrátinn, komu þeir
þangað. liópum saman, til að skoða
það og tveir gáfu því skyrtur af
sjer, svo að hægt væri að r ifa
J það. Tvær konur aðrar ólu börn
( á leiðinni og lifðu bæði börnin og
mæðurnar, en ein kona dó af
^ barnsförum. Var líki hennar varp-
að fyrir borð og eins líki gam-
| allar konu frá Gautavík eystra.
Dó liún á leiðinui yfir liafið.
Eftir hálfsmánaðar útivist,
| hreptu skipin storm mikinn og
(urðu viðskila. Fór þá mesti móð-
(urinn af ræningjunum, og er svo
’ sagt, að þeir liafi þá skolfið af
ótta. Að lokum tóku þeir það ráð,
■ að fórna vænum hrúti; lijuggu
þeir hann simdur fyrir aftan bóga
(og vörpuðu sínurn hluta fyrir
hvort borð. Lægði veðrið skömmu
I ,
. síðar og munu fangarnir hafa-Iit-
ið svo á, að það hafi verið gern-
ingum og blóti ránsmanna að
kenna. Til Algier (Algeirsborgar)
komu skipin 16. ágúst, eða eftir
mánaðar útivist frá því þau ljetu
í haf frá Vestmanneyjum.
Svo segir sjera Ólafur í „Reisu-
bólt“ sinni: „Vita muntu vilja,
sem les, hveruig illþýði þetta er
að ásýnd og búnaði. Þá er það af
því að segja, að það fóllt er mis-
jafnt, bæði til vaxtar og ásýndar,
sem annað fólk. Sumir geisi mikl-
ir, sumir bjartir, sumir svartir,
því það voru kristnir úr ýmsum
löuduin, enskir, franskir, spansk-
ir, danskir, þýskir, norskir og hafa
þeir liver sitt gamla klæðasnið,
sem ei kasta trú sinni. Mega þeir
alt vinna, það til fellur, og hafa
stundum högg til. En Tyrkjar eru
allir með upphávar prjónahúfur
rauðar, og svirgull rauður neðan
um sumar af silki, sumar af öðru
einhverju. þeir eru í einum kjól
síðnm af klæði og hafa um sig
svirgnl annan af sama fjögra
faðma eður lengra; þar með litlar
línbuxur. Margir þeirra eru með
bera fætur og slió á fótum gula,
rauða og svarta með járnskeifu
undir hælunum. Þeir eru svartir
á hár með rakaðan haus og ei
sliegg, utan á efri vör. Er það