Ísafold - 10.07.1927, Blaðsíða 2

9
I S A F 0 L D
sumum að finnast, að lítt athug-
uðu máli, sem hjer sje um þau út-
gjöld að ræða, sem elrki megi
leggja á ríkissjóð. En menn verða
að gæta að því, að í. S. í. hlvtur
að hafa allan veg og vanda af
í] iróttasýningunum í sambandi við
alþingishátíðina 1930. — í. S. í.
verður að koma fram þar fyrir
liönd lands og þjóðar, og þess
vegna verður að styrkja .það svo
sæmilega til þess, að það og íþrótta
menn vorir geti komið sæmilega
fram þá fyrir þjóðarinnar hönd.
Eitt af helstu einkennum þeirrár
kynslóðar, sem stofnaði Alþingi
hjer á landi 930, var það, að íþrótt
ir sátu þá í hásæti, og kynni út-
lendinga af oss eru þau aðallega,
að íslendingar hafi verið framúr-
skarandi íþróttamenn. — Og þeir
vænta þess, að sjálfsögðu að sjá
hjer þróttmilda kvnslóð, menn og
lconur, sem eru flestum fögrum
íþróttum búin. Sú von má sjer
ekki til skammar verða — ekki
vegna útlendinganna, heldur vegua
sjálfra vor. Vjer verðum að geta
*ýnt alheimi það, að eftir 1000 ára
böl og basl, kúgun, eld og drep-
sóttir sje hjer enn „táp og fjör og
frískir menn.“
Tmsar frjettir.
Innlent.
Á sildveidar búa menn sig
nú í óða önn. Kveldúlfstogararnir
eru farnir og talið /ist að all-
margir fleiri togarar verði sendir
á síldveiðar. Útlit er fyrir, að
reknetaveiðar verði stundaðar
meira nú, en nokkru sinni áður.
Þykir útgerðarmönnum hentugri
reknetin en snurpinætur, því
veiðin verður jafnari með rek-
netum og bátar geta lagt að
landi á hentugum tímum. Fyrir
vikið þarf færra fólk í landi,
þegar von er um nokkuð stöð-
ugt starf. En við hinar veiðarnar
verður fjöldi fólks að vera til
taks á hvaða augnabliki sem
skip koma að; og stendur svo
þessi 8ægur oft auðum höndum
dögum og alt að þvi vikum
saman.
Síldarganga hefir verið mikil
fyrir Norðurlandi nú undanfarið.
Sögðu útgerðarmenn nyrðra í
fyrra, að þeir myndu hafa mist
af mikilli síld þá, áður en veiðar
byrjuðu. Þessar sildargöngur eru
svo afskaplega misjafnar, sem
kunnugt er,. undarlega hverfular.
I fyrra þessi óhemju-ganga fyrir
Austfjörðum, en þar hafði sild
veiði verið lítil í 20 ár.
Sundmótið, sem háð var fyrra
sunnndag, má vel teljast nierkis-
viðburð. Sund-íþróttin,. sem vei niá
kalla íþrótt íþróttanna, var kom-
in í hina mestu niðurlægingu hjer
á landi og það er ekki lengra síð-
an en um aldamót, að það var tal-
ið með tíðindum, ef einhver niað-
ur var syndur. En nú er öldin önn-
ur. A þessu sundmóti voru uin 40
keppendur, og helminguriim af
þeim voru stúlkur og stúlkubörn.
Hefði einhver spáð því fyrir svo
sem 10 árum, að fjöldi af stúlku-
börnum, 8—12 ára mundi sýna
sund — eigi aðeins það, að geta
fleytt sjer, lieldur einnig bjarg-
sund og sundlistir, þá hefði hann
verið talinn viti sínu fjær. Svona
hefir þessari góðu íþrótt fleygt
hjer fram á seinni árum. Þegjandi
og hljóðalaust hafa framfarirnar
orðið svona stórstígar. -Er þá nokk
ur furða þó að íþróttamenn vilji
að komið sje upp sundhöll hjer í
Jíeykjavík? Sundmótið á sunnu-
daginn gefúr þeirri ósk svo m'.k-
inn byr, að hún hlýtur að verða
að kröfu.
Á þessu móti skeði það, að ’.ett
voru fjögur ný íslensk met. Að
vísu komast þau ekki til jafns við
alheimsmet, en þetta sýnir fram-
för, það gefur vonir um það, að
Islendingar muni ná öðrum þjóð-
um í þessari íþrótt, þótt þeir hafi
lengi, og illu heilli slegíð slöku við
hana. Hver veit nema sú frjett
berist út um alheim áður en langt
um líður, að íslensk stúlka liafi
synt yfir Ermarsund og náð nýju
meti? Þolið, áræðið og listfengið
vantar ekki. Það skortir aðeins á
æfinguna, en hún fæst þá fyrst,
er sundhöllin er komin.
Allfjölmennur læknafundur var
haldinn hjer í fyrri viku. —
Hafa blöðum eigi borist nákvæm-
ar fregnir af þeim fundi.
Það þykir í frásögur færandi
þaðan, að flestir læknarnir tjáðu
sig andbanninga.
Tilefni þeirrar yfirlýsingar var
það, að tilmæli komu frá Bann-
bandalaginu, að læknarnir kysu
fulltrúa í bandalagið. Fundurinu
svaraði þeirri málaleitun þannig,
að hann neitaði að kjósa fulltrú-
ann. Neitunin var rökstudd með
því að læknarnir væru andvígir
banni, enda væri ]>að þeirra álit,
að það væri best afnumið. Bind-
indisstarfsemi tjáðu þeir sig
hlynta.
Eftir aðalfund Eimskipafje-
lagsins um fyrri helgi hefir fje-
lag þetta og framtiðarhagur þess
verið á margra vörum.
Fjárhagsútkoma ársins sem leið
var hvergi nærri glæsileg og
reynir nú á, hvort úr raknar
á þe8su ári. Samtök landsmanna
utan um fjelagið þurfa að treyst-
ast. Og sje svo að einhverjir líti
svo á, að einhverju sje ábóta-
vant um rekstur fjelagains, þá
er það eigi rjetta aðferð þeirra
að fara í launkofa með óánægju
sína og hverfa frá viðskiftum
við fjelagið, heldur eiga menn
hispurslaust að koma fram með
það. Kemur þá best í Ijós við
hvað er að styðjast.
Mentaskólanum var sagt
upp þ. 30. f. m. eins og venja
er til. Af þeim 51 sem tóku
prófið, höfðu 17 lesið utan Menta-
skólans. Sex af þeim komu frá
framhaldsnámi við Akureyrar-
skóla. Fengu tveir þeirra fyrstu
einkunn, en 4 góða II. einkunn.
Þeir fengu hinn lögboðna styrk
til fararinnar hingað.
Einn utanskóla piltur vakti
sjerlega eftirtekt Leifur Ásgeirs-
son úr Lundareykjadal. Hann
hefur aldrei notið skólakenslu.
Hann tók gagnfræðapróf við
Mentaskólann og nú stúdentspróf
stærðfræðisdeildar Hann fjekk
bestu einkunn við stúdentspróf
í ár. (7.39).
I ræðu rektors við skólaupp-
sögn, mintist hann á stúdenta-
fjöldann og það hve æskilegt
væri, að stúdentarnir gengju
ekki allir inn á embættisbraut-
ina.
Stúdentaafmæli sem haldin eru
hátíðleg um þetta leyti verða
með ári hverju fjölmennari. I ár
var hátiölegt haldið 50 ára, 40
ára, 25 ára og 10 ára stúdents-
afmæli. Samkomur hinna eldri
stúdenta vekja á sjer sjerstaka
eftirtekt. JEtæktarsemi þeirra við
hina æruverðugu skólastofnun er
ákaflega sterk og hrein. Umtal
þeirra um skólaveruna og Reykja-
víkurlífið í þá daga varpar skýru
ljósi yfir breytingu þá sem hjer
er orðin. Skal eigi um það dæmt
hjer, hvort alt sje það afturfarar-
merki sem i augum 40 ára og
50 ára stúdenta ber á sjer aftur-
fararblæ En samanburður á
Reykjavíkurlífi og landsháttum
fyrir öld og nú er hverjum
manni ho’lur. Því þegar minst
er jafn mikið og hjer hefir átt
sjer stað, er hætt við að samtið-
in mi8si sjónir af mörgu verð-
mætinu.
Erlent.
Þau tíðindi spyrjaat frá Dan-
mörku um þessar mundir, að þar
eigi menn von á stjórnarskiftum.
Vinstrimenn eru þar við völd nú,
sem kunnugt er, og hafa hægri-
menn heitið þeim stuðningi eða
hlutleysi.
Hægrimenn og vinstri hafa
löngum elt grátt silfur um það*.
hvort Danir skyldu taka upp-
tollverndunarstefnu, til styrktar
ýmsum iunlendum iðnaði. Hægri-
menn vilja styðja iðnaðinn sem.
mest, og nota sjer m. a. af vernd-
artollum, en vinstrimenn, bænd-
urnir, hafa ataðið fast við sinn
keip, að ganga skyldi sem styst
inn á þá braut.
Afstaða bænda til þeirra mála
skapast m. a. af því, að þeir bú~
aat við, að þjóðir þær eem kaupa
hinar dönsku landbúnaðarafurðir
myndu taka það illa upp ef Dan-
ir hækkuðu tollmúra sína. Þetta
gæti gert Dönum erfiðara fyrir
með sölu búnaðarafurðanna.
Jafnaðarmenn hafa fram til
þesBa verið andvigir verndartoll-
um; hafa sagt sem svo, hjá okk-
ar mönnum verður útkoma
verndartolla sú, að vöruverðið-
hækkar í landinu, verður óeðli-
lega hátt, ef hin frjálsa sam-
keppni nýtur sín ekki milli hinn-
ar innlendu og erlendu vöru.
En nú hafa hinir dönsku jafn-
aðarmenn snúið við blaðinu-
Stjórnmálaforingjar þeirra voru
margir tregir til. En sambands-
fundur verkalýðsfjelaga sam-
þykti að heimta verndartollana.
Ræður þar atvinnuleysið m. a.
menn treysta því að með toll-
vernd aje hægt að halda ýmsum
fyrirtækjum starfandi, sem ann-
ars yrðu að lognast út af í hinni'
erlendu samkepni. Leikur orð>
á því, að hægrimenn og jafnað-
armenn muni sameinast i þessu.
máli og þá muni svo fara, að
hægrimenn muni taka við stjórn-
artaumunum en hljóti stuðning-
jafnaðarmanna.
Nýtt flug’ yfir Atlantshaf. Hina
frægi ameríkski flugmaður Byrd,.
sem fyrstur flugmanna varð tiL
þess að komast á Norðurpólinn,.
ætlaði sjer að fljúga í sumar yfir
Atlantshaf frá Ameríku til Ev-
rópu. Þegar hann var að æ£a sig
undir þetta flug vildi lionum það
slys til, að flug'vjel hans steyptist
lyrkjarániQ 1627.
m.
I „0arbarunu“
Sú frásögn, sem hjer fer á eftir
um ánauð hinna íslensku fanga í
„Barbaríinu“, er tekin eftir
„Reisubók“ Ólafs Egilssonar, frá-
sögn Björns á Sltarðsá, sem tekiu
er‘ eftir ritling Einars Loftssonar,
og eftir brjefum þeirra Jóns Jóns-
sönar frá Grindavík og Guttorms
Hallssonar frá Búlandsnesi eystra.
Sjera Ólafur segir svo frá:
„Þann 16. eða 17. Augusti kom-
um vjer til þess staðar Asser (Al-
gier) þar sem þeir áttu heima. Og
strax sem þeirra akkeri höfðu
grunn, þá var það fangaða fólk-
ið á land látið með mesta hasti. ..
.... Þá kom svo mikill manngrúi,
að jeg meina ómögulegt væri að
telja, til að skoða þetta fátæka
folk, en þó ekki af týrannalegum
ástæðum.“
Var nú folkið rekið sem fjenað-
ur upp á sölutorg, fyrst það, sem
eystra var tekið, og liafði það alt
verið selt 28. ágúst, en þá var
Eyjafolkið sent á markaðinn,
;,hvert torg að smíðað er af múr
og svo með sætum utan um kring,
rjett svo að sjá, sem það sje
kompassað og með steinlögðu golfi
og síðan glassérað ofan vfir, hverr
jeg meina daglega sje þvegið svo
sem önnur þeirra aðalhús, sem að
stundum eru þvegin þrisvar á degi.
Þessi kauptorg eru þar eð næsta,
sem þeirra staðarkóngur heldur
sitt sæti.“
Hinu hertekna folki var skift
þannig, að fyrst mátti skipherra
velja tvo, er lionum leist best á.
Síðan valdi kongur (Dey) áttunda
hvern mann, áttunda hve’rja konu
og áttunda hvert barn. Þeim, sem
I eftir urðu var skipt í tvo jafna
flokka og áttu skipaeigendur anti-
an flokkinn, en skipverjar liinn.
I Á torginu var folki skipað í
jlu-ing og skoðað í sjerhvers andlit
og liendur. Þá valdi kongur fyrst
júr hópnum son sjera Ólafs, 11 ára
að aldri, „sá mjer gengur aldrei
úr rninni meðan jeg lifi vegna
skilnings og lærdóms,“ segir sjera
Dlafur. „Þá hann var tekinn frá
mínum augum og jeg bað hann i
guðs nafni að Italda sinni góðu trú
og gleyma ekki sínum cateeliismo,
þá sagði hann með stórum harmi:
„Ekki, minn faðir! Þeir hljóta nú
,að fara með kroppinn sem þeir
vilja, en mína sál skal jeg geyma
mínum góða guði.“
Margt af folkinu veiktist bráð-
lega eftir að það var á land komið
í Algier, því að það þoldi ekki hit-
ann. Sjera Ólafur var ekki seldur,
og dvaldi hann aðeins stutta hríð
í borginni. Yar honum þá skipað
að fara til Danmerkur og fá Krist-
ján konung 4. til þess að leysa
út konu sína og tvö börn, og áttu
þau að kosta 12 hundruð dali. —
Hann -mun og hafa átt að útvega
fje til þess að leysa sem flesta
út. Sjera Ólafur lagði á stað heirn-
leiðis hinn 20. september og hafði
meðferðis vegabrjef, ritað á tyrk-
nesku, sem hvorki hann nje neinn
hjer á Norðurlöndum gat lesið.
Ferðalagið gekk heldur seint, því
að hann komst ekki heim til Vest-
mannaeyja fyr en 6. júlí árið eftir.
Varð lionum ekkert ágengt um
það, að safna fje til útlausnar hinu
lierleidda folki í Algier, og elcki
Iiafðí hann komið sjer að því að
biðja Kristjón 4. konung um fjár-
,styrk til að fá sitt eigið folk út-
leyst.-----
Af Einari Loftssyni er það að
segja, að hann keypti sá maður,
sem Abraham hjet. Þegar hann
hafði verið þar í 10 mánuði sldp-
aði húsbóndi hans honum að sækja syni að kaupa sjer frelsi fyrir 120f
vatn fyrir frillu sína. Ilún fjekk dali. Hjálpaði honum til þess ensk-
Einari krús og sagði honum hvert' ur maður Koll að nafni. Hafði.
liann skyldi vatnið sækja, en það j hann áður kevpt íslenska stiilku,.
var í brunn, sem kristnir menn er Björg lijet og var hún fylgi-
máttu ekki taka vatn úr. Tvær lcona hans. Þegar Einar var frjáls
ferðir varð hann að fara, en erjorðinn tók hann að brugga brenni-
liann kom til brunnsins í seinna vín og prjóna hiifur. Græddist lion
sinn, komu að honum tvefr Tyrkj-, um þá svo fje að hann gat borgað'
ar. Rjeðust þeir á hann með bar Koll alt gjaldið aftur og lánað
smíð svo lað blóð fjell um hann | honum fje þar að auki. Ymsum
allan. Var liann þá settur í fang- kristnum mönnum lijálpaði liann,
elsi og gekk maður undir manns- þar á meðal móðursystur ’sinni
liönd að því að fá liann til að kasta Guðrúnu, sem hertekin var í Eyj-
trúnni, ella yrði liann píndur. En um. Var hún þá um sjötugt og ör-
er Einar neitaði, voru skorin af,vasa orðin og ætlaði Tyrkinn, hús-
honum eyru og nef, bútarnir bóndi hennar að losa sig við hana
þræddir á band og hengdir umjmeð liægu móti. Einar komst að
liáls honum. Var liann síðan teymd því, tók hana að sjer og ól önu
ur í fjötrum um göturnar, barinn fyrir henni í mánuð. Þá Ijest hún.
og hæddur. Var hann svo aðfram-: Einar kom hingað til lands aftur
. i ^
lcominn, er þeir settií hann í fang-, í hópi þeirra sem leystir voru út
elsið aftur, að hann gat enga björgjárið 1636 með samskotafje hjeð-
sjer veitt. Komst húsbóndi Iians an af landi og úr Danmörku.
þá að því hvar hann var niður; Folk það, sem hernumið var í
kominn og Ijet sækja hann og bar Grindavík, var flutt til borgar
þá nokkra meðaumkun með lion- þeirrar, sem Kyle er nefnd í frá-
um. jsögnum þeirra. Aðrir nefna borg-
Fjöldi fanganna sætti mjög illri ina Sale, og er hún í Marolcko.
meðferð, einkum fyrst í stað, meö- Þar voru fangarnir settir á upf -
an þeir skildu ekki inálið og þoldu boð, eins og í Algier. Hollenskur
hitann verst. Önduðust margir hin maður Ieysti út Guðrúnu Jónsdótt-
fyrstu missiri af hitasótt, illri að- ur og Halldór bróður hennar og
búð og þrælkun. komust þau hingað heim árið eftir
Haustið 1632 tókst Einari Lofts- að þauí voru hernumin. En þrír-