Ísafold - 03.10.1927, Qupperneq 1

1
B&tatjárar:
Jéa Kjar.taneson
VaKýr Stefánsson
Sfani 500.
ISAFOLD
AfgreiCsle og
innheimta
í Austurstrœti &.
Sfmi 500.
Qjalddagi 1. jálf.
Áigangurinn
kostar 5 krdntur.
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
52. érg. 46. W.
Þriðjudaginn 3. okt. 1827.
íeafoldarprentsmiíja h.f.
Varðskioslðgiu
og
ðjörræði dómsmálaráðherrans.
ÓsannindavaSall „Tímans'
Það mun vera einsdæmi í stjórn-
málasögu þessa lands, að ráðherra
lieiti að framkvæma gildandi lög.
Dómsmálaráðherrann nýi, J ónas
Jónsson frá Hriflu, hefir nú' neitað
að framkvæma tvenn lög, er síð-
asta þing samþykti, lög, sem öðl-
uðust gildi um mitt sumar. Bæði
þessi lög snerta varðskip ríkisins
og landhelgisgæsluna. Önnur lögin
(1. 41 1927) setja almennar ör-
yggisreglur um landhelgisgæsluna,
en hin (1. 51, 1927) ákveða hvaða
laun starfsmennirnir á skipunum
skuli hafa.
Gjörræði dómsmálaráðherrans er
einsdæmi í stjórnmálasögu lands-
ius. Aldrei hefir það áður komið
fyrir, að ráðherra neitaði að fram-
kvæma gildandi lög landsins. Lög-
in um ábyrgð ráðherra frá 4. mars
1904 gera ráð fyrir slíku afbroti
hjá ráðlierra, og leggja þunga
refsingu við. Sjerstakur dómstóll,
landsdómur, á að dæma í slíkum
tnálum. Hingað til hefir það ald-
rei komið) fyrir, að ráðherra hafi
verið kærðurl fyrir landsdómi. En
afbrot dómsmálaráðherrans er
þannig lagað, að ráðlierrann hlýt-
ur að verða dreginn fyrir lands-
dóm til ábyrgðar á gjörræði sínu.
Afbrot ráðherrans er svo stór-
v®gilegt, að ómögulegt er að
líða það. Hugsið ykkur for-
dæmið, sem þetta athæfi mundi
skapa. Ráðherra gæti á þenna hátt
afnumið hvaða lög, sem honum
sýndist. — Hann þyrfti ekki að
sPyrja Alþingi ráða í þeim efn-
um. Hann gæti látið sjer nægja að
gefa út yfirlýsingu um það, að
þessi eða hin lögin skyldu ekki
koma til framkvæmda. Þessa að-
ferð hefir Jónas Jónsson dóms-
málaráðherra Framsóknarflokks-
ins notað!
Það hefir verið skýrt frá því
áður hjer í blaðinu, livers vegna
úómsmálaráðherrann fremur gjör-
i'ívði þetta. Það eru sósíalistar,1
öiennimir sem hafa líf stjórnar-
iunar í hendi sjer, sem kúga hann
4il þessa. T öðrum þessum lögum,
seni ráðherrann neitar að fram-
kvæma, er ákvæði sem bannar
skipsmönnum varðskipanna að
gera verkfall. Þetta ákvæði gáta
leiðtogar sósíalista ekki þolað. —!
Þeir sáu fram á, að ef slíkt ákvæði
fengi að standa í lögunum, höfðu
]æir mist tökin á skipverjúm varð
skipanna; gátu ekki fyrir skipað
Kim að gera verkfall hvernig sem
á stæði. Hafa svo leiðtogarnir hót-
s* stjórninni falli, ef ráðherrnnn
( ’íi traðkaði á umræddum logum1
D'á síðasta þingi. ^— Ráðherrann.
Idýddi skipuninni, enda. mun hon-l
Um ekki kafa falliS það þungt, því (
hann er sjálfur afleggjari sósía-
Jista.
Aðalblað stjórnarinnar, Tíminn,
revnir að verja athæfi ráðlierrans.
En í vörninni hefir blaðið ekkert
fram að bera annað en ósannindi
og blekkingar.
Blaðið segir, að Framsóknar-
menn „og einkum J. J.“ hafi lagst
fast á móti lögum þessum á síð-
asta þingi. Þetta er rjett hvað J.
J. snertir, enda fylgdi hann sósíal-
istum í þessu máli, sem oftar. Aft,-
ur á móti er þetta alrangt hvað
aðra Framsóknarmenn snertir. —
Frv. um varðskip ríkisins og sýsl-
unarmenn á þeim var til meðferð-
ar í allsherjarnefndum beggja
deilda. í efri deild var nefndin
óskift með frv., en þar átti sæti
Guðmundur Ólafsson í Ási, sem er
Framsóknarflokksmaður. í neðri
Geild fylgdust einnig íhalds- og
Framsóknarmenn í nefndinni að
um þetta frv.; aðeins vildu Fram-
sóknarmenn (Jör. Brynjólfsson og
Jón Guðnason) steypa nokkrum
liluta af launafrumvarpinu, sem
fjárhagsnefnd hafði til meðferðar,
saman við þetta frv. og gerðu til-
lögur þar að lút.andi. 1 framsögunni
lýsti Jör. Br. því margoft yfir, að
liann mundi fylgja frv., þótt brtt.
hans yrðu feldar, sem hann og
gerði.
Sósíalistar voru aðallega eða
eingöngu á. móti þessu frv. vegna
þess, að skipverjunum var bannað
að gera verkfall. Aftur á móti
voru þeir á móti launafrumvarp-
inu vegna þess að þeim þótti laun
skipverja vera ákveðin of lág.
Enn er Tíminn að stagast á laun
um skipherranna á varðskipunum.
Segir hlaðið að laun þeirra hafi
verið ákveðin 12 þús. kr. Þetta er
rangt, eins og sannað liefir verið
áður hjer í blaðinu. 1. gr. 1. 51,
1927 ákveður byrjunarlaun skip-
herra 6000 kr. á ári, en launin
skyldu hækka á þriggja ára fresti
um 400 kr„ upp í 7200 kr.; það
raáttu þau hæst vera. Aftur á móti
heimilar 10. gr. laganna, að nú-
verandi skiplierrar megi halda
þeim launum, er þeir höfðu, ef þeir
Verði áfram á. skipunum. Hjer var
aðeins um heimild að ræða, e:i
enga skyldu. Ráðherrann hefir
þetta í sínu valdi.
Nú er eftirtektarvert í sam-
bandi við þetta bull stjórnarblaðs-
úns að dómsmálaráðherrann ræður
sjálfur skipherrana áfram, me'ð
sömu kjörum og þeir höfðu áður.
Samtímis og hann gerir þetta, læt-
ur hann blað sitt óskapast yfir laun
um skipherranna! Hvílík hræsni!
Hlægilegt er að sjá dómsmála-
ráðherrann vera að verja afbrot
sitt með því að segja, að fyrir-
Irennari sinn hefði framið sams-
konar afbrot. Þó satt væri, hvað
mundi það afsaka afbrot ráðherr-
ans • Annars fer alt lijal um van-
frækslu fyrv. ráðherra í þessu efui
ósatt, eins og áður hefir verið
sannað hjer í blaðinu.
Stjómarblöðin hjer í bænum,
Alþýðublaðið og Tíminn, hafa bæði
reynt, að verja gjörræði dómsmála-
ráðherrans. Þau eru ekki öfunds-
verð af þessu. En merkilegt má
það kallast, ef Alþingi hlustar á
nokkra vörn í öðru eins hneykslis-
imáli og þessu. Hjer er mikið al-
vörumál á ferðinni, sem ekki duga
vetlingatög á, ef vel á að fara.
Óstarftaæf stjórn.
Nokkru eftir að nýja stjórnin
var tekin við völdum, fóru blöð
hennar að segja frá því, að þessi
eða hinn ráðherrann ætlaði áfram1
að annast sumt af þeim störfum,
er hann gegndi áður, í viðbót við
ráðherrastörfin. Þannig var sagt
frá því, að Tryggvi Þórhallsson
yrði áfram formaður í Búnaðarfje-j
lagi íslands, Magnús Kristjánsson
mundi áfram gegna forstjórastárf-
inu við Ljandsverslunina og nú síð-
ast heyrist það, að Jónas| Jónsson
verði áfram í bankaráði Lands-
bánkans. j
Stundum gátu blöðin þess um
leið, og þau skýrðu frá þessu, að
ekki væri aitlun ráðherranna að
taka þóknun fyrir þessi u.ukastörf.
Þannig var sagt, að Magnús Krist-!
jánsson ætlaði ekkert að taka fyr-
ir ráðsmenskuna í Landsverslun-
inni. Áður hafði hann reiknað
vinnuna þar 12 þúsund króna virði
á ári ; nú gat hann bætt þessari
vinnu ofan á umfangsmikil ráð-
herrastörf. Það er einnig sagt um
Jónas Jónsson, að hann ætli ekk-
ert kaup að taka í bankaráðinu;
eu ekkert hefir heyrst hvað
Tryggvi gerir.
Nýlega var sýning mikil opnuð í Kaupmannahöfn, þar sem sýndar
voru allskonar flugvjelar af nýjustu gerð og tæki þau, sem notuð eru
í flugferðum. Verksmiðjur margar ýmsra þjóða tóku þátt í sýningu
þessari. Vakti hún mikla athygli. Um sama leyti, sem sýning þessi
var haldin, komu nokkrar flugvjelar frá Englandi til Norðurlanda.
Með einni þeirra var ráðherra sá, er hefir flugferðamál Breta með-
höndum. Kom hann í heimsókn til allra höfuðborganna. — Á mynd-
inni sjest flugvjel sú, eða flugbátur, sem flutti ráðherrann í heim-
sókn þessari.
Um líkt levti og blöð stjórnar-
innar fór að skýra frá þessum
fyrstu „afrekum“ stjórnarinnar,
fóru að berast all-einkennilegar
tilkynningar frá stjórninni sjálfri.
Þessar tilkynningar skýrðu frá
því, að stjórnin væri farin að
kaupa sjer aðstoð, til þess að
vinna þetta eða hitt, sem henni
bar sjálfri að vinna. Á stuttum
tíma hafði hún lirúgað kring um
sig dýrum aðstoðarmönnum á
alla vegu.
j Fyrst barst sú fregn frá for-
sætisráðherranum, að liann hefði
fengið sjer „einkáritara“, Jón
nokkurn Grímsson, ættaðan af
Ströndum. Ekki hefir lieyrst
hvaða laun þessi einkaritari fær,
en sjálfsagt nema þau nokkrurj
þúsundum króna á ári.
Næst kom tilkynning frá dóms-
málaráðherra. Hann hafði skipað
þrjá menn, Björn hreppStjóri
Bjarnárson í Grafarholti, Harald
Guðmundsson fyrverandi forstjóra
Kaupfjelags Reykvíkinga. og
I Hannes Jónsson dýralækni, til að
safna skýrslum um rekstur þjóð-
arhúsins, einltum starfsmannahald.
, Dómsmálaráðherrann og allir ráð-
I herrarnir voru gersamlega ókunn-
! ugir umboðsstjórninni, og vissu
því ekkert um það, að allar þess-
1 ar skýrslur, sem Björn í Grafar-
holti & öo. áttu að safna, roru
til í sjálfu stjórnarráðinu. Þessir
aðstoðarmenn kosta vafalaust rík-
issjóð margar þúsundir króna.
í einni blaðagrein, sem dóms-
málaráðherrann skrifaði í „Tím-
ann“ nýlega, segir hann sjálfur
svo frá: „Nú hefir Birni presti.
Þorlákssyni frá Dvergasteini, ver-,
ið falið að gera yfirlitsskýrslu um;
meðferð áfengis til lækninga, eftir|
þeim gögnum sem fyrir hendi
eru.“ Þarna var þá enn kominn:
nýr aðstoðarmaður. Skýrslur þær,
seni| honum er ætlað að vinna úr,
eru allar til lijá lyfsölustjóranum.
Þetta hefir ráðlierrann ekki vitað.
Ekki hefir verið skýrt frá þvi,
hvað þessi aðstoðarmaður kostar
ríkissjóðinn. En það er víst álit-
leg upphæð.
Áður hefir verið sagt frá hin-
um dularfulla ráðunaut kenslu-
málaráðlierrans, Arnóri skólastj.
frá Laugum. Hann var snögglega'
kvaddur hingað suður, en þegar.
hingað kom, þorði enginn að
kannast við að hafa heðið liann
að koma. Einhver hefir þó kostað
ferð hans og uppihald hjer. —
Kenslumálaráðherrann hefir ekki
upplýst neitt .um það ennþá.
málaráðherrans viðvíkjandi fram-
kvæmd varðskipslaganna.
Það hefði vissulega verið heppi-
legra af ráðherrunum, að sleppa
algerlega sínum fyrri störfum og
spara þá eitthvað af aðstoðar-
mönnunum við stjórnarstörfin
sjálf. Sennilega þui’fa ráðherr-
arnir einnig að kaupa aðstoðar-
menn við sín fyrri störf, ef þau
eiga að levsast sæmilega af hendi.
Er það þá orðið dýrt gaman fyr-
;ir ríkissjóð, að hafa fengið Frarn-
sóknarflokksstjórn við stýrið.
Allir þessir aðstoðarmenn stjórn
arinnar kosta ríkissjóð mikið fje,
sjálfsagt jafnmikið og laun eins
ráðherra, eða meira. Áður en nú-
verandi stjórn tók við völdum,
voru ráðherrar aðeins tveir og
engir aðstoðarmenn. Ekki hefir
ánnað heyrst, en að þeir liafi rækt
embættisstörf sín prýðilega. Nú
eru ráðherrarnir þrír. og hafa þeir
auk þess fjölda aðstoðarmanna.
En halda menn að störfin sjeu
betur leyst af hendi? Ættu menn
nokkuð að geta ráðið um þetta,
eftir að hafa kynst aðförum dóms-
Bankaráð Landsbankans
og dömsmálaráðhsrrann.
Með lögum frá síðasta þingi (L.
nr. 48, 31. maí 1927), var seðlaút-
gáfunni endanlega ráðstafað þann-
ig, að Landsbankanum var fengin
hún í hendur. Þar með var á enda
kljáð margra ára deilumál, og
þótt allir væru ekki áuægðir með
lausnina, eru víst allir sammála
um það nú, að ganga svo frá seðla-
útgáfunni í þessari stofnun, að jiar
verði engin mistök á.
Ekkert er jafn nauðsynlegt
seðlabankanum eins og það, að
lianu njóti almenns trausts, ekki
aðeins lijer innanlands, heldur
einnig erlendis. Og vafalaust er
það mest áríðandi fyrir okkar
seðlabanka, að hann njóti t.rausts
erlendis.
Eitt af grundvallarskilyrðunum
fyrir því, að seðlabanki vor geti
notið trausts hjá erl. bönkum er
að bankinn sje sem minst háður
hinum pólitísku flokkserjuin í
landinu. Landsbankalögin miða að
þessu, með því að leggja rfirstjórn