Ísafold - 18.10.1927, Blaðsíða 1

Ritfitjórar:
Jón Kjar.tansson
Valtýr Stefánsson
Sími 500.
ISAFOLD
Afgreiðala og
innheimta
í Austurstrati 8.
Sími 500.
Gjalddagi 1. jóií.
JLrgnngurinn
kostar 5 krónur.
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
Ö2. árg. 49. tbL
t>riðjudaginn 18. okt. 1927.
ísafoldarprentsmiðja h.t'.
Úttekt á bióðarbúinu.
I.
Það væri góður siður, að láta
fram fara úttekt á þjóðarbúinu í
hvert skifti sem ný stjórn setst
við stýrið. 1 ’ttektin ætti að vera
framkvæmd af rjettsýnnm og’ óvil-
höllum mönnum. Pæri slík úttekt
fram, mundi þjóðin betur fylgjast
með ráðsmensku þeirrar stjórnar,
er með völdin færi á hverjirn
tíma. Hún mundi fá gleggra yfir-
lit vfir ráðsmensku stjórnarinnar,
og verða færari um að leggja rjett-
látan dóm á hana.
Þegar meta skal ráðsmensku
stjórnar við úttekt á þjóðarbúinu,
verða fjármálin þyngst: á meta-
skálinni. Sú stjórn, sem heldur
vel á fjármálum ríkissjóðs, mun
fá góðan dóm; það mun verða álií-
ið, að hún hafi setið búið velyen
illa hin, sem slælega liefir lialdið
á fjármálunum.
Við úttekt ái þjóðarbúinu verðaj
fjármálin mál málanna. Frá því að.
íslenska þjóðin fjekk fullveldi sitt
viðurkent, hefir lienni á engu rið-j
ið jafn mikið og því, að liafa góða
fjármálastjórn. Pullveldið fjekst
í lok ófriðaráranna, þegar alt var
í óreiðu eftir umrót ófriðarins og
afleiðingar hans. Enn hvílir á herð
um okkar skuldabaggi frá þess-
um árum, sem nemur mörgum mil-
jónum króna.
Ekkert er því eðlilegra og rjett-
mætara en það. að fjármálin sjeu!
mál málanna lijá okkur, þegar
dæmt er um ráðsmenslcu þeirra
manna, er með völdin fara. Og í
raun og veru liljóta ]>au altaf að
verða mál málanna. Gróð fjárinála-
stjórn hlýtur að láta gott af sjer
leiða á fjölda mörgum sviðum. En
slæm fjármálastjórn lokar öllum
möguleikum til þess að hrinda
góðum málum í framkvæmd. Hún
skapar kyrstöðu á öllum sviðum.
II.
Góð fjármálastjórn gætir þess
vandlega, að rekstur þjóðarbús-
ins beri sig á hverjum tíma. Hún
sjer um, að jöfnuður sje á rekstv-
arreikning. ríkissjóðs. Verði meiri
eyðsla eitt árið en tekjur ríkis-
sjóðs. hrökkva til að greiða, hlýt-
ur afleiðingin að verða sú, að
skuldir safnast.
Sú stjórn, sem nú fer með völd-
in í landinu, hefir ekld setið nógu
lengi t.il þess liægt sje ennþá að
dæma um hana sem fjármála-
stjórn. En þegar að því kemur, að
um þetta verður dæmt, verður að
líta á hvernig umhorfs var þegar
stjórnin tók við. Hvemig var hag-
ur þjóðarbúsins þegar stjórnin
settist við stýrið og hvernig verð-
ur hann þegar hún skilar af sjer?
Samanburður á þessu tvennu verð-
ur að leggjast til grundvallar við
úttekt þá, er væntanlega fer fram
við næstu stj(Srnarskifti.
Núverandi stjórn tók við af
stjórn Ihaldsflokksins, er setið
hafði við stýrið síðustu 3 árin, eða
síðan snemma á árinu 1924. Þar
áður liáfði Framsóluiarstjórn sei-
ið við völd í 2 ár, 1922—1923. Nú
er Framsóknarstjórn sest við st.ýr-
ið aftur.
TIT.
Það er mjög auðvelt að gera
samanburð á fjármálastjórn f-
haldsflokksins og fyrri fjármála-
stjórn Framsóknarflokksins. Hins-
vegar er enn ekki kominn tími til
að gera samanburð á núverandi
stjórn Framsóknarflokksins og
stjórn fhaldsflokksins.
Hjer slcal nú gerður stuttur sam
anburður á því, hvernig rekstrar-
reikningur ríkissjóðs leitút'í tið
Framsóknarstjórnarinnar fyrri og
í tíð stjórnar fhaldsflokksins, og
sömuleiðis á því, hverjar ríkis-
slculdirnar voru er stjórn íhalds-
flokksins tók við og hverjar þær
voru þegar liún skilaði af sjer.
Framsóknarstjórn sat hjer við
völd á árunum 1922-—1923. —
Landsreilcningurinn sýnir útlcom-
una á rekstri þjóðarbúsins þessi
ár er lijer segir:
Árið 1922 tekjuhalli 2.6 milj. kr.
— 1923 ----- 2.2 — —
Eðœ samtals 4.8 milj. kr. tekju-
halli þessi tvö ár, sem Framsókn-
arstjórn sat við stýrið.
Ríkisskuldirnar voru í árslo’c
1923 kr. 18.187.312.67— átján mil-
jónir eitt hundrað og áttatíu og
sjii þúsund þrjú hundruð og tó!f
—- krónur, sextiu og sjö aurar.
Reilcnað er með því gengi krón-
unnar sem nú er; sje reilcnað með
þáverandi gengi, verða skuldirnar
enn rneiri, eða um 22 milj. kr.
Rekstrarreikningur er lcominn
yfir tvö árin, sem stjórn Ihalds-
flolclcsins sat við stýrið. Er það
yfir árin 1924 og 1925. Sýnir liann
þessa útkoinu:
Árið 1924 telcjuafg. T.6 mil.j. krJ
— 1925 ----- 5.1 — —'
Eða samtals 6.7 milj. kr. tekju-1
afgangur.
Landsreikningurinn fyrir árið
1926 er eklci koininn ennþá. En!
eftir þeim upplýsingum, seni fyrv. I
fjármálaráðherra gaf Alþingi s.l.:
vetur, má gera ráð fyrir að telcj-j
iMenn hafa eflaust veitt því eft-
irtekt, að aðalblað stjórnarinnar,
Tíminn, > hefir undanfarið birt
greinir um landsmál, eftir einn
ráðherrann, þar sem gefið er í
skyn, að greinir þessar ættu að
verða einskonar úttekt á þjóðar-
búinu í hendur nýju stjórnarinn-
ar. En þar sem ráðherrann ekki
þræðir götu sannleikans í grein-
um sínum, þótti rjett að birta al-
menningi þessar tölur. Þær skýra
æði glögglega frá því. hvernig um-
horfs var þegar núverandi stjórn
tók við. Síðar gefst væntanlega
tælcifæri til að skýra frá því, hvern
ig- umhorfs verður, þegar hún skil-
ar af sjer.
Rjett er að lokum að benda
stjórnarblaðinu á, að úttelct á
þjóðarbúinu, framlcvæmd af ráð-
herra, er hefir orð á sjer fyrir
óráðvendni og hlutdrægni í allri
frásögn um landsmál, verður alls
eklci tekið til greina..
Úrkumlamenn.
Byltingastefnan
II
og
Tímiun".
ur og gjöld ríkissjóðs standisL
nokkurnveginn á þetta ár, enda
þótt í fjárlögunum sje gert. ráð
fyrir nærri milj. lcr. telcjuhalla.
Ríkisskuldirnar vorif í árslok
1926 lcomnarj niður í 10.989.157.70
kr. Á þessum þrem árum, sem
stjórn íhaldsflokksins sat við stýr-
ið, höfðu ríkisskuldimar minkað
um kr. 7.198.154. 97. — Á sama
tíma hækkaði sjóðeign ríkissjóðs
úr kr. 1.626.995.17 í árslök 1923
upp í h.u.b. 3.377.000.00 í árslolc
1926, eða um nál. 1 milj. og 750
þúsund krónur.
IV.
Þessi stutta slcýrsla gefur einlc-
ár glögt yfirlit yfir þær tvær fjár-
málastjórnir, er setið hafa við völd
undanfarin 5 ár. Tölurnar tala svo
skýrt, að skýringar þurfa engar
að fylgja.
Þegar það vitnaðist, að erlend-
ur stjórnmálaflokkur leggur stór-
fje í stjómmálastarfsemi hjer á
landi, þótti alveg .sjálfsagt að fá
skýrt og ákveðið úr því skorið,
hvaða afstöðu floklcarnir hjer
tækju til slílcrar starfsemi. Ollum
hlýtur að vera það ljóst, hvaða
afleiðingar þesskonar starrsemi
getUr haft fyrir sjálfstæði þjóðar-
innar. fslenska þjóðin, jafn fátæk
og fámenn sem hún er, má sín
elclci milcils ef þjóðir, margfalt
auðugri og margfalt fjölmennari,
leggja lcapp á að lcoma hjer ár
sinni fyrir borð. Síst af öllu get-
um við tTænst þess, að geta staðið
á móti ásælni erlendra þjóða, ef
við stöndum dreifðir. Stöndum við
einhuga saman og sjeum vel á
verði ef eitthvað ber að höndum,
sem grunsamlegt þylcir, mun ekki
milcil hætta á að við verðum ofur-
liði bornir.
Höll nolckur í Frakklandi hefir verið gerð að hæli fyrir þá her-
menn, er særðust svo og afslcræmdust í andliti í ófriðnum milcla, að
þeir hafa orðið að ófreskjum, sem öllum hlýtur að standa stuggur aL
þeim er á þá horfa. Hafa þó frægustu lælcnar Frakka reynt að laga
andlit þeirra eins og frekast er unt, en livernig þeim hefir telcist það>
sýna myndirnar lijer að ofan.
Nú vitnaðist það í sumar, að Al-
þýðuflokkurimi nýtur fjárstyrlcs
frá dönskum jafnaðarmönnum til
stjórnmálastarfsemi hjer á landi.
Þéssa styrks hefir floklcurinn not-
ið nú í mörg ár og mun framveg-
is njóta í emi stærri mæli.
Það eru fá ár síðan fslendingar
áttu í stjórnmálaerjum við Dani.
Stóð sú barátta langan tíma og
var oft liörð. Þótt deila þessi hafi
verið leyst að mestu með sáttmál-
anum, sem gerður var 1918, er þó
ýmislegt óútkljáð enn. Og svo
mikið leggjum við fslendingar
upp úr þeim málum, sem við eig-
um enn óútkljáð við Dani, að við
þolum ekki að danslcur stjórnmála
flolckur blandi sjer inn í íslensk
stjórnmál.
Æskilegast hefði verið, að allir
stjórnmálafloklcar lijer á landi,
hefðu getað orðið sammála um, áð
talca föstujn tökum á undirlægju-
liætti Alþýðufloklcsins gagnvart
erlendu mútufje. Einlcum var það
áríðandi, að flolckur sá, sem með
völdin fer í landinu, hefði staðið
fast og ákveðið á móti.
Því miður hefir þetta farið alt
á ánnan veg. Aðalblað stjórnar-
innar, Tíminn, afsa.kar framferði
Alþýðuflolcksins og danskra jafn-
aðarmanna. Þetta hefir blaðið gert
oftar en einu sinni, og síðast á
laugardaginn var.
Er furðulegt að sjá hvernig
stjórnarblaðið kemur fram gagn-
vart undirlægjuhætti leiðtoga Al-
þýðuflokksins. Það afsalcar atliæfi
þeirra með svofeldum orðum: —
„Annarsvegar eru menn, sem telja
sig vera að vinna í þágn alheims-
hreyfingar til viðreisnar og al-
menningsheilla.“ (Leturbr. lijer).
Vegna þess að sósíalistar liafa fög-
ur loforð, tala fagurlega um liug-
| sjónir, sem allar eru upp í skýjun-
um, sjer stjórnarblaðið enga á-
stæðu til þess að vera að amast við
því, þótt þeir fái fjárstvrk frá
floklcsbræðrum sínum í Dau-
mörlcu! *
Stjórnarblaðið reynir ekkert að
kryfja til mergjar, hvort það sje
holt fyrir þjóðfjelag vort að
stefna sósíalista fái hjer mikla út-
breiðslu. Það lætur sjer nægja, að
þeir sjálfir „telji sig“ vinna að
framgangi góðra mála. Hvort þeir
geri það í verlci, skiftir engu, ef
þeir segjast gera það.
Það er til önnur stjórnmála-
hreyfing, sem „telur sig vera að
vinna í þágu almenningsheilla.“
Þessi hrevfing er „kommúnism-
inn“ eða byltingastefnan. Bylt-
dngastefnan liefir borist hingað og
liún þrífst vel hjer innan þess
stjórnmálaflokks, sem stjórnar-
blaðið segir að „telji sig“ vera að
vinna að almenningsheill. Þetta
veit stjórnarblaðið mjög vel. Engu
að síður hefir blaðið ekkert við
það að athuga, aðl þessi starfsemi
fái fjárstyrk erlendis til útbreiðslu
kenninga sinna hjer á landi!
Stórveldin England og Frakk-
íand, hafa oft. og einatt fengið að
kenna á útbreiðslustarfsemi bylt-
ingastefnunnar. Þau hafa gert öfl-
ugar ráðstafanir til varnar henni.
Þannig líta þessi ríki á boðskap
þenna. Þó vantar ekki, að þeir
sem boðskapinn flytja, „telji sig“
vera að vinna að almenningsheill.
Veruleikinn hefir viljað verða
nokkuð á annan veg en loforðin.
Bændablaðið „Tíminn“ býður
stefnu sósíalista og byltingastefnu
kommúnista velkomna inn í land-
ið, því þær lofi svo fögru. Dansk-
ir jafnaðarmenn hafa tekið að sjer
að vinna að útbreiðslu stefnu sósía
lista. Bolsivikkar í Rússlandi hafa
og sent hingað rússneskt fje, til
þess að vinna að útbreiðslu bylt-
ingastefnunnar og gera það eflaust
enn betur í framtíðinni.