Ísafold - 29.11.1927, Síða 1
BUstjárar:
Jáa Kiftctanuan
Va»#r
Sfew sm.
ISAFOLD
AÍ*r««Jala o«
innheimta
í Aaaturstr»ti 8
Sími 996.
OjaMðagi 1. jéh
Aag**gurinn
koatar 5 krAntj
ÐAGBLAft: MOEGUNBLAÐIÐ
56.
Þríðju
29. n6«. 1927.
íaafoldarpreBtsmiCja hJ
Sjóðdurðin i Brunabotafjelaginu.
Afskifti Tímastjórnarinnar af málinu.
Forsætisráðherrann Tryggvi Þórhallsson gengur að
samningum um fulla greiðslu og ákveður að
sakamálsrannsókn skuli falla niður.
En þorir ekki annað en svíkja samninga, er málgagn
danskra jafnaðarmanna lætur á sjer bæra.
Sannleikurinn er sagna bestur.
Alþbl. og Tíminn linna ekki lát-
um að hamast út af sjóðþur(5inni
í Brunabótafjelaginu. — Jónas
dómsmáiaráðherra skrifar kjall-
aragrein um málið í „Tímann“,
er hann nefnir „Fyrir opnum
tjÖldum.“ Þjóðin vill ekki að far-
ið sje með neitt í felur, segir dóms
málaráðherrann.
Og Alþbl. slær trumbuna dag
eftir dag um sjóðþurðina, stuld-
inn, „íhaldshneykslið“ o. s. frv.
Skjölin á borðið; sannléikurinn
í dagsljósið, segir Hallbjörn. —
Hann komst hálft í hvoru að
þeirri niðurstöðu eitt sinn, að
gjaldkeri brunabótafjelagsins hafi
tekið fjeð, m. a. í þeim tilgangi
að styrkja íhaldsblöð — (Morgun-
blaðið?) — Eða var ekki svo Hall-
björn? Er hægt að komast lengra
í bjánalegum aðdróttunum, asna-
legum getsökum og blaðri út í
loftið ? Hallbjörn spinnur upp þau
tilhæfulausu vísvitandi ósannindi,
að „sögur gangi um bæinn“ í
þessa átt.
ísafold hefir skift sjer lítið
af málinu. Það er undir opin-
berri rannsókn. Sjóðþurðarmálio
hefir sem eðlilegt er, vakið all-
mikið umtal í bænum. Og allur al-
menningur veit, að megnið af því,
sem sósíalistablöðin Tíminn og
Alþýðublaðið hafa skrifað um mál-
ið, er í hinu megnasta ósamræmi
við sannleikann.
Og allur sá fjöldi manna, seni
kunnugur er málinu af afspurn,
undrast ósvífni Tímans i þessu
máli, hræsni Jónasar, sem nú um
fyrri lielgi náði hámarki sínu í
grein með yfirskriftinni
„Fyrir opnum tjöldum“.
Veit greinarliöfundur, dóms-
málaráðherrann J)ó mæta vel, livað
■gerst. hefir bak við tjöldin í þessu
máli, og að'í þeim þætti hafa að-
alpersónurnar tvær verið þeir fje-
lagar forsætisráðherrann og sjálf-
ur J. J. frá Hriflu.
Hinn alkunni gangur málsins er
þessi:
Forstjóri Brunahótafjelagsins er
"frá upphafi óánægður með bók-
hald fjelagsins, sem var að ýmsu
leyti þannig; að ógreitt var um
eftirlit. Hann kemst að raun um,
að rannsaka þurfi reikninga fje-
lagsinS til margra ára, og um-
breyta reikningsfærslunni.
Hjer var um mikið verlc að
ræða, svo hann ræður sjerstalcan
‘mann til þess að taka þetta að
sjer. Endurskoðun lians leiðir þ’að
í ]jós í apríl í vor, að um sjóð-
þurð er að ræða hjá gjaldkera.
Skift er þegar um gjaldkera.'
En óvíst var þá með öllu, hve sjóð-
þurðin væri mikil. Til þess að
komast að fastri niðnrstöðu með
það, þurfti enn mikið verk að
vinna, Sú endurskoðun var eigi.
komin í lcring, fvrri en komið var
fram undir ágústlok. Gjaldkerinn
játar á sig sjóðþurðina. — For-
stjórinn leggur málið I liendur
ríkisstjórnarinnar, áður en fvrver-
andi stjórn fer frá. — Sú stjórn
fyrirskipar sakamálsrannsókn, ef
sjóðþurðin er eigi greidd i>uian
jþriggja daga.
l' 1 þeim svifum tekur Tímastjórn-
,'in við, Tryggvi, Jónas og Magnús.
; Magnús kemur ekki þessu máli
| við.
Tryggvi og Jónas láta það strax
í veðri vaka, að þeir geti hugsað
sjer, að falla frá sakamálsrann-
sókn, ef borgaður yrði
i nokkur hluti af upphæðinni,
i sem vantaði í sjóðinn. Nokkru
síðar færðu þeir sig upp á skaft-
ið, og heimtuðu þá, að öll upphæð-
in yrði greidd, en þá skyldi saka-
málsrannsókn niður falla.
Ýmsii' kunningjar og vensla-
menn gjaldkerans lofuðu því, að
lána honum fje, svo ríkisstjórn
fjelli frá sakamálsrannsókn. O'g
svo var komið málinu um skeið,
að ríkisstjórain (ef ríkisstjóra
1 skyldi kalla þá Tryggva og Jónas)
1 samþykti greiðslutilboð gjaldker-
a,ns, sem fullnaðargreiðslu upp 1
sjóðþurðina, og lofaði að falla frá
sakamálsrannsókn.
I Forsætisráðherra Tryggvi Þór-
! hallsson lofaði því að ábyrgjast
að hvergi yrði hvikað frá því, sem
hann hefði sagt.
j Kunningjar Tryggva telja, að
tvent hafi þar m. a. ráðið gerðum
I lians; umhyggja fyrir efnahag fje-
lagsins, og meðfætt meinleysi, sem
j stundum stiugur upp kollinum.
Svo fullvíst var nú talið, af
venslamönnum gjaldkera, að málið
væri útkljáð frá liendi stjórnar-
xnnar, að þinglesið var m. a.
skuldabrjefi ■ frá gjaldkeranum,
með veði í lmseign, sem tengda-
móðir lianfj á.
Hjer er aðal hneyksli málsins.
Sekt gjaldkerans var upplýst. —
Fráfarandi stjórn lieimtar rann-
sókn. En Tímastjórnin lofar að
breiða yfir málið. —- ísafold
lagði ekkert t.il málanna meðan á
þessu stóð, leit, svo á, að cigi væri
tímabært að ræða það þá.
Þá rís Alþbl. upp og heimtnr
rannsókn; heiintar að þeir Tryggvi
og Jónas gangi á balc orða sinna,
svíki loforð og verði sjer til mink-
unar.
Bæta ráðherrarnir þá gráu ofan
á svart, með því að ganga frá öll-
um samningum, öllum loforðum
við venslamenn gjaldlcerans.
Bannsóknardómari er síðán
skipaðnr og málið fer sína boðleið.
En eftir að alt þetta er um garð
gengið, rís upp Jónas dómsmála-
ráðherra og úteys sjer yfir aga-
leysið í landinu. Lögfræðingar
landsins sýni andúð gegn ranu-
sólm gjaldkeramálsins, segir hann.
Tíminn varð þó að eta þau um-
mæli í sig í næsta blaði að hálfa
leyti.
En síðan kemur hin dásamlega
grein J. J. „Fyrir opnum tjöld-
um.“ Hann gætir ekki að því, að
leikinn var einn þáttur í málinu
áður en tjaldið rann upp.
Þó þjóðin eigi mörgu misjöfnu
að vdnjaSt frá Jónasi dómsmála-
ráðherra, hafa margir undrast
framferði mannsins í þessu máli.
Káðherraráir eru nýbúnir að
standa í sanmingum um uppgjöf
saka, nýbúnir að löfa venslamönn-
'um gjaldkera að taka við fjenu,
nýbúnir að segja málið klappað
og klárt, er Jónas rís upp í Tím-
anum með óbótaskömmum í garð
lögfræðinga, Morgunbl., íhalds-
manna og fullyrðir, að menn sem
ekkert koma máli þessu við, eng-
‘in 'afskifti hafa. liaft af málinu,
liafi hjer reynt að tefja eða svæfa
rjetta lagaframkvæmd.
Með vanalegri frekju og vísvit-
andi ósannindum reynir dómsmála
ráðherrann að þyrla, upp ryki í
málinu. Og nýtur til þess styrks
frá málgagni danskra jafnaðar-
manna.
Fyrir Alþýðublaðið varð mál
þetta kærkomið tilefni til þess að
fylla dálkana með efni „fyrir
fólkið“, dagana sem upp liomst
um erlenda fjeð. Og blaðið held-
ur enn uppteknum hætti. Kemst
það lengst að gefa það í skyn, að
gjaldkeri Brunabótafjelagsins hafi
tekið fje fjelagsins traustataki til
þess að styrkja íhaldsblöð!
Aður en lengra er farið í þessu
máli, skorum vjer á Hallbjörn rit-
stjóra, að skýra afdráttarlaust frá
því, livaða tilefni hann hafi t'l
þessara ummæla, hvaðan þau sjeu
runnin og hvort hann eigi við blað
þetta. Geri hann það ekki, verðui'
hann að sætta sig við, að bera
sama opinbera stimpil og stallbróð-
ir hans, dómsmálaráðherrann hefir
hlotið.
En þeir Alþýðubl.ritarar geta
verið vissir um, að frekari umræð-
ur um þetta gjaldkeramál verður
til þess eins, að útbreiða meðal
almennings rjetta vitneskju um
liina hneykslanlegu framkomu
landstjórnarinnar í þessu máli,
þeirra fjelaga Jónasar og Tryggva
Þórhallssonar.
Frá Grænlantii.
\'egna þess livað berklaveiki er að magnast í norðanverðu Græn-
landi, ætlar stjórnin innan skamms að láta reisa nýtt heilsuhæli hjá.
Umanak. Verður það alvcg eins og heilsuhælið, sem reist var fyrir
nokkru hjá Sykurtopp; og eingöngu fyrir hörn. ‘Á efri myndinni hjer-
að ofan sjest heilsuhælið hjá Sykurtopp, en á neðri myndinni nokkrir
af sjúkíingunujn aem þar eru. — Hvort heilsuhæli getur tekið á móti
20 sjúklingum.
Hallbjörn gettir ef til vill hælt
’sjer af því, að hánn hafi orðið til
þess, að gjaldkerinn sæti refsingu
og fjeð komi ekki í sjóð Bruna-
hótafjelagsins. En hann má eltki
gleyma því, að um leið líomst það
i kring, að alþjóð fjekk vitneskju
um að nú sitja tveir iuenn í stjóra
landsins, sem meta að engu sín
eigin loforð og samninga, og dóms-
málaráðherra landsins lætur sjer
særna að skrifa gleiðgosalegar
greinar um að þjóðjn vilji vita alt
sem sannast og rjcttasi í hvívetna,
jafnframt því, sem liann er ný-
skroppinn út úr baktjaldainakki
og spinnur langan vef vísvitandi
ósanninda.
Þetta er líka fyrsti og vonandi
síðasli dómsmálaráðherrann á ís-
'laildi, sem fengið hefir hinn opin-
bera stimpil „ærulaus
rógberi.“
-----—
„Sparnaöarráöstaf anii “
Itmastjárnannnar.
lygari og
„Vjelrituðu blöðin“. I kosninga-
baráttunni s.l. sumar tróðu ýmsir
nýgræðingar Framsóknarflokks-
, ins upp með heilan búnka af vjel-
I ritnðum blöðum og lásu upp 4
fundum. Á blöðum þessum var
‘ þjappað saman lygum og rógi um
j: íhaldsflokkinn. Einn af frambjóð-
endum Alþýðuflokksins, Andrjes
J. Straumland segir í Alþýðubl.
í gær: „Þessi blöð voru honura
j (þ. e. frambjóðanda Framsóknar
I í Barðastrandarsýslu) send. af nú-
( verandi dómsmálaráðherra, Jónasi
j frá Hriflu. Þetta hefi jeg eftir
I merkum Framsóknarmönnum/ ‘ —
(Mikil er framleiðslan hjá stór-
iðjuhöldinum!
Ðýralæknarnir.
Frá því var skýrt í Tímanumt
nýlega, að „bændaflokksstjórnin“
ætli að taka rögg á sig og leggja
niður tvö dýralæknaembættin t
landinu. Þar á sparnaðurinn að
byrja.
Frumvarp um þetta efni er lagt
fram til umsagnar fyrir stjórn
Búnaðarfjelags Islands. M. ö o.
Tryggvi Þórhallsson atvinnumála-
ráðherra semur frv. um að fækka
dýralæknnm og sendir frv. til Bún
aðarfjelags íslands til þess að Tr.
Þórliallsson form. Búnaðarfjel. Is.
lands geti þar sagt álit sitt um
frv. Sendir „búnaðarfjelagsfor-
maðurinn“ síðan „atvinnumálaráð-
herranum' ‘ frumvarpið.
„Margt er sjer til gamans gert“
segir máltækið.
Þó mál þetta sje líkara skrípa-
. leik óvita, en alvarlegum ráðstöf-
'unum, er það í sjálfu sjer hið al-
' varlegasta. Fyrst og fremst, að nú-
verandi stjórnarvöld ætli sjer a'ð
ráðast með fruntaskap að dýra-
læknastjett landsins.
j f öðru lagi kemur hjer enn í
dagsins ljós liið blákalda þekking-
] ar- og skilningsleysi tvífarana
Tryggva Þórhallssonar.
Hugsanagangur hans er þessi:
Fyrir tvenn dýralæknalaunin ætl-
ast hann til þess að ríkið geti rek-
ið vísindastofnun hjer í Reykja-