Ísafold - 06.12.1927, Blaðsíða 2

s
t S A F 0 L D
Afsetningarmál
sýslumanns Barðstrendinga.
Viðburðir síðustu tíma benda
til þess, að þjóðfjelagi voru stafi
af því talsverð hætta, hve fram-
kvæmdarvaldið er veikt og lög-
reglueftirlitið ófullkomið. Þráfald-
Einar M Jónasson neitar að afhenda hinum setta sýslu- lega hefir það komið fyrir, að yf-
manni embættið og kveður upp úrskurð þar að lútandi.
Patreksfirði 30. nóv. ’27.
Birtið eftirfarandi niðurstöðu í
afsetningarmáli Einars Jónssonar:
Dómarinn lagði fram í rjettin-
Tim brjef dómsmálaráðherra Jón-
asar Jónsspnar „paraferad" af
Sigfúsi M. Johnsen, frá 28. nóv.
1927, áteiknað ur. 1 svohljóðandi:
í nefndu brjefi er þess getið, að
sýslumanni sje um stundars.i.kir
vikið frá embætti, vegna van-
rækslu á embættisrekstri. Þar sem
sýslumaður Barðastrandasýslu heP
if konunglega skipun sem embætt-
isínaður, og þannig er skyldur að
.gæta allra skilorða, að lög og regl-
ur sjeu í landinu; og þar sem
hann ekki hefir fengið neinar ávít-
ur fyrir embættisfærsluna, er orð-
ið „vanræksla" óákveðið og ein-
skisvert; og þar sem núv. sýslu-
maður telur núverandi forsætis-
valds, sem er sprottið af pólitísk
um ástæðum til þess við skifti ?í
þrotabúi Hannes B. Stephensen & vigburðir, sem "sýna,' að þjóðf jelag
vort er í hættu statt, ef ekkert
irvöldin hafa ekki getað fram-
fylgt lögmætum fyrirskipunum,
vegna þess, hve veik og ófullkoin-
in lögreglan er. Síðast á þessu ári
hafa komið fyrir þeir alvarlegu
Tóinsk&im,
falleg og vel verkuð, vil jeg kaupa
á allra hæsta verð.
ÞÓRÐUR PJETURSSON.
Símar 1181 og 1258. Reykjavík.
Co„ Bíldudal, um greiðslur úr því,
sem auglýst er 5. des. næstkom-
andi og það hinsvegar stendur í
sambandi við vantraustslýsingu
Hjeðins Valdimarssonar á fyrver-
andi stjórn, frá síðasta þingi, út
verður aðhafst til þess að tryggja:
rjettaröryggið í landinu betur en |
hingað til hefir verið gert.
Undir rannsókn Hnífsdalsmáls-
ins kom það oftar en einu sinni
af tapi á 16000 krónum í þrotabúi fyrir; að borgarar neituðu að hlýða
H. B. Stephensens & Co. og yfir- lögmætri fyrirskipun dómara.
lýsmgu Jóns Þorlákssonar um að; 0g ná seinast kom fyrir ann.
þær væru greiddar, telur dómar- ;ar atburðm.; ennþ4 aivarlegri. _
mn skyldu sína exofficio að upp-1 Stjórnin víkur sýslumanni frá em-
kveða iirskurð í málinu; einnig bœtti; nm stundarsakir, vegna van-
'meðfram af því, að núverandi | rœkslu f embættisrekstri. Sýslu-
stjórn hefir ekki sýnt það, að húnj maður neitar að hlýða akipun rík.
sje þingræðisstjórn. Var því í rjett jsstjórnarinnar.
inum uppkveðinn svofeldur úr-
Eyjölfur Guimundsson
sjötugur 3. des. 1927.
skurður: Af framangreindum á-
stæðum telur núverandi skipaður
sýslumaður óforsvaranlegt að af-
og atvinnumálaráðherra beri á- ,'henda embættið eða nokkuð því til-
byrgð á því, að maður, sem hefir heyrandi.
verið sakaður um æruleysissakir,
án þess að hreinsa sig af þeim á-
burði, hefir verið skipaður dóms-
og kirkjumálaráðherra, en slíkt
Einax M. Jónasson.
Skeyti þetta frá hinum afsetta
en siikt sýslumanni Barðstrendinga ber
‘telur núverandi dómari móðgun l frekar að skoða sem gaman, þvi
gagnvart konungsvaldinu og brot, ekki getur komið til mála að em-
á 90. og 91. gr. hegningarlaganna;
og þar sem hjer að öðru leyti sje
íað ræða um misbeiting embættis-
bættismaður geti á þerinan hátt
þverskallast gegn fyrirskipun rík-
lisstjórnar.
Sýslumannaskiftin
í
Barðastrandarsýslu
Hinn nýi sýslumaður var settur í
embættið með fógetavaldi.
Hvað er að gerast í þessu landi ? \
Þrjóska sýslumanns Barðstrend-
inga virðist í fljótu bragði vera:
næsta brosleg. En bak við þetta’
sem hefir verið að gerast, liggur
hin þyngsta alvara fyrir þjóðfje-
lag vort.
Rjettaröryggið í landinu virðist
vera ótrygt.
Daginn eftir að sýslumaður
Barðstrendinga hafði neitað að
sleppa embætti, sendi ríkisstjórn-
in „Óðinn* 1 til Patreksfj. og með
honum Hermann Jónasson, fulltr.;
hafði hann fógetavald til þess að
taka embættið af Einari M. Jón-
assyni og afhenda það Bergi Jóns-
syni, hinum setta sýslumanni.
„Óðinn“ kom til Patreksfjarðar
laust fyrir hádegi 2. des. og kl.
12% fór Hermann með hinum
setta sýslumanni, ásamt tveim
vottum, heim til Einars Jónas-
sonar. Eftir því sem blaðinu var
:sagt, hafði Einar ekki viljað af-
henda embættið fríviljuglega, svo
að fógetarjettur var settur og hinn
nýi sýslumaður settur í embættið
'með fógetavaldi. — Ekki heyrði
blaðið annars getið, en að alt hefði
farið friðsamlega fram, en mál-
flutningur mun þó hafa orðið æði
langur, því það var ekki fyr en
seint í gærkvöldi ,að farið var að
flytja embættisgögnin úr húsi hins
fráfarandi sýslumanns. Að öðru
leyti er blaðinu alveg ókunnugt
um hvað hefir farið fram fyrir
fógetarjettinum,
Þá er sennilega þessum þætti
úr embættissögu dómsmálaráðherr
:ans að mestu lokið. Engum dettur
í hug að draga í efa, að ráðherr-
ann hafi haft fullkomið vald
til þess að gera það sem gert var;
fyrst að víkja embættismanninum
Fáir bændur Islands munu ölla
nafnkunnari heldur en böfðingiun
á Hvammi í Landsveit. Hefir mjer
veitst kostur á því, að kynnast
honum nánar en nokkrum öðrum
Framsýnir menn gátu sagt sjer hjeraðsbúa meðal Rangæinga, að
það sjálfir, að á þessa sveif mundi því er við kom fjelagslífi og al-
snúast fyr en síðar. Og hvað var mennum ráðstöfunum, meðan jeg
eðlilegra en að alvaran sýndi sig dvaldi þar fyrir austan. Yildi jeg
einmitt nú, þegar þeir menn fara því gjarna minnast hans nú á sjö-
með völdin í landinu, sem árum tugs afmælinu og lýsa að nokkru
:saman hafa svívirt þá andstæð- þessum stórmerka og ráðholla for-
inga sína, sem sáu fyrir hættuna ustumanni sveitar sinnar og sýslu.
og reyndu að setja skorður við. Hann hefir frá barnsárum og til
'frá, um stundarsakir, og síðan aðj Einliver grandvarasti og vitr- háaldurs lifað alíslensku lífi, enda
framfylgja þeirri fyrirskipun með ^gt! stjórnarforingi, sem íslenska hefi jeg fáa þekt, sem borið hafa
valdi, þegar mótþrói var sýndur. j þjððin befir 4tt, Jón heitinn Magn öllu gleggri einkenni hins foi’iia
En því verður ekki neitað, aðj ásg0U; g4 fyrir þegSa hættii og uppruna vors í orðum og fram-
þessi þáttur úr stjórnarsögu Jón- gerði tilraun úr að bæta á þingi kvæmdum. Eyjólfur vildi ekki
asar frá Hriflu, minnir átakan- 1925, þegar hann flutti frumvarp leggja fram fylgi fyr en hann sá
lega á annað. Hann minnir á, hvað; um gtofnun varalögreglu í land- ’sigur fram undan. Þessi sjón hans
ógert er út af framferði ráðherr-; inu 4 hlutverkum æfinnar greindi
ans sjálfs. Sýslumaður Barðstrend-1 fjvað sögðu þeir orðhákar þá, hann í mínum augum skarplega
hi&a gerði í rauninni nakvæmlega 'gem ná sitja við stýrið? Hversu frá flestum samherjum hans í
það sama, sem dómsmálaráðherr-1 morg ðkvæðiSorð fjekk Jón sál. hinni látlausu baráttu gegn erfið-
ann hafði sjálfur gert. Sýslumað- 'Magnússon einmitt frá þessum leikum sveitabúnaðarins, í afskekt-
urinn neitaði að hlýða boði yfir- monnum fyrir það, að hann vildi um og strjálbýlum fjelagsskap. En
efla lögregluna í landinu? þótt mikið og margbreytt starf
Ötjórn sú, sem nú situr við stýr- liggi eftir hann, og þótt hann sje
ið, hefir ekki setið lengi við völd. viðurkendur af miklu sem hann
En eitt af fyrstu verkum þess af hefir komið/ til leiðar, hugsa jeg
ráðherrunum, sem gæta átti rjett- oftast til þess, hve miklu þjóð vor
aröryggisins í landinu, var það hefir glatað og farið á mis við,
boðara síns, ráðherrans, en ráð
herrann neitaði að hlýða boði Al-
þingis, sem er hans yfirboðari. —
Ráðherrann hefir sýnt undirmann-
inum hvað gera skal þegar slíkt
kemur fyrir. Alþingi á eftir að
sýna ráðherranum hvað honum
ber fyrir sitt athæfi.
fivað er að gerast?
Eitthvert sjálfsagðasta verkefni
sjerhvers ríkis er að halda upui
gæslu á lögum og rjetti í laxdinu.
Sje ekki sjeð nægilega fyrir þessu,
er þjóðfjelaginu hætta búin.
Hjer á landi hefir framkvæmd-
arvaldinu frá upphafi sögu vorr-
ar verið ábótavant að þessu leyti.
Löggæslueftirlitið hefir löngum ver
ið harla ófullnægjandi. Oft hefir
það komið fyrir, að einstaklingar
innan þjóðfjelagsins hafa þver-
skallast gegn löglegri fyrirskip-
un valdhafanna. En í slíkum til-
fellum ríður á, að valdhafarnir
hafi nægilegt afl til þess að knýja
fyrirskipun sína fram. Verði þeir
yfirbugaðir af lögbrjótunum, er
hætt við að rjettaröryggið verði
ótrygt.
að brjóta lögin sjálfur!
vegna þess að hann kom aldrei
------- við löggjöf nje stjórn lands vors.
Þrettán vikur rúmar eru liðnar' „Landshöfðinginn“, sem hann
síðan Tímastjórnin settist við var einatt nefndur, mun lengi
stýrið. Á þessu tímabili hafa borg- verða minnisstæður vegna þeirra
arar landsins risið öndverðir gegn frábæru vitsmuna, er hann jafnan
dómara (Hnífsdalsmálið), sýslu- sýndi, þegar vandamál bar að
maður gegn landsstjórn (E. M. höndum, innan þeirra vebanda sem
Jónasson) og sjálfur dómsmála- vald hans og áhrif náðu til. En
ráðherrann lítilsvirt og fótum troð hann átti ekki þátt í neinum kapp-
ið lög Alþingis. I leikum til þess að ná tökum á
Sorglegt tímanna tákn á 9 ára málum almennings. Og þessi hóg-
sjálfstæðisafmæli þjóðarinnar.
undir Jón heitinn Magnússon, þá-
verandi ráðherra, og tók hann al-
veg óvenjulega vel og áltvarðað
undir slíkt fyrirkomulag. En út
‘af tali okkar Eyjólfs um kjörþing-
ið spunnust síðan mörg orðaskifti
og tillögur. Jeg hjelt því jafnan
fram, að manuvit íslands ætti að
'setjast í öndvegi á löggjafarsam-
komunni. Þaðan ættu þær frels-
andi meginsjónir að birtast Um
velferð og vöxt þjóðarinnar. Jeg
átti sjálfur að heita skólamentaður
maðuB. En ekki man jeg tölu
þeirra atvika og málefna, sem
sýndu mjer yfirburði hans í ráð-
hollustu um verlileg og veruleg
viðfangsefni. Lærdómsmennirnir
hafa löngum verið ofdýrkaðir hjer
á landi í trúnaðarstöðum almenn-
ings. En hvergi kemur þetta ber-
legar fram heldur en í stjórn hjer-
aðanna. Jeg vil meir að segja leyfa
mjer að geta þess, að sú litla
reynsla, sem jeg hefi af viðkynn-
ing hrepps- og sýslunefnda, hefir
yfirleitt verið sú, að því meir sem
tillögumaður liafði lesið á víð og
dreif, því ver var ráðið.
Jeg geri hjer enga tilraun í þá
átt, að semja neina mannlýsing
af þessum vini mínum, sem jeg
því miður átti svo stutta sam-
vinnu með. „Sunnanfari“ (XII.,
1. 1913), hefir og flutt vel samda
grein um æfiatriði hans. Það ein-
asta sem jeg vildi koma hjer 4
framfæri er sannfæring mín Og
fullvíssa, að hann og hans líkar
eiga að ráða lögum og lofum í
hinu unga vandstjórnaða ríki
voru.
Þessi oddviti Landmanna skildi
það flestum betur, að meginstefna
sókn þjóðmálaefnis verðnr skarp-
lega að greinast frá aðferð barátt-
unnar. Skortur á fullskilningi um
þetta höfuðatriði varð hjer einatt
góðum vilja til falls. En með skip-
un þeirri í löggjöfinni, sem hjer
var nefnd, mundu aðiljar íslenskra
framfara fljótlega sjá hvernig
koma bæri fyrir meðferð þingmála.
Auðvitað á löggjafavit þjóðfuH-
trúans að eiga hið fyrsta orð. Og
þar næst kemur sjerfræðin til
'greina. En síðast kemur lögsemj-
arinn fram, aðallega til þess að
samkvæma orð og anda nýmælisins
við eldri rjett.
Hjer býðst ekki meira rúm fyr-
ír neinar sögur frá samræðum
okkar Eyjólfs GuðmuUdssonar. —
Jeg lýk því máli mínu hjer með
værð hans hefir svift fsland meiru
en unt er að meta.
Jeg minnist sjerstaklega einnar ( einlægustu ósk um heill og ham-
samræðu, er við áttum á Þjórs- Íngju fyrir þennan ema og þrótt-
Bygging kaþólsku kirkjunnar er ’ ártúni, skömmu eftir að við höfð- niikla afburðamann austan Fjalls,
nú komið svo langt, að „reisu-
gildi“ var haldið á Hótel ísland
á laugardagskvöldið var. Sátu það
29 manns, þar á meðal Meulen-
berg prefekt og einn prestur úr
Landakoti. Margar ræður voru
haldnar.
um kynst. Hann fjelst algerlega sem setið hefir þögull meðan menn
á það, að meginmein skipunar 'komu og fóm á Alþingi, dverg-
vorrar væri það, að fulltrúar Al-
þingis væru kosnir í stað þess að
nefna löggjafana og gera þingsetu
þeirra að borgaralegu skyldustarfi.
Skýrði jeg síðar frá þessu fyrir
vestan í íslensku blaði; minnist
jeg þess einnig, að jeg bar þessa
hugsjón um stjómskipun landsins
smair, margir hverjir, við hlið
hans.
1 Eitthvað hlýtur að vera öðruvísi
'en skyldi þegar slíkir menn sem
hann þegja, en aðrir framgjarnir
og miður hæfir tala málum fs-
lands.
Einar Benediktsson.