Ísafold - 06.12.1927, Blaðsíða 3

í S A F © h P
S
Verslnnarólagið
0 G
„sasTimmblöðiii".
I.
Nýverið mintist þetta blað nokk-
nað á verslunarólagið, sem hjer er
ríkjandi. Var bent á, að úr þessu
þyrfti að bæta hið bráðasta. Sú
' endurbót þyrfti að koma samhliða
öðru viðreisnarstarfi.
Meinsemdir verslunarimiar hafa
Ikomið greinilega í ljós hin síðari
. ár, svo að öllum sæmilega viti
bqrnum mönnum ætti að ver» þai
vel ljóst, í hverju meinsemdirnar
liggja- víst, aS allur
• almenningur væri fyrir löngu bú-
inn að koma auga á gallana, ef
•ekki hin svo kölluðu „samvinnu-
blöð“ væru sí og æ að þyrla ryki
utan um þessi mál.
Það er sorglegt til þess að vita
-að samvinnumenn skuli sjálfir
styrkja blöð, til þess beinlínis að
vinna þeirra eigin málum stórtjó*.
Það voru hin svo kölluðu „sam-
vinnublöð' ‘, sem drýgstan þátt
áttu í því, að draga kaupfjelög
bænda. inn í hatursfulla flokkapóli-
tík. Hin takmarkalausa láns- og
vöruskiftaverslun, stærsta mein-
jsemd verslunarinnar, hefir mikið
til skapast fyrir tilverknað „sam-
Vinnublaðanna.“ Þessu illræmda
ferslunarfyrirkonndagi fylgja svo
rerslunarskuldir, sem munu nú
Vera meiri hjer á landi, en nokkru
-sinni fyr. Það eru „samvinnu-
blöðin,1 ‘ sem hafa lagt grundvöll-
inn að hinni ólieilbrigðu og háska-
legu samábyrgð innan kaupfje-
laganna.
„Samvinnublöðin“ svo kölluðu
hafa mikið til skapað það versl-
nnarástand, sem nú er ríkjándi.
Þess vegna væri það barnaskapur
að láta sjer koma til hugar, að
nokkurra umbóta sje að vænta úr
þeirri átt. Þvert á móti munu þau
berjast móti öllum umbótatillög-
vim, hvaðan sem þær koma.
II. '
Reynslan hefir líka sýnt það,
nð þessi svokölluðu „samvinnu-
blöð“, styrkþegar Sambands ísl.
■samvinnufjelaga, eru stærsti þrösk
nldurinn í vegi lieilbrigðrar við-
reisnar verslunarmálanna. Skidu
mefnd dæmi þessu til sönnunar.
f nokkur undanfarin ár, hafa
■endurskoðendnr eins stærsta og
'öflugasta kaupfjelags á landinu,
Kaupfjelags Eyfirðinga, reynt að
koma á umbótum í fjelagi sínu.
Þeir vildu m. a. hverfa frá skulda-
versluninni og bentu á annað fyr-
'irkomulag, heilbrigðara og far-
'sælla í alla staði: pöntunarf jelags-
fyrirkomulagið.
En hvað skeður? „Samvinnu-
blaðið“, sem gefið er út á Alcur-
eyri, barðist með oddi og egg
'móti öllum umbótatillögum endur-
skoðendanna. Og það notaði tæki-
hfærið til þess að ráðast með fúk-
yrðum og dylgjum á þá menn,
sem umbótatillögurnar báru fram.
Annað dæmi má og nefna. Góð-
ur og gegn samvinnumaður í Þing-
eyjarsýslu hefir skrifað í blöð
skilmerkilegar greinar nm sam-
vinnumál. Hann hefir bent á ým-
islegt, sem aflaga færi og borið
fram tillögur til endurbóta. En
ekki þótti „samvinnublöðunum“
tillögur hans þess verðar að ræða
þær með rökum. Þau ljetu sjer
■Jaægja skæting og dylgjur til
anannsins, sem tillögurnar flutti.
Þannig mætti lengi halda áfram
að telja. Og alstaðar rekst maður
á það sama, að það eru „samvinnu-
blöðin“, sem standa eins og múr-
veg'gur móti öllum umbótum.
III.
Síðustu skrif „Tímans“ um
’þessi mál eru í fylsta samræmi
við stefnu „samvinnublaðanna' ‘.
’„Tíminn“ er fyrst og fremststjórn
málablað. Hann hefir átt drýgstan
þátt í að skapa það verslunar-
ástand, sem ríkjandi er. Markmið
þeirra, er hlaðinu stýrðu, var að
ná pólitískum tökum á bændurn.
'Skuldaklafinn og samábyrgðarhels-
ið voru nauðsynleg pyndingartæki
við þann sorgarleik.
> Það má telja dirfsku og ósvífni
í liæsta máta af Tímanum, ai
ætla sjer enn á ný að berja þai
blákalt fram, að ekkert sje vii
verslunina að athuga! Þar þurfi
engra endurbóta við, síst ef þær
koma frá öðrum en þeim, sem laun
aðir eru til þess að veita ranga
fræðslu um samvinnumál.
Nei, „Tími“ sæll! Nú dugir ekki
iframar rógur og illyrði um póli-
tíska andstæðinga til þess að berja
allar umbætur niður. Almenningur
er farinn að sjá það og skilja, að
verslunin er í hers höndum, þar
sem pólitík, samábyrgð og skuldir
eru leiðarstjörnur.
„Tíminn“ drepur á skulda-
töp bankanna á útgerðarmönnum
og spyr síðan: Hver dirfist að
tala um verslunarskuldir kaupf je-
laganna, sem aldrei hefir tapast
eyrir hjá, þegar miljónatöp hafa
orðið á útgerðinni!
Engum dettur í liug að neita
því, að bankarnir hafa tapað stór-
fje oft og einatt á því, að hafa
lánað fje til útgerðar. En hver
þorir að halda hinu fram, að það
hefði verið heppilegt eða farsælt
fyrir þjóðarbúskapirtn, ef bank-
arnir hefðu verið lokaðir fyrir
þeim mönnum, sem vildu starfa að
útgerð • Og mikilli heimsku lýsir
það hjá „Tímanum“, ef það er
elcki annað enn verra sem þar
liggur bak við, að vera að álasa
bönkunum fyrir það, þótt þeir
hafi neyðst til að stryka yfir eða
gefa eftir tapaðar skuldir hjá út-
gerðarmönnum. — Bankamir eiga
miklar þakkir skilið fyrir það, að
þeir hafa í seinni tíð reynt að
koma útveginum á heilbrigðan
'grundvöll. Framtíðin mun sýna
það, að þetta starf bankanna er
eitthvert. mesta nytsemdarverk,
feem unnið hefir verið.
Sje það nú svo, að verslunin sje
haldin sömu meinsemd og xxtgerð-
in, því þá ekki að skera mein-
semdina burtu ? Hvaða vit er í
því, að láta verslunina vera að
dragast með skuldabagga, sem
Ixún fær ekki xxndir risið?
Hvaða vit er í því, að hafa hina
ótakmörkuðu samábyrgð við kaup-
fjelögin, þar sem öllum kemur
saman um, að hún sje stórháska-
'leg, en geri ekkert gagn? Hvaða
vit er í því, að reka kaupfjelögin.
sem einskonar uppeldisstofnanir
tfyrir pólitíska ofstækismenn ?
IV.
Það er ekki ótítt, að „samvinnu-
blöðin“ smeygi sjer bak við látna
sæmdannenn, þegar þau eru kom-
in í bobba. Þau hafa þá aðferð, að
ota þessum mönnum fram fyrir
óheillaverkin, sem þau sjálf eru að
vinna. Hversu oft hefir ekki
„Tíminn“ leikið þeiuxan leik síðan
Hallgrímur heitinn Kristinsson
dó?
H.F. EIIHSKIPAFJELflG ÍSLftWDS.
Fyrstu ierðir
skipa vorra fpá útlöndum til fslands ðrið 1928, verða þœr, sem hjer segirs
Skip Frá Kaupm.höfn Frá Hamborg Frá Hull Frá Leith Til
Lágarfoss . 7. jan. 11. jan. 14. jan. Reykjavíkur, þaðan vestur og n.u.l.
Goðafoss 7. jan. 11. jan. Norður- og Austurl. og Rvk.
Gullfoss .. 8. jan 12 jan. Reykjavíkur.
Brúarfoss . 20. jan. 24. jan. Reykjavíkur.
Qxxllfoss .. 3. febr. 7. febr Reykjavíkur um Austfirði.
Brúarfoss . 14. febr. 18. febr. Reykjavíkur, þaðan vestur og n.u.l.
Goðafoss .. 15. febr. 18. febr. Reykjavíkur.
Gullfoss .. 28. febr. 3. mars Reykjavílcur og Breiðafjarðar.
Selfoss ... 2. mars 7. mars Reykjavíkur.
Ferðaáætlun fyrir árið 1928, verður væntanlega komin út seinni hluta næstu viku.
H.f. Eimskipafjelag íslands.
Þetta blað ætlar ekki að draga
Hallgrím heitinn Kristinsson inn
í þessar umræður. Það má þó óef-
að fullyrða, að væri Hallgrímur
heitinn uppi nú, mundi hann
xnanna fyrstnr viðurkenna það
'sem miður hefir farið. Og slíkur
drengur, senx hann var, mundi
hafa reynt að bæta verslxxnar-
ástandið. Hann mundi ekki hafa
barið höfðinu við steininn og neit-
áð öllum umbótatillögum, eins og
þeir menn gera, sem nú eru laun-
’aðir af Sambandinu, til þess að
skrifa um þessi mál.
Merklngar ð fuglum,
er sýna ferðalög þeirra.
Merkta rjúpan sem fanst í Skil-
mannahreppi, var merkt í nánd
við Húsavík í sxxmar.
Fuglar frá íslandi hafa fundist á
Azoreyjum og í Ameríku.
Nýlega hefir ísafold fengið
brjef frá nxanni þeim í Danmörku,
sem gengist hefir fyrir því nú um
hríð, að fuglar væru merktir hjer
á landi. Hann heitir P. Skovgaard,
og á heima í Skovbo pr. Viborg
í Danmörku. Merkta rjúpan, sú,
sem sagt var frá hjer í blaðinu
á dögunxxm, var merkt í nánd við
Húsavík í sumar sem leið. Hver
annast merkingu fulgla þar nyrðra
talar Skovgaard ekki um í hrjefi
sínn.
En um starfsemi sína í þessu
efni, farast honum þannig orð:
Jeg hefi nú um nokkur ár feng-
ist við að merkja fugla og fengið
nxarga menn í lið með mjer, til
þess að geta rannsakað ferðir
þeirra — einkxxm farfuglanna. —
Fólk, sem rekst á fugla þessa,
lætur mig vita um það, hvar fugl-
arnir hafa komið fyrir og hvenær
og hvaða íxxxmer er á merkinu.
Alls hefi jeg fengið menn til að
merkja fyrir mig 46.000 fugla, og
hefi jeg fengið fregnir af 2.000.
Hafa upplýsingar þessar gefið
mjer mikla hugmynd um ferðalög
farfxiglanna.
Frjett hefi jeg til dæmis af 150
storkum, er jeg hefi merkt, og á
þann hátt getað sjeð með vissxx
hvaða leiðir þeir fara suður yfir
Evi'ópu, um Tyrkland, Gyðiixga-
land, meðfranx Níl og alla leið
suður í Kapland. En þar hafa þeir
vetursetu. Máfarnir halda snður
með vesturströnd Evrópu, til
Spánar. Kríur halda lengra suður
á bóginn, suður með Afríkustönd
og jafnvel alla leið til Vestur-
Indía.
Nokkur undanfarin ár lxefi jeg
íengið meiux til að merkja fugJa
fyrir nxig á íslandi. Hafa alls
verið merktir um 2.000 fuglar.
Hefi jeg fengið af þeim ýmsar
mex'kilegar fregnir. — Til margra
thefi jeg frjett frá Svíþjóð og ír-
landi, í Skotlandi hafa nokkrir
sjest, Englandi, Frakklandi og
Spáni. Frá einum hefi jeg frjett
í Azoreyjum og frá tveim x Ame-
ríku.
Enn eru þessar rannsóknir þó
stutt á veg komnar. En ef vel er
haldið áfram, verður hægt að gera
sjer grein fyrir ferðalögum allra
íslenskra farfugla.
Jeg vonast til að jeg geti fengið
aðstoð fleiri íslenskra fuglavina
til þess að merkja fugla fyrir mig.
Víða á íslandi er hægt með til-
tölulega lítilli fyrirhöfn að merkja
marga fugla, m. a. með því að
ná í ófleyga unga í varplöndum.
Þeir, sem vildu gera mjer og
málefninu greiða, geri svo vel og
sendi mjer línu. Jeg sendi mönn-
um síðan mqrki af hæfilegri stærð
fyrir tegundir þær, sem menn ætla
að merkja, vitanlega ókeypis. —
Væri jeg mönnum mjög þakklát-
ur fvrir þessa aðstoð í rannsókn-
unx mínum á ferðalögum íslenskra
fugla.
Skovbo pr. Viborg í Danmörku.
20. nóvember 1927.
P. Skovgaard.
Jarðahælnr
f Holtum f Rángárvallasýslu.
Helgi Hannesson segir frá.
Við og við hafa birst hjer grein-
ar í blaðinu eftir hinn xxnga á-
hugasama búfræðing Helga Hann-
esson ] frá Sumarliðabæ í Holtum,
og er hann því lesendxxm blaðsins
að nokkru kxxnnur.
Helgi er meðal áhugasömustu
jarðra’ktarmanna sunnanlands, var
í Noregi um skeið, kyntist bxx-
skaparlagi þar, og fjekk hald-
góða æfingu í jarðræktarstöi'fum.
Hanu hefir nú í tvö xxndanfarin
sxxniur fengist við umferða-plæg-
ingar í Holtamannahreppi hinum
forna (núv. Holta- og Ásahreppi).
Bxinaðarf jelagið í hreppum þessum
hefir gengist fyrir plægingunum.
Á aðalfuudi Búnaðarsambands
Suðurlands í vor komu umferða-
plægingarnar til umræðu. Kastað-
ist þar í kekki milli Helga og
nokkurra fundarmanna, sem hafa
mikla trú á umferðaplæginguxa.
Helgi sagði sem svo:’ Til umferða-
plæginga var stofnað með það fyr-
ir augum að bændur lærðu jarð-
ræktai-störfiu. Þar sem þeim er
þannig háttað, ár eftir ár, að hænd-
urnir sjálfir koixxa eigi nálægt
þeim, koma þær ekki að tilætluðu
gagni.
Að vísu verða plægðir blettir og
blettir, en oft eru störfin unnin á
afaróhentuguni tíma og verkið því
ekki eins vel af hendi leyst sem
skyldi.
Svo var til ætlast, að Helgi
bæði plægði og herfaði flögin; en
hann sagðist aftaka með öllu að
fást við herfingar síðsumars í
þui'katíð, hanu plægði, og síðan
yrðxx bændur sem flögin ættu að
herfa þau með eigin hestum að
vorinu.
í þetta horf er plægingin í Holt-
unum að komast.
ísafold hitti Helga lijer um
daginn og spurði hann hvernig
sumarstarfi hans hefði gengið þar
eystra.
— Jeg plægði um 50 dagsláttur
á 36 bæjum, flestum í Ásahr.jppí.
Fjelagið tók 30—35 kr. fyrir dag-
sláttuna að plægja hana. Að með-
altali plægði jeg hálfa dagsláttu
!á dag.
— En miðar nokkuð áfram með
Igrasfræsáningu þar í sveit?
— Flestir bændur ætla að láta
flögin gróa upp án sáningar. Þeir
hafa nú fengið mörg góð herfi í
sveitina og herfa sjálfir flögin í
Vor. Þeir eru þetta 3—4 bændur
um eitt herfi. — Búnaðarfjelag
hreppsins styrkir bændur til verk-
færakaupanna.
'Nokkrir bændur eru byrjaðir að
sá höfrum og grasfræi. Einn fekk
í sumar sem svaraði
<
30 hestum af hafraheyi af
; dagsláttu.
! Sá hlettur var betri eu nokkur
j arðræktarprjedikun, sem haldin
refir verið þar í sveit.
Axxnars er misbrestasamt meÖ
það enn, hve vel flögin gróa upp.
Bændur eru tregir á að ,spandjera‘
áburði í flögin, og þeim hættir 1il
þess sumstaðar að setja áburðixm
ofan á, en hirða ekki um að koma