Ísafold - 08.12.1927, Page 4

4
ISAFOLD
Frá uppreisninni í Vinarberg.
14,-17. júlí í sumar.
Jónas Sveinsson læknir segir frá.
Jónas Sveinsson læknir frá
Hvammstanga hefir verið erlendis
síðan snemma í sumar, lengst af
í Vínarborg, til þess að kynna sjer
þar nýungar í læknisfræði.
Hann köm híngað heim með
„Drotningunni'1 síðast,
Frá því var sagt hjer í blöðum
'nýlega, að Hafnarblöðin hafi haft
‘tal af honum og spurt hann frjetta
ím. a. um yngingar á mönnum og
iskepnum, um tilraunir hins víð-
fræga Voronofs læknis í París, en
til hans heyrði Jónas og sá, og
hefir því frá ýmsu að segja um
þau efni.
Er ísafold hitti Jónas að
máli hjer á dögunum, barst talið
að uppreisninni blóðugu í Vín-
arborg í júlí í sumar. En þá
var Jónas nýkominn þangað. Um
han'a var fátt eitt sagt hjer í
blöðum.
— Það er skemst af að segja,
segir Jónas, að uppreisnin í Vín-
arborg í sumar, var með æðis-
gengnari og blóðugri uppreisnum
sem sögur fara af hjer í álfu. Um
600 manns særðust og á annað
hupdrað biðu bana. Fjöldi manna,
sem særðist í götubardögunum
voru fluttir í spítala, þann, sem
jeg vann á, svo jeg hafði gott
tækifæri til þess að kynnast at-
burðum þessum eftir á.
Uppreisnin stóð yfir í f jóra
daga, braust út þann 14. júlí. —
Aðeins fyrsta daginn hjeldust
samgöngur uppi við borgina. En
að þeim degi liðnum stöðvaðist
alt, járnbrautir, sími og því nær
öll viðskifti teptust. Mjer mun það
seint úr minni líða, er jeg sat á
hótelinu, þar sem jeg hafði að-
setur um kvöldið fyrsta uppreisn-
ardaginn. Sat jeg þar innilokaður
ásamt öðrum hótelgestpm. — Við
hlustuðum þar á skothríðina i
götubardögunum, sem ýmist nálg-
aðist ellegar heyrðist úr fjarska.
Enginn okkar, sem þar var, hafði
hugmynd um hvemig fara mundi,
hvort uppreisnin yrði stöðvuð, ell-
egar kommúnistar mundu taka öll
ýfirráð í borginni.
Uppreisnin braust út vegna æs-
inga út af sýknudómi einum, s«m
kreðinn var upp yfir mönnujn
Götumynd frá uppreisnardögunum.
fjórum, er ráðið höfðu kommún-
ista af dögum. Og hún hófst með
því að dómhöll borgarinnar var
brend til kaldra kola.
Bardagarnir kríngum dómhöll-
ina urðu afar harðir og mann-
skæðir. Uppreisnarmenn notuðu
vjelbyssur og handsprengjur 0g
rjeðust á alt er fyrir varð. Lá við
að þeim tækist og að brenna liá-
skólann. Tókst þeim að varpa
mörgum kyndlum inn í bygging-
una.
Öllum bar saman um, að upp-
reisnarmenn væru mun liðfleiri
en lögreglan. Þó tókst lögreglunm
að halda velli, eftir harðsnúkm
bardaga.
Tvent bar til þess fyrst og
fremst. Uppreisnarmenn börðust
óskipulega. Þeir æddu tryltii,
brömluðu, brutu, og skutu á ait
sem fyrir varð. Auðsjeð var að
þeir börðust frekar af heift en
fyrirhyggju.
Annað var það, að áreiðanlegar
fregnir komu til borgarinnar • m
það, að óvinaher tveggja ná-
grannaþjóða stæði á landamærun-
um, og var tilgangurinn með því
auðsær — að ráðast inn í landið!
— ef uppreisnarmenn næðu yfir-1
tökum í borginni. Mussolini hafði,
nokkra tugi þúsunda af hermönn-j
um undir vopnum í Tyrol, og,
hugsaði gott til glóðariunar. Ung-j
verjar höfðu og safnað liði að
landamærum Austurríkis — og
hefðu menn þó haldið, að þeir
ættu nóg með að halda sjálfum
sjer í skefjum, og þeir hygðu ekki
til þess að ráðast að fyrri banda-
þjóð sinni í bráð.
Fregnirnar um þessa ófriðar-
bliku riðu baggamuninn.. Upp-
reisnarmönnum fjelst að nokkru
leyti hugur.
Að loknum bardögum í borginni
voru lík öll flutt á einn stað á
»ji.urðlækninga rannsóknastofu
háskólans. Utan við byggingu
þessa safnaðist múgur og marg-
menni. Var átakanlegt að horfa
yfir þann dapra hóp. Menn þyrpt-
ust þangað til þess að fá vitneskju
um vini og vandamenn og vita
hvort þeir myndu þar finnast sem
liðin lík.
— En livað um eftirmál upp-
reisnarinnar ?
—• Um þau er fátt að segja.
Fyrst og fremst var mjög erfitt
eða ókleift að gera sjer grein fyrir
hverir væru aðalforgöugumennirn-
ir. Og síðan er þess að gæta, að
jafnaðarmenn hafa tögl og hagldir
í stjórn landsins, og eru ekki
áfram um að klekkja á uppreisn-
armönnum. Verið var að kveða
upp dóma í málum þessum um það
leyti sem jeg fór frá Vínarborg.
Var helst útlit fyrir að kommún-
istaforingjarnir myndu allir
sleppa.
— En hvað um liina eiginlegu
undirrót uppreisnarinnar ?
— Undirrótin er lijer sem ann-
arstaðar, sulturinn og neyðin. —
Síðan á ófriðarárunum hefir hung-
ur og atvinnuleysi sorfið að borg-
arbúum í Vín. Er því ekki við
góðu að búast.
Austyrríki var sem kunnugt er
limlest með friðarsamningnum. —
Ríkið er aflvana. Stórborgin Vín
hefir mist mikið af lífsskilyrðum
sínum síðan umráðasvið ríkisins
minkaði.
Því var fleygt að uppreisnar-
menn hefðu fengið aðstoð rúss-
neskra. Um það get jeg elckert
fullyrt. En sje svo, að Moskva-
stjórnin blási að óeirðum í álfunni,
er eðlilegt að erindrekar hennar
sitji helst við þann eldinn sem
best brennur, leitist við að koma
óeirðum þar á, sem sultur <>g
hörmungar sverfa að fólki.
Helsta bjargráð telja Austurrík-
ismenn sjer það verða, ef tekst að
koma því á, að Austurríki gangi
í bandalag við Þjóðverja. Þeir
Stresemann og Marx voru í Vín-
arborg nýlega. Var þeim fekið
þar með miklum fögnuði. Heim-
sókn þessi er talin vera vottur
þess, að von sje nú um þetta lang-
þráða samband.
sendir frjettaskeyti til blaða og frjettafjelaga út um land fyrir kr.
5.00 á mánuði, án tillits til skeytafjölda.
Framvegis tekur Frjettastofan þó ekki að sjer skeytasendingar
til blaða og frjettafjelaga, nema gegn fyrirframgreiðslu. Þó nær þessi
ráðstöfun ekki til þeirra blaða, sem bafa haft viðskifti við hana áður,
og hafa ráðstafað greiðslu reikninga sinna mánaðarlega lijer á staðnum.
Gjald fyrir blaðaskeyti og til frjettafjelaga er tveir og hálfur
eyrir fyrir orð, en minsta gjald 50 aurar. Frjettafjelögin eru beðin
að taka skýrt fram í skeytapöntunum sínum hverskonar fregna þau:
æskja, orðafjölda og sendingardaga.
Forstööumaöurinn.
||llllllllllllllllllllllllll!llllllllll!llllllll!IIIH!!mil!lllll!ll!ll!llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!lllllllllimillllim!!ílll!||
| Veðdeildarbrjef. I
iimiimmiiiiimimiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiimii
Bankavaxtabrjef (veðdeildarbrjef) 7.
flokks veðdeildar Landsbankans fást
keypt í Landsbankanum og útbúum |
hans. |
Vextir af bankavaxtabrjefum þessa
flokks eru 5%, er greiðast í tvennu
lagi, 2. janúar og 1. júlí ár hvert. |
Söluverð brjefanna er 89 krónur
fyrir 100 króna brjef að nafnverði.
Brjefin hljóða á 100 kr., 500 kr.,
1000 kr. og 5000 kr.
Landsbanki ÍSLANDS. I
lniiiiiiHiuimuinimuiHiiHiiiiinniiiiiiiniiiiiiiiiiiniiiminmiimiiiiiHiiiiiimiinniimniiiiimiiiiiiniiiiiiniiiiiiiiiii^
MaltHI
iajeriktöl
Pilaner.
Best. - Odýrast.
Innlent.
Þjófnaður nyrðra. Smábýli
eitt er austanEyjafjarðar, gegnt
Oddeyrartanga, eða lítið eitt ut-
ar, sem Dældir heitir. Fyrir
nokkru var þar mannlaus bær.
Voru tveir karlmenn, sem þar
eiga heima, að hjálpa til við
f járböðun á næsta bæ, og heim-
ilið var mannlaust. Notaði þá
náungi einn tækifærið, og stal
þar 500 kr. í peningum. Þetta
var þegar kært fyrir sýslu-
manni, og brá hann við og fór
og rannsakaði málið. Hafði hann
strax upp á manninum, og ját-
aði hann stuldinn. _
Olíuskipið, sem flytur olíu í
geymirana við Skerjafjörð, er
væntanlegt hingað í míðjum þess-
um mánuði. Verið er að byggja
geymir á Akranesi og í Vest-
‘mannaeyjum, og búist er við að
einn verði reistur á ísafirði í
vetur.
Kaupið ísafold.
RÖKKUR.
Alþýðlegt mánaðarrit með mynd
um, sainsteypa úr Sunnudagsblað-
inu og ársritinu Rökkri, verð kr.
3.00 á ári, Iðunnarbrot. í yfir-
standandi árgangi hafa komið
nokkur áður óprentuð æfintýri,
er Steingr. Thorsteinsson þýddi,.
ekki hin sömu og eru í Æfintýra-
bókinni. Æfintýrin í Rökltri eru
ekki sjerprentuð.Ennfremur „End-
urminningar frá Ameríku,1 ‘ eftir-
ritstjórann, fróðleiksgreinar um
Belgíu og koma síðar samskonar
greinar um önnur lönd. Myn drr
af Guðmundi Kamhan, Óskari
Borg, Emilíu Borg, Svanhildi Þor-
seinsdóttur og Soffíu Kvaran og
margar myndir af Jóhannesi Jó-
sefssyni glímukappa. Auk þess>
margar myndir frá ýmsum lönd-
um heims. Kvæði eftir Ricliard
Beek o. m. fl. — I. Rökkri er-
heilt æfintýri eða saga í hverju.
hefti. Eldri árganga, 2., 3. og 4. fá'
nýir áskrifendur fyrir kr. 1.00
hvern. Fyrsti árgangur er upp-
seldur, en verður endurprentaður
síðar.
Fimm, tíu og fimtán króna til-
boð mín nm bókakaup, áður aug-
lýst í ísafold og Tímanum, gilda.
áfram, uns annað verður auglýst*.
Útgefandi: Axel Thorsteinsson.
Garðastræti við Hólatorg.
Pósthólf 956..