Ísafold - 28.12.1927, Blaðsíða 3

t i A * • i.»
i
Reykjanesi og alla leið til Yest-
mannaeyja. Þar sneri hann aftur
"Og sigldi vestur, 15 sjómílum utan
venjulegra siglingaleiða, og fann
„Höskuld“, djúpt undan Krísuvík
kl. 5 síðdegis á jóladag. Hafði
vjel bátsins bilað, segl rifnað og
var hann ósjálfbjarga þegar „Oð-
inn“ fann hann. Yarðskipið dró
■ bátinn til Vestmannaeyja og kom
þangað seint á jóladagskvöld.
ísafold átti í gær taJ við
■Gísla Magmisson útgerðarstjóra,
■ og sagði hann blaðinu frá hralin-
Ingum þeirra á þessa leið:
Kl. 11% á fimtudagskvöld var
lagt á stað frá Reykjavík. .Þeir
hjeldu fyrir Garðskaga; voru þar
■um kl. 3 á íöstudagsnótt; þá var
byrjað að snjóa. Kl. 7 á föstu-
< dagsmorgun voru þeir við Reykja-
nes; sama veður, N. A. kaldi og
snjókoma. Þeir hjeldu áfram, en
kl. 4 síðdegis á föstudag var kom-
inn rokstormur og bylur með
miklu frosti. Þá rifnuðu forseglin
•og þeir urðu að hætta að sigla
vegna storms. Þetta veður lijelst
alla næstu nótt, og þeir andæfðu
í veðrið með vjelarkrafti. — Það
fraus á áttavitanum, svo þeir gátu
-«kki haldið sjer á siglingaleið.
Kl. 7 á laugardagsmorgun (að-
fangadag) rofaði til og þeir lmgsa
til ferðar, en þá bilar vjelin. Við
-athugun kom í ljós, að annar bolt-
inn í stimpilleginu hafði brotnað.
Var nú útilokað að þeir gætu not-
að vjelina meir. Þeir reyndu að
•sigla, en það gekk illa, því að for-
-seglin vöntuðu. Kl. um 9 birti svo
■að þeir sáu snöggvast Ingólfsfjall
í norðri, og giskuðu á að þeir
væru ca. 15 sjómílur utan við
venjulega siglingaleið. Vindurinn
var norðaustlægur.
Kl. 4 síðdegis á aðfangadag ra£-
;aði enn snöggvast og sáu þeir þá
Vestmannaeyjar. Þeir töldu von-
laust að ná Eyjum með þeim segl-
um er þeir höfðu og lögðu vestur
..aftm1. Með því móti álitu þeir að
"iþeir mundu komast á siglingaleið.
Á aðfangadagskvöld var liomið
sæmilegt veður og hjelst alla jóla-
nóttina. í birting á jóladag höfðu
þeir landkenning og sáu Ingólfs-
fjall. Sáu þeir eiin að þeir voru
-of djúpt fyrir. Reyndu þeir eftir
mætti að komast grynnra og þann-
ig hjeldu þeir áfram, þangað til
kl. 5 e. li. á jóladag að „Óðinn“
En nú þarf það líka að snúa sjer
með sama afli og áhuga að ís-
lenskum málvísindum, jafnframt
Tiinu. Þetta er því sjálfsagðara
sem það er tungumáli voru að
þakka, að þjóðerni vort hefir
haldist við á umliðnum öldum og
sömuleiðis því að þakka, að vjer
eigum tilverurjett til þess að
,vera sjálfstætt sjerríki. Innlend
sagnfræði og þjóðleg málfræði
<eru því og eiga jafnan að vera
höfuðviðfangsefni þessa íslenska
vísindaf jelags, sem kennir sig við
bókmentir þjóðarinnar að fornu
og nýju. Alþýðufræðslufjelag á
það eiginlega ekki að vera (nema
þá óbeinlínis). Til þess eru önn-
ur fjelög, t. d. Þjóðvinafjelagið
0. fl., miklu betur fallin.
Þá sný jeg mjer að útlending-
um, sem góðan hug bera til
þessa merkilega þjóðþrifamáls
vors. Jeg hefi skifst á ritum við
i0g skrifað til allmörgum mál-
vísindamönnum víðsvegar um
ilönd, einkum „germanistum",
Eins og gefur að skilja varð
fögnuður mikill um borð í „Hösk-
uldi“ þegar „Óðinn“ kom. Öllum
leið þó vel um borð og mat höfðu ■
þeir nógan. í Vestmannaeyjiun;
varð mikill fögnuður þegar „Óð-1
inn“ sendi skeyti, að bátui'inn
væri fundinn. Þangað kom hann|
kl. á 12. tímanum á jóladagskvöld. ■!
Voru j)á liðnar 72 klukkustundir
frá því að „Höskuldur“ lagði á
stað úr Itvík. Vestmannaeyingar
eru mjög þakklátir bæjarfógeta
þeirra, skrifsto'fustjöra í dóms-
máladeild og skipherranum á
„Óðni“ fyrir það, hve fljótt og!;
vel var komið af stað leitinni.
kom og dró þá til Vestmanna-
e.vja.
Fimm togara sáu skipsmenn á
„Höskuldi" eftir að vjelin bilaði.
Reyndu þeir að koma Jieim í slciln-
ing um að' jieir væru í neyð stadd-
ir, m. a. með því að kynda bál, en
það bar engan árangur.
11 ára drengnr
verðnr nti.
Grindavík, FB 26. des.
Drengur frá Knarrarnesi, á
iVatnsleysuströnd, sonur Benja-
míns Halldórssonar, tapaðist á
Þorláksmessu, hafði farið til kinda
með fleiri mönnum, en verið send-
ur heim. Mun hafa komið hríð
skömmu eftir og drengurinn þá
tekið skakka stefnu. Þegar menn-
'irnir komu heim kl. 1, var dreng-
urinn ókominn og var j)á jægar
farið að leita hans og var hans
jeita.ð fram í myrltur, en árangurs-
laust. Drengurinn fanst fljótlega
eftir að leit hafði verið hafin
daginn eftir og var hann þá ör-
endur. Drengurinn var 11 ára.
inni. Snjór var dálítill og bylkóf
annan slagið.
Þegar þeir komu spölkorn upp
í heiðina, fundu þeir kindahóp,
og sendu drenginn með hann áleið-
is heim, en lögðu ríkt á við hann,
að fylgja kindunnm eftir og yfir-
gefa þær ekki þó bylinn syrti. —
Ætluðu jieir nokkru lengra ogi
koma síðan sömu leið til baka.
Þetta mun hafa verið klukkan
um 11 fyrir hádegi. Leitarmenn
lijeldu síðan litlu lengra, en sneru
síðan heim. Hugðu þeir drenginn
vera á leiðinni á undan þeim til
bygða. En þegar heim kom, var
hann ókominn. Sneru mennirnir
þegar við aftur til heiða að leita
drengsins, og samstundis var
mönnum stefnt saman um allan
hreppinn, þeim er til náðist, til
leitar, því menn óttuðust, að eklti
væri alt með feldu.
Þó þetta alt skifti engum eða
’litlum togum, þá var orðið óliægt
um leit. Var kominn töluverður
bylur, fent í allar slóðir og nátt-
myrkur að skella á. Enda varð leit-
in árangurslaus.
Strax næsta dag, aðfangadag
jóla, va.r hafin leit að nýju. Og
fyrir sjerstaka tilviljun finst
drengurinn, og var þá örendur.
Kom þá í ljós, að liami liafði yfir-
gefið fjeð strax og farið j)ver-
,öfuga stefnu við það, sem hann
átti að fara, nefnilega sniðhalt
'við liríðina til fjalls, og var því
kominn geysilangt, miklu lengra
en nokkurn gat grunað að hann
hefði lromist án þess að gefast
'upp.
Læknir var strax sóttur og
heim var ltomið með drenginn. —
;Áleit hann að liann liefði dáið
nokkru áður en liann fanst.
Deila ð Akranesi. Flugkonan Grayson ferst.
Bátsferð hindruð milli
Akraness og Reykjavíkur.
Khöfn, 26. des. FB.
Frá New York er símað: Miss
Grayson og Norðmaður að nafni
Omdahl flugu á stað á föstudags-
kvöldið og ætluðu til Newfouml-
lands og þaðan yfir Atlautshaf.
Þau eru ókomin fram og liafa
sennilega farist.
' „ísafold“ liefir fengið nán-
'ari upplýsingar hjá kunnugum
manni um þennan sorglega atburð,
og fer hjer á eftir frásögn hans:
Á Þorláksmessu fóru þrír menn
frá Knarrarnesi upp í heiði til að
gæta kinda. f fylgd með þeim var
drengur 11 ára, sem Ingvar hjeí,
sonur Benjamíns bónda í Knarrar-
nesi, var hann einnig með í för-
Tvö rit. Nýlega er komið út
minningarrit um Ólafíu Jókanns-
dóttur, sem heitir „1 skóla trúar-
innar“. Rita það ýmsir, sem kynt-
ust Ólafíu. Þá eru þar og birt all-
mörg brjef hennar. Útgefandi er
Sigurbjörn Á. Gíslason. Bókin
kostar kr. 3.50 óbundin. Þá er og
alveg nýkomið út annað rit, „Vitr-
anir frá æðra heimi‘ ‘, eftir Sadhu
Sundar Singli. Hefir sjera Friðrilc
Rafnar þýtt. Þessi bólc lcostar lcr.
1.50.
Akranesi 27. des. FB.
Verkfall hófst hjer í gærlcvöldi. ‘
Það sem á milli bar er það, að
'útgerðarmenn vilja láta hvern for-‘
'mann semja fyrir sína menn, ein
og verið hefir undanfarin ár. —
Samningar gerðir fyrir 1927 eru
elcki útrunnir fyr en 30. des; þ. á.
Verlcalýðsfjelagið hefir lagt ba.ra
á Reykjavílcurferðir bátanna. —
’Sáttasemjara ríkisins mmi hafa
verið tilkynt um verkfall þetta og
húast menn við því, að hann n uni
gera tilraunir til þess að koma
sættum á.
Verlcalýðsfjelag Akraness geklv
í Alþýðusamband íslands fyrir
skömmu.
Eftir þeim upplýsingum sem
ísafold hefir aflað sjer um þessa
vinnudeilu á Akranesi, getur valla
talist, að það sje um verkfall að
ræða. Hefir aðeins verið stöðvað-
ur einn bátur, sem ætlaði til Rvík-
ur. Enda getur valla verið um
verkfall áð ræða enn frá hálfu
verkamanna eða sjóraanna, jivi
samningur sá, er Verkalýðsfjelag- fcj|
ið á Akranesi gerði við atvinnu-;
relcendur þar í fyrra, er ekki út-j
runninn fyr en 31. þ. m. En við jungfrú var *in af þeim, sem ætl-
hann er fjelagið að sjálfsögðu agj ag fljúga yfir Atlantshaf á
bundið til áramóta. þessu ári. Var ferðinni heitið frá
En j)að sem á milli ber er j)að, (New Yorlc til Kaupmannahafnav.
að fulltrúar atvinnurekenda vilja Lagði hún tvisvar á stað í hauat,
elcki taka upp nýja samninga við en Varð að suúa aftur í hvort
verklýðsfjelagið meðan það er í tveggja skiftið vegna vjelbilunar
Alþýðusambandi íslands, en í það G„ ]a nærri að vjelin færist í seinna
geklc Alcranesfjel. fyrir skömmu. skiftið og var það aðeins snild
Atvinnurekendur eru aftur á móti Omdahls að þakka að þau lijeldu
fúsir til samninga, ef fjelagið þá lífi,
gengur úr sambandinu, en þeir -----------------
vilja ekki viðurkenna það sem
Francis Wilson Grayson
bæði á Norðurlöndum, Þýska-
landi, Niðurlöndum, Bretlandi og
Bandaríkjum, og hvarvetna mætt
hinum mesta áhuga fyrir því, að
slík orðabók kæmist í verk. En
hvergi hefi jeg mætt slíkum á-
huga og velvild, skilningi og
skarpskygni um málið, sem hjá
dr. W. A. Craigie prófessor í
Chicago. Þessi maður, sem er
góðkunnur víða hjer á landi og
kann alfarið tungu vora, er
manna best fær að dæma um
slíkt mál sem þetta, því hann
getur talað sem sá, er vald hefir.
Eftir það að hafa árum saman
verið höfuðritstjórinn við hina
risavöxnu Öxnafurðu-orðabók
enskrar tungu, sem nú er því
nær lokið við, er hann nýlega
kominn vestur til Chicago og
tekinn þar við öðru stórvirki,
nefnilega „amerísku orðabólc-
( inni miklu“, því að með einstök
|Orð og orðamerkingar er heima-
lands-enska og ameríksk enska
eigi ávalt eitt og hið sama. Fram-
burður stundum og ritháttur í
stöku tilfellum getur líka verið
mismunandi. Við Craigie pró-
fessor höfum aldrei sjest, en höf-
um þó skrifast til eigi svo sjald-
,an. Nú skrifar hann mjer síðast
frá öxnafurðu 27. sept. þ. á
Rjett á undan brjefi þessu hafði
hann sent mjer tvo stóra böggla
með orðaseðla frá sjer. Seðlarnir
eru víst meira en 6000 stykki.
Orðin hefir hann tekið og tínt
úr ýmsum íslenskum ritverkum,
en þó einkum miðaldaverkum.
Allmikið af nýtíðarritum er þar
og haft undir og einnig nokkur
rit úr fornöld. Af ritum þeim,
sem hann hefir orðtekið, skal
jeg nefna þessi fáu: Hugsvinns-
mál, Sigurðar saga þögla, Ing-
yars saga, Villifers saga frækna,
Islensk æfintýri, Vísnabókin,
Umþenkingar Hallgríms Pjeturs-
sonar, Eiríks saga, Hálfdanar
saga, Víglundar saga, Olgeirs-
rímur, Úlfarsrímur o. m. fl. í
brjefinu til mín fagnar hann því
neihn aðilja í þessu máli. Þeir
‘bjóða og sjómönnum sömu kjör
Útvarpsnefndin hefir slcilað áliti
sínu og leggur til, að stjórninni
;og hlutaskifti og í fyrra, að skift j verði veitt heimild til að reka
í'sje í 20 hluti — en þetta ófrávíkj-' framvegis útvarp hjer á landi.
anlega slcilyrði setja þeir fyrir 'Ætlar stjórnin að leggja frv. um
því, að þeir taki upp nýja samn-j Það efui fyrir næsta þing, að þv*
inga, að fjelag verkamanna ogj er Tíminn segir. í útvarpsnefnd
sjómanna gangi úr Alþýðusam- Gísli J. Ólafson, símastjóri,
bandinu. Þeir vilja og semja við
.liverja skipsliöfn út. af fyrir sig,
ef fjelagið kýs það heldur.
að geta lagt íslensku orðabókinni
þennan skerf og fórn. En um
leið tekur hann það fram, að
þetta ætti að hvetja íslendinga
til að gera slíkt hið sama. Vissu-
lega ættu líka islenskir menn
ekki að reynast ver í þannig
vöxnu máli en þessi útlendingur.
] Hann segir líka, að engin stór-
(1feld orðabók geti orðið til án
slíkrar hjálpar af sjálfboðastarfi.
^ Menn verði að skilja vel, að slíkt
, sje nauðsynlegt. Þetta hafi átt
sjer stað í stórum stíl um ensku
orðabókina miklu, og nú, er hann
komi vestur frá Englandi, eftir
\sumardvölina þar, muni hann
láta prenta og dreifa út um öll
Bandaríkin ávarpi til manna um
að veita málinu slíkt liðsinni.
Hann segir, sem vitanlega er
rjett athugað, að til að byrja
með þurfi peninga helst til að
pkipulagsleggja söfnunina, en síð
ur til að borga hin raunverulegu
verk við hana. Sjálfur kveðst
hann hafa safnað tugbúsundum
Páll E. Ólason, prófessor og Jón
Eyþórsson veðurfræðingur.
seðla án þess að þurfa að borga
jannað en pappírinn. Síðar, þeg-
ar farið sje að vinna úr verk-
efninu, þurfi aðallega á pening-
|um að halda, enda verður þá
enn brýnni þörf á meiri föstum
mannafla við starfið.
Þannig lítur þá þessi ágætis-
maður á málið. Hann segir beint,
jað mikið af efni til orðabókar-
jinnar eigi að fást ókeypis með
j drengilegri hjálpsemi af hendi
þjóðrækinna manna. Og í sam-
hljóðun við það vil jeg nú fast-
(lega eggja og brýna sem flesta
menn með íslenskt blóð í æðum
*og íslenska ræktarsemi í sál, að
gerast nú sjálfboðaliðar við þessa
söfnun. Það eru og mest líkindi
jtil að þing og stjórn svigni svo
fyrir slíkri þjóðræknisöldu, að
orðabókarverkinu verði, til að
(byrja með, lagt fje fyrir sæmi-
,legu húsnæði með áhöldum og
til skipulagningar öllum undir-
búningi þess. Það er hjegómlegt,
,a8 jeg, aldraður maður, án skrif-