Ísafold - 03.04.1928, Page 1

Afgreiðsla
í Austurstræti 8.
Árgangnrinn
kostar 5 kr.
Gjalddagi 1. júlí
Póstbox 697.
Vikublað Morgunblaðsúis.
Elsta oar besta
fr jettablaS landsins.
Jón Kjartansson
Valtýr Stefánsson
ritstjórar
Sími 500.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
Olian 09 hlutlevsii.
Shell og Anglo Persian.
Hjeðinn og
Jónas.
Þegar dómsmálaráðh. hjerna var
í sem mestum hamaganginum í
eldhúsumræðunum í Nd. um fyrri
mánaðamót, var það sem kunn-
xig't er eitt af viðfangsefnum
hans, að segja frá breytingUm
þeim, sem orðið liafa hjer á olíu-
versluninni.
Ráðherrann gaf það í skyn, a*
olíugeymarnir hjer við Skerja-
fjörð væru bygðir með það fyrir
augum, að hernaðarþjóð hefði
Jieirra not í næsta ófriði.
f tilefni af samþykt Alþingis í
sjálfstæðismálinu um daginn, hafa
íjölda mörg lieimsblöð getið um
okkur Islendinga. Þeir sem gert
hafa málefni okkar að verulegu
umtalsefni, hafa lokið upp einuin
munni iim það, hve geysilega það
væri okkur þýðingarmikið, að
gæ ta hins ítrasta hlutleysis, gagn-
vart Öllum þjóðum:
Hin alveg skýlausa krafa ísl.
þjóðarinnar í þeim efnum er sem
sje í fullu samræmi við álit heims-
ins.
aldrei
Jónas ráðh. stendur sem sje
: tveim fótum í flokkapólitíkinni, er
hann talar um þessi mál, og er því
fvrst fyrir að ræða málið frá því
sjónarmiði.
En svör við þessu eru mjög ein-
föld.
1. Pjelagið, sem á olíustöðina
við Skerjafjörð, landspilduna og
niannvirkin öll, er íslenskt fjelag.
Hefir það því ekki komið til
greina, að neinir útlendingar
fengju eignarráð yfir landspild-
unni.
2. Hlálegt er að tala um lepp-
mensku, þó íslenskir menn, sem
eiga í hlutafjelagi hafi fengið
eitthvað fje að láni erlendis. Getur
enginn maður með óbrjálaðri
þann |cross og megum
blanda útlendingum í þau vand-
kvæði.
Hin litla hlutlausa þjóð verður
ávalt að læra að standa sem einn skynsemi talað um „leppmensku“
hlutabrjefum Anglo Persian.
Nú skyldu menn halda, að eng-
inn íslendingur vogaði sjer að ger-
ast erindreki fyrir Anglo Persian,
þetta fjelag, sem hið þýska stór-
blað talar um, sem eign hins
breska flota.
En livað skeður ?
Olíugeymar Anglo Persianfjelags-
ins eru reistir hjer, — ekki við
Skerjafjögð, þeir eru við Reykja-
víkurhöfn.
Olíugeymarnir við Iteykjavíkur-
höfn eru ekki eign íslensks fje-
lags, ekki eign íslendinga að neinu
leyti,
þeir eru eign útlendinga — eign
breska flotans. Svo mikið lá á að
fá leyfi til handa Bretum, að
byggja olíugeymana hjer við höfn-
ina, í sjálfum bænum, að jafnað-
armenn í bæjarstjóm neituðu um
tvær umræður um málið í vor sem
leið.
Þó bæjarfulltrúarnir hefðu eigi
j haft minsta tækifæri til þess að
kynnast málinu fyrri en á fundinn
kom, . var málið hespað af sam-
stundis, í fullri óþökk margra bæj-
arfulltrúa. — Sölufjelag fyrir
Anglo Persian, erindreki fyrir hið
hættulega fjelag, fjelag breska
flotans, er Olíuverslun íslands. —
Eru hjer birt einkunnarorð fje-
lagsins, eins og þau standa á brjef-
um þess.
maður gagnvart útlöndum.
En þó svo sje, hafa óhappa um-
mæli ráðherrans flogið sem fiski-
saga út um heiminn. Um afleið-
ingarnar verður engu spáð. En úr
því seni komið er, er engin ástæða
til þess að halda þögn um málið j skyldi Landsbankinn kallast „lepp-
fyrir þá sök. Ef Jónas ráðherra
vill halda Jieiriú hugsun til streitu,
þá getur hann með sama rjetti
sagt, að Samband íslenskra sam-
vinnufjelaga hafi gerst „leppur“
Andelsbankans er Sambandið feklc
fje að láni hjá þeim banka. Eða
hjer heima fyrir. Blað danslrra j
jafnaðarmanna hjer í bæ liefir rið-
ur“ fyrir National City Bank, af
því hann liefir fengið þar fje að
ið á vaðið. Ritstjórinn Haraldur,; láni?
Þe gar dómsmrh. rís úr sæti sínu
í þingsalnum, til þess að skýra frá
því, að stórveldi eitt, sem ekki er
h jer langt undan, hug'si til þess að
nota olíustöðina við Skerjafjörð í
ófriði, þá gefur ráðherrann það í
skyn, að sri þjóð, sem hjer um ræð
ir, hafi með því alveg skýlaust
gert árás á dýrmætasta sjálfst^eð-
'isvíg'i þjóðarinnar, hlutleysi.
Við sem þekkjum orðbragð og
lundarfar ráðherrans, vitum vel,
að hann er langt frá því að vera
herra yfir tungu sinni. Honum var
bent á það hjer í blaðinu, að um-
mæli hans gagnvart umræddri
þjóð, væru ósæmileg. Og ráðlierr-
ann sýndi síðan nokkra viðleitni,
þö klaufaleg væri, til þess að
breiða yfir ummæli sín, og gera
sem minst úr þeim.
Þetta er virðingarvert úr því
sem lromið var.
Þó íslenska þjóðin hafi ratað í
það ólán, að liafa dómsmálaráð-
herra, sem eigi yfirvegar orð sín,
hefir yfir því kvartað, hve lítið
menn vissu hjer um þessi olíumál.
Eftir skrifum hans sjálfs að
dæma, má með sanni segja um
þann mann, að hann veit lítið.
Það væri að bera 1 bakltafullan
lækinn að fjölyrða lijer um þann
sjálfsagða hlut, hve öllum íslend-
ingum er það Ijóst, að við þurfum
af ítrasta. megni og fremstu getu
að sporna við því, að okkur verði
blandað í ófrið stórþjóðanna ,ef að j
höndum ber.
Allir sjá, að það er fyllilega
rjettmætt, að liaft sje vakandi
auga á, að ekkert sje það aðhafst,!
er að því geti stuðlað.
Um olíuverslunina í því sani-
bandi verður ekki rætt til hlítar
í einni blaðagrein. En hjer skal að
3. Ráðherrann hefir alveg sjer-
staklega góða aðstöðu til þess að
vit'a, að hann fer með ósannindi,
e> liann talar um að fjel. það, sem
á Skerjafjarðarstöðina, sje „lepp-
ur“ fyrir hið erlenda Shellfjelag.
i Hann hefir fengið mikilsmetinn
lög’fræðing til þess að rannsaka
I það mál sjerstaklega. Og lögfræð-
! ingurinn hefir, að því er Morgbl.
hefir heyrt, ekkert að fjelags-
! skapnum fundið. Það er öllum
vitanlegt að hinir íslensku eigend-
! ur Skerjaf jarðárstöðvarinnar bera
'! fullkomna áhyrgð á hlutum sínum
í fjelaginu, og hafa yfir fjelaginu
fullkomin umráðarjett.
Er þá í fám orðum feykt burtu
ásökunum ráðherrans.
En árásir ráðherrans á fjelag
eins minst á einu þáttinn, sern j þetta, liafa borið sinn árangur. —
spunnist hefir út af eldhúsumræð-1 menn bafa sem sje fengið alveg
um Jónasar ráðherra. ! sjerstaka ástæðu til þess að athuga

(SÖLUFJELAG FYRIR AnGLO PERSIAN OlL Co LtD.)
En brjefritarinn, framkvæmda-
stjórinn, eða formaðurinn er Hjeð-
inn Valdimarsson.
En mn fyrirkomulag fjelags
þessa, „Olíuverslunar lslands,“
hefir fátt vitnast, frekar en um
annan leynifjelagsskap.
Haraldur, sem kvai’tár um, hve
lítið menn viti mn olíuverslunina,
ætti að gefa sessunaut sínum á
þingbekkjum, Hjeðni Valdimars-
sýni, alnbogaskot — og spyrja.
í blaði Haraldar var nýlega
fjargviðrast yfir því, hvort Magn-
ús Guðmundsson hafi verið riðinn
við olíuverslun meðan hann gegndi
ráðherrastörfum.
Er rjett að svala forvitni blaðs-
ins, og segja sem er, að svo var
ekki.
En það er annar Magnús nú í
ráðherrastól, Magnús Kristjánsson.
Hann, fjármálairáðherrann okkar,
er í
fyrir Anglo Persian
fiokksmenn hans og samherja með
tvöföldum þunga.
Hjeðinn, stuðningsmaður Jónas-
ar er foringi leppanna, fyrir olíu-
fjelag breska flotans, Magnús
Kristjánsson samverkamaður Jón-
asar er í stjóm leppanna, og
Tryggvi, þessi veslings stjómar-
herra, er gerir það eitt, sem hon-
um er sagt, hefir lagt blessun sína
yfir alt saman — á ensku.
Sfðnstn fregnir.
Leyndin rofin.
Nýlega birtist í Lögbirtingablað-
inu tilkynning um hlutafjelagið
OLÍUVERSLUN ISLANDS.
Er þar sem vera ber tilgreint
' hverjir eru í stjórn. Eru þar
hinu svonefnda söluf jelagi' efstir á blaði Hjeðinn Valdi-
er þar í marsson alþingismaður, á Spít-
stjórn eftir því, sem menn vita alastíg 9, og Magnús J. Krist-
best. Fjármálaráðherrann okkar J’ánsson fjármálaráðherra, í
.. . . „ Kirkjustræti 8 B.
nuverandi er sem sie emn af er- i
. , , „ , Þarí þvi eigi lengur að styðj-
mdrekum ohufjelags þess, e(r er- ast við sögusagnir um stjórn fje-
lend stórblöð telja hættuleg*ast lags þessa.
fjelag það, sem stendur að olíu- sjálfstæði landsins.
stöðinni hjerna við höfnina. ! Magnús Kristjánsson fjármála-
( ’ ráðherra. Hjeðinn Valdimarsson
Rætt var um þetta olíumál út þingmaður o. fl. eru erindrekar
af ummælmn dómsmálaráðherrans Anglo Persianfjelagsins — bresku
í þýska stórblaðinu „Vossische flotamálastjórnarinnar.
Hugleitt var hvort!
fram í svæsnum æsingatón, eru m.
a. þessar:
1. Magnús Guðmundsson hefir
leyft Shellfjelaginu að eignast
landspildu við Skerjafjöx-ð.
2. Fjelag hefir vei’ið stofnað hjer
sem lætur tungu sína stjórxiast af! á landi, sem á hina nýju olíustöð.
Tvær olíustöðvar hafa verið
reistar hjer á landi í sumar;
stöðin við Skerjafjörð og stöðin
við ReýkjaVíkurhöfn.
Þegar dómsmálaráðlierrann íús
upp til þess að tala um olíumálið, Zeitung“. Hugleitt var hvort! Vill Haraldur vita meira?
milinist hann eigi nema á aðra smíði olíugeymanna hjer á landi j Forsætisráðherrann okkar, Tr.
stöð. j gæti staðið í nokkru sambandi við Þórhallsson, hefir gefið Bretanum
Aðfinslur hans, sem bornar erxx i lxernaðarráðstafanir. Þá komst leyfi til þess að eiga mannvirkin
blaðið að þeirri niðurstöðu, að (hjerna við höfnina.
gi’unur gæti á þvx leikið; ekki j Hann liafði svo mikið við, er
vegna þess, að Shellfjelagið ætti liann gaf það leyfi, að hann gaf
vegna út leyfisbrjefið á enska tungu og
sjúklegri róghneigð, sem gleyxxit
getm' ábyrgð þeirri er • á honum
hvílir sem ráðherra og gleymir um
hyggju fyrir velferð alþjóðar,
vegna síbrennandi ofsóknaræðis í
garð andstæðinga, þá kemur slíkt
böl ekki öðrum þjóðum við.
Við Islendingar verðum að bera
Hlutafje þess fjelags er að vísu
stofnað lögum sanxkvænxt, en hið
íslenska hlutafje fjelagsins hefir
verið fengið að láni frá útlöndum.
3. Hið íslenska fjelag er ,leppur‘
fyrir hið erlenda olíufjelag; og er
Magnús Guðmundsson viðriðinn þá
leppmensku.
hjer hlut að máli, heldux
þess, að
hjer mundi olíufjelagið Anglo
Persian vera að vefrki.
Engin ástæða væri til þess að hafa
oi-ð á því, þó Shellfjelagið bygði
hjer olívxgeyma,
nema vegna þess að grunur ljeki
á, að Anglo Persianfjelagið væri í
einhverju makki við Shell, því það
væri alkunnugt, að breska flota-
(ritaði nafn sitt, að svo miklu leyti
sem við var komið, á ensku.
Bretinn er tók við brjefinu, lief-
ir víða farið. En aldrei hafði hann
á bygðu bóli sjeð slíkan undir-
lægjuhátt.
Það er því lýðmn ljóst, að allar
þær ásakanir, sem Jónas ráðherra
hefir borið fram í þessu máli,
hafa eigi komið þar niður, sem
málastjórnin ætti meirihlutann af hann ætlaðist til; þær hafa hitt
Berklalækningar
Reykjavík á opinberan kostnað.
FB 29. mai’s.
(Tilkynning frá ríkisstjórninni.)
Það er hjer með tilkynt, að rík-
isstjornin borgar ekki almenna
læknishjálp sem veitt er berkla-
sjúklingum í Reykjavík, eftir lok
þessa mánaðar öðrum læknum en
bæjarlækninmn í Reykjavík og
hjeraðslækninmn ]>ar og ekki
slturðlæknishjálp öðrunx en pró-
fessor Guðnnxndi Thoroddsen.
Enn heyríst ekkert frá Undir-
jónasi um það, hver gefur út
Tímann, eða hvort hann hafi
orðið nokkurs áskynja í reikn-
ingum kaupfjelaganna um það
efni.