Ísafold - 03.04.1928, Page 2

2
í S A F 0 L D
Drápsklyfjar.
Fær þjóðin risið undir hinum þungu álögum, sem sífelt
er verið á hana að leggja?
Þegar fyrri Framsóknarflokks-
•stjórnin skilaði af sjer, í ársbyrj-
tiu 1924, voru fjármál ríkissjóðs í
meiri óreiðu, en þau höfðu nokkru
sinni áður verið, síðan fslending-
ar fengu fjárstjórnina inn í land-
ið. Ríkissjóður var kominn á helj-
arþröm. Ríkisskuldirnar voru um
20 milj. kr., og veruleg upphæð
vora ósamningsbundnar skuldir,
þannig, að krefja mátti greiðslu
þeirra fyrirvaralaust. A hábjarg-
ræðistímanum, sumarið 1923, varð
ríkið að stöðva verklegar fram-
kvæmdir, því fje vantaði til þess
að greiða verkafólkinu.
Þannig var ástandið þegar fyrri
Framsóknarflokksstjórnin skilaði
af sjer. Það þurfti skjótra og stór-
tæfcra ráðstafana, ef takast ætti að
bjarga ríkinu frá fjárhagslegu
hruni, gjaldþroti.
Þingið 1924 sá hvað í húfi var.
Það lagði þungar álögur á þjóðina
til þess að grynna eitthvað á rík-
isskuldunum.
Þjóðin tók möglunarlaust við |
þeim þungu álögum, er á hana
vöru lagðar á þingi 1924. Hún sá
og skildi, að hjer varð að duga
eða drepast. Bf ríkið misti fjár-
hagslegt traust annara ríkja,
mundi stjórnarfarslegu sjálfstæði
þjóðarinnar alvarleg hætta búin.
Álögurnar, er þingið 1924 lagði
á þjóðina, voru svo þungar, að
óhugsandi var að þeim yrði haldið
tií frambúðar. Atvinnuvegirnir
gátu ekki til lengdar risir undir
’slíkum álögum. Því var og afdrátt-
arlaust lofað af þinginu 1924, að
álögum þessum skyldi ljett af jafn
óðum og grynt yrði á ríkisskuld-
unum og hagur ríkissjóðs batnaði.
F^'rverandi Stjórn efndi í einu
og öllu loforðin sem þingið 1924
gaf, um leið og það lagði á hina
þungbæru skatta. Skattarnir voru
látnir ganga upp í ríkisskuldirnar,
og á þeim fjórum árum, sem stjórn
íhaldsflokksins sat við stýrið,
tókst að minka ríkisskuldirnar um
nálega helming. Er slíkt þrekvirki
einsdæmi í okkar sögu og líklega
þótt víðar sje leitað.
Þegar búið var að höggva drjúgt
skarð í ríkisskuldirnar, var byrjað
að Ijetta á skattabýrðinni. Þingið
1926 steig þar stærsta skrefið. Var
þessari stefnu vel tekið hjá þjóð-
inni, enda var hún í samræmi við
áður gefin loforð.
Líklega er það mesta ógæfa, er
hent hefir íslensku þjóðina nú í
langan tíma, hvernig kosningarnar
síðastliðið sumar fóru. Sá flokkur,
er farið hafði með völdin, og mark-
að hina gætilegu og hollu fjár-
málastefnu, sem farin var alt síð-
asta kjörtímabih varð að sleppa
stjórnartaumunu.m. — Við tóku
eyðslusömustv flokkar þingsins,
jafnaðarmenn og Framsóknar-
menn. Að vísu eru til gætnir menn
og ráðdeildarsamir í Framsóknai'-
fíokknum, en þeim hefir aldrei
verið falið forustan þar, enda gæt-
i” áhrifa þe’rra að litlu eða engu
innan flokksies. 011 ráðin eru í
höndum jafna?armanna, sem hafa
líf stjórnarinnar í hendi sjer. —
Stjórnin verður að sitja og standa
eins og jafnaðarmenn vilja vera
láta. Hún beygir sig fyrir öllum
kröfum þeirra, hversu óbilgjarnar
og skaðlegar sem þær eru. Og
flokksmenn stjórnarínna'r segja
ekkert orð, hlýða í blindni öllu
sem þeim er sagt að gera.
Og nú er svo komið, vegna
heimtufrekju jafnaðarmanna og
vesalmensku Framsóknarmanna.,
að leggja á drápsklyfjar áþjóðina,
til þess að hafa eitthvað upp í hina
takmarkalausu eyðslu, sem stjórn-
in og lið hennar beitir sjer fyrir
á nálega öllum sviðum. Hækka á
verðtollinn um nálega 500 þús.
]«■., vörutoll um 250 þús. kr., tekju
og eignarskatt um 200 þús. kr. og
stimpilgjald um 70 þús. kr. Nema
allar þessar álögur yfir miljón
króna!
Hvílíkt gáleysi!
Yfir miljón króna skatt á nú að
leggja á þjóðina, sem þó kefir svo
þungar byrðar fyrir að hún fær
varla undir risið!
Hvað eru sannnefndir blóðpen-
ingar, ef ekki þetta?
Og til hvers á að verja þessum
blóðpeningum?
Það á að byggja betrunarhús
og letigarð, risavaxið skrifstofu-
bákn í Reykjavík, rándýrt
strandferðaskip; það á að stofna
mörg ný embætti og fá nýja menn
í embætti, sem fyrir eru, en setja
eldri embættismennina á biðlaun
og eftirlaun; það á að leggja nið-
ur bændabýli í blómlegri sveit o.
s frv., o. s. frv.
Eru þessar framkvæmdir svo
aðkallandi og nauðsynlegar, að
þeirra vegna sje óumflýjanlegt að
leggja drápsklyfjar á þjóðina?
Yissulega geta allar þessar
framkvæmdir beðið. Og það er
gersamlega óverjandi, að ætla sjer
að pína yfir miljón blóðpeninga
út iir þrautpíndum skattgreiðend-
um til þessara framkvæmda.
Kjósendur minnast þess eflaust,
hverju þeim var lofað við síðustu
kosningar. Þeim var lofað, að út-
gjöld þjóðarbússins skyldu færð
niður, svo hægt yrði að ljetta enn
betnr á skattabyrðinni.
Hvernig efnir Alþingi Ioforðin?
Og hver ber ábyrgðina á svikun-
um — Ijótustu og háskalegustu
svikunum, sem framin hafa verið
gagnvart kjósendum — gagnvart
allri þjóðinni?
Ábyrgðina ber óstjórn sú, sem
nú fer með völdin í landinu. Hún
á að svara til sakar í þessu máli.
Hún ber ábyrgðina á blóðpening-
nnum, sem krefja á skattgreiðend-
ur um nú!
Burt með þá stjórn, sem mis-
þyrmir skattþoli þegnanna!
+
Úlafnr Signrðsson
í Kaldaðarnesi
Ijest á heimili sínu nokkru fyrir
hádegi í dag. Hafði hann kent
lasleika síðustu dagana en þó
haft fótavist; klæddist í morg-
un sem endranær til að sinna
um gáfum gæddur, skýrleiks-
maður og rökfastur, staðfastur
í besta lagi og trúr málstað sín-
um og skoðunum við hvern sem
var að skifta; öruggur samherji
og drenglundaður mótstöðu-
maður, hinn sami upp í eyrun
og á bak og langt frá því að
vera eittð í dag og annað á
morgun. Bústjórn á heimili for-
eldra sinna í Kaldaðarnesi og
búverkum, en er hann að því
loknu var kominn til bæjar,
hnje hann niður og var nokkru
síðar örendur.
Ölafur Sigurðsson.
Ólafur var fæddur að Kirkju-
bæjarklaustri 31. jan. 1889,
sonur Sigurðar sál. Ólafssonar,
er þá var sýslumaður Skaftfell-
inga og konu hans, frú Sigríðar
Jónsdóttur. Árið 1902 hóf hann
latínuskólanám og reyndist á-
gætur námsmaður, en lauk þó
ekki námi þar. Hvarf að búnað-
arnámi og lauk prófi á land-
búnaðarskólanum í Kaup-
mannahöfn árið 1909. Fór svo
heim að Kaldaðarnesi og var
þar bústjóri hin síðari árin.
Oddviti Sandvíkurhrepps var
Ólafur nú síðustu árin. Hann
var ókvæntur og barnlaus.
Ólafur Sigurðsson var mjög
mannkostum búinn, er vel
mættu rifjast upp fyrir kunn-
ingjum hans þegar hann er nú
horfinn sjónum. Hann var góð-
sveitarstjórnarstörf í Sandvík-
urhreppi leysti hann hvort-
tveggja af hendi með þeirri
samviskusemi og alúð, er auð-
kendu yfirleitt orð hans og
gerðir.
Ólafur reyndist þannig hinn
nýtasti maður, að áliti okkar er
kyntumst honum. En margt af
því besta í fari hans mun þó á
vitorði þeirra einna, er stóðu
honum næst, Hann var fremur
fáskiftinn, ekki mannblendinn
og enginn yfirborðsmaður; bjó
yfir ættgengum drengskap og
manndáð, sem enn mundi hafa
komið betur í Ijós, hefði dauð-
ann ekki borið svo brátt að.
Kaldaðarnes hefir um langt
skeið verið öndvegisheimili Ár-
nessýslu og veit jeg að margur
minnist þess nú með söknuði og
hluttekningu, slíkar breytingar
sem þar eru orðnar, er hinn ald-
urhnigni kvenskörungur, frú
Sigríður, bíður ein heima, eftir
hina miklu ágjöf.
2. apríl 1928
Sveitungi-
Ný bók, Njáls saga þumalirigs,
eftir Selmu Lagerlöf, hefir Morg-
unblaðinu verið send. Þýðandinn
er Aðalsteinn Sigmundsson skóla-
stjóri á Eyrarbakka, og er bókin
gefin út á kostnað hans. Þetta er
aðeíhs f.vri'i hluti bókarinnar. Er
þetta barnasaga, upphaflega samin
til þess að vera lesbók í sænskum
barnaskólum. Myndir eru nokkrar
í henni eftir Tryggva Magnússon-
Sjórnmál Færeyinga
um fjSrtiu ára skeid.
I
Áður en Jóannes Patursson stje
á skipsfjöl, hafði Mbl. tal af hon-
um, dg bað hann að gefa yfirlit
yfir stjórnmál Færeyinga í 40 ár,
en svo lengi hefir Patursson tekið
þátt í stjórnmálum eyjanna.
Eftir frásögn hans er ritað eft-
irfarandi yfirlit.
Fyrir fjörutxu árum var alt með
kyrð og spekt í Færeyjum, engin
hrevfing, enginn framfarahngnr,
engin tilbreytingargimi. Færey-
ingar voru fjötraðir í bönd vanans
og sáu engar leiðir til þess að
varpa fjötrum þeim af sjeír.
Eu árið 1889 var stofnað
Færeyingafjelag í Færeyjnm.
Það er einkennilegt til frásagnar,
en nafnið eitt segir mönnnm langa
sögu, varpar ljósi yfir a. m. k.
þjóðlíf Færeyja á þeim dögnm.
Færeyingafjelag í Færeyjtun!
Hvemig myndi vera nmhorfs
hjer í Reykjavík, ef hjer væri
stofnað „lslendinga-fjelag?“
Stefnuskrá þessa nýstofnaða fje-
lags var í stuttu máli að gera Fær-
eyinga sjálfbjarga í öllum grein-
Jóannes Patnrsðon.
um, og koma því til leiðar, að
færeysk tunga fengi að njóta sín.
Þeir bræður .Tóannes og Sigurð-
ur úr Kirkjubæ voru helstu for-
göngumennirnir, svo og Rasmus
Effersöe er síðar varð ritstjóri að
fyrsta blaði á færeyska tungu.
Hinir dönsku embættismenn í
eyjunum risn andvígir gegn fje-
lagskap þessum. Þá var aðeins eitt
blnð þar, ,,'Dimmalætting“ ritað á
dönsku og var það á þeirra bandi.
Árið 1890 var stofnað nýtt blað
„Færeyingatíðindi“, og ritstjórinn
Effersöe.
Bar nú lítið til tíðinda um hríð.
Stefnu Færeyingafjelags óx fylgi,
þó langt væri til verulegs sigurs.
En árið 1901 kom að því, að Jó-
annes Patursson var kosinn full-
trúi Færeyja á Fólksþing Dana.
Hann var á Ríkisþingi Dana árin
1901—1906.
Bar hann þá iðnglega fram
áhugamál sín við þing og stjóm,
einkum þau er að því lutu, að Fær
eyingar gætu orðið fjárhagslega
sjálfstæðir.
Þetta, var sem kunnugt er á
þeim árum, er sjálfstæðisbarátta
okkar fslendinga stóð sem hæst og
var Jóannes Patnrsson oft í fs-
lendingahóF í Höfn á þeim árum.
Árið 1903 gaf hann út bók sína
„Stjóramál Færejúnga.“ Þarmark
aði hann þá stefnu, að
engin lög skyldu gilda fyrig Fær-
eyjar nema þau hefðu öðlast
samþykki Lögþingsins.
Færeyingar ættu að fá fjárveit-
ingavald, og leyfi til þess að velja
um, nvort þeir vildu bera upp mál
sín fyrir stjórn eða þingi Dana,
og vera lausir við að hafa fulltrúa
á Ríkisþinginu.
í upphafi var tillögum þessum
tekið vel í Færeyjum. Missiri eftir
að bókin kom út, var Jóannes
Patursson endurkosinn.
En embættismennirnir voru til-
lögum þessum mjög andvígir, og
skrifuðu um það í ,Dimmalætting‘
að það yrði Færeyingum hið mesta
ólán, ef tillögur Paturssons næðu
fram að ganga.
En veturinn 1905—06 urðu
veðrabrigði í stjéfrnmálunum þar,
Þá var enginn sími til Færeyja.
Patursson sat á þingi í Höfn, og
vissi lítið hvað skeði heima fvrir.
Nokkrir óvildarmenn hans tóku
sjer þá fyrir hendur, að stofna til
samblásturs mikils gegn honum, er
hann kæmi heim.
Hann kom þá með ýms ný til-
boð frá Danastjórn, m. a. um þa.ðr
að Færeyingar skyldu fá nokkur
umráð yfir skattamálum sínum, ög-
allmikil fjárráð yfirleitt, svo þeim
yrði t. d. kleift af eigin rammleik.
að leggja vegi og gera hafnir. —
Færeyingar áttu þó að fá árlegt
tillag frá Dönum.
En andstæðingar Paturssons
tóku það ráð að gera almenning í
Færeyjum hræddan við tillögur
hans. Líking Sambandsmanna í
kosningabardaganum 1906 var á
þá leið, að Danmörk væri sem stórt
skip á siglingu, en F’æreyjar kæna
er væri í eftirdragi. Nú vildi Pat-
ursson höggva á strenginn, svo
kænan flyti fyrir straumi og
stormi, eins og reiðalaust rekald,
Pi' ,vrði brátt „hákörlum“ að bráð.
Um þetta leyti var símamálið á
döfinni. Amtmaðurinn, sem þá var
í Þórshöfn, Færeyingurinn Behr-
ens, var hlyntur símanum, eins og
Patursson. Ilánn fór til Danmerk-
ur í þeim erindum, að fá fje til
símans. Gekk sú saga um eyjarn-
ar, að nú ætluðu þessir forgöngu-
menn símans, að veðsetja allar eyj-
arnar fyrir fje því, er gengi til
þeirra framkvæmda.
Svo voru æsingar miklar við þær