Tíminn - 10.09.1980, Blaðsíða 8

8
irim'Miiu'.
IVliðvikudagur 10. september 1980
Japanska tilraunaseglskipib Shin Aitoku Maru, en þaö er ætlaö til strandferöa meö oliuvörur. Takiö
eftir hinum nýja seglabúnaöi, er viröist nú ekki fyrirferöarmikill.en mun samt spara 50% orku viö fram-
drif.
fýrplássiö, þvi hannaöur hefur
veriö sjálfvirkur búnaöur til
þess aö „moka” kolunum á eld-
ana. Þessi búnaöur er þó ekki aö
öllu leyti nýr, þvi sjálfvirk kola-
kynding var þekkt á seinasta
áratug koianna i fyrra lifi. Her-
skip og önnur kolafrek skip,
voru meö færibandakerfi er
annaöist aödrætti og mokaöi á
fýrana og i Toppstööinni viö
Elliöaár, var upphaflega sjálf-
virkt kerfi og unnt aö kynda
stööina meö kolum (er unnt enn
þann dag I dag, ef rafveitan vill
skipta yfir á kol, sem væri at-
hugandi), þaö er aö segja, ef
ekki er búiö aö tortima búnaöin-
um.
Tölvurog ný tækni
Þá hefur siglingafræöi fleygt
fram. Gömlu mennirnir uröu aö
treysta á seguláttavita, sól og
stjörnur, en þaö krefst þess i út-
eyöslu skipa, ásamt ýmsu ööru,
og allt notast þetta viö kola-
kyndingu skipa framtiöarinnar.
Seglskip aftur á höfin
Margir gamlir sjómenn segja
aö höfin séu ekki svipur hjá
sjón, eftir aö drottningar hafs-
ins hurfu, þaö er aö segja stóru
seglskipin, en þau uröu undir i
baráttunni, eöa samkeppninni
viö kolaskipin. En eins og kolin
eru aftur komin til sjós, þá eru
„seglskipin” þaö lika. Veriö er
aö reyna fyrstu seglskipin um
þessar mundir i vöruflutningum
og fiskveiöum.
Þessinýju seglskip minna þó,
þvi miöur, litiö á seglskip fyrri
alda, skonnortur, kippera og
klippera. Heldur eru nýju seglin
sjálfvirk og meö allt ööru sniöi.
(sjá mynd).
Þaö nýjasta i seglskipasmiö-
inni er 1600 tonna japanskt oliu-
ALTERNATORAR
OG STARTARAR
Varahluta* og
viðgerðaþj.
BÍLARAF
Borgartúni 19 - Sími 24700
B11KKVER
BIIKKVER
SELFOSSI
Skeljabrekka 4 - 200 Kópavogur - Sími: 44040. Hrísmýri 2A - 802 Selfoss - Sími: 99-2041
Kolakynt gufuskip og
aftur á höfunum
Hér er ekki ætlunin aö ræöa
hin almennu hagfræöilegu
vandamál er leiöa af oliukrepp-
unni, heldur að minnast á atriöi,
eöa ný úrræöi, sem menn eru aö
gripa til, i von um aö spara oliu.
Er þaö athyglisvert fyrir Is-
lendinga, sem eiga svo mikið
undir þeim hlutum.
Kolakynt gufuskip aftur
á höfin — og lika seglskip
Segja má, aö oliukreppan hafi
snúiö klukkunni aftur i tiöina
um nokkra áratugi á sjónum.
Orkugjafar sem ekki gátu áöur
keppt viö oliuna, eru nú teknir
til endurskoöunar og byrjaö er
að kanna notkun kola og gufu-
véla til sjós, og segla.
Aö visu hefur gufuafliö aldrei
horfiö af höfunum. Flest stór-
skip, herskip og önnur hrað-
skreiö skip hafa veriö knúin
meö gufuvél (túrbinur og há-
þrýstikatlar, eins og er i
Kröflu). Katlarnir hafa aöeins
verið kyntir meö svartoliu, en
nú er veriö aö byrja aö nota kol i
staöinn.
Þvi fylgja að visu nokkrir
annmarkar. Kol eru rúmfrek og
landrægni skipa er minni, en
t.d. meö oliu. Kolakyntum skip-
um veröur þvi aö sigla á annan
hátt og má segja, aö skipstjóri á
nútima kolakyntu gufuskipi
veröi aö reikna siglingaáætlun
meö ekki minni nákvæmni en
þotuflugstjórar veröa nú aö
gera, þvi flugvélar hafa litiö
umframeldsneyti, en veröa að
hafa nægjanlegt til að berjast
gegn andstæðum vindum og ó-
væntum aöstæöum.
Þó eru þetta ekki alveg ný
sannindi i rekstri kolakyntra
skipa, þvi i kolaskipastil, hinum
fyrri, þurfti einnig aö hafa sama
hátt á, og nægir aö minna á, aö
þegar Titanic rakst á isjaka og
sökk og 562 manns týndu lifi áriö
1912, má rekja slysiö til þess
m.a. aö skipstjórinn á Titanic
hagaöi siglingu sinni glæfra-
lega, þvi öörum kosti óttaöist
hann aö veröa kolalaus áöur en
skipiö náöi til New York.
Og margar sögu eru af þvi, aö
skipverjar á kolakyntum skip-
um hafi gripiö til þess ráös aö
brenna húsmunum og innviöum
til þess aö komast seinustu mil-
urnar til lands, eftir að kolin
þraut. En nú er svo komiö, að
tæknimenn hafa reiknað út aö
kol séu hagkvæmari orkugjafi
en olian, þrátt fyrir annmarka
umfram oliu. Og kol munu aftur
veröa þýðingarmikill orkugjafi
og mikið fjör mun veröa i kola-
verslun næstu áratugina, vegna
þess aö kol eru nú þegar ódýrari
en olia.
Sjálfvirk kolakynding
Er gert ráö fyrir aö i lok ald-
arinnar veröi þúsundir stórra
kolaskipa, 100 þúsund og 250
þúsund tonna, notuð viö aö
flytja kol — og þau skip veröa
einnig kolakynt. Er gert ráö
fyrir aö Bandarlki Noröur-Ame-
riku, Suöur-Afrika, Kanada,
Pólland, Sovétrikin og Kina,
veröi aöalkolarikin, eöa kolaút-
flytjendur heimsins, og þá jafn-
framt að þessir nýju möguleik-
ar muni draga aftur úr oliuokri
ópekrikjanna.
En vikjum aftur aö sjónum.
Fyrsta kynslóö kolakyntra
skipa er þegar i fæöingu. Veriö
er aö smiöa tvö 75.000 tonna
kolakynt búlkaskip á Italiu og
tvö svipuð I Nagasaki, en öll
þessi skip eru smiöuö fyrir
skipafélag i Ástraliu.
Má segja aö þetta sé fyrsta
sporiö i afturhvarfinu til kola-
kyntra skipa.
Þaö er athyglisvert aö skoöa
hin nýju viðhorf i ljósi samtim-
ans. Aö kynda kolaskip var eitt
versta verk, og erfiöasta, er
fundiö vará sjó. Kyndarar mok-
uöu tonnum af kolum á fýrana á
hverjum sólarhring, og þaö
þurfti oft aö lempa langa leiö, en
aö lempa var það nefnt aö moka
kolum úr geymslum inn á fýr-
plássiö, en svo heitir ketilrúmið
þar sem eldhólfin eru.
„Svarta gengið”, eins og
kyndararnir voru oft nefndir,
munu þó ekki eiga afturkvæmt á
Ford Bronco
Chevrolet
Dodge
Wagoneer
Land/Rover
Toyota
Datsiin
og i flestar
gerðir bila.
Margir sakna seglskipana á
höfunum. Kannski veröa þau al-
geng sjón á næsta áratug, en i
breyttu formi.
Oft er þaö aö talnafróöir menn
gefa út ártöl, hvenær þessi eöa
hinn orkugjafinn, eöa efnisforö-
inn á jöröinni veröi genginn til
þurröar. Þetta á viö um góö-
málma, oliu og annaö, en reikn-
ingslist þessi vili oft fara úr
skoröum, þvi ný auöæfi eru
ávallt aö finnast, betri aöferöir
til vinnslu, og má þar nefna
djúpboranir, sem voru óhugs-
andi fyrir nokkrum áratugum,
og oliuvinnslu á hafsbotni og i
isauönum á noröurhveli jaröar.
En hvaö sem þessu liöur, þá
hefur oliukreppan svonefnda
oröiö aö hrikalegri efnahags-
legri staöreynd á örfáum árum,
og þá einkum hjá þjóöum, er
veröa aö kaupa alla oliu erlend-
is frá. Þaö saxast á gjaldeyris-
foröann, og þetta þekkja Islend-
ingar manna best, þvi þaö fisk-
magn, sem nú fer til oliukaupa,
aukreitis, miðaö viö þaö sem
var, er hrikalegt, þrátt fyrir
margvislegt viönám, hitaveitur
og svartoliu.
Stórskip eins og þetta munu i framtiöinni
hluti þeirra.
hafssiglingum, aö þaö sjáist til
himintungla, og eins uröu leiö-
irnar viö land oft lengri, þvi
skipin sigldu fjær landi, og oft
lengri leiö I dimmviöri en unnt
er aö gera meö skipum er hafa
dýptarmæla og radartæki.
Nú eru komin elektrónisk
siglingatæki, Loran, Decca, og
fleiri úthafskerfi, aö ekki sé
minnst á gervihnetti til staöará-
kvarðana og tölvur, þannig aö
mun auöveldara er aö gera
orkuspá fyrir ákveöna siglingu.
Viö þaö er siöan þvi aö bæta, aö
þegar eru starfandi fyrirtæki og
stofnanir er „selja” visindaleg-
ar siglingaleiöir, eöa siglinga-
áætlanir, er tölva vinnur úr
veöurfræöilegum upplýsingum,
þannig aö skipiö losni sem mest
viö þunga haföldu, er tefur skip-
in (meira en vindur).
öll þessi tækni, aö undanskil-
inni hinni nýju brennslutækni,
er þegar fyrir hendi um borö i
mörgum skipum, og hefur átt
sinn þátt i aö draga úr oliu-
veröa koiakynt, a.m.k.
skip DW. Þetta skip er þó meö
tiltölulega litinn seglabúnaö,
enda um tilraunaskip aö ræöa.
Seglin eru aöeins um 100 fer-
metrar og eru þau tölvustýrö,
þannig aö enginn þarf aö fara
upp i reiöann til aö rifa, eöa
hagræöa seglum.
Skipið er vélskip lika, og
aukakostnaöurinn viö aö hafa
seglabúnaðinn er um 15% af
skipsverðinu. Þrátt fyrir þenn-
an takmarkaöa seglabúnaö,
gera menn sér vonir um að
spara orku til framdrifs um
50%, miöaö viö oliu. Ekki þarf
að fjölga mannskap, þótt seglin
séu notuð, allt er sjálfvirkt og
hámarkshraði er 12 hnútar.
Þetta er athyglisvert fyrir Is-
lendinga og nauðsynlegt aö
fylgjast meö þróun þessara
mála. Viö höfum aö visu ekki
kol I jöröu, en af vindi er hér
nóg. Ef til vill gætu seglskip
nýrrar geröar komiö aö haldi
hér i vöruflutningum og viö fisk-
veiöar. jg.
Verð frá
29.800.-
i
Póstsendum