Tíminn - 20.03.1981, Page 8

8
Föstudagur 20. mars 1981.
Tvær listakonur á
Kj arválsstöðmn
Dagana 14.-29. mars stendur
yfir á Kjarvalsstöftum sýning á
málverkum og teikningum eftir
þær Guftrúnu Svövu Svavars-
dóttur og Þorbjörgu Höskulds-
dóttur, en báftar hafa þær verift
allvirkir myndlistarmenn á
seinustu áruni, haldift dávænar
sýningar, gjört leikmyndir og
sitthvaft fleira.
IMorgunblaftinu segir að Þor-
björg hafi stundaö nám i mynd-
list i Myndlistarskólanum i
Reykjavik og siðar akademi-
unni i Kaupmannahöfn og Guð-
rún Svava i sama skóla hér
heima, en siðar i Moskvu, og i
Þjóðviljanum segir að óhætt sé
að mæla með sýningu þeirra
Þorbjargar og Guðrúnar Svövu.
Það má þvi segja að nokkur
eftirvænting hafi verið hjá flest-
um að sjá þessa sýningu sem
bæði stórblöð menningarinnar
mæla svo eindregið með, aukinn
heldur leikur Manuela Wiesler
undir á flautu.
Margar myndir og
myndraðir um frelsi.
Guðrún Svava Svavarsdóttir
sýnir þarna 14 oliumálverk er
fjalla um almenn viðfangsefni,
en auk þess eru fjögur oliumál-
verk um frelsi sérstaklega, og
sama inngang og skrá, eru
myndheimar þeirra tveir og i
raun og veru er um tvær sjáif-
stæðar sýningar að ræða, og
verður þvi f jallað um þær hvora
fyrir sig.
Guðrún Svava er einlægur
myndlistarmaður og málar
frelsi. Ekki veit ég hvort það er
skólagrein i Stonganov aka-
demiunni i Moskva. En i ein-
földum tilbrigðum notar hún
mannsins. Hún hefur ekki fund-
ið upp þessa aðferð. Henni beita
margir, en hér á landi er þetta
hennar vörumerki, ef svo má
orða það.
— „Súlurnar og flísagöngin
eru afturhvarf i gamla tima.Ég
vil halda þeim á lofti” segir hún
i samtali við Þjóðviljann, en i
Morgunblaðinu segir hún:
„Þetta eru sennilega áhrif frá
húsbyggjendum.”
Ég sé nú ekki ástæðu til þess
að útskýra þessa vinnu i blöðun-
um, hún skýrir sig greinilegast i
myndunum sjálfum.
Þorbjörg Höskuldsdóttir er
afburða teiknari, nýtur þess i
allri myndsköpun. Þó finnst
mér hin blandaða tækni og
minni myndir, bera af stærri
Jakob Hafstein.
mannshöndina og lifriki, blóm
og fiftrildi.
Af frelsismyndum fannst mér
myndaröðin No. 16 áhugaverð-
ust, þegar maður, (hönd) seilist
eftir fiðrildi og kremur það i lófa
sinum. Frelsi i oliumálverkum
er ekki eins áhrifamikið.
1 myndaflokknum Olia á
striga er meiri fjölbreytni.
Útfærslan er þó fremur veik.
Þó eru þarna dágóðar myndir,
eins og til aö mynda 1 draumn-
um og Feftgar i regni.
Aö visu vantar fyllingu i lit-
inn, afl, liggur manni við að
segja, og ég hygg að framfarir
veröi, eða séu nauðsynlegastar i
litnum.
Að flisaleggja landið.
Þorbjörg Höskuldsdóttir, hef-
ur gjört það að sérgrein sinni að
„flisaleggja landið”, eða hún
notar flisagólf og stundum súl-
ur, eða hluta af steinbygging-
um, til þess að auka dýpt og lif-
andi byggingu landsins og
Guftrún Svava Svavarsdóttir.
verkunum, sem eru dálitift
vandræðaleg i litnum.
Einkum var ég hrifinn af
myndum er hún nefnir Frum-
drögen þær eru niu eða tiu tals-
ins. Þær eru frjálst og dularfullt
spil, sem gleður augað.
Segja má að ekkert nýtt komi
i raun og veru fram á þessari
sýningu. En ávallt er þó gaman
að fylgjast með listamönnum,
hvernig það tommar i straum-
kastinu mikla.
átta myndaraðir, með um það
bil 30 teikningum, þar sem enn
er fjallað um frelsið.
Þorbjörg Höskuldsdóttir er
með 11 oliumálverk, og um það
bil 20 verk er hún færir undir
blandaða tækni.
Það er sannast fremur daufur
blær yfir þessari sýningu, svona
fljótt á litið og fátt nýtt kemur
fram, eða er nýtt uppi á ten-
ingnum hjá þeim stöllum, sem
fara sér hægt innan myndlistar-
innar, sem er út af fyrir sig
ágætt. Varkárni er afl i mynd-
list ekki siður en i öðru spili, en
nóg um það.
Þótt áðurnefndir listamenn
leigi saman húsakynni og hafi
Þorbjörg Höskuldsdóttir
Jónas Guðmundsson
MYNDLIST
Hafstein sýmr
Jakob
í Njarðvík
Um siöustu helgi opnafti
Jakob Hafstcin málverkasýn-
ingu I Sjálfstæftishúsinu I
Ytri-Njarftvik, sem ég hygg aft
sé nýtilkomið húsnæöi fyrir
myndlistarsýningar, en er eins
og önnur félagsmálahús sér-
félaga, einkum ætlaft til fundar-
halda og fræftslustarfa, en lánaft
þess i milli undir annaft.
Meiri umsvif viðtæk-
ara svið.
Jakob Hafstein sýnir að þessu
sinni 40-50 myndir. Oliumál-
verk, vatnslitamyndirog pastel.
Jakob Hafstein (f.1914) hefur
fengist við myndlist frá barns-
aldri, ritað sögur og ljóð og
sungið; eins og flestum er kunn-
ugt og er þjóðkunnur af þeim
störfum, þótt einkum hafi önnur
störf setið i fyrirrúmi fram til
þessa, rekstur fyrirtækja og
víðtæk félagsmálastörf og störf
að fiskiræktarmálum og lax-
veiðimálum.
N Ekki er minnsti vafi á þvi aö
Jokob Hafstein hefði getað náð
langt i mörgum greinum lista,
eða fræða, ef hann hefði einbeitt
sér að einu verki, i stað þess að
beita sér á mörgum viglinum i
margvislegum málum, en það
er önnur saga.
Hin siðari ár hefur hann þó
lagt meiri áherslu á myndlistina
en oft áður, og að voru mati hef-
ur hann náð þar meiri þroska.
Myndefni Jakobs Hafstein
voru lengi framan af einkum
tengd landslagi. Mestanpart, er
óhættaösegja,en nú hefurhann
stækkað sviðið. Selur, fugl og
maður er kominn inn i myndina
bærinn, eöa „þorpið” eins og
það heitir á myndlistarmálinu.
Þetta hefur skeð á allra sein-
ustu árum.
Að þessu sinni eru það einkum
minni myndir, sem sýndar eru.
Unnar með oliu, vatnslit og i
pastel. Undirritaður hefur ekki
séð öll þessi verk, en þó fylgst
með og séð sum. Sem áður eru
það vatnslitamyndirnar, sem
virðast gefa bestan árangur, i
þvi efni hefur Jakob Hafstein að
voru mati náð mestum árangri
til þessa, en I öðrum efnum
keppir hann við sjálfan sig.
Njarðvikingar, eða Suður-
nesjamenn hafa tekið sýningu
þessari vel og á opnunardegi
seldist á annan tug mynda og
sýningin hefur verið vél sótt, en
þetta hvort tveggja er einn af
þeim mælikvörðum, sem lagður
er á myndir i flestum löndum.
Sýning Jakobs Hafstein er op-
in alla daga frá 1400-2200 og
henni lýkur á sunnudagskvöld.
Óðal feðranna i Sviþjóð:
Umdeildasta listaverk á íslandi síðan bækur
Laxness 1940-60?
KL — Sýningar á Óðali feör-
anna eru nú hafnar i Sviþjóð.
Nefnist myndin á máli þar-
lendra „Drömmen om ett annat
liv.” t tilefni af sýningu
myndarinnar haföi blaöamaður
Dagens Nyheter tal af höfundin-
um, Hrafni Gunnlaugssyni.
I viðtalinu segir Hrafn, „meö
illa dulinni hrifningu”, að ekk-
ert annað listaverk hafi valdið
eins hneykslaöri umræðu
manna á meðal á Islandi siðan'
Halldór Laxness ritaði hinar só-
sial-realistisku bækur sinar á 5.
og 6. áratugnum. Hann segir
myndina hafa verið svo áhrifa-
mikla á Islandi, aö fólk hafi tæp-
ast veriö gjaldgengt i sam-
kvæmislifinu, nema að hafa séö
hana, myndin haföi veriö aöal-
umræðuefni á mannamótum.
Ágreiningur hafi verið um'
flest atriöi myndarinnar, allt
frá kvenlýsingum til hests-
geldingar, frá ádeilunni á spill-
inguna innan samvinnu-
hreyfingarinnar, sem helst
sverji sig i ætt við mafiuna, til
nauðgunar á þroskaheftri
stúlku.
En Hrafn kann skýringu á
viðbrögðum: 1 ameriskri kvik-
mynd má gelda hesta og nauðga
fólki, það er allt i lagi. En i
islenskri kvikmynd! Og það
eins, þó að þetta gerist meðal
okkar, það eru i reyndinni geltir
50.000-60.000 hestar hjá okkur
árlega.
Hrafn bendir á að Island er
litið og einangrað land, einangr-
un landsins hafi ekki rofnað fyrr
en með komu breska setuliðsins
1940. En þjóðerniskenndin sé
enn sterk. — Stundum er hún
heimskuleg, segir Hrafn, full
kynþáttafordóma og fasistisk,
eins og þegar við höldum þvi
fram, að við séum gáfaðasta
þjóö i heimi.
— Menning hefur allaf á
íslandi þýtt það sama og bók-
menntir, segir Hrafn.
Þvi er það, aö eldri kynslóðin
litur nánast á það sem guölast
að viðhafa þá aðferö Hrafns að
likja saman islensku fornsögun-
um og vestra-kvikmyndum.
Hann sækir fyrirmyndir sinar
til vestramyndanna, þegar hann
leitast viö að gera sér islenskt
myndmál.
— 1 minum augum eru hlið-
stæðurnar augljósar, segir
Hrafn. — Fornsögurnar okkar
fjalla oft um það sama og vestr-
arnir, frumbyggja og hetjur,
sem eru einfarar. Hrafn lýsir á-
nægju sinni yfir að hafa sjálfur
svipt af þeim rómantiska hjúpi,
sem hefur sveipaö lif hins fá-
tæka islenska fjárbónda.
— Þetta er fátækt og harð-
,,Hinir stóru” i islenskri menningu.
neskjulegt lif, segir hann. — Lif
á bændabýlum., sem eru of litil
tilað geta nokkurn tima gefið af
sér arö eða geta nýtt nýtisku-
legar vélar. Bændurnir steypa
sér I ævilangar skuldir og sjá
aldrei peninga. Og á sama tima
er geysileg umframframleiösla
og við töpum milljörðum króna
á þvi t.d. að selja lambakjöt i
fóöur handa enskum hundum
fyrir helming framleiðslukostn-
aöar.
Þar viö má bæta hinni himin-
háu verðbólgu! En hvað um
þaö, Hrafn Gunnlaugsson hefur
greinilega ekki annað i huga en
aö halda áfram aö svipta róm-
antikinni af ástandinu i heima-
landi sinu i kvikmyndaverkum
sinum sinum, segir blaðamað-
urinn að lokum frá eigin brjósti.