Tíminn - 23.10.1981, Blaðsíða 15

Föstudagur 23. október 1981
menriingarmál
Að leysa sfn mál með Freud
Þjóðleikhúsið
DANS Á RÓSUM,
eftir Steinunni Jó-
hannesdóttur
Frumsýning.
Tónlist: Manuela
Wiesler
Lýsing: Ingvar Björns-
son.
Leikmynd og búningar:
Þórunn S. Þorgrims-
dóttir.
Leikstjóri: Lárus Ýmir
Óskarsson.
N>t leikjahöfundur
■ Þjóðleikhúsið frumsýndi
siðastliðinn föstudag, 16. október,
nýtt leikrit, Dans á rósum, eftir
Steinunni Jóhannesdóttur, leik-
ara við húsið.
Steinunn Jtíhannesdóttir hefur
ekki áður skrifað leikrit, þótt
nokkuð hafi hiin skrifað f blöðin,
aðallega um þann sálarháska að
vera manneskja á góðum aldri, á
timum, þegar takmörk eru viða
ógreinileg. A hinn bóginn er það
ávalltáhugavertaðfá að sjá nýtt
islenskt leikrit, og þá sér i lagi,
þegarsviðsvantfólk fer að skrifa.
Þótt ýmsir telji að það þurfi tiu
vond leikrit fyrir flesta, að koma
á fjalimar einu góðu, þá standa
leikarar sumpart betur að vigi en
viðvaningar úti á götu. Þekking
leikarans á leikhúsinu er nefni-
lega partur af þeirri kúnst aö
skrifa áhugaverð leikrit.
Hinu má heldur ekki gleyma,
að leikari hættir i rauninni meiru,
er hann ritar verk fyrir eigið hús.
Ef illa fer.ber hann sorg i húsið,
peningavandræði og veldur því
sérstökum óróa á vinnustaðnum.
Það skal játað hér og nú, að
undirritaður var fremur tor-
trygginn á þetta verk, þvi flogið
hafði fyrir að leikritið hefði verið
samþykkt tilsýningar meöan það
var enn i drögum. Að visu eru ó-
skrifuöu leikritin alltaf þau bestu,
segja sumir, en þaö er talsverð á-
hætta fólgin i þvi, að taka órituð
leikrit á verkefnaskrá, þvi þau
verður þá að skrifa, hvað sem
tautar og raular.
Leikrit Steinunnar Jóhannes-
dóttur fjallar um unga konu Ur
Reykjavi'k, sem á barn fyrir
norðan og fer þangað til að júbil-
era, en svo nefna lærðir menn
stúdentsafmæli sin. Hún gistir hjá
foreldrum sinum, er ala upp dtítt-
ur hennar. Móðir hennar er með
tvær vinnur, en faöir hennar
vinnur i Slippstöðinni og drekkur,
sem er litlu minna starf.
Unga konan er komin norður til
að skemmta sér, en smám saman
breytist ferö hennar i annað, sem
tekur öllu meira á taugarnar en
söngur með fólki, sem hefur ekki
sést lengi.
Að leysa sin mál með
Freud
1 þessu leikriti eiga i rauninni
allir við vandamál að striða.
Móðirin að vinna fyrir heimilinu
og annast þaö.
Hún gerir naumast aðrar kröf-
ur, en að maður hennar fari i
meðferð við drykkjuskap si'num.
Maður hennar litur á hinn bóginn
smáum augum á drykkju sina, og
svoer það dóttur-dóttirin, sem er
milli tveggja heima. Og svo er
það söguhetjan, sem á við sjálfa
hamingjuna aö etja.
Móðirin reyniraðleysa sin mál
með húshaldi, faðirinn með á-
fengi, unga stúlkan meö vinnu i
frystihiísi, en unga konan með
kynlifi og heimspeki tauga-
fræðingsins Sigmundar Freud
(1856-1936),en hansfræði voruöil
ein allsherjar brókarsótt, að kyn-
lifið væri undirrót alls og að i
reynslu bemskunnar væri að
finna upphaf allrar taugaveikl-
unar siðar.
Ekki veit ég hvort rit
Sigmundar Freuds eru enn talin
til grundvallarrita I sálarfræði,
en sem heimspeki hefur þeim
vegnað heldur vel, einkum eftir
að velmegun fór vaxandi og það
komst i ti'sku að laust samband
væri betra, en hjónaband, og
betra væri að skrá börn eins og
traktora, en að láta prest skira.
Að þessu er ekki vikið, vegna
þess aö Steinunn Jtíhnnesdóttir
reynir að standa við kenningu
Freuds i verki sinu. en viðmiðun-
iner á hinn bóginn hreinn Freud-
ismi.
Umleikritið er það að segja, að
það er furðu gott. Vel samið,
miðað við litla reynslu höfundar.
Það fer held ég langt fram Ur
þeim vonum sem flestir gerðu
sér.
Fyrir hlé gengur skáldkonan
mestan part á heldum is, og það
er raunar ekki fyrr en i siðustu
atrffium leiksins, er segja má að
textinn láti undan. Þetta siðasta
má þó ekkiskoða,semsvo, að það
hafi nein afgerandi áhrif, en ég
hygg þó að þar mætti dáli'tið Ur
bæta.
Það form erhöfundur velur sér,
smáir þættir, henta vel. Mér
sýnist að veikleikinn liggi m.a. i

Jónas ^jjj
Guðmundsson
skrifar um leik-
list.

atriöinu erunga konan heimsækir
lækninn á stofu hans, og svo er
síðasti þátturinn, eða atriðið lik-
lega óþarft, þvi leikurinn er gáta
allt þar til að honum kemur, en
þá verður hann tískiljanlegur.
En hvað um það, ÞjóðleikhUsiö
hefur sýnt þarna visst áræði, og
við kunnum að meta það, og fögn-
um þessari byrjun.
Leikur, leikstiórn og
búningar
Um ldkendur er það að segja,
að þetta er einkar vel leikið verk.
Uppfærslan laus við þá þjáningu
er fylgja vill byrjendum, eða
reynslulitlum leikstjórum, þótt
menntaðir séu, að þjarma um of
að verki sinu, til að halda fram
sérstökum stefnumiðum i leik-
stjórn, eða lofsyngja þau. Þarna
er fagmannlega að verki staðið,
og hin fátæklega leikmynd Þór-
unnar S. Þorgrimsdóttur, mun
ekki aðeins gleðja gjaldkera
hússins, heldur er hún prýðileg
umgjörð um þennan leik, sem
gerist á vori.
Ég hirði ekki um að nefna ein-
staka leikendur, allir stóöu sig
vel, en höfundur hefði ef til vill
ekki átt að leika þarna, það veld-
ur svo litlu stilrofi, a.m.k. fyrir
fasta gesti hússins. Fer hún þó vel
með sitt verk.
Flautuleikur Manuelu Wiesler
telst á köflum meira til tónleika,
en leikhljtíða, en þegar hún heldur
aftur af sér, gripa menn þennan
draum um vorið, þegar sktílum er
slitið og lifið brúsar.
Það er sjálfsagt enginn dans á
rósum aö rita samtimaleikrit um
kynslóðasamskiptin, samskipti
karla og kvenna. I verkinu er viss
þjóðlifsmynd, fólk sem heldur
fast I gamla veröld, og annað,
sem leitar stöðugt að nýjum mun-
aöi.
■ Steinunn Jóhannesdóttir.
Fáir áratugir eru siðan bændur á
blandi ráöstöfuöu dætrum sin-
um, eins og jarðarpörtum, eða
búpeningi. Þá gerðust ástarsög-
ur, og þótt ma$ur aðhyllist ekki
þá meginkenningu.aö mannkyniö
sé eitt allsherjar kynfæri, hafa nii
margir átt öröugt með sinn kropp
og ekki skilið hann tilfulls, hvað
sem öllum kenningum liður.
Dans á rósum er ekki ástar-
saga, heldur fremur saga um
notkun likamans.
Jónas Guðmundsson.
NR. 1
BOSC
LOFTVERKFÆRI
í fyrsta sinn á íslandi
1. flokks verkfæri
á góðu verði
BOSCH
þjónustan er
í sér flokki

BOSCH
Kraftur — gæði — öryggi
Gunnar Asgeirsson hf.
Suóurlandsbraut 16 Sími 9135200