Tíminn - 03.01.1927, Blaðsíða 3

Tíminn - 03.01.1927, Blaðsíða 3
TÍMINN 3 pfP* Þeir sem hagsa sér að panta hjá oss grasfrœ, girðingarefni og tilbúinn ábnrð til næsta árs, eru hér- með vinsamlega beðnir að senda pantanir sínar hið allra fyrsta. Samb.isl. samvinnufél. íslenska dósamjólkin tzr nú komin á markaðinn. Af þjóðlegum ástæð- um og yðar eigin hagsmuna vegna er það vinsamleg til- mæli vor, að þér kaupið Mjallarmjólk- ina. Og munið þér Vinðingapfylsh H.f. Mjólkupfélagið Mjöll. Umboðsmaður Sig. B. Runólfsson, Reykjavík. Sími 1514. sannfærast um, að: „Drjúgur er Mjallar- dropinn“. Að kaupa íslenska framleiðslu er sama sem að borga peninga i sinn eiginn vasa. braut niður bæði bæjar- og úti- hús. Fólkið bjargaðist undan, með naumindum og búpeningi varð og bjargað með miklum erfiðismun- um. Hefir tjón orðið mjög mik- ið af skriðunni. Innanstokksmun- ir nálega allir gjöreyðilagðir, og heyin sömuleiðis, auk húsanna. Þá er og mikill hluti túnsins eydd- ur og sömuleiðis stór skák úr engjum. Tugir manna hafa síðan unnið að því daglega að grafa í bæjarrústirnar. Jón Þórðaxson, rennismiður, Fljótshlíðarskáld, sem hann var oft kallaður, dó hér í bænum á jóladag. Stórhneiksli má kalla það sem nú er kunnugt orðið um strand- varaaskipið nýja: óðinn. Eins og áður hefir verið skýrt frá hér í blaðinu reyndist Óðinn afleitt sjó- skip og því var það ráðið að senda skipið til Kaupmannahafnar til eftirlits. Segja stjórnarblöðin nú svo frá þeirri rannsókn, „að kom- ið hafi í ljós, að þyngdarpunktur véla og katla var rangt gefinn upp til skipabyggingarteiknistof- unnar. Var þyngdarpunktur skips- ins þess vegna ekki á þeim stað, er átti að vera„ og er það orsök þess, að skipið reyndist ekki gott sjóskip“. En um hitt upplýsa stjórnarblöðin ekki hversvegna íslenska stjórnin vanrækti alveg að líta eftir því, eða láta líta eft- ir því þýðingaijmkla atriði að þyngdaipunktur skipsins væri á réttum stað. Það kemur fyrst fram við rannsókn löngu síðai- og er það meir en meðalhneiksli að hafa stofnað mörgum mannslífum í voða með vanrækslu þessari. Og nú verður að gera stórkost- legar breytingar á skipinu, láta í það 20 smálestir — 40 þúsund pund — af kjölfestu, lækka reyk- háfinn reykháfinn og lengja skip- ið um hvorki meira né minna en 13 fet o. fl. Og þó að skipasmíða- stöðin, að sögn stjómarblaðanna, beri meginhlutann af kostnaðin- um, þá lendir altaf töluvert á ríkissjóði. Það mun vera Magnús Guðmundsson sem ábyrgðina ber á þessu máli öllu, og var þó ekki bætandi á það sem hann hefir að bera. Gömlu vísumú, sem kveðin var áður en dönsku kaupmennirnir keyptu Isafold, og fjallaði um að einlægni, að blessun geti af þeim leitt fyrir mannkynið. Gifta ræð- ur hvernig þeim gengur að túlka Krist og vinna fyrir þá hugsjón hans að stofna guðsríki á jörðu niðri. — En aldrei hygg eg að nokkur Fróða-fnður muni stafa af þeim prestum, sem af upp- blásnum kenningahroka, hafa hvarvetna er bryddir á skoðunar- mun öxi í höfði samþjóna sinna, gruna þá um svívirðilegar hvatir, jafna þeim við þjófa og ræningja eða kalla þá úlfa innan um safn- aðar-sauðina, Þessi skoðun séra Gunnai's, að presturinn þurfi að ímynda sjer, að drottinn hafi sent hann eins einhvern útvahnn höfðingja, bendir einnig á dramb og ofstæki. Langsennilegast þykir mér, að drottinn (í sama skilningi og kirkjan leggur í orðið, þ. e. guð) sendi þetta fólk til jarðar- innar, sem þar vex upp. Hitt væri furðu mikið traust á fjand- anum, að álíta, að hann hafi lang- mestar afurðir af búskap guðs á jörðinni, en drottinn fái aðeins stöku sauð eins og t. d. séra Gunnar og skoðunarbræður hans. VIL 1 niðurlagi greinar sinnar hnýt- ir séra Gunnar mjög ómaklega að guðfræðideild háskóla vors og kennurum hennar. Virðast honum þeir fremur vinna móti kærleik- anum til Krists og efling trúar- innai'. Þetta eru hinar furðuleg- ustu öfgar og mundu fáir nem- . enda þeirra verða til að bera ísafold væri blaðabest, lesin mest o. s. frv. hefir nú verið snúið eftir því sem nú standa efni til og er þá svohljóðandi: ísafold eg enn hef kynst, ísafold er viskugrynst, Isafold hefir eitthvað þynst, því Isafold er lesin minst. Leikfélagið hóf að leika leikrit eftir Shakespeare á annan jóla- dag: Vetrai'æfintýri. Er það eitt mesta viðfangsefni sem félagið hefir færst í fang, un allan út- búnað og vegna þess að leikenda fjöldinn er óvenjulega mikill. Og að nokkru hefir félagið kikhað undir byrðinni. Að vísu er sér- lega vel vandað til útbúnaðarins, búningar t. d. fengnir sunnan frá Þýskalandi, að því er sagt er, með óvenjuléga miklum kostnaði og í annan stað er vert að geta þess að leiðbeinandinn, Indriði Waage, hefir leyst mjög mikið starf af hendi og leikur sjálfur betur í þessu leikriti en hann hefir nokkru sinni gjört áður. En leik- urinn fer mjög í mola hjá ýms- um nýgræðinganna sem félagið hefir orðið að nota, vegna þess hve hlutverkin eru mörg. En einu sinni verður það að vera fyrst að Leikfélagið takist á hendur svo stór hlutverk. — Indriði Ein- arsson þýddi leikritið. Suðurlandsferðirnar til Borgar- ness hafa verið ákveðnar sem hér segir: Jan. 5., 14., 21., febr. 1., 9., 17., 24. Mars: 4., 14, 22., 30. Apríl: 6., 12., 20. Komið verður við á Akranesi í hverri ferð ef veður leyfir. Þetta tölublað er prentað fyrir áramótin, til.þess að það næði í landpóst, þó að dagsett sé fyrsta virka dag ársins. Er og ekki alveg óhugsandi að vinnuteppa verði í prentsmiðjunum úr ný- árinu, vegna kaupdeilu. Látin er hér í bænum frú Guð- rún Jónsdóttir kona Magnúsar Ólafssonar ljósmyndara, merk kona og mikilhæf. Hún var dóttir Jóns bókbindara á Grímsstaða- holti við Reykjavík, Áraasonar sýslumanns í ísafjarðarsýslu, Þorsteinssonar bónda á Krossnesi í Eyrarsveit, Runólfssonar bónda á Vaðstakksheiði, Oddssonar bónda í Straumhlíð í Helgafells- sveit, Runólfssonar hafnsögu- manns í Kumbaravogi. Sex eru þann vitnisburð — aðrir en Gunn- ar. Það er landskunnugt, að guð- fræðiprófessorar vorir eru allir menn andríkir og rökvísir, og trú- menn hygg eg að þeir séu allir, hver upp á sína vísu. Það sem hér skiftir máli er vafalaust það, að sennilega hafa þeir talsvert öðru- vísi trúarhugmyndir en séra Gunnar. Og að hafa öðruvísi trú- arhugmyndir en Gunnar, verður í hans augum sama sem að vinna móti trúnni! Eg tel það höfuð- ftost guðfræðiprófessora vorra, að þeir hafa altaf gert sér far um, að varast það, að láta kenslu sína vera litaða af nokkurri sérstakri stefnu eða persónulegri skoðim, heldur rannsaka þeir ritningam- ar eins og vísindamönnum sæmir og leitast með því við að fá nem- endur sína til þess, að grafast sjálfa eftir kjarnanúm í kenning- um Jesú — til þess að þeir geti síðan myndað sér sem . hleypi- dómaminstar og sjálfstæðastar skoðanir um það, sem á ýmsum tímum hefir verið nefnt kristin- dómur. Hefir mér skilist, að þeim þyki meira verð sú ást á Kristi, sem menn fá fyrir sjálfstæða rannsókn og einhvem skilning á starfi hans og kenningum, en sú ást, sem mönnum er innrætt, sem skyldukredda. I þessum efnum virðast mér prófessorar háskóla vors standa miklum mun framar en ýmsir guðfræðiprófessorar, sem eg hefi hlýtt á við aðra há- skóla. Guðfræði á að kenna eins og vísindi en ekki eins og trú. Það börn þeirra hjóna, dætur tvær og synir fjórir, þar á meðal Ólafur ljósmyndai’i og Kari læknir á Hólmavík. Kíghósti er fárinn að breiðast út hér í bænum. Var von um að getur aldrei farið eftir neinum fyrirskipunum eða reglugerðum hvernig hugsandi maður trúir. Það fer aðeins eftir eðli hans sjálfs og innræti. Og í sjálfu sér er aldrei hægt að kenna einum eða öðrum að „trúa“ eða lifa bænalífi, nema með því að hjálpa honum til að öðlast skilning á sjálfum sér. En þetta hvort- tveggja sprettur einkum upp af lífsreynslu hvers einstakhngs og þörf og þrá hverrar sálar, að finna í hverju sér er ábótavant. Þeir, sem með gaumgæfni hugsa um kenningar Jesú og trúa á þær af því að þeirn virðast þær betri en aðrar kenningar og vit- urlegri og koma betur heim og saman við lífsreynslu sína, þeir geta naumast borið þeim kennur- um sínum, sem lagt hafa sig fram um að gera þeim þetta skiljanlegt, þann vitnisburð, að þeir vinni móti trúnni og kær- leikanum til Krists. Jafnmikil firra er það, að Há- skólinn eigi sök á daufu kirkju- lífi meðal þjóðarinnar. Ætti sr. Gunnar að athuga hvort minna tómahljóð er í kirkjum skoð- anabræðra hans, þessara „Krists þjóna“, sem flytja „orðið“ hreint og klárt, en hinna „sjálfkjömu" sem Gunriar svo seinheppilega nefnir þá, sem eru annarar skoð- unar en hann sjálfur. Og hálf- gerð vandræða röksemd er það, að þeir sem heilla áhayrendur sína með mælsku, meini síður það sem þeir segja en hinir, sem ekki fari með sínar eigin hugsmíðar upp í tekist hefði að stöðva útbreiðslu hans en brást — eins og endra- hser. Talið er að helmingur bara- anna í barna^kólanum hafi ekki enn fengið veikina og ekkert barn yngra en sjö ára. stólinn! Það er venjulegra, að þeir sem einhverja skoðun hafa öðlast fyrir sjálfstæða hugsun, þeir boði hana með meiri sann- færingarkrafti og mælsku, og þeir fái þegar til lengdar lætur fleiri til að hlusta á sig en páfagauk- arnir, sem læra skoðanirnar utan að, en hafa í raun og vera enga sjálfir. Eitt af því fáa, sem eg get ver- ið séra Gunnari sammála um er það, að presti beri að vera auð- mjúkum. Þó líkar mér ekki auð- mýktin í Þórðarbænum: „Sem hundtík til síns herra sér“ o. s. frv., eða sú auðmýkt, að láta skoðanir annara manna, þótt jafn- vel það nú væri einhverra stór- postulanna Péturs eða Páls, níð- ast á sinni eigin skynsemi og dómgreind. Nú er einmitt noklc- ur von til þess, að nýir tímar í andlegum efnum muni renna yfir þessa þjóð. Á guðfræðideild há- skóla vors drjúgan þátt í því og þeir frjálslyndu menn, sem þar hafa lagt fram krafta sína nú um nokkurra ára skeið. Andlegt líf getur aðeins þróast í frelsi. Hugs- unarfrelsi er hið fyrsta nauðsyn- lega skilyrði sannleiksleitarinnar. En* þröngsýnin hefir æfinlega bæði fyr og síðar orðið sér til minkunar. VIH. Eg vil geta þess áður en eg lýk máli mínu, að þessi grein mín er ekki nein ádeila á séra Gunnar einn, þótt Bjarmalestur hans hafi gefið tilefnið. Því að Langa grein skrifar V. St. í aanska Mbl. sitt um vexti af lán- um til ræktunar. Spumingin eina sem hann leitast við að svara er þessi: „Getur íslensk túnrækt ekki borið 6% vexti af lánsfé“. Þetta er Ihaldsmönnum aðalatrið- ið að finna hvað túnræktin geti borið hæsta vexti og lægri en það mega vextimir ekki vera. Fram- sóknarmenn segja hinsvegar: Aukin túnrækt er þýðingannesta verklega framkvæmdin sem nú er unnin á Islandi. Ríkið á því að veita sérstök vildai’kjaralán til að vinna þessi verk. Við spyrjum því ekki hvað túnræktin geti borið hæsta vexti, því að við viljum, að í lánskjöranum sé fólgin veraleg hvatning til að framkvæma verk- ið. Við spyrjum um hitt. Hver eru lánskjörin annarsstaðar og í Noregi era vextirnir 2í/2%- Við spyrjum um hvað ríkið geti látíð vextina vera lægsta til þess að hvötin til framkvæmda verði sem mest. Árbók Fomleifafélagsins 1925 —26 er nýkomin út, sérlega. fjöl- breytt að efni. Alþingi á að koma saman 9. febrúar næstkomandi. Látinn er nýlega Jakob Þor- steinsson áður bóndi á Hreða- vatni í Norðurárdal, bróðir þeirra Bjarnar bónda í Bæ og Kristleifs bónda á Stóra-Kroppi, í beinan karllegg kominn af síra Snorra gamla á Húsafelli. Fróðleiksmað- ur og greindur pi'ýðilega vai' Jakob heitinn, svo sem hann átti kyn til. Kvæntur var hann Höllu Jónsdóttur, systur Jakobs heitins, bónda á Varmalæk, og er látinn fyrir nokkrum árum. ———o—— Samvmnumál. Grn miðjan október í haust héidu fulltrúar frá 24 ríkjum fund í Hamborg á vegum alþjóða- sambands samvhmufélaganna. — Fulltrúai- voru um 60. Sex nefnd- ir störíuðu samtímis, m. a. þær tvær sem vinna að því að koma skipulagi á innbyrðis skifti fé- iagsdeilda í ýmsum löndum, og aiþjóða-samvinnubanka. — Sár fyrirlestur Gunnars er ekki fram- iegur að neinu leyti, heldur er hann í samhljóðan við alla þá farandpi'edikara, sáluhjálparher- meim og heimatrúboða, sem á undan honum hafa gengið. Þetta fólk virðist alt hafa þá hugmynd sameiginlega við fariseana gömlu, að það heldur sig vera betra og réttlátara en aðra mexm og hafa komist í mjúkinn hjá guði sín- um á einhvem sérstakan hátt. Þetta er sama suðan, sem að mín- um dómi á drýgsta söldna á því, að hafa fælt fólkið út úr kirkjum landsins eftir að hafa hálfsálgað því úr andlegum leiðindum. Allur þorri þjóðar er nú orðinn langleiður á þessum gamal-gyð- inglegu guðshugmyndum, þessum blótguð, sem sífelt heimtai’ blóð til þess að vera ánægður, eða krefst þess, að menn trúi einu og öðru, sem enginn botnar í lengur, en hótar afarkostum öðra móti. Og þegar prestamir fara að tala eins og afturgöngur utan úr svartamyrkri miðaldanna í stað þess að snúast að viðfangsefnum líðandi stundar og gerast leið- togar nútímakynslóðarinnar til andlegrar framsóknar frá þeim vettvangi, þar sem hún nú stend- ur, þá er ekki nema von, að hún taki þann eina úrkost, sem hún á — sýni þá yfirburði sína með því, að snúa við þeim bakinu með þegjandi fyrirlitningu. Ritað í ágúst 1926.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.