Tíminn - 03.01.1927, Blaðsíða 4

4
TlMINN
f'ramh. af 1. síöu.
Græniandi, bis. I3tí, og siðan 1
laeinum imum nelnt aö isiending-
ar naíi iaiiö þangað vestur; en
peir eru þá jaí'niramt nefncbr
Norðbuai1, en alis ekki vikið aó
pvi, að isiendingar voru pá orómr
sjáiistæð þjóð með sérstakri rík-
ísskipun. „Noröbúarmi- settust að
suimariega í Austurbygö“ (bis.
I4U), „Kústir íinnast par eí'tir
iNoröbuana" (dís. 140). „Norðbú-
amir bygöu heist í íjarðarbotn-
um”. „jNorðbúaimir létu sér þó
eioa nægja þessi héruð“ (sst.).
falað er (sst.) um rústir, sem „ef
til viil stafa frá Norðbúunum“
o. s. irv. ifmnig er minst þar á
„norræna Græniendinga“. f>ó skal
pess getið, að sagt ei' „að nýiend-
an í Græniandi hafi tekið yíir
sig ísiensk iög“ (bls. 141). „Norð-
búarústir“ nefnast (bis. 142).
„Noröbúaöld“ er nefnd (bis. 143)
o. s. frv. „Norðbúarnir hafa kom-
ið á land í Austurbygö“. ifn irá-
sagnir um sighng Norðbúa milh
isiands og Grænlancisbygða sýna
einna ijosast af öhum tiivitnun-
um, aö pessir donsku rithöf-
unclar vilja ieggja slæður yíir
hið sanna og réttnefnda þjóðerni
iandnámsmanna vorra þar vest-
ur. Gru pessi íáu dæmi látin hér
nægja; pvi varla getui' nokki'um
duhst að hér er íitað með ákveðn-
um tilgangi, í pá átt að draga
fjöður yíir þjóðbygging vora
vestan Sunds á eina hliö, en á
hina að eigna þessar dáðir svo-
köhuðum Norðbúum, er Ganir
telja sig einatt til, þegar um ein-
hverja iremd eða hagsmuih er að
ræða. Að öðru leyti skal þess
getið, að liingað og þangað um
alt ritverkið íinnast ýms dæmi
áhka tiigangs, svo óhætt er að
álykta að höf. vænti sér nokkurs
árangurs af þessum bersýnilegu
rangfærslum um upphaf og hf
íslenski'ai' nýlendu í Grænlandi
að fomu.
Eðlilegt mætti virðast þótt hér-
lendum mönnum gremdist shk að-
ferð — en á hinn bóginn ber
þetta þó í rauninni vitni um það,
að málstaður vor sé metinn mik-
iis af samþegnunum — þar sem
þeir grípa til þess kyns vopna.
Það sýnir að mótaðih hefði talið
sig illa staddan fyrir dómi alþjóða
— ef hann játaði það sem rétt
er og sögulega satt. Alhr vita og
að höf. var nýlega orðið það full-
skiljanleg-t, að Grænland var
aldrei innhmað ‘að lögum í ríki
hinna dönsku Norðbúa. Þegar Is-
land fékk íullveldi 1918, án breyt-
styrjaldanna era lengi að gróa,
því að þetta er fyrsti fundur al-
þjóðasambandsins, sem haldinn
hefir verið í Þýskalandi síðan
veturinn 1913—14.
Styrjöldin og kreppa sú er síð-
an fylgdi hefir síður en svo lam-'
að kaupfélagshreyfinguna. Sá er
vinur sem í raun reynist og
reynslan er sú að því erfiðari sem
fjárhagsaðstaða manna er, því
meir finna þeir þann stuðning,
sem samstarfið- veitir. Nokkrar
tölur um vöxt alþjóðabandalags-
ins sýna þetta. Árið fyrir stríð-
ið voru í bandalaginu 23 þjóðir,
tæplega 40000 félög, og um 20
miljónir einstakra félagsmanna.
En nú eru í því 34 þjóðir, 85 þús.
félög og 50 miljónir einstakra fé-
iagsmanna.
Kvikmyndir eru mest eftirsótt
skemtun í bæjunum. Nú er byrj-
að nota þær til að vinna á móti
aðstreymi til bæjanna. Franska
stjórain hefir gert mikið til,
hina síðustu mánuði, að efla kvik-
myndasýningar í sveitunum þar í
landi.. Finsku samvinnufélögin
nota nú kvikmyndir mjög mikið
til að auka skilning manna á
starfsemi félaganna. Sömu mynd-
imar ganga þorp úr þorpi í öllu
landinu og nýjar koma í stað-
inn. Þegar á að sýna kvikmynd
í samkomuhúsum kaupfélags-
mgai' á grundvaliarlögum þeirra
sjálíra, var um leið 'kveðinn dóm-
ur, bygour á eigm játning, um
eon samuanasins mihi Eanmerk-
ui’ og Græniands. Þaö heíui- aidrei
ao iogum veriö inniimaö, nema
meö eigm oröum þeirra einum
— sem auövitaö era bindandi fyr-
ir þá sjáiía, en ekki fyru' Islend-
inga.
„Vísir" hefir nýlega minst þess
meö réttu hve óhæíilegt það er,
aö Ganir viröa ekki sógu íaiensku
þjoöannnar svo mikiis, að þeir
neím staöi og bygðir vestra
rétturn nöínum þeirra, þar sem
pau pekKjast. Og gjöra Hráætur
par lionum skömm tii, par sem
peir Kaha lsiendinga isiandimiut,
en Norðmenn Umigtormiut. En
ems og sagt heíir veriö ner að
iraman gjora Danir þetta eKki ai
ogáti, ne hugsunarleysi. Peir eru
eicki aö graia upp minningar um
iyöinn, sem konungar þehra
nunguimyrtu. Þeii' eru aö moka
yíir rettarsógu Græmands. Ki'
vonandi aö næsta Aiþmgi taki hér
dugiega í streng. Gu vanvirða að
láta engan íslenskan mann vera
viöstadaan þessar aðfarir er ger-
samiega óþoiandi.
Að öðru leyti er ástæða tii að
geta þess um greinina i „Vísi'1,
að skýringar um máistað vorn
í útlendum blöðum og ritum eru
að vísu mjög æskilegar. En get-
um vér vænst þess aö íslenskir
rithöfundar, þeii' er best standa
hér að vígi, mundu vera svo sam-
einaðir og tryggir, nú á þessu
stigi málsins, að vert væri að
visa tii þeirra. Hvað hafa sumir
svonefndii' islendingar lagt til
ytra um þetta máh Hafa ýmsii'
þeirra ekki, eins og vant er,
reynt að sleggjudæma af föður-
iandi sínu sæmd og rétt. Fæstir
iandar munu hafa gleymt því
hér heima, að ríkisréttur Islands
sjálfs var framboðinn Dönum,
hvað eítir annað, af íslenskum
höndum, í stjómmálabaráttu
vorri, sem nýlega má heita geng-
in um garð. Og minnast menn
ekki Finns, Halldórs og Melsteds
framarlega að líkum drengskap í
Grænlandsmáhnu.
En alveg er það rétt tekið
fram, að vér hljótum að láta
heiminn nú fara að heyra til vor
í þessu efni, sem fyrst og sem
víðast. Aðeins virðist svo sem sú
hreyíing héðan ætti að grand-
vallast og ákvarðast sem næst
þeirri afstöðu, er komandi Al-
þingi tekur nú til málsins.
Einar Benediktsson.
manna þá er jafnan húsfyilir. Nú
vilja finskir samvinnumenn að
skipulag sé komið á þetta mál
meðal allra þjóða, sem hafa sam-
vinnu, þannig að hver þjóð láti
gera kvikmyndii' í sínu landi,
þannig að sýna megi myndina í
hvaða landi sem er annarstaðar.
Ensku samvinnufélögin færast
æ meir og meir í aukana Árið
1925 fjölgaði félagsmönnum um
208 þús. og voru þá orðnir tæp-
lega 5 miljónir. Fast fjármagn
félaganna var um 98 miljónir
sterlingspunda og hafði á því ári
vaxið um tæpar 6 miljónir punda.
Varasjóðir félaganna vora 15^2
miljón punda, ársvelta allra félag-
anna tæpar 300 miljónir punda,
tekjuafgangur 23 miljónir og
starfsmenn félaganna allra 204
þús. manna. Þeim fjölgaði á ár-
inu 1925 með vexti félaganna um
hálft níunda þúsund.
Nú nýlega gaf danska kaup-
mannafélagið út grófan ádeilu-
pésa um kaupfélögin þar í landi.
Einkum var ráðist á samábyrgð-
ina. Einn hinn reyndasti og þekt-
asti samvinnufrömuður í Dan-
mörku, Fr. Voigt, svaraði m. a.
sem hér segir: „Eg vil nota þetta
tækifæri til að minna á, að án
samábyrgðarinnar væri samvinnu-
hreyfingin í Danmörku alls ekki
komin svo langt áleiðis, sem raun
Flatprjónavélar með viðauka, 80 nálar á hlið, kosta kr. 425,00.
Flatprjónavélar með viðauka, 87 nálar á hlið, kosta kr. 460,00.
Hringprjónavélar, 84 nála, með öllu tilheyrandi kr. 127,00.
Állar stærðir og gerðir fáanlegar, nálar og aðrir varahlutir út-
vegaðir með mjög stuttum fyrirvara. Sendið pantanir yðar sem fyrst
til Sambandskaupfélaganna. 1 heildsölu hjá
Sambaudi ísl. samviniiúfólaga.
Yfir 60 ára reynsla hefir sýnt og sannað að „Brittannia'*
prjónavélamar frá Dresdner Strickmasehinenfabrik eru öllum
prjónavélum sterkari og endingarbetri. Síðustu gerðirnar eru með
viðauka og öllum nýtisku útbúnaði.
Prjóna.véla.r.
Vestari hálflenda
Skálholts er laus til ábúðar.
Haimes Tiiorsteiusou.
ber vitni um. . . . Samábyrgðin
er sú meginhjálparhella, sem hef-
ir gert dönskum bændum fært, að
komast í fremstu röð á heims-
markaðinum og halda þeirri að-
stöðu, einmitt með hinar torseld-
ustu vörutegunrir. Án samábyrgð-
arinnar mundi hafa verið ámögu-
legt að fá nauðsynleg rekstrar-
lán til atvinnurekstrarins....
Enginn nema maður sem knúinn
er fram af ræktarlitlum, eigin-
gjömum hvötum getur leyft sér
að fara lítilsvirðandi orðum um
samábyrgðina, sem þrátt fyrir
alt, sem andstæðingamir segja,
hefir 'bæði fjárhagslegt og sið-
ferðilegt gildi fyrir meginhluta
þjóðarinnar“.
----o----
Verkfæraverslun
S. I. S.
Á undanfömum árum hefir S.
1. S. stöðugt borist æðimikið af
pöntunum og beiðnum um útveg-
un jarðyrkjuverkfæra og véla og
annara búsáhalda. Hefir verið
greitt úr því eftir föngum. Ýms-
ai' vélai' hafa að staðaidri verið
fyrirhggjandi, s. s. sláttuvélar,
skilvindur og strokkar, prjóna-
vélar o, fl. — og aðrar útvegaðar
með stuttum fyrirvara.
Með vaxandi jarðbótum og öðr-
um búnaðarumbótum hefir þörfin
og eftirspurain eftir verkfærum
aukist.
Oss þykir því tími til kominn
að taka fastari tökum á þessu
máli, og búa svo um að það geti
ávalt oiðið við öllum skynsam-
legum kröfum um útvegun og
kaup á verkfæram og ö.ðru því-
lí'ku. Það hefir aflað sér aukinna
.L.mbanda og gvo vel hefir til tek-
ist, að vér höfum nú á hendi
einkasölu fyrir ýmsar viðurkend-
ar verkfæraverksmiðjur sem
framleiða vélar og verkfæri við
vort hæfi.
Frá nýári verða altaf fyrir-
liggjandi öll hin algengustu jarð-
yrkjuverkfæri og heyvinnuvélar o.
fl. vélar og verkfæri sem að al-
mennum notum mega verða. Ef
eitthvað af því sem óskað er eft-
ir, er ekki fyrirliggjandi, verður
það útvegað með stuttum fyrir-
vara. Til þess að tryggja að öll
afgreiðsla verkfæra verði í sem
bestu lagi, höfum vér tekið í
vora þjónustu sérfróðan mann,
Árna G. Eylands, áður verkfæra-
ráðunaut Búnaðarfél. Islands, og
mun hann greiða sem best úr
óskum manna, að hver fái það
sem hann ósifar og best á við á
hverjum stað.
Mönnum til leiðbeiningar og
hægðarauka er hér talið upp í
yfirliti hið helsta af vélum og
verkfærum, sem framvegis verða
á boðstólum og fáanleg eftir ósk-
um:
Jarðyrk j uverkf æri:
Plógar — K. K. Liens plógar
og Kyllingstads plógar. Eru
sniðnir sérstaklega eftir óskum
íslenskra plægingamanna.
Herfi. — Diskaherfi með fram-
hjólum. Hankmo spaðaherfi (bíld-
herfi). Fjaðraherfi. Valtaraherfi.
Sáðherfi (tíndaherfi).
Steingálgar til að taka upp og
lyíta grjóti.
Hestarekur fyrir 1 og 2 hesta.
Hey vinnuvélai':
Herkúles sláttuvélar, rakstrar-
vélar og snúningsvélar. Brýnslu-
vélar. Herkúlesvélamar eru frá
hinni stærstu búsáhaldaverk-
smiðju Norðurlanda: „Arvika
Verken“ í ‘ Svíþjóð. Það var sú
verksmiðja, sem sendi hina
fyrstu raunverulega nothæfu
sláttuvél til íslands. Herkúles vél-
arnar eru mikið breyttar á síð-
ustu árum. Yfir 40 Herkúles
sláttuvélar hafa verið seldar hér
2 síðustu ár. Vélarnar era enn
endurbættar frá því í fyrra. °
Handverkfæri:
— frá bestu verksmiðju Svía. —
Skóflur. — Stunguskóflur, sem-
entsskóflur, malarskóflur, skurða-
skóflur, lokræsaspaðar, snjóskófl-
ur,
Kvíslar. — Hnauskvíslar,
stungukvíslar, heykvíslar.
Undirristuspaðar. — Arfasköf-
ur. Rákajárn. Garðhrífur. Högg-
kvíslar.
Yms verkfæri:
Alfa Laval og Sylvia mjólkur-
vinsluvélar: Skilvindur, strokkar
o. fl. að mismunandi gerð og
stærð, bæði fyrir heimili og
mjólkurbú.
Prjónavélar.
Saumavélar.
Kerrur og kerruhjól með öxl-
um. Heyvagnar og flutningavagn-
ar. Léttikerrur. — Frá A/S. Mo-
elven Bruk:
Aktygi.
Forardælur — forardreifarar
og forarkranar.
Ljáir. — Einjámungar og ljá-
blöð.
Dráttartaugar.
Sjálfvirk brynningatæki 1 fjós
og önnur gripahús o. fl. o. fl.
Æskilegt er að menn panti all-
ar stærri og dýrari vélar með
sem lengstum fyrirvara. Þó
nokkur stykki af slíkum vélum
séu altaf fyrirliggjandi, er gott
að vita sem nánast hve mikil
salan verður, t. d. af heyvinnu-
vélum fyrir sláttinn. — Á þann
hátt verður sneitt hjá óþörfum
H.f. Jón Sigmundason & Ce.
Trúlofunar-
hringarnir
þjóðkunnu, úrval af
steinhringum, skúf-
hólkum og
svuntuspennum,
margt fleira. Sent
með póstkröfu útumland,ef óskað or.
Jón Sigmundason gullsmiður
Sími 383. — Laugaveg 8.
Maltöl
Bajersktöl
Pilsner
Best. — Odýrast.
%
liuileiit.
Sjó- og bruna
vátrygglngar.
Simar:
Sjótrygging .... 542
Brunatrygging . . . 254
Framkvæmdarstjóri . 309
Vátryggið
hjá
íslensku
íéla§i.
Vilíilllljól
frá Moelven Brug, Moelven.
Fyrirliggjandi
Samband ísl. samvinnufél.
Um síðastl. mánaðamót tapað-
ist rauðblesóttur hestur á 6. v.
frá Brautarholti. Mark: Blað-
stýft framan og stig aftan
vinstra. Finnandi beðinn að
hlynna að honum og gera undir-
rituðum eiganda hans viðvart.
Theódór Arnbjörnsson,
ráðunautur.
Bólstað. Reykjavík.
kostnaði vegna véla sem liggja
óseldar frá ári til árs.
Samband isl. samv.félaga.
-----o----
Til þess að reyna að tefja fyrir
útbreiðslu kíghóstans er þeim
böraum bönnuð skólavist sem
ekki hafa fengið hann ög allar
bamaskemtanir eru bannaðar.
4 Ritstjóri Tryggvi Þórhallsson.
Prentsm. Acta.