Tíminn - 23.12.1949, Page 3

277. blað
TÍMINN, föstudaginn 23. desember 1949
3
Það þarf heiðarleg samtök og ódeiga
forustu til að leysa vandamálin
Afleiðingarnar af verðbólgustefnu Sjálfstæðismanna og kommúnista blasa nú
við í atvinnulífi og fjármálum þjóðarinnar
Herra forseti.
Góðir hlustenöur.
1942 var háð örlagarík bar-
átta um það, hvort verðbólg- j
an skyldi óhindruð fá að
flæða hér yfir. Framsóknar-
flokkurinn barðist á móti því.
Hann vildi stöðva dýrtíðina
eins og hún var þá og taka
sem mest af stríðsgróðanum
í vörzlu ríkisins, sem notaði
hann svo eftir stríð til al-
hliða umbóta.
Framsóknarflokkurinn var-
aði þá og ætíð síðan við þeim
voða, sem fljótt mundi verða
fyrir dyrum, ef dýrtíðin fengi
óhindruð að flæða yfir land-
ið og taldi, að erfitt myndi
síðar að ætla sér að ráða við,
hvert sú flóðbylgja bæri þjóð
ina. Hann varaði einnig við j
því óheilbrigða kapphlaupi
og þeirri spillingu í viðskipta-
og fjármálalífi þjóðarinnar,
sem skefjalaus verðbólga
mundi leiða af sér, og sýndi
fram á, að sú viðureign gæti
ekki endað nema á einn veg:
að þeir ríkari yrðu ríkari og
þeir fátæku fátækari.
„Nýsköpunar“-stjórnin.
Svo fór í þessu efni, að
stefna Framsóknarflokksins
beið ósigur. Aðvaranir hans
voru að engu hafðar og allar
flóðgáttir dýrtíðarinnar opn-
aðar. Sú ráðstöfun varð fljót-
lega undirstaða hverskonar
lausungar, jafnt í stjórnmál-
um sem atvinnu- og viðskipta
málum, og leidc” til þess 1944,
að hin svokallaða nýsköpun-
arstjórn var mynduð. Frá
upphafi til endaloka hélt
þessi stjórn trúlega verndar-
hendi sinni yfir skefjalausu
kapphlaupi um svo kallaðan
stríðsgróða, og lét mjcg' af-
skiptalaust margskonar við-
skiptasiðleysi, sem þessu kapp
hlaupi fylgdi- Og hún virtist
láta þetta viðgangast vitandi
vits um, að hér yrði ójafn
leikur. Þeir æfðustu og hand-
sterkustu á þeim leikvangi
hlutu að geta sópað til sín
meiru en bróðurpartinum, og
svo leit út, sem til þess væri
leikurinn gerður.
Meðan þessu fór fram var
athygli þjóðarinnar leidd að
öðru. Var þá hampað margs
konar umbótalöggjöf, en ekki
um það hirt að skapa henni
fjárhagsgrundvöll. Það varð
hlutverk annarrar ríkisstjórn
ar að afla fjárins til fram-
kvæmda margra þessara
mála, en sum hafa ekki kom-
izt í framkvæmd vegna fjár-
skorts og önnur lifað á ná-
strái svo að segja frá degi til
dags. — Fyrir nýsköpunar-
stjórninni virtust ýms þessi
umbótamál aðeins vera nauð-
synlegt ryk í augu almenn-
ings. Þess var ekki óskað, að
fólkið sæi, hversu mjög stjórn
arathöfnum var hagað til
hagsbóta fyrir spákaup-
mennsku og brask.
Rottuholurnar og
pennastrikið.
Þegar stjórninni var bent
á, hversu óþolandi væri, að
fáeinum einstaklingum liðist
að sópa til sín miklu af hin-
Rft'ðí! ISulldórs Ásfjrímssonu r viíf 1. umrtvóu fjárlafianna.
um svokallaða stríðsgróða,
svaraði forsætisráðherrann
því, að sér mundi ekki verða
mikið fyrir að seilast inn í
rottuholurnar — eins og
hann oröaði það —- til þess
sækja féð.
í annað sinn, þegar svo var
komið, að þessi sami forsæt-
isráðherra treysti sér ekki
lengur að telja þjóðinni trú
um blessun dýrtíðarinnar,
lagði hann áherzlu á það, að
auðvelt yrði að ráða niður-
lcgum hennar þegar þurfa
þætti. Þá létti mörgum fróm-
um sállum í flokki þessa for-
sætisráðherra. Sálum, sem
hlustuðu á varnaðarorð Fram
sóknarflokksins og óttuðust
allt gáleysið. Og þá hófst á-
trúnaðurinn á hina frelsandi
hönd, sem með einu penna-
striki mundi laga misfellurn-
ar áður en of seint yrði.
í árslok 1946 var svo kom-
ið fyrir bátaútvegi lands-
manna, að alger stöðvun var
fyrir dyrum. Útvegsmenn
færðu rök fyrir þvi, að síðan
verðbólgunni var sleppt lausri
1942, hefðu þeir alltaf verið
að tapa og væru nú að þrot-
um komnir. Niðurstaðan varð
sú, að skömmu áður en sú
stjórn, sem ber ábyrgð á því
ástandi, sem hæstv- fjármála
ráðherra var að lýsa, nýsköp-
unarstjórnin, hrökklaðist frá
völdum, varð Alþingi að sam-
þykkja allt að 50% hærra
ábyrgðarverð en útlit var fyr-
ir að fiskurinn seldist á i
markaðslcndunum. En ekki
sótti Ólafur Thors þá féð í
rottuholurnar né greip til
hinna auðveldu úrræða sinna
gegn dýrtíðinni.
Stjórn Stefáns Jóh. Stef-
ánssonar, sem tók við af ný-
sköpunarst j órninni snemma
árs 1947, var tilraun til að
koma á betri og farsælli
stjórnarháttum en ríkt höfðu
í tíð fráfarandi stjórnar, og
til að bjarga því, sem bjargað
yrði, í atvinnu- og viðskipta-
málum þjóðarinnar. í því efni
var við svo mikla erfiðleika
að etja, að ekkert var nauð-
synlegra en að fá þjóðina til
að horfast í augu við þá stað-
reynd, að efnahagsmálum
hennar væri svo komið, að
mikil hætta væri búin, og
jafnvel í voða stefnt, ef ekki
væri einhuga snúið af þeirri
braut, sem þá hafði verið far-
in um árabil.
Blekkingunum haldið áfram.
Hér skipti fyrst og fremst
máli, að stjórnmálaflokkar
þeir, sem að þessari stjórn
stóðu, ynnu saman að við-
reisnarmálunum af fyllsta
trúnaði við þau úrlausnar-
efni, sem fyrir lágu. Það bar
strax mikið út af, að slík við-
horf væru til staðar hjá ráð-
andi mönnum í Sjálfstæðis-
flokknum, og skal það játað,
að nokkur mannraun hefði
það verið að snúa svo strax
við blaðinu. Þeir fundu, að
með því hefðu þeir játað, á
hvaða villigötur þeir höfðu
verið búnir að leiða þjóðina, J hans úr stjórninni ákveðin.
og hversu nýsköpunarstjórn- | Og afleiðingar þess voru kosn
in hefði blekkt hana, og' ingarnar s.l- haust.
vegna flokkshagsmuna var í Framsóknarfl. getur eftir
þeim slíkt ofraun. Þetta kom J atvikum látið sér mjcg vel
ljóst fram skömmu eftir ’
valdatöku stjcrnar St. J. St.
Ólafur Thors lýsti þá yfir í
fjálglegri ræðu stuðningi sín-
um við þessa nýmynduðu
útlönd mun á þessu ári verða
óhagstæður um 80—100 millj.
kr., og nú hafa átt sér stað
miklar hækkanir á erlendum
vörum og yfir vofir meira eða
minna verðfall á útflutnings-
vörum okkar. Af þessum á-,
stæðum er ekki annað sjáan-
stjórn, en tilkynnti jafnframt j kveðið til þess, að hún tekur
alþjóð, að allt væri í lagi um í vaxandi mæli undir kröfu
hagi hennar. Hin nýja ríkis-
stjórn tæki við cllu í blóma
líka úrslit þessara kosninga. legt en að um stórlega minnk
Þótt mikið vantaði á, að þa.u ' aðan innflutning verði að
yrðu á þann veg, sem þjóð- 'ræða vegna skorts á gjald-
inni mátti fyrir beztu verða, eyri og þar af leiðandi skort-
þá bentu þau ótvírætt og á- ' ur á nauðsynl. vörum.
Ríkissjóður er sokkinn £
skuldir og ábyrgðir og það
í krafti fjármála- og atvinnu
málastefnu nýsköpunarstjórn
arinnar. Hann kvað þjóðina
vera að ganga inn í óvenju-
lega glæsilegt tímabil með árl.
gjaldeyrisöflun fram undir
800 millj- króna. Því hafði
einnig fyrr og síðar verið
haldið fram, að hinir marg-
lofuðu nýsköpunartogarar
myndu reynast það flotholt,
sem öllu myndi bjarga, því að
þeir væru þeirrar náttúru, að
fátt mætti verða rekstri
þeirra að fjárhagslegu grandi
vegna tæknilegra yfirburða
fram yfir fiskiskip annarra
þjóða.
Björgunartilraun eyðilögð-
Þá er þessi ekki síður að
minnast, hver afstaða blaða
Sjálfstæðisflokksins var í
þessum efnum. Morgunblaðið
þreyttist aldrei á að birta
með stórum fyrirsögnum lof-
gerðarsöng nýsköpunarmann
anna, en þegar Sjálfstæðis-
maðurinn í fjármálaráðherra
stólnum tók sig til og talaði
varnaðarorð til þjóðarinnar
um ástand og horfur, var
slíkt að jafnaði birt á litt á-
berandi stöðum í blcðum
flokks hans. Fyrsta boðorð
Sjálfstæðismanna virtist
vera: Dýrð Ólafs Thors og
hagsmunir flokksins, og síð-
an þjóðin. Því fór sem fór fyr
ir stjórn Stefáns Jóh. Stef-
ánssonar, um úrlausn aðal-
vandamálanna. Og Alþýðu-
flokkurinn á þar einnig sína
sök, enda hefir hann nú um
langt skeið ástundað pólitík,
sem væri sem árekstraminnst
við Sjálfstæðisflokkinn.
Um Kommúnistaflokkinn
þarf ekki að fjölyrða í þessu
sambandi. Hann var í stjórn-
arandstöðu og vinnubrögð
hans slík gegn öllum viðreisn
artilraunum, sem hæfði
sundrungarstefnu hans og
húskarlaskyldu foringjanna
við húsbændurna í austri.
Afstaða Framsóknar-
flokksins.
Framsóknarfl. reyndi i
lengstu lög að þola þetta sam
starf við Sjálfstæðis- og Al-
þýðuflokkinn, i þeirri von, að
að lokum fengist samstarf
um einhverja raunhæfa bar-
áttu við dýrtíðina. Þegar slíkt
reyndist vonlaust og sam-
starfsflokkarnir létu sér vel
líka eða jafnvel áttu þátt i
að brjóta sitthvað niður, sem
áunnist hafði, þá var þolin-
mæði Framsóknarflokksins
þrotin og brottför ráðherra
Þankastrik í stað penna-
striksins.
Hvað hefir svo gerzt
Framsóknarflokksins um heið ■ svo mjcg, að árlegar greiðsi-
arlegt stjórnarfar og raunhæf j ur vaxta og áfallinna ábyrgða
ar tilraunir um aðgerðir gegn 1 eru ískyggilega farnar að
dýrtíðinni. , nálgast það, sem árlega er
ætlað á fjárlögum til ný-
bygginga, vega, brúa og hafn-
| armannvirkja. Og með þvi a3>
í I fara „troðnar slóðir“ er ekki
stjórnmálunum síðan að liðn I annað sjáanlegt en að enn
um kosningum? Það belzt, að þurfi stórkostlega að auka
mynduð hefir verið hrein álögurnar, ef fjárlög næsta
flokksstjórn Sjálfstæðisflokks | árs eiga að afgreiðast halla-
ins, þess flokks, sem ásamt j iaus. Er þá reiknað með aukn
kommúnistum ber mesta á- j Um útgjöldum vegna aðstoð-
byrgð á því, hvernig nú er. ar til atvinnuveganna og
komið fyrir þjóðinni. Þess! launauppbót til starfsmanna
flokks, sem að margra dómi j ríkisins, sem að meðtöldum
ætti að vera úr leik um stjórn ! sennilegum hækkunum á
arforystu þar til honum hef- eftir- og ellilaunum getur
ir auðnast að afplána eitt- nálgast svipaða upphæð og
hvað af því, sem hann hefir venjuleg fjárlög fyrir stríð-
brotið af sér gagnvart þjóð-
inni.
Má vera, að hann vilji nú
reyna að bæta úr og telji
tíma til kominn, að foringinn
sýni hin skjótu úrræði, sem
hann eitt sinn lét svo mikið
af að fyrir hendi væru þegar
þurfa þætti.
Eitthvað mun þó standa á
úrræðunum, því við valda-
töku þessarar hæstvirtu rík-
isstjórnar tilkynnti forsætis-
ráðherrann, að fyrst um sinn
yrðu farnar „troðnar slóðir“.
Ekki bólar á pennastrikinu,
en hæstv. ríkisstjórn er eitt
þankastrik. Jólin og jólafríið
er í nálægð og engar tillög-
ur um úrræði né tekjuöflun
í sambandi við þau komnar
fram. Og þó þarf bátaflotinn
að byrja veiðar strax upp úr
áramótunum.
Það er svo svart útlit fram-
undan, að það þarf því mið-
ur meira en svona stjórn til
að veita viðunandi viðnám,
hvað þá að færa eitthvað til
betri vegar, enda mun hún
meira til orðin fyrir náð þjóð
höfðingjans en traust þjóðar-
innar.
ískyggilegustu horfur.
Ef athugað er ástandið, þá
eru staðreyndirnar þessar:
Gömlu togurunum hefir fyr-
ir löngu verið lagt vegna þess,
að ekki er grundvöllur fyrir
að reka þá, og sama vofir nú
jafnvel yfir sumum nýsköp-
unartogurunum. Síldarútveg-
urinn hefir dregizt saman og
þarf skuldaeftirgjafir, sem
nema milljónatugum- Báta-
útvegurinn þarf síaukna að-
stoð. í ár má búast við, aN.
hún nemi beint og óbeint
milli 30 og 40 millj. kr. og að
óbreyttum aðstæðum þarf
sennilega að bæta við tugum
milljóna á næsta ári.
Verzlunarjöfnuðurinn við
Auk þess verður aö óttast
verulega rýrnun tollteknanna
vegna óhjákvæmilega minnk
andi innflutnings. — Þetta
eru fyrst og fremst synda-
gjöld verðbólgunnar og stjórh
arfars nýsköpunaráranna.
Krafa þjóðarinnar
til Alþingis.
Ástandið er svo ískyggilegt,
að mcrgum ofbýður og fjár-
hagshrun og hverskonar
eymd getur dunið yfir, ef ekkt
tekst giftusamlega til. — Þaö
þarf heiðarleg samtök og ó-
deiga forustu, sem leitar aí»
varanlegum og farsælum lir-
ræðum til bjargar atvinnu-
vegunum, sem allt hvílir á.
Og jafnhliða þarf að gera
réttlátar ráðstafanir á öllum
öðrum sviðum, svo að forðast
megi óeðlilega lifSkjaraskerð
ingu almennings.
Þessa kröfu mun þjöðin nú
gera til Alþingis.
Ef til vill stöndum við nú
á þeim vegamótum, þar seta
úr verður skorið, hvort gæfu-
leysi okkar er svo mikið, að
erfiðleikarnir, sem við er að
stríða, verða okkur að xóta-
kefli og fjötur um fót næstu
kynslóða. Slíkt væri sjálf-
skaparvíti, sem þrátt fyrir
allt þarf ekki að henda, e£
vel er að málunum staðið.
ALLT TIL AÐ AUKA
ÁNÆGJUNA
Kaupum allar tegundur at'
flöshum og glösum (lika
tóbaksglösum) og tuskum
nema stormtau og strig,a.
Vcrzlnn Ingþúrs
Selfossl j