Tíminn - 28.12.1952, Qupperneq 5

294. blað.
TÍMINN, suKnudagmn 28. desember 1952.
5.
Sunnud. 28. des.
Verk stjórnarinnar
og gagnrýni stjórn-
arandstæðinga
Stjórnarandstæðingar halda
stöðugt uppi harðri gagn-
rýni gegn ríkisstjórninni og
reyna að færa á reikning
hennar allt, sem illa gengur.
Þetta er að vissu leyti þeirra
hlutverk, því að til þess er yfirmenn hernámsliðanna fjögurra,
ERLENT YFIRLTT:
Hittast Eisenhower og Staiin?
Eru svör Síalins við sptiriilisí£imí „Ncw
York Times44 alvarlega meiní eða nvtt
ziróðiirsbragð
;7 ý'b f 10 V E~N Sl<0
.'■tfSXvÍJ
Sviridov hershöfðingi er yfirmað-
ur rússneska hernámsliðsins )
Austurríki og landstjóri í þeim
hluta landsins, sem er hernuminn
af Rússum. Sem slíkum hlotnaðist
honum sá heiður að vera vernd-
ari „friðarþingsins“, sem komrn-
únistar héldu um miðjan þennan
mánuð í Vínarborg. Sviridov hers-
höfðingi mun líka hafa viljað sýna
að hann væri þessa titils ekki ó-
verðugur, því að rétt áður en „írið
arþingið" hófst, lagði hann fram
í hernámsráðinu, en í því eiga sæti
stjórnarandstaða, að hún
gagnrýni það, sem miður fer,
og reyni þannig að hafa gagn
leg áhrif á stjórnarhættina.
Svo langt má hinsvegar
ganga í þessu, að engri sann
langa skýrslu urn stríðsundirbún-
ing vesturveldanna i Austurríki.
Sviridov hélt svo jafnframt hjart-
næma ræöu um það, að slíkur við-
búnaður samrímdist ekki sönnum
friðarvilja.
Það féll í hlut brezka hernáms-
• girni sé beitt Og fullkomlega Stjórans, Harold Caccia, að svara
hafa floiið þau í hug,
er þeir heyrðu svör Stalíns við.fyr-
irspurnum frá „The New York
Times“, en þau voru birt á jóla-
daginn. í svörum þessum lætur
Stalín í ljós mikinn fiöarvilja og
trú á gcða sambúö Sovétríkjanna
og Bandaríkjanna. Jafnframt seg-
ist hann ekki ófús þess að ræða
við Eisenhower um lausn alþjóð-
le; ra déilumá’a.
í raun ré.tri er ekkert sérstakt
við þessi svcr, heldur eru þau
mjög lík því, sem vænta hefði rnátt
af venjulegum diplomat, er leitast
hefði við að svara kuríeislega, án
þess að nokkuð sérstakt væri á svör
um hans að græða. Svör Stalíns
myndu lieldur ekki hafa hlotið
sérstaka athygli, ef ekki hefði kom
ið í Ijós, að kommúnistar ætla að
reyna að nota þau til hins ýtrasta
í „friðarsókn“ sinni. Þeim hefir
sér því skotið yfir markið. Sviridov. Caccia sýndi fyrst fram hvað eftir annað verið útvarpað
Það hefir því miöur hent þá
flokka, sem nú halda uppi
stjórnarandstööu á íslandi.
Hlutverk stjórnarandstöð-
unnar er og ekki aðeins að
gagnrýna, heldur jafnframt
að benda á betri úrræði
en stjórnin hefir valið, ef
á, að það hefði strandað á Rúss-
um að búiö væri að ganga 'frá
friöarsamningum við Austurríki,
en hefði það veriö gert, myndi eng
inn erlendur her vera lengur á
austurrískri grund. Þar næst lagði
Caccia fram ýtarlega skýrslu, er
brezka leyniþjónustan hafði dreg-
ið saman um vígbúnað Rússa í
þess er kostur. Stjórnarand- J Austurríki og sýndi hún glöggt, að
staðan á ekki aðeins að vera ’ Rússar hefðu stórlega aukið hann
neikvæð, heldur líka jákvæö. .seinustu misserin- Aö lokum bað
Því miður hefir núverandi *!*“vel eítir
stjórnarandstöðu mistekist
farandi ummæli Stalíns:
þetta síðarnefnda hlutverk
en freklegrar en hið fyrr-
nefnda.
Til þess að gera sér rétta
grein fyrir störfum núver-
andi ríkisstjórnar, þarf fyrst
að athuga þær aðstæður,
sem hún hefir búið við. Þær
hafa á margan hátt verið
þær erfiðustu. Þessu til sönn
unar skulu aðeins nokkur
atriði nefnd:
Þegar stjórnin kom til
valda, mátti hjól atvinnu-
veganna heita stöðvað og
stórfellt atvinnuleysi var
því yfirvofandi. Ríkið hafði
verið rekið með stórfelld-
um halla þrjú undanfarin
ár og var komið fullkom-
lega í greiðsluþrot.
Öll þau þrjú ár, sem stjórn
in hefir farið með völd, hef
ir síldarafli brugðist, en fyr
verandi stjórnir höfðu mjög
miðað alian undirbúning
og fjárfestingu við það, að
afkoma þjóðarinnar byggð-
ist á honum. Við þetta hef-
ir einnig bæzt, að annar
afli hefir brugðist í mörg-
um verstöðvum landsins.
Óvénjuleg harðindi hafa
gengið yfir norðausturhluta
landsins og valdið miklu
tjóni. Ráðist hefir verið i
stórfelldan niðurskurð
vegna sauðf járpestanna.
Hvorttveggja þetta hefir
dregið stórlega úr frain-
leiðslunni og bpkað ríkinu
stóraukin útgjöld.
Frfm úr þeim vanda, sem
hér hefir verið lýst, hefir
ríkisstj órnin orðið að ráða og
hefir það aö sjálfsögðu gert
störf hennar miklu örðugri
en ella. Til þess að gera langa
sögu stutta, skulu hér dregin,
saman nokkur niðurstöðu-
atriðið um störf hennar:
Með gengislækkuninni og
bátagjaldeyrisfyrirkomulag
inu hefir tekist að afstýra
því hruni útflutningsfram-
leiðslunnar, er yfirvofandi
var og fyrr en síðar hefði
leitt til allsherjarstöðvunaV.
Þannig hefir verið afstýrt
því almenna hruni og stór-
„Þegar borgaralegir stjórn-
málamenn undirbúa styrjöld, |
tala þeir enn hærra um „friö“
en ella. Þegar utanríkisráðherra
byrjar að verja eða lofsyngja eitt
hvert „friðarþing", er hægt að
vera þess fullviss, að hann er bú-
inn að ganga frá nýrri pöntun á
herskipum og flugvélum."
Þessi viðbrögð Caccia gerðu það
að verkum, að Sviridov varð svara-
fátt. Á framhaldsfundi síðar um
daginn, báru Rússar fram hóg-
væra fyrirspurn þess efnis, hvaðan
umrædd tilvitnun væri tekin. Þeir
fengu það svar, að hún væri úr
blaðagrein eftir Stalín, er hefði
birzt í Sochinenya 12. jan. 1913.
Jafnframt var þeim bent á, að
Gospolitizdat i Moskvu hefði á ár
inu 1945 gefið út bók um sögu
diplomatísins, þar sem jafn ein-
dregið væri varað við „ræninga-
stjórnum, er yrðu skyndilega
gripnar friðarást“.
Svör Stalíns.
Hjá því hefir vart fariö, að ýms-
um, ser.i hafa lesið um þessi oröa-
skipti Sviridovs og Caccia, munu
frá rússneskum útvarpsstöðvum á
öllum helztu tungumálum heims-
ins og þær skýringar jafnframt
verið látnar fylgja, að hér eftir
þurfi enginn að efast um friðar-
vilja Stalíns.
Þetta hefir crðið til þess, að
svörum Stalíns hefir verið meiri
athygli veitt vestan járntjaldsins
og allmikið hefir þar verið um það
rætt, hvað þau kunni að boöa.
Friðarvilji, sem ekki er
I sýndur í verki.
I Eins og áður segir, munu þessi
svör Stalíns minna ýmsa á framan
greinda lýsingu hans á
friðarauglýsingum yfirgangssamrar
ríkisstjórnar, er notar þær til að
draga athygli frá stríðsundirbún-
ingi. Hinar miklu „íriðarræður“
Hitlers eru flestum enn í fersku
rninni. Kommúnistar hafa um ílest
tekið sér nazista til fyrirmyndar og
er því fátt betra til að glöggva sig
á fyrirætlunum þeirra og starfs-
háttum en að rifja upp sögu naz-
ista.
Nokkuð er það, að sá friðarvilji,
sem Stalín talar um, hefir enn
ekki sézt í verki. Kóreustyrjöldin
STALIN |
að draga atnygli frá vigounaði
Rússa. Jafnhliða reki þau svo ræt-
ur til tvegrja ástæðna annarra.
Önnur ástæðan sé sú, að rúss-
neska stjórnin finni sig standa höll
um íæti í kalda stríðinu og telji
sig því þurfa á nýjum friðaraug-
lýsingum að halda. Hin ástæðan
sé sú, að svör Stalíns sé ný tilraun
til að reyna að draga úr varnar-
viðbúnaði vestrænu þjóðanna.
Rússar standa nú höllum fæti
í kalda stríðinu.
Um fyrri ástæðuna er það að
segja, að Rússar finna sig áreiðan-
lega standa höllum fæti í kalda
stríðinu eftir að hafa hafnað miðl-
unartillögu Indverja í Kóreumál-
inu. Þetta á þó einkum við í Asíu,
þar sem Kóreustríðið veldur miklu
meiri áhyggjum en í Evrópu, en i
Asíu ei'u nú meginátökin í kalda
striðinu háð. Þar hefir synjúnin á
miðlunartillögum Indverja áreið-
anlega spillt mikið fyrir Rússum.
Ennfremur herma fréttir þaðan,
íslciuliiigaþættir
(Framhald af 3. síðu.j
náð var eignarhaldi á ábýl-
jnu og vaxandi umbætur í
jarðræktar og húsabótum.
Guðjón í Kaldbak var gild
ur meöalmaður á vöxt, vel
farinn í andliti, svipmikill.
Augun lágu djúpt undir hvöss
um brúnum. Málrómurinn
lilj djúpur, kvað fast að orði,
einkum ef hann talaði í
þykkju nokkurri. Hann sagði
hispurslaust meiningu sína,
ekki sízt við rembingsmenn
og ríkiláta. Þó hann ekki
kastaði því utaná sig, bjó
hann yfir hlýjum tilfinning-
um. Kom það bert í ljós, þeg-
ar aldur færðist yfir og hann
þurfti ekki að brynja sig eins
gegn harðneskju lífsbarátt-
unnar. Trúmaður hygg ég
hann hafi verið, þótt hann
hrópaði það ekki út á stræt-
um og gatnamótum. Ég minn
ist eins atviks, er styrkir
þetta álit mitt. Þegar hinar
svokölluðu „Hallgrímsnefnd-
ir“ hófu starf sitt, var efnt
til samkomu til styrktar mál-
efni því, er þær höfðu með
höndum. Nokkru áður en sam
koma þessi átti að hefjast,
bar fundum okkar saman-
Gat ég þess, sem til stæði.
Ekki kvaðst hann mundi
mæta þar, en að loknu sam-
tali okkar, lagði hann í lófa
minn, sem tillag frá sinni
hendi. Þetta var ekki stór upp
hæð, ríflegur inngangseyrir,
enda lítið um „silfur og gull“.
En það var lagt fram af sama
hugarfari og peningur ekkj-
að Kínverjar séu orðnir þreyttir á
Kóreustyrjöldinni og vilji gjarnan 'unnar til minningar um trú-
fá hana Ieidda til lykta sem fyrst. arskáldið, sem SVO vel SÖng
en Rússar æskja hins gagnstæða. g sólin skein í gegnum dauð
Þeir vilja bmda mikmn amensk- .. ,, ....
, ans gong“ og veitti svo morg-
an herafla sem lengst í Koreu. Til , f & ...........
þess að róa Kínverja og Asiu- : um styrk í erflðrl Hfsbarattu.
þjóðirnar yfirleitt, þurfa Rússar á er stundum sagt, að
nýju „friðarnúmeri" að halda.
Þá benda hengingarnar í Prag
til þess, að ekki sé allt eins traust
austan járntjaldsins og Rússar
vilja vera láta. Hengingarnar
standa bersýnilega í sambandi við
það, að stjórnin er ekki talin ör-
ugg í sessi og Rússar óttast Tító-
heldur áfram vegna þess, að rúss- 1 isma. Nýtt „friðarnúmei" gæti ef
neska stjórnin hafnaði miðlunar-1 til vill styrkt Rússa meðal lepp-
tillögum Indverja. Meðan vopnahlé þjóðanna. Loks þarf Stalín að
í Kóreustyrjöldinni strandar þann- ; telja rússnesku þjóðinni sjálfri trú
ig á Rússum, munu fáir taka al- j um, að’ hann sé alltaf að vinna fyrir
vairlega friðaryfirlýsingar rúss- friðinn.
nesku valdhafanna né „friðar- j Þá væri það ekki siður fengur
þinga“ þeirra, sem þeir eru að láta fyrir rússnesku valdhafana, ef
áhangendur sína halda hér og þar,! þeim tækist að draga úr varnar-
ásamt nokkrum blekktum sakleys- ! hug 1;' ðræðisþjóðanna með því að
ingjum.
Yfirleitt eru skýringar vest-'
rænna blaða á svörum Stalíns á j
þá lund, að þau eigi öðrum þræði I
vekja hjá þeim falskar friðarvon-
ir. í Bandaríkjunum er að koma
ný stjórn til valda, en hún hefir
(Framhald á 6. síðu.)
felda atvinnuleysi, er ella
hefði orðið.
Haldið hcfir verið uppi
verulegri aðstoð við þá staöi,
sem aflabrestur hefir leikið
grálegast, og atvinna þar og
víðar verið tryggð með
meiri verklegum fram-
kvæmdum en nokkru sinni
fyrr.
Hafist hefir verið handa
um byggingu stærri orku-
og iö'nfyrirtækja en áður
hafa verið byggð á íslandi
(orkuverin nýju og áburð-
arverksmiðjan) og cru þau
nú vel á veg kominn.
Landbúnaðinum hefir ver
ið tryggð aukin jafnréttisað
staða frá því, sem áður var,
meö þeim árangri að býlum
hefir fjölgað að mun, en áð
ur fór þeim fækkandi.
Hafist hefir verið handa
um stóraukna friðun fiski-
niikla greiðsluhalla
Þessi árangur hefir
bóndinn sé konungur í ríki
sínu. Um Guðjón sál. mátti
það segja, að verksvið hans
var bundið við heimilið og
hans fæðingarstað. Mun
hann ógjarnan hafa kosið í-
hlutun annarra þar um, enda
líka óhlutdeilin um annarra
hagi, hjálpsamur þó og greið
vikinn, hreinskiptinn og sér-
stakur skilamaður. Til marks
um það má nefna: Ég minn-
ist þess, að Guðjón sál. Guð-
laugsson hafði sérstaklega
orð á því, meðan hann veitti
forstöðu Verzlunarfélagi
Steingrímsfj arðar, að alltaf
kæmi Guðjón í Kaldbak fyrir
hver áramót, til þess að at-
huga um hvernig viðskiptin
stæðu, var fjárhagur hans þá
erfiður á þeim árum. Þau 40
ár, sem ég átti heima á þing-
stað hreppsins, minnist ég
þess ekki að nokkurt ár félli
svo úr, að Guðjón í Kaldbak
mætti þar ekki, til þess að
inna af hendi gjöld sín og
gera önnur lögskil. Almennt
var þingsókn orðin lítil á
seinni árum- Menn frekar
farnir að „slá greiðslum sín-
áður. ur voru á, þegar núverandi
náðst, stjórn kom til valda. Og þrátt
þrátt fyrir það, að skatta- fyrir þessa þrengingu, eru
og tollalög hafa haldist ó-j lifskjörin hér betri en víðast
breytt og meira fé verið var annarsstaðar.
ið' til verklegra fram- j Meö þessu er ekki sagt, að
kvæmda en nokkru sinni ’stjórninni hafi tekist allt
fyrr- jvel. Því fer fjarri. Á mörgum
Hér hafa þá aðeins verið sviðum hefði mátt gera
nefnd nokkur atriðið. Vissu- miklu betur, ef ekki hefði
lega er hér um lofsverðan ár þurft að taka tillit til sér-
angur að ræða. Vissulega er hagsmunaafla í öðrum stjórn UIÞ a frest“. Það mátti því
ekki hægt að segja, að hér arflokknum. En þrátt fyrir seSÍa> að Guðjón gyldi „keis-
gangi allt á tréfótum, þegar Það er framangreindur árang aranum“ það, sem honum bar
slikum árangri er náð. |Ur svo mikilvægur, að ekki og framar þó í mörgu tilliti.
Það er rétt, að þessum ár- ma vanmeta hann.
angri hefði ekki verið náð, ef j Til samanburðar hafa
ekki hefði notið við verulegr menn svo úrræðaleysið, er
ar eiieridrar lijálpar. En jafn einkennt hefir stjórnarand-
víst er það líka, að þessi stöðuna á sama tíma. Hefði
hjálp hefði alveg farið í súg- hún fengið að ráða, hefói ekk
inn, ef núverandi stjórn ert verið gert til bjargar út-
hefði fylgt stefnu fyrirrenn- \ flutningsframleiðslunni og
ara sinna. jhrunið og atvinnuleysið
Það er og rétt, að þjóðin hefði þá haldið innreið sína.
miöanna og þannig reynt hefir orðið að leggja öllu Hin neikvæða framkoma
að tryggja framtíð bátaút-
vegsins.
Síðast, en ekki sízt, ber
að nefna það, að ríkið hef-
harðara að sér en áður. Sú' stjórnarandstæðinga hefir
þrenging lífskjaranna hefir'sýnt, að þaðan er ekki úr-
samt ekki oröið nema lítil-
Lengra verður ekki haldið.
Ekki er ólíklegt, að þeir, sem
irina vel af hendi sínar skyld-
ur og sýni í mörgu greiðvikni
við náunga sína, verði undir
náðinni við hið mikla reikn-
ingsuppgjör.
Það er komið fast að jólum
þegar Guðjón leggst til
hinztu hvíldar í kirkjugarð-
irium á Kaldrananesi, við hliö
konu sinnar. Það er bæn vina
hans og von, að hann megi
fjörleg í samanburöi við þaö,
ir verið rekið greiðsluhalla-jsem orðiö hefði, ef allt hefði
laust öll þessi ár í stað hins farið í strand, eins og horf-
ræða og úrbóta að vænta, ef B'anB'a lnn 1 eilífan jólafögn
þeir fylgja áfram sömu uð hinum megin fortjaldsins.
stefnu og á kjörtímabilinu,
sem nú er að líða.
Matth. Helgason
frá Kaldrananesi. ]