Tíminn - 31.12.1983, Blaðsíða 7

LAUGARDAGUR 31. DESEMBER 1983
7
KIÚKUNGA-
GLÖGGR
UNGHANAR
■ Hingað til hafa kjúklingar alls 10 sinnum. Síðan voru þeim
ekki verið álitnir yfirmáta gáfað- sýndar fyrirsæturnar ljóslifandi,
ir, en í Ijós hefur komið, að þeir auk eins kjúklings, sem engin
eru ekki eins vitlausir og þeir líta mynd hafði verið af. í Ijós kom,
út fyrir að vera. Tilraunir, sem að unghanarnir voru nánast all-
hafa verið gerðar við háskólann taf vissir í sinni sök um af hvaða
í Exeter hafa leitt í ljós, að þeir kjúklingi hvaða mynd var. Þeir
eru „kjúklinga“ glöggir ekki . gáfu það til kynna með því að ýta
síður en menn eru mannglöggir. á takka og þegar svarið var rétt,
Ungum hönum voru sýndar fengu þeir sælgæti í verðlaun.
Ijósmyndir af þrem kjúklingum
■ Ha.ha...ha...ha. ég er alveg aðspringaúrhlátri, sagðiDolly.
Hvað er svona
skemmtilegt, Dolly?
■ Ljósmyndarinn stóðst ekki
mátíð þegar hann sá söngkonuna
Dolly Parton skellihlæja svo sást
nærri ofan í maga á henni, -
hann læddist þar að og smellti af.
En hvað var svona skemmtilegt?
Hvað sem það var, þá þótti
Dolly þetta alveg stórsniðugt, en
hún er þarna að horfa á skemmti-
krafta skemmta á góðgerða-
skemmtun í Denver, sem haldin
var til styrktar sykursjúkum
börnum. Skemmtunin var kölluð
„Carousel Ball“ og tókst mjög
vel, a.m.k. fannst Dolly það!
er spurningin sú hvort ekki sé
hægt að framlengja þann stöðug-
leika sem náðst hefur og treysta
hann.“
- Hefur þú trú á því að verð-
bólgan hafi loks verið kveðin í
kútinn?
„Verðbólgan nærist ekki á
sjálfri sér. Fólk verður þess nú
vart að grundvallartilefnin eru
ekki lengur til staðar. Raunar er
mjög á brattann að sækja með
allt sem veldur verðbólgu, og þá
stöðvast hún eða fær jafnvel
bakslag í verðlækkunum. Breyt-
ingar á mörgum atriðum hafa
orðið í þá átt - m.a. lækkun á
verði Evrópugjaldmiðla - að svo
lítur út sem verðhækkanir geti
stöðvast alveg og jafnvel orðið
um lækkun að ræða í sumum
tilvikum, sem mundu þá vega á
móti einhverju því sem kann að
hækka af öðrum orsökum. Og
auðvitað er full ástæða til þess að
menn séu mjög harðir í barátt-
unni gegn því að verð hækki
eingöngu í þeim tilgangi að menn
geti haft notalegan búskap.“
- Áður hafa menn orðað það
svo að lengi leynist eitthvað í
pípunum?
„Það hefur verið ausið úr píp-
unum af krafti, svo þar ætti ekki
að vera mikið eftir. Hitaveitan
telur sig að vísu endalaust hafa
eitthvað í sínum pípum - enda
pípufyrirtæki.
- Er þá ekki kauphækkana-
skriða framundan?
„Ég sé ekki að undan slíku
verði látið og tel ekki að láta eigi
undan. Einhverntíma hlýtur að
vera að því komið að menn læri
af hinum harða reynsluskóla.
Enda er ekkert sem mundi vinn-
ast með almennum kauphækk-
unum og engin leið að tryggja
það að einhveijar kauphækkanir
verði ekki almennar. Þess vegna
er miklu betra að fara verð-
hjöðnunar- eða verðstöðug-
leikaleið og örva til aukinnar
samkeppni. Það er líka miklu
heiðarlegra gagnvart litla mann-
inum sem alltaf tapar í þessari
togstreytu um aðstöðu og upp-
hækkanir."
- Svo þú lítur nokkuð
björtum augum á framtíðina?
„Ekki segi ég það kannski.
Maður verður bara að þrauka og
eins og Eysteinn sagði einhvern
tímann: „Þjóðin verður að vinna
sig út úr vandanum, þótt erfitt
sé.“ ~ HEI
■ Hittast Shultz og Gromyko í Stokkhólmi?
Horfurnar í alþjóðamálum
ískyggilegar um áramótin
Þó getur verið nokkur ástæða til bjartsýni
■ OFT hefur verið þannig að
orði komizt um áramót, þegar
rætt hefur verið um horfur í
alþjóðamálum, að sjaldan hafi
ríkt meiri óvissa um framtíðina.
Áreiðanlega er ekki minnst
ástæða til að segja þetta nú.
Horfurnar um áramótin valda
sennilega hjá flestum meiri svart-
sýni en bjartsýni.'Þó er hægt að
finna rökstuðning fyrir hóflegri
bjartsýni. En þá þarf margt að
snúast á annan veg en líklegast
virðist nú.
Tvennt er það, sem veldur
mestri svartsýni nú um áramótin.
Viðræður milli stórveldanna um
takmörkun kjarnavopna hafa
fallið niður. Ófriðarhættan í
Austurlöndum nær hefur
magnazt.
Það getur orðið óendanlegt
deilumál, hvoru risaveldinu megi
heldur kenna um, að viðræð-
urnar um takmörkun kjarna-
vopna hafa fallið niður. Form-
lega hættu Sovétríkin þeim eftir
að Bandaríkin höfðu neitað að
fallast á að framlengja þær og
fresta uppsetningu meðaldrægra
eldflauga í Vestur-Evrópu á
meðan.
Sósíaldemókratar og fleiri
flokkar í Vestur-Evrópu töldu
slíka frestun eðlilega, þar sem
samningaleiðin hefði enn ekki
verið fullreynd. Óneitanlega
sýndu Bandaríkin hér ofurkapp
og létu íhaldssamar ríkisstjórnir
í Vestur-Evrópu undan því.
Svar Rússa við þessu hefur
ekki aðeins orðið það að hætta
viðræðunum, heldur að hóta
fjölgun-meðaldrægra eldflauga,
sem verði staðsettar í Austur-
Þýzkalandi og Tékkóslóvakíu.
í Austurlöndum nær hefur
ófriðarhættan aukizt vegna nær-
veru bandarísku friðargæzlu-
sveitarinnar svonefndu í Beirút.
Múhameðstrúarmenn líta þann-
ig á, að henni sé einkum beint
gegn sér. Hún hefur því orðið
fyrir hermdarverkum af hálfu
þeirra. Því hefur Bandaríkja-
stjórn svarað með árásum á
stöðvar Sýrlendinga í Líbanon,
þótt ósannað sé, að þeir hafi átt
hér hlut að máli.
Þetta hefur gert ástandið í
Líbanon enn eldfimara en áður.
Við það hefur svo bætzt, að
tilkynnt hefur verið að hernaðar-
samvinna Bandaríkjanna og
ísraels verði aukin. Það hefur
mælzt illa fyrir í Arabalöndun-
EINS og málin horfa nú, virð-
ast helzt horfur á að kjarna-
vopnakapphlaupið aukist og
ekkert verði ræðst við um af-

■ Walesa.
vopnun af hálfu risaveldanna,
sem ráða þó mest ferðinni í
þessumefnum. Þetta veldureðli-
lega svartsýní.
Nokkur atriði draga þó heldur
úr þessari svartsýni. Stokk-
hólmsfundurinn, þar sem Evr-
ópumenn, Bandaríkjamenn og
Kanadamenn munu ræðast við
um leiðir til að draga úr spennu
og vígbúnaði, hefst um miðjan
næsta mánuð. Þar getur skapazt
möguleiki til gagnlegra við-
ræðna.
Kosningar eru framundan í
Bandaríkjunum. Það hefur
venjulega gefizt vel forseta, sem
er í framboði, að ná nokkrum
árangri, sem þykir miða í friðar-
átt fyrir kosningarnar. Reagan
telur sig þess albúinn að ræða við
Andropov um afvopnunarmálin
á komandi ári. Hann gerir sér
vafalaust ljóst, að fundurinn get-
ur orðið minna en tilgangslaus,
ef ekki verður búið að ná sam-
komulagi um viss atriði áður en
hann er haldinn.
Rússar hafa áreiðanlega áhuga
á slíkum fundi, ef þeir telja sig
geta náð einhverjum árangri.
Því er ekki vonlaust um, að hann
verði haldinn, þegar kemur fram
á sumarið. Fyrr mun það víst
ekki henta Reagán.
Enn meiri líkur eru á þessum
fundi, ef Bandaríkjamönnum
vegnar illa í Austurlöndum nær,
því að Reagan verður að ná
einhverjum árangri til að vega á
móti því. Það yrði slæmt kosn-
ingamál fyrir Reagan, ef Banda-
ríkin dragast meira inn í hernað-
arátökin þar.
Ástandið í Austurlöndum cr
annars svo óráðið og margslung-
ið, að erfitt er að spá nokkru um
það. Þarerstnðshættan tvímæla-
laust mest og getur jafnt magn-
azt af tilviljun og ásetningi ein-
hvers aðilans.
Vænlegasta leiðin til friðar þar
er sú, að Bandaríkin þvingi ísra-
el til að sleppa vesturbakk.anum
og Gólanhæðum. Til þess eru
hins vegar litlar líkur, að það
gerist fyrir kosningarnar í
Bandaríkjunum. Svo mikil eru
áhrif Gyðinga þar.
VIKUBLAÐIÐ „Time“ hefur
valið þá Reagan og Andropov
menn ársins. Þetta er býsna hæp-
ið val. Það eiga þeir þósameigin-
legt, að þeir hafa átt við vaxandi
vandamál að stríða, Reagan
meira út á við, en Andropov
heima fyrir, þar sem efnahags-
kerfið er meira og minna í ólagi.
Aðalverkefni Andropovs hefur
Þórarinn o
Þorarinsson, K ,/l
ritstjori, skrifar mHÉ
verið að reyna að koma fram
ýmsum endurbótum á því.
Heima fyrir hefur að sumu
leyti gengið skár hjá Reagan.
Dregið hefur úr verðbólgu og
hagvöxtur aukizt. Áfram er þó
gífurlegt atvinnuleysi og mis-
skipting hefur aukizt í lífs-
kjörum. Milljónamæringum hef-
ur fjölgað, en fátæklingum þó
margfalt meira. Svokallaðir
minnihlutahópar búa við þrengri
kjör. Þjóðfélagslega hefur orðið
afturför í Bandaríkjunum í
valdatíö Reagans.
Út á við hefur Reagan átt í
vaxandi vandræðunt. Stuðning-
urinn við einræðisstjórnir Mið-
Ameríku og ofbeldisverkin, sem
þær vinna, setja mikinn blett á
Bandaríkin. Rússargeta þakkað
fyrir þetta, því að það dregur
vissa athygli frá ástandinu í
Afganistan, þar sem 100 þúsund
manna her þeirra tekst ekki að
vinna bug á skæruliðum.
í Austur-Evrópu hafa Rússar
ekki sömu áhrif og ítök og áður
og verða því að sætta sig við
stjórnarfarið í Póllandi, þótt það
sé þeim hvergi nærri að skapi.
Það er þeint nokkur raunabót,
að sambúð Vestur-Evrópu og
Bandaríkjanna er stirðari en
áður.
í Vestur-Evrópu fer viss sjálf-
stæðishreyfing vaxandi. Hún
stefnir í þá átt, að Vestur-Evrópa
verði að standa meira á eigin
fótum og hefur henni oft verið
líkt við nýjan Gaullisnta. Nokkurt
dæmi um hana er sú viðleitni að
auka efnahagslega samvinnu við
Austur-Evrópu. Þannig veittu
Vestur-Þjóðverjar Austur-Þjóð-
verjum stórlán síðastl. sumar.
Nú um áramótin ætlar Efnahags-
bandalagið að láta falla niður
efnahagslegar refsiaðgerðir, sem
gripið var til, þegar herlög voru
sett í Póllandi.
Oft er venja, líkt og hjá
„Time“, að velja mann ársins.
Einna mest ástæða er til að
staðnæmast við nafn Walesa,
þótt hann kunni að hafa verið
valinn maður ársins áður.
Walesa er sá maður, sem næstum
eins oft hefur verið nefndur í
fréttum og Reagan og Andro-
pov. Hann hefur þó ekkert ríkis-
vald né neitt annað formlegt
vald að baki sér. Hann hefur
barizt fyrir réttindum verka-
manna og verkalýðssamtaka á
friðsamlegum grundvelli og því
sennilega bakað sér óvild sumra
fyrri samherja sinna. Honum
hefur þó orðið miklu meira
ágengt en þeim, sem trúa meira
á verkföll og skæruhernað.