Tíminn - 13.11.1986, Síða 11

10 Tíminn
Fimmtudagur 13. nóvember 1986
Þjóðin býr við öll skil
yrði til að spjara sig
Stjórnmálaferli Eysteins Jónsson-
ar hafa verið gerð verðug skil í ræðu
og riti. Þegar á ungum aldri skipaði
hann þá forystusveit sem mótaði
stefnu í þjóðmálum og vék aldrei
undan því að taka á sínar herðar
skyldur og ábyrgð scm forystuhlut-
verki fylgja.
Þjóðfélagsgerð og lífshættir hafa
tekið miklum breytingum sfðan
Eysteinn hóf stjórnmálaafskipti.
Fáir menn hafa eins mikla yfirsýn
yfir þá þróun sem orðið hefur. enda
hefur hann staðið í framvarðarsveit
um áratuga skeið.
En áhugamál Eysteins Jónssonar
einskorðast ekki viðstjórnmál. Nátt-
úruvernd hefur ætíð verið honum
ofarlega í huga og hann er löngu
þekktur fyrir þau hugðarefni sín að
mönnum beri að umgangast náttúr-
una og lífríkið af virðingu og nær-
gætni og ástunda heilbrigöa lifnaðar-
hætti. Þessi viðhorf hafa sett sinn
svip á ævistarí hans og framlag til
þjóðmála.
Þegar Tíminn fór þess á leit við
Eystein að eiga við hann viðtal í
tilefni afmælisins taldi Itann nóg
fjallað um liðna tíð og enn sem fyrr
er framtíðin honum cfst í huga.
Hver er framtíðarsýn og vonir
hins aldna stjórnmálaskörungs?
„ Mér eru ofarlega í huga þær
miklu og gleöilegu framfarir sem
orðið hafa á íslandi síðan ég var
ungur og sem kalla má byltingu til
bóta á flestum sviðum.
Samt veldur áhyggjum hve mörg
vandamál er við að stríða, sem ég læt
vera að tíunda, því ekkert skortir á
að á þau sé minnst
Ég vil mega trúa því að úr vand-
kvæðunum takist að bæta eins og svo
oft áður- cf menn bera gæfu til að
missa ekki verðbólguna af stað aftur.
Ég held sem sagt að þjóðin búi við
öll skilyrði til að spjara sig og að
ánægjuleg þróun sé framundan ef
ekki koma til stóráföll að utan.
Hvað hefur þú þá helst í huga?
Það eru Ijótar blikur á lofti Ég
nefni tvennt .mengun og vígbúnað-
arbrjálæðið. Mengun magnast óð-
fluga vegna eiturefna scnt menn í
græðgi sinni og vígbúnaðaræði láta
flæða um gjörvalla jörðina, má helst
segja eins og komið cr. Mest ber á
þessum ósköpum í lofti og á landi -
en hvað er að gcrast í sjónum?
í því efni berast ófögur tíðindi um
enn geigvænlegri fyrirætlanir en
áður, sem mengað getur hafið sem
nú þegar morar af kjarnorkukafbát-
um. Hvað verður um framtíð íslend-
inga ef ekki verður snúið við á þeirri
braut sem nú er farin og fyrirhuguð
er í þessum efnum.
Vígbúnaðurinn er svo skelfilegur
að hann ógnar öllu lífi á jörðinni og
út yfir tekur að nú er farið að búa
svo í haginn, að hann færist úr í
geiminn.
Þetta mengunar- og vígbúnaðar-
brjálæði verður að stöðva og útrýma
kjarnorkuvopnum og kjarnorkuver-
um.
Attræður
Eysteinn Jónsson
fyrrverandi ráðherra
Lýðveldisstofnunin 1944. Eysteinn llytur ræðu við Stjórnarráðshúsið 18. júní.
Trúlega verður það dómur sög-
unnar, að á fyrri helmingi 20. aldar
hafi tvinnast saman einhverjir þýð-
ingarmestu örlagaþræðir í sögu ís-
lensku þióðarinnar. Á þessum tíma
verður Island sjálfstætt ríki undir
Danakóngi (1918) og st'ðan fullvalda
lýðveldi (1944), - eftir að hafa lotið
erlendum yfirráðum í margar aldir.
Tuttugasta öldin hefur lt'ka gefið
íslensku þjóðinni slíka velmegun,
að hún er nú í hópi þeirra þjóða þar
sem lífskjör eru hvað best. Ekki er
ofsagt að algjör bylting hafi orðið á
lifnaðarháttum fslendinga á þessari
öld.
Ekki komu þessar miklu breyting-
ar af sjálfu sér. Frelsið kostaði mikla
baráttu, þótt ekki væri hún með
vopnum háð. En baráttan fyrir frels-
inu varð þjóðinni mikill orkugjafi og
sigrarnir í sjálfstæðismálunum vöktu
aukna trú á framtíðina. Þjóðin hafði
dug til að færa sér í nyt hinar miklu
framfarir sem áttu sér stað í veröld-
inni, ekki síst eftir lok síðari heims-
styrjaldar. Ekki var hikað við að
takast á fangbrögðum við miklar
framkvæmdir og stórar athafnir.
í baráttunni fyrir stjórnarfarslegu-
og efnahagslegu sjálfstæði þjóðar-
innar, var það mikil gæfa að eiga
„aldamótamennina“ með sínar
björtu draumsýnir og óbilandi trú á
landið sitt. Það var líka gæfa þjóðar-
innar, að hún eignaðist dugmikla
stjórnmálamenn, sem reyndu með
störfum sínum að tryggja það, að
draumar aldamótamannanna gætu
orðið að veruieika. En fleira kom
hér til sem skipti sköpum. Samtök
fólksins höfðu komið til sögunnar og
áttu eftir að láta til sín kveða í
ýmsum myndum. í hópi þessara
samtaka var samvinnuhreyfingin,
sem festi rætur í Suður-Þingeyjar-
sýslu 1882. Þá urðu ungmennafélög-
in þýðingarmikil samtök á fyrstu
áratugum aldarinnar, „Aldamóta-
mennirnir“ voru þar í forystusveit
og höfðu þeir næman skilning á þvf,
að samvinnufélögin og ungmenna-
félögin voru tveir hornsteinar í upp-
byggingu frelsis og framfara. Ung-
mennafélögin lögðu áherslu á þjóðr-
ækni og þjóðfrelsi og sjálft mann-
gildið. Samvinnufélögin voru hins
vegar sameinaða aflið til að bæta
efnahagslega afkomu heimilanna,
gefa aukna trú á framtíðina, og
stuðla að efnahagslegu sjálfstæði
þjóðarinnar. Samvinnuhreyfingin
byggðist á frjálsum samtökum fjölda
einstaklinga á grundvelli lýðræðis.
Þannig gat fólkið sjálft með sam-
takamætti sínum skapað afl framfara
sem varð þýðingarmikill þáttur í
efnahagslífi þjóðarinnar.
Það fer ekki á milli mála að
margar af hugsjónum „aldamóta-
mannanna“ urðu að veruleika í tím-
ans rás. Dugmiklir og framsýnir
stjórnmálamenn, unnu drengilega
að því að láta framtíðardraumanna
rætast. Þá lyftu samtök fólksins í
landinu grettistökum á ýmsum
sviðum. Þar í flokki voru samvinnu-
félögin aftakamest.
Gamalt orðtæki segir: „Veldur
hver á heldur". Þetta á við stjórn-
málin, rekstur fyrirtækja, félaga-
samtökin, já reyndar flestar athafnir
mannanna. Það var gæfa samvinnu-
hreyfingarinnar að eiga dugmikla
frumherja og síðar forvígismenn.
Það voru ákveðnar hugsjónir um
samvinnu og samtakamátt sem kom
hreyfingunni á stað meðal fólksins.
Það var því þýðingarmikið að til
voru forvígismenn sem gátu túlkað
þessar hugsjónir og sameinað fólk
undir merki þeirra.
Einn af forystumönnunum var
Eysteinn Jónsson, fyrrverandi ráð-
herra og formaður stjórnar Sam-
bands íslenskra samvinnufélaga,
sem er 80 ára í dag 13. nóvember.
Eysteinn á langan og gifturíkan
feril að baki, bæði sem stjórnmála-
maður og samvinnuleiðtogi. Hann
fæddist og ólst upp á Djúpavogi og
kynnist þar ungur hugsjónum sam-
vinnumanna og ungmennafélaga.
Lærði fyrst í lífsins skóla með því að
stunda algenga vinnu til sjós og
lands, vann hjá kaupfélaginu í versl-
un og á skrifstofu, fór í Samvinnu-
skólann til Jónasar Jónssonar, skóla-
stjóra, og lauk tveggja vetra námi
1927.
Trúlega hefði Eysteinn þá verið
reiðubúinn að hefja störf innan sam-
vinnuhreyfingarinnar, ef Jónas
skólastjóri, sem þá var mesti ráða-
maður í Framsóknarflokknum,
hefði ekki ætlað honum annað
hlutverk. Þannig voru mál með
vexti, að Jónas lagði sig fram um að
fá unga menn til starfa fyrir Fram-
sóknarflokkinn. Ljóst er að í Ey-
steini sá hann efnilegan stjórnmála-
mann, enda kvaddi Jónas hann til
starfa sem aðstoðarmann sinn, þegar
hann var ráðherra 1927 í ríkisstjórn
Tryggva Þórhallssonar.
Eysteinn hafði nú kastað teningn-
um. Stjórnmálabrautin var ráðin og
framinn var skammt undan. Hann
varð foringi ungra framsóknar-
manna, hafði þá þegar fengið orð
fyrir að vera ræðuskörungur. Ey-
steinn verður svo fjármálaráðherra í
ríkisstjórn Hermanns Jónassonar
1934, sem var samstjórn Framsókn-
arflokks og Alþýðuflokks og fékk
nafnið „Stjórn hinna vinnandi
stétta". Eysteinn var þá aðeins 27
ára gamall og þá orðinn þingmaður
Sunnmýlinga. Heimskreppan var þá
í algleymingi og reyndi að sjálfsögðu
mikið á fjármálaráðherrann að ráða
fram úr erfiðum málum.
Varla verður um það deilt, að
Eysteinn stóðst með mikilli prýði
fyrsta prófíð í ráðherrastóli. Á löng-
um stjómmálaferli sínum, sem ekki
verður rakinn hér, enda gerð góð
skil í þriggja binda æviminningum, -
átti Eysteinn eftir að gangast undir
mörg próf, bæði í ráðherrastólum og
á Alþingi. Þau próf stóðst hann
þannig, að hann verður talinn einn
af mestu stjórnmálamönnum. lands-
insáárunum 1934-1974. Hann mark-
aði djúp heillarík spor í þjóðlíf
íslendinga á þessum árum. Þegar
þjóðin er að brjótast út úr fátæktinni
og byggir upp velferðarríki, sem
ekki á sér marga jafningja.
Eysteinn Jónsson var ekki aðeins
stjórnmálaforingi, - hann var líka
forystumaður í íslensku samvinnu-
hreyfingunni. Störf hans á þeim
vettvangi standa mér nálægt, enda
átti ég þar samvinnu með honum í
áratugi. Ég er ekki frá því, að
samvinnuhugsjónirnar, sem Ey-
steinn hefur borið í brjósti frá unga
aldri, hafi orðið honum til styrktar í
stjórnmálabaráttunni, enda hefur
samvinnupólitík verið hluti af hans
lífsviðhorfi. Á sama hátt hefur það
verið samvinnuhreyfingunni ómet-
anlegur styrkur, að eiga slíkan mál-
svara sem Eysteinn Jónsson hefur
verið, hvort sem var í ríkisstjóm, á
Alþingi eða í daglegu starfi.
Það hefur verið samvinnuhreyf-
ingunni enn mciri nauðsyn að eiga
góða málsvara, vegna þess, að frá
því að henni tók að vaxa fiskur um
hrygg, hefur hún átt mótherja sem
hafa lagt sig fram um að hefta
framgang samvinnustarfsins í því
augnamiði að styrkja samkeppnisað-
ilana. Hefur starf þessara aðila verið
með ýmsu móti: Það hefur snert
lagasetningar á Alþingi, fyrirgreiðsl-
ur til mótherjanna í sumum ríkis-
stofnunum og ráðuneytum, ákvarð-
anir borgaryfirvalda, sem iðulega
hafa lagt steina í götu samvinnufé-
laganna á sama tíma sem verið er að
hygla samkeppnisaðilunum.
Það hefur því ekki verið vanþörf
á því, að samvinnuhreyfingin ætti
málsvara á Alþingi, enda hafa mót-
herjarnir verið þar vel mannaðir.
Víðar f stjórnkerfinu þyrfti hún að
eiga málsvara.
Störf Eysteins Jónssonar innan
samvinnuhreyfingarinnar hafa yerið
margþætt. Hann átti stóran þátt í
stofnun Kaupfélags Reykjavíkur
árið 1931. Var hann formaður félags-
ins frá upphafi uns það sameinaðist
öðrum hliðstæðum félögum í Kaup-
félag Reykjavíkur og nágrennis
(KRON) sem sett var á stofn árið
1934. f stjórn Sambandsins var
Eysteinn kjörinn 1944 og sat þar
óslitið til 1978. Hann gegndi stöðu
varaformanns árin 1946 til 1975 en
var þá kjörinn formaður Sambands-
stjómar sem hann gegndi til 1978.
Hafði hann þá setið í Sambands-
stjórn í 44 ár. Þá hefur Eysteinn átt
sæti í stjórn Menningarsjóðs Sam-
bandsins um árabil.
Þekking og reynsla Eysteins Jóns-
sonar af þjóðmálum og starfsháttum
víðsvegar um landið kom að góðu
liði við stjómarstörf hans í Sam-
Útivist og samneyti við náttúruna hafa löngum verið hugaðarefni Eysteins.
Hér er hann í fararbroddi ungra skíðaiðkenda.
Fimmtudagur 13. nóvember 1986
bandinu. Á Sambandsstjórnarfund-
um fór oft mikill tími í umræður um
málefni kaupfélaganna. Félögin leit-
uðu oft til stjórnarinnar, þegar þau
höfðu við vandamál að stríða í
rekstrinum. Eysteinn var bæði til-
lögu- og úrræðagóður þegar leysa
þurfti úr vandamálum. Oftast var
hann hveljandi þegar uppbyggingar-
starf var rætt.
íslensk samvinnuhreyfing á Ey-
steini Jónssyni miklar þakkir að
gjalda. Brennandi áhugi hans á mál-
efnum samvinnufélaganna hefur
verið óþrjótandi. Með löngu starfi í
Sambandsstjórn hefur hann tengt
saman nútíð og fortíð. Reynsla hans
af störfum Alþingis og í störfum
ríkisstjórna hefur verið þýðingar-
mikil. Að eiga hann sem málssvara
í svona langan tíma hefur verið
samvinnuhreyfingunni ómetanlegt.
Ekki má ljúka afmælisgrein um
Eystein Jónsson, án þess að minnast
á hug hans til íslenskrar náttúru.
Eysteinn hefur verið „náttúrubam“,
mikill útivistarmaður, mikill nátt-
úruskoðandi. Jafnvel í mestaannríki
stjómmálanna gaf hann sér tíma til
þess að ganga á vit móður náttúm.
Þangað sótti hann andlega hvíld og
styrk til að takast á við vandamálin.
Útiveran, skíðaferðir og göngur á
fjöll hafa örugglega reynst mikil og
góð heilsubót, enda má sjá, að
Eysteinn hefur borið aldurinn vel,
ekki síst þegar tillit er tekið til þess
andlega álags sem fylgir því að vera
í forystu stjómmálanna.
Áhugi Eysteins fyrir íslenskri nátt-
úru varð til þess að hann hóf afskipti
af náttúruvernd og umhverfismál-
um. Þessum málum helgaði hann að
hluta störf sín. Hann hafði t.d.
forystu um nýja náttúruverndarlög-
Alþingi var löngum starfsvettvangur Eysteins Jónssonar. Hér er hann í ræðustóli.
gjöf og varð formaður náttúruvernd-
arráðs árið 1972. Því starfi gegndi
hann í nokkur ár.
Eysteinn hefur ferðast mikið um
landið og skoðað náttúru þess. Hann
þekkir þar margan krók og kima,
fjöll og dali. Gönguleiðirnar í kring-
um Reykjavík eru kunningjar hans.
Þótt aldurinn hafi færst yfir er útiver-
unni ekki gefin grið. Farið er á skíði,
þegar færi gefst, ekki bara á göngu-
skíðin. Haldið er í Bláfjöllin og farið
þar í stærstu lyftunni upp í hæstu
brekkumar. Þar hafa menn séð
Eystein renna sér í rólegu svigi af
miklu öryggi niður hlíðarnar.
Nú hefur nýr fjallstoppur verið
klifinn, - sá áttræði. Er það merkur
áfangi, mikið og merkilegt ævistarf
Ljósm. Pjetur Sigurðsson.
er að baki. Eysteinn getur glaður
litið yfir viðburðaríka ævi. En sagan
mun varðveita verkin hans. f einka-
lífi hefur Eysteinn verið mikill gæfu-
maður, átt farsælt og hamingjusamt
heimilis- og fjölskyldulíf. Sólveig
kona hans hefur verið styrkur lífs-
förunautur, stjórnað heimilishaldinu
með einstakri prýði. Þá hefur barna-
lán aukið gæfu þeirra hjóna.
íslenskir samvinnumenn flytja
Eysteini Jónssyni innilegar þakkir
fyrir mikil og góð störf í þágu
samvinnuhreyfingarinnar og árna
honum, Sólveigu og fjölskyldunni
allra heilla á þessum merku tíma-
mótum. Persónulega færi ég Eysteini
bestu þakkir fyrir gott og mikið
samstarf á liðnum áratugum. Við
Margrét þökkum honum og Sól-
..II. ÁRNAÐ HEILLA .. ...... ...... .i
veigu, einlæga vináttu í gegnum árin
og sendum þeim og fjölskyldunni
okkar bestu óskir um bjarta framtíð.
Erlendur Einarsson.
í dag á áttræðisafmæli sá maður,
sem hefur haft meiri áhrif á störf og
stefnu Framsóknarflokksins en
nokkur maður annar, Eysteinn
Jónsson.
Jónas Jónsson á að því leyti mikil-
vægasta þáttinn í sögu flokksins, að
hann var aðalstofnandi hans og helsti
leiðtogi, ásamt Tryggva Þórhallssyni
fyrstu áratugina, en Eysteinn Jóns-
son kemur þó snemma til sögu eða
upp úr 1930 og verður eftir það
eljusamasti foringi hans. Það er
réttilega sagt, að það sé oft meiri
vandi að gæta fjár en að afla þess. Sé
stuðst við þessa líkingu hafa Jónas
og Tryggvi aflað fjárins, en það varð
hlutverk þeirra Eysteins Jónssonar
og Hermanns Jónassonar að gæta
þess. Það gerðu þeir með slíkum
árangri að enginn flokkur, sem telj-
ast má hliðstæður Framsóknar-
flokknum á Norðurlöndum og fleiri
vestrænum Evrópulöndum, hefur
haldið hlut sínum betur en Fram-
sóknarflokkurinn í tímans rás.
Og enginn maður á meiri þátt í því
en Eysteinn Jónsson sakir viljafestu
og viljaþreks, ósérplægni, skarp-
skyggni og umgengnishæfileika.
Einhver kann að segja, að með
þessu sé verið að gera lítið úr hlut
Hermanns Jónassonar og Ólafs Jó-
hannessonar. Því fer þó fjarri.
Hermann Jónasson var ómetanlegur
foringi á örlagastundunr, en hann
átti það til inn á milli að slá nokkuð
slöku við, því að hann átti fleiri
hugðarefni en stjórnmálin, eins og
skógrækt og fagrar bókmenntir.
Hann gat það líka með góðri sam-
visku, því að nánasti samstarfsmað-
ur hans stóð alltaf jafn örugglega á
verðinum, Eysteinn Jónsson. Á
Ólafi Jóhannessyni hvíldi svo það að
taka eiginlega við hlutverki beggja
og sýndi þá bæði nrikla mannkosti og
forustuhæfileika.
Það er um og upp úr 1930 sem þeir
Eysteinn Jónsson og Hermann Jón-
asson koma til sögu og með þeim
hefst félagsskapur og vinátta, sem
hélst síðan óslitið. Hún byrjaði með
því að þeir gerast forustumenn í
Framsóknarfélagi Reykjavíkur.
Undir leiðsögn þeirra á það sína
mestu blómatíð. Svo áberandi og
þýðingarmikið var þetta starf þeirra,
að andstæðingarnir gáfu þeim sér-
stakt nafn og kölluðu þá hina bæjar-
radikölu. Þeirlétu heidurekki lenda
við orðin ein. Þannig gerðist Ey-
steinn Jónsson forustumaður að
stofnun Kaupfélags Reykjavíkur og
fyrsta byggingarsamvinnufélags á
landinu. Þeiruxusvofljótt afþessum
og öðrum verkum sínum, að 1934
var þeim falið það mikla verkefni að
stjórna landinu á erfiðustu fjárhags-
tímum, sem hér hafa verið á þessari
öld. Margir óttuðust þá, að það
myndi ríða hinu unga sjálfstæði
íslands að fullu. Sú varð þó ekki
raunin, heldur komst ísland nokk-
urn veginn klakklaust yfir þessa
erfiðleika, sem virtust óviðráðanleg-
ir um skeið. Enginn maður átti meiri
þátt í því en Eysteinn Jónsson, sem
var bæði fjármálaráðherra og við-
skiptamálaráðherra á þessum árum
og tók fjármálastjórnina svo föstum
tökum, að sigur vannst á erfiðleikun-
um. Síðar var Eysteinn oft fjármála-
ráðherra og hefur gegnt því starfi
lengur en nokkur annar og betur en
nokkur annar. Þar naut viljafesta og
ábyrgðartilfinning hans sín til fulls.
Ég hygg, að nú orðið sé þetta ekki
lengur aðeins álit samherja hans,
heldur einnig sanngjarnra andstæð -
inga, sent horfa ekki lengur yfir
söguna með flokksgleraugum.
Ég ætla mér ekki að gera tilraun
til þess að rekja hér allan stjórnmála-
feril Eysteins Jónssonar og þau for-
ustuhlutverk, sem hann hefur gegnt
á fjölmörgum sviðum. Eitt get ég þó
ekki látið ónefnt. Hann hóf fyrstur
t'slenskra stjórnmálamanna baráttu
fyrir umhverfisvernd og hefur á
undanförnum árum verið sívakandi
talsmaður hennar, bæði innan flokks
og utan. Síðasta verk hans í þeim
efnum var á nýloknu flokksþingi
framsóknarmanna, þegar hann flutti
tillögu um, að inn í utanríkismála-
kaflann t' sérstakri stefnuskrá, sem
er í smíðum, kænri setning um að
íslendingar legðu sinn fyllsta skerf
til umhverfisverndarbaráttunnar í
samstarfi þjóðanna.
Á þessurn tímamótum í lífi Ey-
steins Jónssonar, er mér ekki aðeins
minnisstæð hin glæsilega stjórnmála-
saga hans, heldur maðurinn sjálfpr
og persóna hans. Ég hefi átt því láni
að fagna að vinna náið með honum
í marga áratugi eða nær óslitið síðan
ég kom sem 17 ára unglingur til
Reykjavíkur. Ég átti einnig því láni að
fagna að vinna alllengi með þeim
Jónasi Jónssyni og Hermanni Jón-
assyni. Fyrir mig var einu sinni lögð
sú erfiða spurning hvern þeirra ég
mæti mest, án þess að vera þó að
leggja dónr á þátt þeirra í þjóðarsög-
unni. Ég svaraði eftir nokkuð langa
og erfiða umhugsun: Eystein
Jónsson.
Það hefur verið réttilega sagt um
Eystein Jónsson, að hann væri ntikill
flokksmaður. En þó hefur hann ekki
verið flokksmaður fyrst og frernst. Á
öllum fundunr, sem ég hefi setið
mcð honum, þar sem rætt hefur
verið um afstöðu flokksins til þýð-
ingarmikilla mála, hefur það verið
fyrsta boðorð Eysteins: Hvað er best
fyrir þjóðina og hvernig getur flokk-
urinn túlkað þá afstöðu best.
Ákvarðanir um slíkt hafa oft verið
erfiðar og komið flokknum misjafn-
lega vel. En þetta sjónarmið hefur
jafnan ráðið afstöðu Eysteins Jóns-
sonar.
Það mun ekki í upphafi hafa verið
ætlun Eysteins Jónssonar að gera
stjórnmálin að ævistarfi. Eftir að
hafa lokið námi úr Samvinnuskólan-
um hélt hann aftur austur á Djúpa-
vog og stundaði þar sjómennsku og
fleiri störf, en sjómennskan mun
hafa fallið honum allvel. Hún átti
ekki fyrir honum að liggja.
Árið 1927 gerðist sá sögulegi
stjórnmálaatburður, að íhaldsmenn
töpuðu kosningunum og Framsókn-
arflokkurinn myndaði stjórn með
stuðningi Alþýðuflokksins.
Skömmu síðar hringdi Jónas
Jónsson, sem orðinn var ráðherra, í
Eystein Jónsson og bað hann að
koma til starfa t' stjórnarráðinu.
Eysteinn varð við þeirri beiðni og
fékk það hlutverk að endurbæta og
skipuleggja ýmis vinnubrögð í
stjórnarráðinu, og fór m.a. vegna
þessa starfs til náms í Bretlandi.
Eftir heimkomuna vann hann að því
að breyta í nútfmahorf öllu bókhaldi
fjármálaráðuneytisins og sýslu-
manna landsins. Andstæðingarnir
gerðu lítið úr þessu til að byrja með,
en breyttu síðar bókhaldi Reykja-
víkurbæjar í sama horf.
Þetta starf lagði að vissu leyti
grundvöllinn að stjórnmálaferli
Eysteins. Fyrir þingkosningarnar
vorið 1931 fóru fram fyrstu útvarps-
umræðurnarumstjórnmál. Þaðvoru
yfirleitt dómar manna, að þar hefðu
ræðumenn Framsóknarflokksins far-
ið með sigur af hólmi. Hin mikla og
snjalla mælska Tryggva Þórhallsson-
ar naut sín þar vel, en Eysteinn
Jónsson vakti þó öllu meiri athygli,
því að þjóðin þekkti orðið hina
áhrifamiklu mælsku Tryggva Þór-
hallssonar. Hinn ungi ræðumaður
Framsóknarflokksins skýrði hins
vegar flóknar tölur fjármálanna svo
glögglega og skiljanlega og hélt svo
vel á málum, að íhaldsmenn urðu að
viðurkenna að hann hefði borið af