Tíminn - 04.05.1988, Qupperneq 8

Miövikudagur 4. maí 1988
8 Tíminn
Tímiim
MÁLSVARIFRJALSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síöumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaöaprent h.f. Auglýsingaverð kr. 465,- pr.
dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Heimilisbölið
í lok aprílmánaðar urðu umræður á Alþingi út af
fyrirspurn tveggja þingmanna Borgaraflokksins
vegna fréttar í Tímanum um vinnubrögð á fréttastofu
sjónvarps. Var þar sagt að fréttir sem snertu
stjórnmál væru ekki vel séðar af yfirmönnum ef um
væri að ræða jákvæðar fréttir af vinstri væng
þjóðlífsins. í umræðunum á Alþingi kom fram að
útvarpsstjóri „telur fréttaflutning Tímans um þetta
efni ekkert annað en fyrirlitlegan rógburð sem er
blaðinu til skammar... “ Þingmenn Borgaraflokksins
töldu hins vegar að hér væru mjög alvarlegir hlutir á
ferð og umhugsunarefni hvernig fréttir berast. Þeir
kunna eflaust að búa að einhverri reynslu í því efni,
einnig Hjörleifur Guttormsson, sem tók til máls við
umræðuna og ræddi erfiða reynslu stjórnarandstöð-
unnar af fjölmiðlum.
Framangreind atriði snerta aðeins að litlu leyti
aðalatriði málsins. Þau sýna mikinn ókunnugleika á
skyldum blaðamanna við heimildarmenn sína og
lesendur.
Heimild að frétt getur verið þannig staðsett að hún
óski ekki eftir að uppvíst verði að tiltekin frétt sé
eftir henni höfð. í því tilfelli er það alþjóðleg venja,
sem gildir einnig hér á landi, að blaðamanni eða
blaði er með öllu óheimilt að veita upplýsingar um
heimildina og verður að þola hvaða kárínur sem
fylgja, jafnvel fangelsisdóm, eins og dæmi hafa sýnt
t.d. í Bandaríkjunum. Hefði mátt halda að sæmilega
upplýstir aðilar á borð við útvarpsstjóra gerðu sér
þetta ljóst. Svo virðist ekki og verður við það að una.
Þá hafa fréttamenn á fréttastofu sjónvarps andmælt
við Tímann, einkum vegna þess að blaðið hefur ekki
viljað gefa upp heimild sína. Þetta er raunar enn
furðulegra, þar sem ætla má að fréttamönnum þar sé
fyrrgreind regla kunn, nema þeir vilji líta á sig sem
slíka nýliða að þeir þekki ekki til eins helsta
grundvallaratriðis frjálsrar blaðamennsku.
Ekki tók betra við þegar fyrrverandi fréttamaður
á sjónvarpi, sem varð frægur fyrir að gera þátt um
meinta misþyrmingu á hestum úti í Viðey vegna
þorsta, hóf upp rödd sína á Alþingi og sagði að
fyrirspurnin væri byggð á slúðri „sem enginn maður
er borinn fyrir.“ Síðan kvaðst hann hafa unnið ellefu
ár á fréttastofu sjónvarps. Skrítið má það telja, að á
svo löngum tíma skuli aldrei hafa þurft að verjast
upplýsingu um heimild. Á hitt ber að líta að
opinberar fréttastofur í ríkiseigu þurfa yfirleitt ekki
að styðjast við annað en opinberar heimildir, og
kann skýringin að liggja í því, og eiga kannski að
gera það. Hins vegar stendur óbreytt að einn af
hornsteinum frjálsrar blaðamennsku er vernd heim-
ilda.
Út af fyrir sig getur Tíminn ekki lagt dóm á að
hve miklu leyti heimild hans hafði rétt fyrir sér. Það
breytir engu um rétt heimildar til nafnleyndar og við
þann rétt verður staðið þótt það hafi kostað nokkra
pústra frá þeim sem ættu starfs síns vegna að þekkja
til hinnar kunnu meginreglu varðandi heimildir.
GARRI
Krafa um nýja f orystu
Leiöari DV í fyrradag vakti at-
hygli þeirra sem reyna að fylgjast
með ástandi mála innanhúss í Sjálf-
stæðisflokknum. Nánar til tekið
var þar ekki annað að sjá en að
fyrrverandi þingmaður flokksins
og ritstjóri DV, Ellcrt B. Schram,
væri að ráðleggja félagsmönnum í
VR að steypa undan flokksbróður
sínum, Magnúsi L. Sveinssyni.
Megi marka þetta þá er komin hér
npp viss sundrung innan flokksins
að því er varöar þátttöku hans í
verkalýösmálum.
í leiðaranum segir m.a. að verk-
fall verslunarmanna hafí leitt margt
í ljós. í fyrsta lagi hvað verkfalls-
rétturinn sé vandmcðfarinn, og í
öðru lagi bendi sérsamningar tuga
fyrirtækja til þess að deilan hafl
ekki beinst að almennum kjörum
stéttarinnar heldur verið afmörkuð
og tilfallandi. í þriðja lagi komi í
Ijós það hyldýpi sem sé á milli
lægstu launa og annarra kjara og
hversu litla samleið einstakar
starfsstéttir eigi, jafnvel innan eigin
samtaka. í fjórða lagi hljóti þessi
deila að marka þáttaskil í verka-
lýðshreyfingunni, vinnubrögðum
hennar og vígstöðu.
Ósigur Magnúsar
í framhaldi af þessu er svo í
leiðaranum rætt um ósigra forystu
Verslunarmannafélags Reykjavík-
ur í yfirstandandi kjaradcilu. Á
það er bent að t vívegis hafi lorystu-
menn félagsins verið búnir að
skrifa undir og mæla meö kjara-
samningum, en í bæði skiptin hafi
þeir verið felldir. Þá hafi blaðinu
verið snúið við og settar fram
óaðgengilegar kröfur.
Á þvi stigi mála er það svo rifjað
upjfcaö sáttasemjari hafi sett fram
sáttatflfðgíTTéifft forysta VR hafi
talið lakari en samningana sem
Ellert: Deilir á Magnús: Á
Magnús. hann mótleik?
hún hafði áður mælt með og félags-
menn fellt. Enn hafi sú tillaga verið
fclld, en í leiðaranum segir svo að
vegna illskiljanlegra ákvæða í lög-
um um stéttarfélög og vinnudeilur
sitji VR nú uppi með þá niðurstöðu
að tillagan teljist samþykkt vegna
ónógrar þátttöku.
Þarna segir líka að þegar upp sé
staðið hafi VR tapað þessari or-
ustu. Fyrst á heimavelli með því að
fá vantraust á eigin samninga, og
síðan á útivelli með þvi að sitja
uppi með samning sem meirihlut-
inn er á móti og er lakari en það
sem upphaflega var samið um. Þá
segir þarna að hinn mikli fjöldi
þeirra, sem greiddu tillögunni at-
kvæði, bendi til þess að alvarlegur
klofningur sé uppi í félaginu, og að
sá klofningur sé aflciðing af þeim
mikla launamun sem ríki milli
hópa innan félagsins.
VR-menn skornir
úr snörunni
Áfellisdómurinn yfir flokks-
bræðrum ritstjórans í stjórn VR
kemur svo fram í lokaorðum
leiðarans þar sem segir:
„Það er mat þeirra, sem jafnvel
eru innstu koppar í búrí, að tillaga
sáttasemjara hafi skoríð VRforyst-
una niður úr snörunni, losað hana
úr sjálfheldunni. Ef þetta er rétt,
og eins hitt að sáttatillagan hafi
verið verrí en ekkert, þá vaknar sú
spurning hvort það hafi veríð rétt
ákvörðun að fara fram af slíkri
hörku sem gert var. Var ekki hægt
að sækja rétt og hagsmuni hinna
lægst launuðu í félaginu með öðr-
um hætti, þannig að hinir betur
settu réðu ekki úrslitum með fjar-
veru sinni þegar leitað var álits
félagsmanna á sáttatillögunni?
Hér verða engin ráð gefin til
fétagsmanna í VR varðandi hverjir
veljist þar til forystu. Það gera þeir
upp við sjálfa sig. En það er Ijóst
að átökin að undanförnu kalla á
mikla uppstokkun í starfsemi og
vinnuhrögðum VR ef félugið ætlar
að standa undir nafni sem stærsta
verkalýðsfélag landsins og gera sig
gildandi í kjarabaráttu komandi
ára. “
Hér má skilja fyrr en skellur í
tönnunum. Sjaldan hafa pólitískir
verkalýðsforingjar fengið annan
eins skell í stuðningsblaði eigin
flokks. Sjálfur forseti sjálfstæðis-
manna í borgarstjórn Reykjavíkur
fær hér þá umsögn að hann hafi
tapað orustunni bæði á hcimavelli
og á útivelli, og að það hafi verið
sáttasemjari sem hafi skorið hann
niður úr snörunni. Lokaorð leiðar-
ans, þótt í miklum véfréttarstíl séu,
er svo engin leið að skilja öðru vísi
en sem spá um það að Magnús
verði látinn víkja úr forystuliði
VR. Spurningin er því hvað Ellert
á við með þessu loðna orðalagi. Er
hann að krefjast þess að Magnúsi
verði vikið úr formennskunni? Og
kannski úr sæti forseta borgar-
stjórnar lika? Spyr sá sem ekki veit.
En hér er þvi greinilega kominn
upp ágreiningur í röðum sjálfstæð-
ismanna. Nú verður forvitnilegt að
fylgjast með mótleik Magnúsar.
Garri

VÍTT OG BREITT
Það er þá hægt
Lánaupphæðir, verðbætur og
vextir er mikið mál í íbúðarhús-
næðisþvælunni allri. Sífellt er unn-
ið að því að upphugsa hvar á að
bera niður til að fá enn meiri lán til
íbúðabygginga og það þykir lýsa
miklu fjármálaviti þegar tekst að
lengja lánstíma, helst hátt á annan
mannsaldur. Lánsloforð ganga
kaupum og sölum með afföllum og
alls kyns siðlausum viðskiptahátt-
um, sem boðið er heim vegna þess
að húsnæðislánakerfinu er um
megn að starfa samkvæmt lögum
og skuldasöfnun einstaklinganna
eykst með hverju árinu, eins og
skýrt var frá í Tímanum í gær.
Fleiri og hærri lán í húsnæðis-
kerfið er viðvarandi krafa og ævi-
langur lánstími þykir víst eitthvað
eftirsóknarverður. Svo eru byggð
stærri og dýrari hús fyrir almenning
en þekkist á öðrum stöðum á
jarðarkringlunni og fólkið í fínu
húsunum þjáist ávallt af skorti,
fyrst af lánsfjárskorti og síðar af
peningaskorti til að borga lánin.
Erfðasynd
Svona ganga íslensku húsnæðis-
vandræðin fyrir sig og sér aldrei
fyrir endann á hvernig í ósköpun-
um á að koma einhverri fámenn-
ustu og ríkustu þjóð í heimi undir
þak. Húsnæðisömurleikinn hvílir
eins og erfðasynd á hverri kynslóð-
inni af annarri og eykst spennan
eftir því sem meira og stærra er
byggt og digurri sjóðum er varið í
húsasmíð.
Mikið er talað um vandann og
miklu eytt af peningum, prent-
svertu og kjaftæði.
En eitt er það sem nær alltaf er
utanveltu í umræðunni og það er
byggingakostnaðurinn. Það er eins
og aldrei megi minnast á að lækka
kostnaðinn, og þar með lánin og
fjölda vandamála samtímis. Og
það er hægt að lækka bygginga-
kostnað, aðeins ef þeir sem teikna
og byggja hafa til að bera ögn af
sómatilfinningu og samkennd með
því fólki sem verið er að byggja
yfir.
Sunnuhlíðarsamtökin í Kópa-
vogi hafa sýnt og sannað að með
góðum vilja og frjórri hugsun er
hægt að lækka byggingarkostnað
verulega og standa að fjármögnun
með öðrum og mannúðlegri hætti
en stokkfreðið kerfi stirðbusanna
hefur boðið upp á til þessa.
Verður leyndar-
dómurinn afhjúpaður?
í Kópavogi hefur tekist að fjár-
magna og reisa íbúðir fyrir aldraða
með mun minni kostnaði en svip-
aðar framkvæmdir í Reykjavík.
Um helgina var fjallað um þessi
mál í Tímanum og sagt frá þeirri
athugun á kostnaði við húsnæði
aldraðra, sem Alfreð Þorsteinsson
hefur lagt til í borgarráði að fari
fram.
Það er mjög brýnt að þessari
athugun verði hraðað sem kostur
er og gerður samanburður á bygg-
ingarkostnaði sambærilegs húsn-
æðis, sem reist er sitt hvoru megin
Fossvogslækjar.
Ef rétt reynist, eins og líkur
benda til, að fermetrinn í húsnæði
fyrir aldraða sé 75% dýrari í
Reykjavík en Kópavogi ereitthvað
nieira en lítið að og er vert að
gaumgæfa nánar.
Talsmaður Sunnuhlíðarsamtak-
anna sagði í viðtali við Tímann, að
arkitekt og verkfræðingum hafi
verið falið að hanna íbúðir innan
þess ramma að venjulegt fólk gæti
borgað án þess að stofna til skulda.
Þetta er þá hægt. Það er hægt að
tala við arkitekta, að minnsta kosti
þann sem teiknaði fyrir Sunnuhlíð-
arsamtökin, og verkfræðinga og
biðja þá að halda kostnaði í skefj-
um og miða íbúðaverð við fjár-
hagslega getu þeirra sem ætlað er
að kaupa húsnæðið og búa f því.
Það er stórmerkilegt að engum
skuli hafa dottið þetta í hug fyrr.
Þegar flett verður ofan af þeim
mikla leyndardómi hvers vegna
það er 75% dýrara að byggja yfir
aldraða í Reykjavík en í Kópavogi
getur verið að hægt verði að kom-
ast að því hvemig hægt verður að
lækka byggingarkostnað yfirleitt.
En leiði athugunin ekki til niður-
stöðu væri vel athugandi að biðja
Sunnuhlíðarsamtökin að vera svo
væn að taka að sér skipulag og
framkæmdir við að byggja yfir
unga sem aldna hvar sem er á
landinu. Gamla fólkið í Kópavogi
hefur nefnilega til að bera meira vit
og verklagni en öll bygginga- og
fjármögnunarmenntunin saman-
lögð sem er jafnlagin við að rýja
einstaklinga inn að skinni og að
skrifa viðbótarreikninga fyrir flug-
stöð og þvíumlíku, sem ríkissjóður
er látinn borga. .