19. júní - 01.05.1929, Blaðsíða 8

79
19. JÖNÍ
80
r
EllistyrktarsjóOðlaga-breytingin.
Eins og áður er sagt frá í 19. Júní« bar Ingibj.
H. Bjarnason fram frumvaip til laga um breytingar
á ellislyrktarsjóðslögunum, og voru þær i þá átt að
efla sjóðina mjög, svo að styrkur sá er þeir veita
gæti aukist, enda var slíkrar breytingar hin mesta þörf.
Frumvarpið fór gegnum báðar deildir og voru gerðar
á þvi nokkrar breytingar og þær fæstar til bóta.
Kom að síðustu til kasta sameinaðs þings að leggja
úrskurð á frumvarpið. En þar urðu jafnaðarmenn
þess valdir, að það var felt. Virðist það koma úr
hörðustu átt, að sá þingflokkur, sem einkum þykist
bera mannúðarmálin i skildi sínum, skyldi gerast
banamaður þessa frumvarps, sem miðaði að því, að
auka þann eina styrk, sem fálæk gamalmenni geta
orðið aðnjótandi annan en fátækrastyrk.
Því þess mun enn verða nokkur bið, að almennar
tryggingar komist hér á, og meðan eftir þeim er
beðið, er þó belra að hafa ellistyrkinn, en engan
styrk, sérstaklega með þeirri aukningu, sem á honum
hefði orðið við breytinguna.
Samþykt frumvarpsins gat á engan hált tafið fyrir
róttækari framkvæmdum, og er það harla óskiljanleg
meinbægni, að geta ekki unt þessu máli framgangs.
Tróðábreiðurnar.
»19. Júní« sagði í fyrra frá því hvernig búa má til ábreið-
ur úr islenskri ull, og án þess að hafa reynslu fyrir
ágæti þeirra, taldi blaðið að þessar ábjeiður mundu full-
komlega eins góðar — og betri — en útlendu tróðábreiðurn-
ar, sem hingað flytjast. Blaðinu var ekki kunnugt um að
svona ábreiður þektust hér á landi. Síðan hefir góður
vinur blaðsins, frú Unnur B. Bjarklind — Hulda — skrifað
blaðinu skemtilega frásögu um að í hennar héraði —
Pingeyjarsýslum — eru þessar ábreiður mikið notaðar.
Fylgir bréfkaflinn hér á eftir og af honum geta þær, sem
ekki þekkja gæði ísleosku ullarábreiðanna séð, að þær eru
mesta búmannsþing. Handhægar, hlýjar og ódýrar. Hér er
skýrt frá reynslu, sem verður hin bestu meðmæli með því
að þessar ábreiður verði framvegis til á hverjum bæ.
Frú Unnur skrifar:
»Eg varð mjög forviða þegar ég las litlu greinina um
tróðábreiður i »19. Júni«. Hér í sýstu (Pingeyjarsýslu) hafa
íslenskar tróðábreiður tíðkast um meira en mannsaldur.
Var og er haft í þær tog og kembt í svokölluðum stólkömb-
um, áður en kembivélarnar komu í Halldórsst. Laxárdal;
eftir að þær komu var togið kemt i þeim og lagt innan i
þunt og lipurt ver — oft gamalt sængurver — eða innan í
vænan tvistdúk heimaofinn, alt eftir því til hvers ábreið-
an átti að notast. Voru þær í léttu verunum notaðar sem
yfirsængur og haft ytra ver á þeim, sem dúnsængum, þær
i þykkri verunum voru oft hafðar til að leggja þær ofan
á gamlar, lélegar fiðurundirsængur eða jafnvel ofan á hey-
dýnur þar sem fátt var af fiðurundirsængum. 2 kiló af
togi var venjulega haft í hverja ábreiðu og voru þær
stungnar i nærverið með bandi og stagnál, ekki þétt.
Ennþá eru slikar ábreiður á hverjum bæ hér um slóðir.
Pegar ungi pilturinn fer í vegavinnu á vorin þykir jafn-
sjálfsagt að hann hann hafi togábreiðu, sem vasahnífinn
sinn. Eru þær einkar hentugar til þess að hvila við í
tjöldunum. Og ekki fer sá mótorbátur út á Skjálfanda, að
eigi sé ein eða fleiri vænar togábreiður á litlu hvílunum
þar. í bilum eg á sleðum hafa þær löngum þótt notalegar.
Já, komi margir gestir á einhvern bæinn er ekki ómögu-
legt að þeir sjái tvo — þrjá krakka hlaupa hlæjandi út í
hlöðu með væna togábreiðu, sem á að skýla þeim þar
næturlangt.
Mig rak í rogastans, er ég las þessa litlu grein um ábreið-
ur } »19. Júni«. F'anst það undarlegt að það væri að eins
í einni eða tveim sýslum á landinu, sem fólkið þekti og
notaði hinar góðu og ódýru íslensku togábreiður, er ég
mundi frá því ég fyrst fór að taka eftir, í grasatjaldinu á
vorin, sleðunum á vetrum og i rúmunum allan ársins hring.
Eg man líka eftir því, að dýna í setubekk í húsi foreldra
minna var stönguð úr kemdu togi — mætti ef til vill benda
á það, þegar farið verður að gera nýislensk húsgögn, að
tog er einkargott í smákodda og dýnur í trébekki og slóla.
Vitanlega má nota allskonar ull í þessar heimaunnu
ábreiður. Úr góðu þeli verða þær ennþá léttari og roýkri,
en hættir íremur við að fara í hnykla við notkun.
Úrgangsull er hér um slóðir stundum kembd i ábreiður,
ef aö konan ætlar að nota ábreiöuna undir i rúm í stað
hálm eða heydýnu við botninn, tekur hún máske 3 til
4 lipra strigapoka, þvær þá og sléttar — eykur saman —
og stangar hina kerabdu úrgangsull innan i. Er slík dýna
bæði endingarbetri og þokkalegri en hálm- eða heysæng,
við rúmbotninn undir fiðursænginni. Og efnið i hana ekki
annaö en hausaull og annað lélegasta ruslið úr ullinni á
bænum.
Pegar þessar islensku ullarábreiður fara að slitna og
trosna roá stundum stanga tvær saman og gera eina úr,
eða þá taka slitrið af ullinni innan úr verinu, senda með
ullartuskum eða öðrum úrgangi i ullarverksmiðjurnar og
fá úr því grófan fatadúk eða flóka, sem svo má uota í
tróðábreiðu á ný. Notum blessaða ultina okkar i sem flest.
Pað er svo ótal margt, bæði nytsamt og fallegt, sem úr
henni má vinna og best er hjá sjálfum sér að taka«. —
Orösendiiig'.
Með þessu tölublaði er hálfnaður þessi árg. »19. júni«,
fer því að draga að gjalddaga blaðsins, og eru þær sem
vanar eru að greiða blaðiö árlega beðnar að athuga það.
En svo er annar flokkur kaupenda, þar sem ekki er alt
i jafn góðu lagi, það eru þeir sem árum saman vanrækja
að greiða andvirði blaðsins. 1 vetur var öllum sem skuld-
uðu þá tvo eða fleiri árganga, sendur reikningur yfir við-
skiftin, og hafa nokkrar þeirra siðan sent borgun. En samt
eru alt of margar eftir, sem enn skulda andvirði fieiri ára,
og eru pœr sérslaklega áminlar um að gera sem fyrst skil.
Pað sem blaðið á ógoldiö hjá kaupendum er orðið stór
upphæð, en hún skiftist á svo margar hendur, að engan
getur munað um að borga, sé viljinn með, en því trúum
vér ekki, fyr en i síðustu lög, að nokkur af kaupendum
»19. Júni« vilji af ásettu ráði refjast um að borga blaðið.
Ritsljóri y>i9. Júnk.
Prentsmiðjan Gutenberg.