Tíminn - 11.01.1989, Side 15

Tíminn 15
Miðvikudagur 11. janúar 1989
tveggja byggingaráfanga höfðu
yfirvöld ríkjanna breytt um stefnu
í húsnæðismálum. í stað þess að
veita ódýr lán til íbúöabygginganna
var farið að veita leigustyrk. Hann
var í því fornii að með vissu
fyrirfram ákveðnu millibili fór
hann minnkandi. I sömu áföngum
fór leigan hækkandi, sömuleiðis
skv. áætlun.
Upphafsmenn þessarar áætlunar
voru í góðri trú. Þeir ályktuðu sem
svo að hagvöxtur færi sívaxandi og
laun manna myndu því líka fara
síhækkandi, því mætti augljóslega
réttlæta aukinn kostnað við hús-
næði.
En raunin varð önnur. Eftir að
olíuverð rauk upp úr öllu valdi á
áttunda áratugnum varö hagvöxtur
hægari og stóð jafnvel í stað,
rauntekjur féllu m.a.s. íbúðirnar í
háhýsunum urðu alltof dýrar fyrir
það fólk sem þær voru upphaflega
hugsaðar fyrir.
Þegar kom að byrjun þessa ára-
tugar voru allir pólitískir flokkar í
landinu á sama máli um að í óefni
væri koniið. Hins vegar drógu þeir
mismunandi ályktanir af ástand-
inu.
Byggingaherrar sósíaldemó-
krata leituðu betri leiða, markviss-
ari og sóunarminni til aðstoðar við
félagslegar byggingar. Stjórn
kristilegra og frjálslyndra demó-
krata í Bonn leit hins vegar svo á
að rétti tíminn væri runninn upp til
að láta kenninguna um frjálst fram-
boð og eftirspurn njóta sín á hús-
næðismarkaðnum.
foreldrahúsin. Efnahagsleg frarn-
tíð var í margra augutn eftir seinna
olíuverðsáfallið einfáídlega of
óviss.
Það lá hins vegar í augum uppi
að að því hlyti að koma að eftir-
spurn eftir húsnæði ykist á ný. Það
gerðist á árunum 1986-87 þegar
launahækkanir skutust greinilega
l'ram úr vísitöluhækkunum. Nú
virtist aftur atvinna tryggari en á
undanförnum árum og þess vegna
hófst fólk nú handa um að útvega
sér betri og, umfram allt, stærri
íbúð.
Hver sá sem hafði efni á því
stækkaði við sig. Litlum íbúðum
var steypt saman í stærri. uppgerð-
ar og endurnýjaðar íbúðir í göml-
um húsurn seldar einstaklingum.
Leigusalar brugðust við eftirspurn-
inni eins og við var búist, en það
átti bara við í efri verðstigum. Á
markaði ódýrra íbúða varð sífellt
færra um fína drætti.
Það hefur þess vegna komið í
Ijós að pólitíkusar tóku vitlausan
pól í hæðina þegar þeir vísuðu
markaðslögmálunum á íbúða-
markaðinn. Komið er í Ijós að
bygging leiguíbúða gengur ekki af
sjálfri sér og nú hallast æ fleiri að
því að til þurfi að koma ríkisaf-
skipti til að bæta úr þeim húsnæðis-
skorti sem nú er í Vestur-Þýska-
landi.
Ríkisstjórnin hefur líka lagt sitt
lóð á vogarskálarnar til að gera
ástandið verra. Á árunum 1983-86
dró hún mikið úr byggingu félags-
legra bygginga og frá og með 1986
búið að afsala sér húsnæði. Það er
liðin tíð að ekkjur leigi námsmönn-
um eitt til tvö herbergi. Þegar
reiknaðir eru 20 fermetrar á hvern
fjölskyldumeðlim eru heimili ein-
staklinga að meðaltali 50 fermetr-
ar.
Þeir hærra launuðu tryggja sér
nteira íbúðarými. Tvíbýlishús
verða í æ meiri mæli sameinuö í
einbýli og leigjendaíbúðir standa
óleigðar. Algengt er að tveggja
manna fjölskyldur með tveim fyrir-
vinnum búi í 150 fermetra íbúöum
í stórborgunum og reyndar gengur
tilhneigingin í átt til tveggja manna
fjölskyldna.
Sumir breiða úr sér, aðrir verða
að þrengja að sér eins og á eftir-
stríðsárunum. Um ein milljón vest-
ur-þýskra borgara er í bráða-
birgðahúsnæði. 700.000 er komið
fyrir í alltof litlunr og ófulinægjandi
íbúðum, 200.000 búa í neyðarskýl-
um og rúmlega 100.000 hafa yfir-
leitt ekkert þak yfir höfuöiö.
Þau tugþúsund námsmanna sem
dveljast við þriðja mann í herbergi
eða í fjöldasvefnsal á stúdenta-
heimilum eru ekki teknir með í
reikninginn í tölfræðinni, ekki
frekar en tyrknesku fjölskyldurnar
í eldgömlu byggingunum sem hefði
fyrir löngu átt að vera búið að rífa.
Til ársins 1990 verður að hafa til
reiðu húsnæði fyrir 600.000 inn-
flytjendur frá öðrum löndum en af
þýsku bergi brotnir. Fjármálaráð-
herrann Gerhard Stoltenberg hef-
ur lofað einum milljarði marka til
aðstoðar þessum þjóðfélagshópi.
Markaðurinn átti að rétta hús-
næðismarkaðinn af. En í þetta sinn
hefur markaðurinn brugðist.
Ríkisstjórn Kohls setti lög sem
áttu að auka framboð á leiguíbúð-
um en gerðu húseigendum það
auðveldara og hraðvirkara að
hækka leiguna. Og þetta var líka
tilgangur laganna. Röksemda-
færsla stjórnvalda var á þá leið að
þegar húsnæðiseigendum væri gert
kleift að græða almennilega, þ.e.
þegar höfuðstóll í fasteign fær að
bera góða ávöxtun, þá verða loks
aftur byggðar fleiri íbúðir. Hins
vegar er enginn annar hemill betri
til að halda aftur af leiguverði en
mikið framboð af íbúðum. Þarna
er augljóst samhengi og ekki var
annað að sjá framan af en að það
bæri góðan árangur.
Sá árangur varð hins vegar
skammvinnur og nú vita menn að
hann byggðist á því að eftirspurnin
féll niður skamma hríð.
Breyttar forsendur
launamanna röskuðu
áætlunum stjórnvalda
Eftir að launþegar höfðu árum
saman orðið að sætta sig við lækk-
uð laun - miðað við vísitöluþróun
- eða a.m.k. ekki fengið umtals-
verðar launahækkanir, gáfu margir
upp á bátinn hugmyndir sínar um
að bæta híbýli sín. Jafnvel fjáðar
fjölskyldur skutu á frest að stækka
við sig húsnæði, búið var um rúm
smábarna í svefnherbergi foreldr-
anna og ungt fólk yfirgaf ekki
Hvar sem fréttist af íbúð til leigu
myndast biðröð húsnæðisleitenda.
Myndin er frá Hamborg.
hafa allar niðurgreiðslur til þeirra
verið felldar niður. Það er einungis
til örfárra íbúða fatlaðra og heimila
í einkaeign sem ekkert lát er á
straumi peninga úr opinberum
sjóðum.
Þannig hefur fjöldi íbúða sem
byggðar eru á ári hverju minnkað
um því sem næst helming síðan
1984. Enn stendur bygging íbúða í
einkaeign í blóma. En sífellt færri
leiguíbúðir eru byggðar.
Nú er minna byggt en rifið
Það gerir ástandið ekki skárra
að á ári hverju eru 60.000 íbúðir
rifnar og 10.000-20.000 breytt í
skrifstofur, læknastofur, lögfræð-
ingastofur o.s.frv. Auk þess hverfa
á ári hverju smáíbúðir sem eru
lagðar við nágrannaíbúðina. Allt í
allt álíta sérfræðingar að neikvæð-
ur mismunur á nýbyggingum og
húsnæði sem hverfur sé tæpar
100.000 íbúðaeiningar á ári.
Þjóðfélagsbreytingar hafa átt
sinn þátt í að skerpa húsnæðis-
skortinn. Að vísu fer þýsku þjóð-
inni fækkandi en heimilum fjölgar,
um 100.000 á ári allt til ársins 1995.
Æ fleira ungt fólk stofnar eigin
heimili og æ fleiri ellilífeyrisþegar
búaeinirsér.oft ístórum íbúðum.
Samtímis því sem kröfurnar auk-
ast fer þverrandi að fólk sé reiðu-
Styrkur, sem að meðaltali nemur
50.000 mörkum á íbúð, á að hvetja
einkaaðila í byggingariðnaði til að
reisa 45.000 íbúðir fyrir þessa inn-
flytjendur. En þeirri spurningu er
ósvarað hvar hinir eigi að koma sér
fyrir.
Auðar íbúðir, sem fasteignaeig-
endur töluðu um fyrir aðeins tveim
þrem árum fyrirfinnast varla
lengur. Steyputurnarnir í fjölda-
framleiddu ódýru hverfunum eru
aftur fullsetnir. Sveitarfélögin eiga
líklega eftir að leggja hald á fleiri
leikfimisali og stilla upp fleiri flutn-
ingagámum. Eða þau verða að
borga okurleigu fyrir skjólstæðinga
sína. í Munchen verður t.d. að
borga 110 niörk á dag fyrir 5 manns
í einu herbergi. Og félagsmála-
stofnun pungar út með 2100 mörk
á mánuði fyrir 20 fermetra hcrbergi
á gistiheimili í Múnchen sem þrír
hafa afnot af.
Engin bót sjáanleg
Ekkert bendir til að ástandið í
húsnæðismálum í Þýskalandi skáni
á næstu árum. Markaðslögmálin
eiga eftir að senda leiguverð upp í
hæðir eftir því sem framboð
minnkar og eftirspurn eykst. Og
það gerist fyrst og fremst á þeim
stöðum þar sem atvinna stendur til
boða. Þannig hjálpar lág leiga í
Emsland ekkert þeim sem eru í
íbúðarleit í Frankfurt. Og þar með
eru orð pólitíkusanna marklaus
þegar þeir vísa í tölfræðina um að
enginn húsnæðisskortur sé í Vest-
ur-Þýskalandi.
Rangæingar
Jón Guöni Unnur
Árlegir stjórnmálafundir og viðtalstímar þingmanna Framsóknar-
flokksins verða haldnir á eftirtöldum stöðum:
Samkomuhúsinu, Þykkvabæ, miðvikudaginn 11. jan. kl. 21.00.
Allir eru boðnir velkomnir
Suðurland
Skrifstofa kjördæmissambandsins Eyrarvegi 15, Selfossi er opin á
fimmtudögum kl. 17-19 sími 98-22547.
KSFS.
Þorrablót framsoknarfelaganna
í Reykjavík
verður haldið laugardaginn 21. janúar.
Takið frá daginn. Nánar auglýst síðar.
FR.
Starfslaun handa listamönnum
árið 1989
Hér með eru auglýst til umsóknar starfslaun til handa íslenskum
listamönnum árið 1989. Umsóknir skulu hafa borist úthlutunarnefnd
starfslauna, Menntamálaráðuneytinu, Hverfisgötu 6, 150 Reykjavík,
fyrir 20. febrúar n.k. Umsóknir skulu auðkenndar: Starfslaun
listamanna.
í umsókn skulu eftirfarandi atriði tilgreind:
1. Nafn og heimilisfang, ásamt kennitölu.
2. Upplýsingar um náms- og starfsferil.
3. Greinargerð um verkefni, sem liggur umsókn til grundvallar.
4. Sótt skal um starfslaun til ákveðins tíma. Verða þau veitt til þriggja
mánaöa hið skemmsta, en eins árs hið lengsta, og nema sem
næst byrjunarlaunum menntaskólakennara.
5. Umsækjandi skal tilgreina tekjur sínar árið 1988.
6. Skilyrði fyrir starfslaunum er að umsækjandi sé ekki í föstu starfi,
meðan hann nýtur starfslauna, enda til þess ætlast að hann helgi
sig óskiptur verkefni sínu.
7. Að loknu verkefni skal gerð grein fyrir árangri starfslauna til
úthlutunarnefndar.
Tekið skal fram að umsóknir um starfslaun árið 1988 gilda ekki í ár.
Menntamálaráðuneytið 9. janúar 1989.
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir, afi, langafi og bróðir
Hjalti Benediktsson
fyrrverandi brunavörður
Bústaöavegi 107, Reykjavík
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju fimmtudaginn 12. janúar kl.
13.30.
Jarðsett verður í Hafnarfjarðarkirkjugarði.
Þeim sem vildu minnast hans er bent á Hjartavernd.
Ingibjörg Stefánsdóttir
börn, tengdabörn, barnabörn,
barnabarnabörn og
systkini hins látna
t
Þökkum innilega samúð og hlýhug við andlát og útför móður minnar,
tengdamóður, ömmu og langömmu
Karólínu Pálsdóttur
Borgarholtsbraut 45
Sérstakarþakkirtilstarfsfólkshjúkrunarheimilisaldraðra, Sunnuhlíð.
Elín Jónsdóttir
Lárus P. Ragnarsson
Sigrún K. Ragnarsdóttir
Halldóra B. Ragnarsdóttir
Ásdís L. Ragnarsdóttir
og barnabarnabörn
Ragnar Lárusson
Karlotta Aðalsteinsdóttir
Haraldur Gunnarsson
Þórður Magnússon
Sigurður Adolfsson