Tíminn - 31.01.1989, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 3T. jánúár '1989
Tíminn 5
Litla kaupmáttarrýrnun að finna í kjarakönnun Félagsvísindastofnunar:
Meðalfjölskyldan með
150.000 kr. á mánuði
Heildartekjur fjölskyldna í landinu, á aldrinum 18—75
ára, voru í kringum 150.000 kr. að meðaltali í nóvember
s.l. Hækkun þeirra frá sama tíma árið áður (1987) var
hlutfallslega sú sama eða heldur meiri en hækkun fram-
færsluvísitölunnar á sama tíma (24,8%), þannig að kaup-
máttur fjölskyldutekna er u.þ.b. sá sami og ári áður. í Ijósi
langvarandi umræðna um kaupmáttarrýrnun og frystingu
kjarasamninga með bráðabirgðalögum, ásamt árstíma,
vekur kannski sérstaklega athygli að umtalsvert fleiri
kváðust ánægðir með fjárhagslega afkomu sína og sinna í
nóvember s.l. (63% alls vinnandi fólks) heldur en voru
sama sinnis í maí s.l. vor. (Skammdegið virðist því síður
en svo auka svartsýni með landsmönnum.)
Fimmti hver á
fleiri en einum vinnustað
Þessar upplýsingar er m.a. að
finna í könnun sem Félagsvísinda-
stofnun hefur gert misserislega
(maí og nóv.) á atvinnu og tekjum
landsmanna og eru nú birtar í
fyrsta sinn. Samanburður er þar
fyrst og fremst gerður milli nóvem-
ber 1987 og 1988.
Þessi könnun er m.a að því leyti
frábrugðin launakönnun Kjara-
rannsóknarnefndar, að hún byggist
á upplýsingum frá starfandi mönn-
um sjálfum og nær því einnig til
vinnu utan fastra vinnustaða.
Könnun Félagsvísindastofnunar
bendir t.d. til að nær fimmtungur
vinnandi fólks stundi launuð auka-
störf hjá öðrum en aðalvinnuveit-
endum sínum.
Hlutastörfin lengjast
Vegna styttingar vinnutíma
karla og kvenna í fullu starfi (um
1,3 st./viku) hækkuðu heildartekj-
ur þeirra heldur minna en vísitalan,
eða 21% (sem þýðir um 3% kaup-
máttarrýmun en ekki 15% eins og
segir í skýrslu Félagsvísindastofn-
unar). Þar á móti hafði fólk í
hlutastarfi lengt sinn vinnutíma.
Meðalvinnutími alls hópsins var
því jafn langur og ári áður og
tekjur fyrir þann jafn langa vinnu-
tíma höfðu á árinu hækkað jafn
mikið og framfærsluvísitalan,
þannig að kaupmáttur meðaltekna
stóð í stað. Fjölskyldutekjur alls
hópsins hækkuðu hins vegar um
27,6%, sem þýðir þá rúmlega 2%
hækkun fjölskyldutekna, að með-
altali.
74 stunda vinnuvika
Vinnutími er í þessari könnun
talinn öll viðvist á vinnustað.
Heildarvinnutími fullvinnandi
fólks hafði styst um 1 stund á viku
frá því ári áður, var um 55 stundir
að meðaltali hjá körlum og um 46
stundir hjá konum. Sjómenn og
bændur höfðu 74 stunda meðal-
vinnuviku. Þeir eru ekki taldir með
í meðaltalstölum um vinnutíma og
laun.
Rúmlega 88% allra karla á aldr-
inum 18-75 ára reynast í launaðri
vinnu en um 72% kvennanna.
Utan vinnumarkaðar, m.a. vegna
náms, heimilisstarfa eða annarra
ástæðna voru 8% karlanna og 22%
kvennanna. Þá eru ótaldir atvinnu-
lausir, veikir og þeir sem voru í fríi
þegar könnunin var gerð í nóv.
Láglaunafólk = konur
Verkakarlar í fullu starfi (innan
við fjórðungur alla karlanna)
höfðu að meðaltali 89.000 kr.
heildartekjur í nóv. s.l. Meðaltekj-
ur allra annarra fullvinnandi karla
voru frá 110 til 144 þús. krónur í
nóvember - hæstar hjá sérfræðing-
um og atvinnurekendum.
Meðaltekjur fullvinnandi verka-
kvenna voru 57.000 kr. en kvenna
í skrifstofu- og þjónustustörfum
um 75.000 krónur. Nær 9 af hverj-
um 10 konum teljast til þessara
tveggja stétta, en aðeins rúmlega
þriðjungur karlanna.
Verkamannafjölskyldur
skera sig úr
Fjölskyldum var skipt í stéttir
eftir starfi þeirra karla og kvenna
sem lentu í úrtakinu. Miðað við
þannig skiptingu voru fjölskyldu-
tekjur sem hér segir:
Fjölskyldutekjur nóv. 1988
Verkafólk 119.000 kr.
Iðnaðarmenn 153.000 kr.
Skrifst./þjónust. 162.000 kr.
Sérfr./atvinnurek. 178.000 kr.
Sjómenn/bændur 160.000 kr.
Tekið var fram að meðaltekjur
bænda voru töluvert lægri en sjó-
manna.
Um 67% karla
yfir 90.000
Af konum á vinnumarkaði voru
62% í fullu starfí, en 96% karl-
anna, sem virðist ótrúlega hátt
hlutfall þegar litið er til þess að
könnunin náði til fólks allt frá 18
og upp að 75 ára aldri.
Af fullvinnandi körlum höfðu
aðeins 7% undir 60.000 kr. mánað-
artekjum, en 37% fulivinnandi
kvenna. Með tekjur á bilinu 60.000
til 90.000 voru 27% karlanna en
40% kvennanna.
Um tveir þriðju (67%) allra
karlanna voru því yfir þessum
Heildar- og fjölskyldutekjur í starfsstéttum.
Karlar og konur saman. Nóvember 1988.
200000
Kr. á
mán.
100000
0
Svörtu súlurnar sýna tekjur þeirra kvenna og karla sem lentu í úrtakinu,
skipt eftir starfstéttum sem þau tilheyra. Strikuðu súlurnar sýna svo
heildartekjur fjölskyldna þeirra, þ.e. þegar tekjur maka hafa bæst við.
T.d. er athyglisvert, að þar sem sérfræðingar (háskólafólk) og atvinnurek-
endur (sem nær eingöngu eru karlar) eru svarendur eiga makar
hlutfallslega lítinn hlut í fjölskyldutckjunum. Þar sem svarandi vinnur við
skrifstofu/þjónustustörf (mikill meirihluti konur) á maki hins vegar
helming fjölskyfduteknanna. Þegar litið er á fjölskyldutekjurnar eru
verkamannafjölsky Idurnar þær einu sem skera sig verulega úr - allar aðrar
hafa yfír 150.000 mánaðartekjum úr að spila.
%
50
Verkafólk IðnaBarmenn Skrifst.fólk Sérfr./atv.rek Bændur/sjómenn
Verslunar- og skrifstofustörf eru að verða alger kvennagrein, samkvæmt
könnuninni og í svipað horf virðist sækja með almenn verkamannastörf.
Þótt karlar hafi ekki fagmenntun úr skóla fara þeir í störf verkstjóra,
lögreglu og/eða annarskonar gæslu og stjórnun og fara þar með í hóp
iðnaðarmanna í þessari flokkun.
mörkum, en innan við fjórðungur
(23%) fullvinnandi kvenna.
Aðeins 3% kvennanna náðu yfir
150.000 kr. tekjur, en hins vegar
22% karlanna, hvar af nær helm-
ingurinn var yfir 180.000 kr., en
ekki ein einasta kona náði yfir það
mark. -HEI
Kellogg’s Crunchy Nut með óvæntri viðbót:
Kornflögurnar kvikar
Húsfreyjan tók fyrst eftir pöddunum á sínum diski og
hrópaöi upp yfir sig, en þá hafði húsbóndinn þegar stungið
upp í sig tveim skeiðum en þegar hann athugaði málið, sá
hann þegar nokkrar pöddur á sínum diski líka.
Þessi uppákoma varð í húsi í Reykjavík á föstudaginn var
þegar hjón ein ætluðu að gæða sér á kornflögum.
Pakkinn var keyptur á fímmtudag-
inn var í matvöruversluninni í Aust-
urstræti sem áður hét Víðir og var
hann opnaður á föstudag og hellt úr
honum á tvo diska og mjólk út á eins
og gert er.
„Það er erfítt að segja hvenær
kvikindin komast í vöruna, hvort
það er á lager, í verslun eða þegar
vörunni er pakkað. Þegar svo mikið
líf er orðið í pakkanum eins og
raunin er, er það síðastnefnda líkleg-
ast.“
Þetta voru orð Matthíasar Eydal
skordýrafræðings á Keldum þegar
blm. kom með pakka af Kellogg’s
Crunchy Nut komflögum, en í inni-
haldi hans var krökkt af brúnum
kvikindum.
Að sögn Matthíasar er um að
ræða mjölbjöllu, Tribolium de-
structor, en Danir kalla hana lýsól-
bjöllu vegna þess að hún gefur frá
sér vökva með mjög sterkri lykt sem
minnir á lýsól.
Kvikindið er upprunnið frá hita-
beltislöndum Afríku og það var fyrst
greint í Danmörku árið 1943 en er
nú þekkt um mest allan heim.
Bjallan er 5-6 mm löng, 2 mm
breið og lirfurnar sem Iíkjast ormum
eru um 10 mm á lengd. Bjalian er
mjög lífseig og þrífst ágætlega í
mjöli og mjölvörum, svo sem brauði
og kexi og auðvita kornfleksi og nær
háum aldri. Hún getur orðið allt að
fimm ára gömul.
Þróun hennar frá eggi til fullvax-
innar bjöllu tekur við venjulega
stofuhita (19-20 gráður C) um einn
mánuð.
Matthías sagði að til rannsókna-
stofunnar að Keldum bærust árlega
um eitt til tvö hundruð tilfelli af
skordýrum í matvöru og væri nijöl-
b'jallan eitt algengasta kvikindið.
Bjöllurnar eru mikið á ferðinni og
því erfitt að útrýma þeim. Ef þær
komast í skápa þá er ráðið það að
ryksuga skápana að innan og sprauta
síðan með skordýraeitri. -sá
Mjölbjallan - Tribolium destructor
- er allstór og vel sjáanleg með
berum augum. Það var heldur
ókræsileg sýn sem birtist þegar hellt
var úr pakkanum og pöddurnar
hlupu fram og til baka til að leita
skjóls undir kornflögunum.
Tímamynd Pjetur
NUT
C0RN FLAKES