Tíminn - 02.02.1989, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 2. febrúar 1989
Tíminn 7
Seólabankinn - gengi fellt um 22% á ellefu mánuöum:
Verðbólga 12% til vors
án frekari kauphækkana
T nvínm HfiotíAinHiim £f>ftlatiankanc pr rifÍQr^ nnn qA nftir
í nýjum Hagtíðindum Seðlabankans er rifjað upp að eftir
að hafa búið við nær stöðugt gengi í meira en þrjú ár (nóv.
1984 til febr. 1988) hafa nú fjórar gengisfellingar skollið á
landsmönnum á minna en ellefu mánuðum. Þessar gengis-
fellingar hafa hækkað verð erlendra gjaldmiðla um 28,1%
að meðaltali og lækkað gengi krónunnar um 21,9%
samtals.
Gengi Kanadadollars hækkaði
mest, um 45,8%. Á sama tíma
hækkaði yen um 35,1%, Banda-
ríkjadollar um 33,7%, og steri-
ingspund um 31,4%. Norrænir
gjaldmiðlar utan EB hækkuðu um
29%, en EB gjaldmiðlarnir í kring
um 22% á tímabilinu, þ.e. frá 29.
febrúar 1988 til 3. janúar 1989.
Frá því að verðstöðvun hófst í
september og þar til í byrjun
janúar svaraði hækkun framfærslu-
vísitölunnar til 6% á ársgrundvelli
samanborið við 23% verðbólgu
næstu fimm mánuði þar á undan.
Vegna hækkunar á óbeinum
sköttum, gengisfellingar krónunn-
ar og lögbundinna launahækkana
15. febrúarn.k. segirSeðlabankinn
að verðlag komi hins vegar til með
að hækka nokkuð á fyrrihluta þessa
árs. Einnig megi búast við ein-
hverjum verðhækkunum í kjölfar
meira frelsis í verðlagsmálum frá
1. mars n.k.
„Samkvæmt útreikningum Seðla-
bankans verður verðbólga a.m.k.
12% á fyrsta þriðjungi ársins 1989,
ef miðað er við framfærslukostnað.
Við þessa útreikninga eru aðeins
þegar ákveðnar launabreytingar
lagðar til grundvallar", segir í
Hagtíðindum.
f>á segir Seðlabankinn gengis-
fellinguna 3. janúar s.l. gefa tilefni
til að endurskoða nýlega birt mat á
raungengi og saamkeppnisstöðu.
Gengisfellingin valdi því að raun-
gengi krónunnar lækki enn frekar
og verði á fyrsta ársfjórðungi 1989
svipað og það var um mitt ár 1987.
Raungengi krónunnar hafi því
lækkað umtalsvert frá því það stóð
hæst um áramótin 1987/88. Sú
lækkun sé nær 9% miðað við
verðlag og rúmlega 13% ef miðað
er við launakostnað.
Vegna þess hve þróun afurða-
Gengisbreyting Gengisbr. frá árslokum 1987
lækkun hækkun lækkun hækkun
1988: krónu gjaldm. krónu gjaldm.
29/2 6,00% 6,38% 6,0% 6,4%
16/5 10,00% 11,11% 15,4% 18,2%
28/9 1989: 3,00% 3,09% 17,9% 21,9%
3/1 4,88% 5,13% 21,9% 28,1%
Vísitölur samkeppnisstöðu
1979 = 100
Sjávar- Útfl.- Samk,- Vegið
útvegur idnaður iðnaður meðaltal
1980-831' 94,5 95,3 97,2 95,2
1984-861' 104,5 96,5 101,4 103,2
1987 104,1 76,5 95,1 99,9
19882> 97,7 77,6 93,3 95,1
19893) 99,4 81,0 97,8 97,6
1) Meðaltal 2) Áætlun 3) Janúar-júní, spá.
verðs hafi verið sjávarútvegi óhag-
stæð að undanförnu hafi sam-
keppnisstaða hans þó ekki batnað
jafn mikið og lækkun raungengis
bendir til. Hins vegar séu horfur á
að minna framboð botnfiskafurða
úr Norður-Atlantshafi ásamt al-
mennum hagvexti í helstu við-
skiptalöndum komi til með að
valda einhverjum verðhækkununt
á sjávarafurðunt á næstu misserum.
Gangi þetta eftir gæti hagur sjávar-
útvegs vænkast enn frekar á þessu
ári, að því tilskildu að fiskvinnslu-
fyrirtækjum lakist að draga úr
tilkostnaði á móti minnkandi afla.
Þó samkeppnisstaða úttlutning-
siðnaðar hafi heldur skánað frá
1987 segir Seðlabankinn hana hins
vegar cnn mun erfiðari en hjá
sjávarútveginum og spáir því að
svo verði áfram þetta ár.
Seðlabankamenn taka fram að í
útreikningum hans sé hvorki reikn-
að með áhrifum vaxta á samkeppn-
isskilyrði, né heldur með ónotaðri
afkastagetu framleiðslutækja,
heldur sé gert ráð fyrir að hlutað-
eigandi aðilar beri ábyrgð á að
aðlaga afkastagetu að framleiðslu-
möguleikum. - HEI
2. áfangi
boðinn út
Ákveðið hefur verið að
bjóða út 2. áfanga íþrótta-
húss íþróttafélags fatlaðra,
en í þessum áfanga felst að
reisa húsið tilbúið undir
málningu, ráðgert er að þeim
áfanga verði Iokið í desember
á þessu ári. íþróttahúsið
verður fyrsta sérhannaða
íþróttahúsið fyrir fatlaða á
Norðurlöndum.
íþróttafélag fatlaðra lauk við
grunninn að húsinu 1984. Fram-
reiknað til dagsins í dag er áætlað að
heildarkostnaður við hann sé um 4
milljónir króna. Síðan þá hafa fram-
kvæmdir legið niðri, fyrst og fremst
vegna þess að félagið var að safna
fyrir þeim skuldum sem það hafði
stofnað til. Félagið varð skuldlaust
vegna íþróttahússins á árinu 1986.
Nú er hægt að ráðast í að bjóða út
2. áfanga byggingarinnar vegna þess
að eftir árangur fatlaðra íþrótta-
manna á Olympíuleikum fatlaðra í
Seoul vænkaðist verulega fjárhagur
félagsins. Byggingasjóðurinn hefur
nú til ráðstöfunar 19 milljónir króna.
Munar þar mest um fjáröflun sem
Rás 2 gekkst fyrir meðal almennings
í landinu föstudaginn 28. október
s.l. en þá söfnuðust um 6 milljónir
króna. Einnig fær félagið 5 milljónir
af aukafjárveitingunni sem ríkis-
stjórnin veitti íþróttasambandi fatl-
aðra og borgarráð Reykjavíkur hef-
ur lofað 5 milljóna framlagi á fjár-
hagsáætlun 1989. Að auki kemur til
annar fjárstuðningur og gjafir sem
félaginu hafa borist.
Hvenær hægt verður að ráðast í
lokaáfanga byggingarinnar liggur
ekki fyrir. I þeim áfanga felst frá-
gangur á gólfi, loftræstingu, innrétt-
ingar og allur lokafrágangur. Bygg-
inganefnd vonast til að það geti
orðið á árinu 1990.
Að lokum má geta þess að íþrótta-
félag fatlaðra verður 15 ára í vor og
félagsmenn eru um 600 talsins í dag.
SSH
Hér má sjá aðstoðarfólk tannlækna kynna tannvernd og tannheilsu, en slík kynning mun fara fram í stórmörkuðum á tannvemdardaginn, sem er á morgun,
fÖStudag. I'imamyad: \mi RJini
Tannverndarráð gegn óhóflegu sælgætisáti
Tannverndarráð mun standa fyrir tannverndardegi á morg-
un,föstudag.Fram hefur komið að íslensk börn og unglingar
borða og drekka mikið meira af sælgæti og gosdrykkjum en
jafnaldrar þeirra í Finnlandi.
Tannverndardagur er sá sjötti sem
haldinn er allt frá upphafi. í tengsl-
um við hann verður lögð aðaláhersla
á umfjöllun um matarvenjur íslend-
inga og fluortannkrem.
Aðstoðarfólk tannlækna mun
veita fræðslu um varnir gegn tann-
skemmdum í stórmörkuðum og
tannfræðingar heimsækja sjúkra-
stofnanir.
Áletrun kostuð af viðkomandi
sveitarfélögum verður sett á strætis-
vagna Reykjavíkur og Kópavogs.
Einnig verða birtar greinar í fjöl-
mtðlum skrifaðar af lækni, næring-
arfræðingi og tannlæknum. Eru
kennarar hvattir til að nota greinarn-
ar við kennslu í skólum landsins.
„Meira en helmingur íslenskra
barna og unglinga borðar sælgæti og
drekkur gos daglega eða oftar á móti
7% daglegu sælgætisáti og 15% gos-
drykkju finnskra barna og unglinga"
sagði Magnús R. Gíslason yfirtann-
læknir í samtali við Tímann. Hann
sagði Tannverndarráð ekki beita sér
sérstaklega fyrir minnkuðu áti sæt-
inda á bolludag eða öðrum hátíðum.
„Pað sem við viljum sporna gegn er
þetta sífellda sælgætisát í tíma og
ótíma."
Magnús sagði það samt ekki svo
vitlausa hugmynd að leiða hugann
öðru hvoru að magni sælgætis sem
íslendingar borða. Hann nefndi sem
dæmi áætlaða sölu á páskaeggjum
sem mun vera yfir 400 þúsund hér á
landi um hverja páska.
Samkvæmt útreikningum þjóð-
hagsstofnunar var keypt hér á landi
árið 1987 sælgæti fyrir 3,6 milljarða
króna. Pá keyptum við gosdrykki
fyrir 2,4 milljarða króna.
Samtals gerir þetta rúma 6 milljarða
króna sem er meira en öll lán
Húsnæðisstofnunar ríkisins það
sama ár.
Meira en helmingi fleiri tennur
skemmast í Islendingum en í öðrum
Norðurlandabúum og Bandaríkja-
mönnum. Árið 1987 þurfti Trygg-
ingastofnun ríkisins að greiða 330
milljónir fyrirtannlækningaþjónustu
landsmanna.
Þetta er ef til vill ekkert undarlegt
sé mið tekið af því að hér á landi er
ein sjoppa fyrir hverja 300 til 400
íbúa. Sumstaðar eru þær jafnvel
helmingi fleiri eða ein sjoppa á
hverja 150 til 200 íbúa. Til saman-
burðar má geta þess að í Helsingfors
er að meðaltali ein sjoppa fyrir
hverja 1200 íbúa. jkb