Tíminn - 09.06.1989, Blaðsíða 5

OO-jr int'i .9
Föstudagur 9. júní 1989
Tíminn 5
Grein aðstoðarlandlæknis ætluð til að vekja lækna til umhugsunar:
Sjúklingur lét lífið
vegna mistaka lækna
í grein sem aðstoðarland-
læknir skrifar í Læknablaðið
rekur hann málsatvik þar
sem sjúklingur fékk ranga
meðferð á sjúkrahúsi sem
leiddi til dauða viðkomandi.
Hann segir greinina hafa ver-
ið til þess ætlaða að vekja
lækna til umhugsunar og
stuðla að því að slík mistök
gerist ekki aftur. Aðspurður
sagði hann aðstandendur við-
komandi sjúklings ekki ætla
að fara í mál vegna þessa
atviks.
Málsatvik voru þau að komið var
með sjúkling á slysadeiid Borgar-
spítalans aðfaranótt 20. desember í
fyrra. Viðkomandi sjúklingur var
eldri starfsmaður í verslun í Reykja-
vík sem hafði verið opin lengi fram-
eftir vegna komu jólanna. Þegar
búðin lokaði bauð eigandi verslunar-
innar starfsfólki sínu upp á sérríglas.
Þegar viðkomandi starfsmaður
hugðist halda heim á leið datt hann
á rör í fatahengi. Á komuspjaldi
sjúklings segir að hann hafi dottið á
rör og sé ölvaður, en sjúklingurinn
hafði drukkið tvö sérríglös. Einnig
segir að hann sé með stórt mar og
bólgu á enni en viðbrögð séu eðlileg.
Starfsfólk sjúkrahússins tók í fram-
haldi af þessu þá ákvörðun að ekki
væri ástæða til að aðhafast neitt
frekar en fylgj ast með viðkomandi.
Sjúklingurinn þurfti að fara á
salerni og fylgdi aðstoðarlæknir hon-
um þangað en þurfti síðan að bregða
sér eitthvað frá. Þegar læknirinn
kom aftur hafði sjúklingurinn fallið
á gólfið með þeim afleiðingum að
mar á enni stækkaði um helming.
Sjúklingnum brá töluvert við fallið
og skömmu síðar var annar aðstoð-
arlæknir kallaður til. Marið hafði þá
breiðst út, náði alla leið yfir ennið
og glóðaraugu voru tekin að
myndast. Sjúklingurinn tjáði þeim
að hann svimaði oft og dytti þá af og
til og fengi mjög stóra marbletti. Til
að létta á þrýstingi var síðan stungið
á marinu og blóði hleypt út.
Annar aðstoðarlæknanna tók við
svo búið þá ákvörðun að láta sjúkl-
inginn fara heim. En ættingjar sem
höfðu fylgt honum á slysadeild töldu
það ekki ráðlegt þar sem hann byggi
einn. Enginn ættingjanna treysti sér
til að taka sjúklinginn með sér heim
og taldi annar aðstoðarlæknanna sér
hafa skilist á einum þeirra að sjúkl-
ingurinn ætti það til að fá sér duglega
neðan í því annað slagið. Viðkom-
andi ættingi neitar þessu aftur á móti
og kveðst aðeins hafa sagt sjúkling-
inn hafa verið búinn að smakka
áfengi umrætt kvöld en að hann
hefði verið óreglusamur væru ósann-
indi.
Sjúklingurinn var nú lagður inn til
eftirlits. Um morguninn leit aðstoð-
arlæknir til hans og ákvað, eftir að
hafa ráðgast við lyflækni, að gera
ekkert frekar og taka sjúklinginn af
gæsludeild. Við innlögn á almenna
deild segir í skýrslu að sjúklingurinn
hafi verið órólegur. Þar var gert ráð
fyrir að hann fengi fráhvarfseinkenni
vegna áfengisneyslu og var því gefið
viðeigandi lyf.
Daginn eftir var sjúklingurinn
mun þvoglumæltari og slappari en
aðstoðarlæknirinn hafði átt von á.
Um kvöldið var sj úklingurinn orðinn
svo slappur að hann sofnaði um leið
og hætt var að hrista hann.
Sjúklingnum hrakaði nú dag frá
degi. Seint og um síðir kom í ljós að
hann var asthmaveikur. Ráðgerð
var frekari rannsókn vegna mögu-
leika á sykursýki, sneiðmynd tekin
af höfði og ýmsir sérfræðingar athug-
uðu hann. Loks var ákveðið, þann
23., að fá álit taugalæknis þar sem
sjúklingur kvartaði um höfuðverk,
verki í hnakka og hálsi og ljósfælni.
Taugalæknirinn sagði í umsögn sinni
að hann hafi gengið út frá því að brot
á háls og hryggjarlið hafi verið
útilokuð með röntgenmyndatöku.
Hann ráðlagði eftirlit og að sjúkl-
ingurinn yrði hreyfður eins mikið og
mögulegt væri.
Nóttina eftir stöðvaðist öndun og
hjartsláttur sjúklingsins en hann var
endurlífgaður. Um morguninn fékk
hann krampa, önnur sneiðmynd var
tekin af höfði en ekkert athugavert
kom í ljós. Þann 28. datt taugalækni
loksins röntgenmyndataka af hálsi í
hug. Á myndinni komu í ljós brot á
hálsliðum og misgengi en þá var
orðið of seint að gera nokkuð í
málinu.
Að kvöldi annars dags nýárs lést
sjúklingurinn og var dánarorsök
samkvæmt krufningu þrýstingur á
mænukólfinn vegna brota á efstu
hálsliðum og misgengis þeirra.
„Tilgangurinn með greininni er að
vekja lækna til umhugsunar og
stuðla að því að atvik sem þarna er
lýst, verði til þess að slík mistök
gerist ekki aftur,“ sagði Guðjón
Magnússon aðstoðarlandlæknir í
samtali við Tímann.
Hann sagði framangreint tilvik
væri, að því er hann best vissi,
einsdæmi. „Mér finnst aftur á móti
ástæða til að læknum sé kunnugt um
að svona hlutir geta gerst og að það
sé þeirra skylda að reyna að koma í
veg fyrir það. Til að koma í veg fyrir
mistök af þessu tagi er fyrst og
fremst mikilvægt að læknar haldi
betur vöku sinni og að það sé alveg
ljóst hver ber ábyrgð á sjúklingnum
á meðan hann er innan stofnunarinn-
ar. Að það sé einhver einn læknir
sem ber ábyrgð á læknisfræðilegum
þætti meðferðarinnar eftir því hvar
sjúklingurinn liggur,“ sagði Guðjón.
Varðandi þá ályktun að slysið
stafaði af áfengisneyslu sjúklingsins
sagði Guðjón það vera mikilvægt að
dómur lækna um viðkomandi sjúkl-
ing mætti ekki ráða ferðinni þegar
ákvörðun væri tekin um viðeigandi
meðferð, en sú hætta væri alltaf fyrir
hendi.
Aðspurður sagðist Guðjóni vera
kunnugt um að aðstandendur við-
komandi sjúklings ætluðu sér ekki
að höfða mál vegna þessa. jkb
Fjör í utanferðum í
verkfallsmánuði
Nær því þúsund, eða 11%, fleiri
lslendingar brugðu sér út fyrir land-
steinana í síðasta mánuði heldur en
í maí í fyrra, sem var þó alger met
utanferðamánuður. Alls komu 9.780
Islendingar til landsins nú í maí,
samanborið við 8.800 í fyrra. Utan-
farar fyrstu fimm mánuði ársins voru
41.220 á móti 39.770 á sama tíma í
fyrra og 34.950 í „góðærinu“ 1987.
Fjölgunin er því 18% s.l. tvö ár.
Útlendingar sem hingað komu
voru á hinn bóginn rúmlega 500
færri nú í maí heldur en í fyrra. T.d.
fækkaði Bandaríkjamönnum hátt á
sjötta hundrað og Norðurlanda-
mönnum litlu minna á milli ára. Á
móti kom að Frakkar voru nú 800 í
stað 200 í maí 1988.
Um síðustu mánaðamót höfðu
32.700 erlendir ferðamenn lagt hing-
að leið sína frá áramótum, sem þrátt
fyrir fækkun í maí er 2% fjölgun á
milli ára, og 4% fjölgun á s.l. tveim
árum. - HEI
Yfirlæknir Borgarspítalans segir ekkert afráðið
um viðbrögð læknaráðs við grein aðst.landlæknis:
EKKIUM MISTÖK
LÆKNA AÐ RÆDA
Að sögn yfirlæknis Borgarspítalans Arnar Smára Arn-
aldssonar mun læknaráð Borgarspítalans ekki taka málið,
sem aðstoðarlandlæknir greindi frá, til umfjöllunar fyrr en
í fyrsta lagi eftir tvær vikur. Honum var því ekki kunnugt
um hvort athugasemd yrði gerð á grundvelli þagnareiðs
lækna. Læknaráðið fjallaði fyrr í vetur um málið og komst
að þeirri niðurstöðu að ekki væri hægt að kenna mistökum
lækna um að sjúklingurinn lést.
„Umfjöllunin kom mér töluvert
á óvart. Við vitum að sjúkdóms-
greining er ekki alltaf augljós og
sumar koma seinna en maður hefði
sjálfur kosið. í þeim tilfellum er
ekki við einn eða neinn að sakast,"
sagði öm í samtali við Tímann.
Læknaráðið fjallaði um málið
fyrr í vetur og komst að þeirri
niðurstöðu að í nefndu tilviki hefði
verið erfitt að koma við greiningu
í tæka tíð og ekki möguleiki að
ráða við framvindu mála. „Það er
ekki víst að þetta tilvik hefði farið
á annan veg þó greining hefði
komið fyrr. Mér og flestum lækn-
um er auðvitað umhugað um að
læknar sinni sínum störfum af
vandvirkni en mér fannst ekki
ástæða til að gera þetta opinbert í
fjölmiðlum. Varðandi röntgen-
myndatöku hefur mér nú frekar
fundist að læknar tækju meira af
þeim heldur en endilega er nauð-
synlegt, til þess þá að vera öruggir
um greininguna. En hjá þessum
einstaka sjúklingi komu ekki fram
einkenni sem gáfu vísbendingu um
að eitthvað gæti verið að í hálsi fyrr
en síðar,“ sagði Örn.
Hann benti á að þar sem stutt
væri síðan þetta atvik gerðist þætti
sér ekki hafa verið ástæða til að
gera málið opinbert, með tilliti til
aðstandenda sjúklingsins. „Með
því á ég ekki við að ástæða sé til að
hlífa læknunum frekar en öðrum í
þeirra starfi en læknaráðið taldi
alls ekki hafa verið um mistök að
ræða af hálfu starfsfólks sjúkra-
hússins."
Öm sagði sér ekki vera kunnugt
um hvort málið yrði tekið fyrir sem
trúnaðarbrot aðstoðarlandlæknis.
„Það hefur ekki verið tekin nein
ákvörðun um að skjóta á fundi
vegna þessa. Ég er ekki sem yfir-
læknir spítalans búinn að taka
neina ákvörðun varðandi það hve-
nær þetta verður tekið fyrir. Ég
verð í burtu næstu tvær vikur og
það er alltaf best að athuga málin
vel fyrirfram áður en ákvörðun er
tekin varðandi framhaldið," sagði
Öm.
Öm taldi aðstoðarlandlækni
hafa getað komið skilaboðum til
lækna um varkámi í starfi til þeirra
á annan hátt en í fréttabréfsgrein.
„Landlæknir og aðstoðarlandlækn-
ir eiga reglulega fundi með okkur
og þar ræða menn þessi mál. Það
er ljóst að kæmm og kvörtunum til
embættisins hefur farið fjölgandi
undanfarin ár. En eftir því sem
mér skilst finnst mönnum stundum
að frekar sé verið að gagnrýna
framkomu en annað. En hún stafar
ef til vill af of miklu álagi á lækna.
Það hefur verið leitað eftir auknum
mannafla en þá rekst maður á
fjárveitingarvaldið, það er að
spara. Við höfum því kannski ekki
tök á að hafa allt eins og við helst
vildum en það er aftur á móti alveg
ljóst að heilbrigðisþjónusta íslend-
inga er með því besta sem gerist í
heiminum," sagði Örn.
Þar sem slysavarðstofan væri
undirmönnuð, mikið álag á starfs-
fólki og heimsóknir sjúklinga undir
áhrifum tíðar, sagði hann læknum
geta hætt við að álykta sjúkling
ölvaðan. „Margir sjúklingar sem
koma eru undir áhrifum áfengis. í
könnun sem gerð var fýrir skömmu
voru átján af tuttugu sjúklingum
eina nóttina meira og minna undir
áhrifum. Þá segir sig sjálft að í hita
leiksins getur læknum orðið það á
að segja um sjúkling að hann hafi
verið drukkinn. En það er ekkert
síður reynt að greina slys og áverka
þeirra og þeim er jafnvel haldið
lengur til að missá ekki af neinu,
þar sem greiningin er oft erfiðari,"
sagði örn. jkb