Tíminn - 01.12.1989, Page 6

6 Tíminn
Föstudagur 1. desember 1989
Iiniiiiii
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
BirgirGuðmundsson
Eggert Skúlason
Steingrímur G íslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tlmans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. ágúst hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 1000,-, verð í lausasölu f 90,- kr. og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Áróður og málefni
Þegar Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, fór að krefjast þess í þingræðu á
mánudaginn, að ríkisstjórnin ætti að segja af sér,
varð ýmsum á að brosa að slíkri augnablikshug-
dettu.
En nú hefur komið í ljós að Þorsteini er alvara
í hug. Hann stendur að því að bera fram formlegt
vantraust á ríkisstjórnina ásamt kvennalistakonum
og fulltrúum hins svonefnda Frjálslynda hægri
flokks.
Þegar þess er gætt að ríkisstjórnin vinnur að
framkvæmd mjög mikilvægra mála og hefur að
flestra áliti haft fullt vald á málefnum sínum, þá
kemur mönnum þessi vantrauststillaga spánskt
fyrir sjónir.
Vantrauststillaga nú er tilraun til þess að bæta
áróðursstöðu Sjálfstæðisflokksins í kjölfar þess að
efnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar eru farnar að
skila árangri. Ekki fer milli mála að rekstrar- og
fjárhagsstaða útflutningsfyrirtækja hefur farið
batnandi eftir að aðgerða ríkisstjórnarinnar fór að
gæta.
Þrátt fyrir samdrátt efnahagslífsins vegna
óstjórnar Þorsteins Pálssonar og liðsmanna hans
1987-1988 hefur núverandi ríkisstjórn tekist að
draga mjög úr samdráttaráhrifunum og þar með
komið í veg fyrir það fjöldaatvinnuleysi sem ýmsir
voru að spá að myndi skella yfir þjóðina á þessu
ári. Til slíks hefur alls ekki komið.
Þess ber líka að geta að viðskiptahalli landsins
hefur minnkað mikið og er að öllu leyti viðráðan-
legri en var fyrir einu ári. Vaxtabyrði fyrirtækja
hefur verið létt og á mikinn þátt í batnandi afkomu
þeirra, auk þeirrar víðtæku fjárhagslegu endur-
skipulagningar sem orðið hefur í sjávarútvegsfyrir-
tækjum um allt land.
Hinar umfangsmiklu endurreisnaraðgerðir í út-
flutningsframleiðslunni hafa ekki síst verið lyfti-
stöng fyrir landsbyggðina. Sjávarútvegsstarfsemi
og útflutningsframleiðsla fer að miklu leyti fram úti
um land. Hagur landsbyggðar stendur og fellur
með afkomu sjávarútvegsins. Ráðsmennska Þor-
steins Pálssonar og félaga hans í Sjálfstæðisflokkn-
um fyrir einu og hálfu til tveimur árum var að
leggja atvinnulífið á landsbyggðinni í rúst. Á
liðlega eins árs valdaferli núverandi ríkisstjórnar
hefur átt sér stað endurreisn atvinnulífs á útgerðar-
stöðum á landsbyggðinni.
Sjálfstæðismönnum er í mun að breiða yfir
þennan góða árangur ríkisstjórnarinnar með mál-
þófi á Alþingi og tali um alvarlegan ágreining í
ríkisstjórninni. Áróðurstilburðir sjálfstæðismanna
eru e.t.v. mannlegir en þeir eru ótímabærir.
Núverandi ríkisstjórn tók við stjórnartaumum á
mjög erfiðum tímum þegar fyrra stjórnarsamstarf,
sem sjálfstæðismenn áttu að veita forystu, hafði
brugðist. Eins og nú háttar, þegar ríkisstjórnin er
í miðjum klíðum að koma fram stórum verkefnum
og hefur sýnt góðan árangur með efnahagsaðgerð-
um sínum, ætti síst að vera tilefni til að eyða tíma
í vantraustsumræður.
GARRI
Kvennafar í
Þá er loksins búið að skrifa bók
um einn hluta yfirstéttarinnar á
ísiandi. Þessi hluti yfirstéttar fyrir-
finnst í utanríkisþjónustunni, sem
Danir töldu á sínum tíma að við
værum ekki færir um að hafa á
eigin hendi. En það fór nú svo að
íslendingurinn lét ekki herraþjóð
segja sér að hann væri ófær um að
tala við útlendinga. Síðan hefur
utanríkisþjónustan verið að þróast.
Hún varð snemma lokuð og hátign-
arleg stofnun með þung og efnis-
mikil fortjöld hátíðleikans. En á
bak við þessi tjöld virðist sem
mannlíf hafi veríð með skrautleg-
asta móti, enda erum við kunn að
því að vera vertiðarfólk, þar sem
aflað er skemmtana og veraldlegs
atlætis í skorpum. Það er af þessu
vertíðarfólki, og sjóbúðavist utan-
ríkisþjónustunnar sem Heba Jóns-
dóttir segir frá í bók, sem kennd er
við hina fyrrverandi sendiherrafrú.
Samkvæmt umsögn í Pressunni
felast á bak við fortjöld hátíðleik-
ans smáskítleg auðgunarbrot,
drykkjuskapur og kvennafar, og
má á því sem þegar hefur verið
skrifað um bókina, draga þá álykt-
un að utanríkisþjónustan saman-
standi af „blönderbösser“ mestan
part.
Utan skrifstofutíma
Nú er þess að gæta, að utanríkis-
þjónusta hefur margvíslegum verk-
efnum að sinna, þótt hún sé ein-
ungis þjónusta okkar litla lands.
Verk eru þar unnin án nokkurra
þeirra áfalla, sem í sögur þarf að
setja. öðru máli gegnir hvað
starfsfólk, sendiherrar, fulltrúar og
konur þeirra aðhafast. Það frá-
sagnarverða, sbr. bók sendiherra-
frúarinnar, hendir utan vinnutíma
eða þá í boðum sem varla teljast til
skrífstofuvinnu. Yfirleitt eru ekki
samdar bækur um slikt frístunda-
rjátl. En nú hefur það gerst og er
þá þess að vænta að friðurínn sé úti
hjá þeim, sem nefndir eru á nafn í
HEBA JÓNSDÖTTIR
■ -*
bókinni í margvíslegum undarleg-
um stellingum eða þá við undarleg-
ar athafnir. Víst má telja að svona
bók verði hnekkir fyrir utanríkis-
þjónustuna, vegna þess að við
höfum ekki endUega á að skipa
þrautræktuðum aðalsmönnum,
heldur sonum og dætrum sjó-
manna og bænda, sem tala gjaman
tæpitungulaust, a.m.k. í frístund-
um sínum.
Afhjúpunarbók
En frásagnir af lýsingum sendi-
herrafrúarinnar benda eindregið
til þess að á ferðinni sé ein af
þessum afhjúpunarbókum, sem
svo algengar era erlendis, en þykja
erfiðar hérí fámenninu. Afhjúpun-
arbækur þykja því betri varningur
sem þær eru berorðarí. Slíkar bæk-
ur era einkum skrifaðar um kvik-
myndaleikara og frægt fólk og
stjórnmálamenn. Aftur á móti hafa
utanríkisþjónustur fengið að vera í
fríði vegna þess að frásagnagleðin
hefur öll farið í njósnasögur, sem
tengjast utanríkisþjónustu að ein-
hverju leyti. Vitað er að aUs staðar
þar sem fólk er að störfum, og
einkum þar sem um er að ræða fólk
sem býr við töluverða einangrun í
dipló
útlöndum, gerist ýmislegt, sem á
takmarkað eríndi í bækur. Hægt er
að hugsa sér að slík afhjúpunarbók
yrði skrifúð um íslensku utanríkis-
þjónustuna, ef nauðsyn þætti bera
til að að umbylta þar og breyta.
Bók sendiherrafrúarínnar er ekki
þess eðlis. Hún er fyrst og fremst
lýsingar frúarinnar á margvíslegu
basU hennar sjálfrar, paUadómar
um sendiherra og frúslur þeirra, og
snertir þjónustuna lítið nema hvað
lesandinn þykist eflaust þekkja
betur tU mannlega þáttaríns hjá
starfsUðinu. Þessar ályktanir era
dregnar af þeim upplýsingum, sem
birst hafa á prenti um bókina. En
hún virðist hafa komið út í gær.
Frúin hvergi smeyk
Sendiherrafrúin hefur lýst í
blaðaviðtaU að mikil viðbrögð hafi
orðið í kríngum bókina, sem tók
höfundinn fjórtán ár að skrifa.
Ýmsir hafa reynt að telja frúna af
því að skrifa bókina, en hún lýsir
því yfir að hún sé fyrir löngu komin
ofan af því að vUja samneyta fólki
í utanríkisþjónustunni. Þá stendur
í Pressunni að útgefendur hafi
rifist um að gefa bókina út. Það má
vel vera, enda hafa t.d. kvennafars-
sögur af íslendingum selst ágæt-
lega. Sjálf segir frúin: „Það verður
sjálfsagt aUt vitlaust þegar bókin
kemur út, því þaraa era opinskáar
lýsingar á ýmsu, en þetta er allt
sannleikur. Ég er hvergi smeyk.“
Þá vitum við það, að frúin er
a.m.k. ekki hrædd við eigið verk.
Aftur á móti hefúr gengið þrálátur
orðrómur um að einhverjir aðrír
séu smeykir, sem kannski vonlegt
er. Utanríkisþjónustan hefur feng-
ið högg undir beltið eftir því sem
þegar er vitað. Stofnun, sem hefur
gert í því að vera finasta stofnun
landsins, og sú eina sem lætur sig
skipta hvar fuUtrúar hennar sitja í
boðum, hefur fyrir duttlunga örlag-
anna misst niður um sig úti á götu.
Garrí
lllllllllllll VITT OG BREITT
Þvingaður sparnaður
Um langt skeið hefur mikið
verið kvartað yfir að ofboðslegar
fjárupphæðir skorti á í íbúðarhús-
næðiskerfið, sem lýtur opinberri
forsjá og öllum þeim lögmálum
sem þar gilda. Fullvissan um að
moka þurfi árlega fúlgum, sem
jafnvel Ali Baba mundi aldrei
dreyma um að komast yfir, í þetta
kerfi varð til þess að það var bætt
og endurbætt, sem sagt stag á stag
ofan, eins og fatnaður fátæklinga
leit út í kreppunni, og húsbréfa-
kerfi var stoppað í kerfisflíkina.
Svo bregður við að sáralítii eftir-
spum er í svona lánafyrirgreiðslu
og þrátt fyrir biðraðir eftir hús-
næðislánum, sem hvergi gefa marg-
frægum biðröðum Austur-Evrópu
eftir, er biðraðamenningin á Is-
landi ekki meiri en svo að þeir sem
komnir eru í raðarenda hirða ekki
um að taka kerfislánin og bygg-
ingameistarar sem móverkið er
skapað fyrir eru í öngum sínum og
kunna ekki að kalkúlera fremur en
aðrir hver nýbyggingaþörfin er og
enn síður lögmálið einfalda um
framboð og eftirspurn. Markaðs-
setningarfræðin er komin í staðinn
og fjölgar gjaldþrotum í réttu hlut-
falli við mögnun hjáfræðinnar um
markaðssetninguna.
Prósenta og réttlæti
Félagsmálaráðherra og stjórn
Húsnæðismálastofnunar rífast nú
sem aldrei fyrr um prósentuna.
Vill ráðherra hækka vextina í 4,5%
en stjórnarmenn telja 3,5% vexti
af lánum stofnunarinnar alveg nóg.
Allir eru samt sammála um að
þetta séu félagslegir vextir.
Til að viðhalda biðraðamenning-
unni í íbúðamögnunarkerfinu er
lífeyrissjóðum launþegafélaganna
gert að lána ríkiskerfinu meginpart
sjóðanna og sér ríkið svo um
niðurgreiðslur vaxta eftir kúnstar-
innar reglum og ríkir slíkur jöfnuð-
ur í þeim lánafyrirgreiðslum að
auðkýfingar sem fá margfalda
rentu af aurunum sínum hjá fjár-
mögnunarfyrirtækjum og öðrum
lánastofnunum njóta niður-
greiddra lána ríkisstofnunar á
framfæri launþegasjóða til jafns
við fátæklingana sem allir þykjast
alltaf vera að gera eitthvað fyrir.
En launamennirnir sem eiga al-
mennu lífeyrissjóðina verða að
borga 9% vexti af lánum úr eigin
sjóðum, og finnst hvergi sú félags-
hyggjuvera sem sér neitt athuga-
vert við kaup af þessu tagi.
Margir -fátækir- smáir
Smám saman er að kvikna ofur-
lítil skilningstýra hjá því fjölefli
sem tókst að stofnsetja á níunda
tug lífeyrissjóða og hefur fram
undir þetta haft vægast sagt tak-
markaðan skilning á hvað lífeyrir
er. Lánabrall og allskyns mislukk-
uð rentuprósenta gera það að verk-
um að allir þessir mörgu, fátæku og
smáu sjóðir sjá sér ekki fært að
borga lífeyri, sem stendur undir.
Það sem þetta sjóðafargan gerir
er að greiða niður tryggingabætur
fyrir ríkið á sama tíma og skattpen-
ingar eru notaðir til að verðbæta
lífeyrisbætur opinberu lífeyrissjóð-
anna (þessa sem allir alþingismenn
og embættismenn þiggja sín eftirla-
un hjá). Eitt af brýnni hagsmuna-
málum launþegarhreyfinganna
utan bankamanna og opinberra
starfsmanna, er að hætta að spara
ríkinu útgjöld til að það geti gert
enn betur við alla þá sem eru á
opinberru jötunni og sjá verður til
þess að höfuðstóll lífeyrissjóðanna
renni ekki inn í ríkiskassann.
Einn af æðstu prestunum í al-
menna sjóðafarganinu setti fram
þessar skoðanir á nýafstöðnum
sambandsstjórnarfundi ASÍ.
Það er sannarlega tími til kom-
inn að einhver af trúnaðarmönnum
almennra launþega fari að afla sér
skilnings á hvernig þvingaður
skylduspamaður er plataður út úr
fóíki án þess að það fái rönd við
reist. Og það þarf að koma á
framfæri hvílík ósvinna það er að
svíkja fólk um eigin lífeyri, sem
það hefur unnið fyrir með súrum
sveita til að spara ríkinu peninga
svo að það geti borgað forgangs-
stéttum þjóðfélagsins enn ríflegri
lífeyri og það miklu fyrr á ltfsleið-
inni en öðmm þegnum þessa lands.
Launþegaforkólfar vinnumark-
aðsins ættu að fara að finna sér
„viðmiðunarstéttir" meðal hinna
opinbem eins og þeir opinberu
hafa gert með svo ágætum árangri
til að skara eld að sinni köku.
Svo ætti einhver að fara að
reikna út hvað 250 þúsund manns
þurfa að búa í mörgum rúmmetr-
um með það í huga hvað telst
innan siðlegra marka. OÓ