Tíminn - 12.12.1989, Síða 9

8 Tíminn
Þriðjudagur 12. desember 1989
Þriðjudagur 12. desember 1989
Tíminn 9
Þannig mætti t.d. rýna sérstaklega í
hugmyndir einstakra hópa sem sendu
svör inn, svo sem foreldrafélaga o.fl. og
þannig gæti könnunin áfram orðið
uppspretta umræðna og hugmynda.
Gerður S. Óskarsdóttir aðstoðarmað-
ur menntamálaráðherra í málefnum
framhaldsskólanna sagði að þótt þau
atriði sem oftast voru nefnd af þeim sem
þátt tóku í könnuninni og hefðu þannig
hafnað í efstu sætum listans, þýddu það
ekki að þau mál sem sjaldnar bar á góma
væru eitthvað síður mikilvæg.
„Það er líka mjög mikilvægt að fá inn
tillögur og rökstuðning sem kannski
aðeins örfáir nefna. Það eru að mínu áliti
oft mjög mikilvægar ábendingar sem
liggja í svörum er tengjast málum sem
fáir nefna.
Það er því mikils virði fyrir ráðunevtið
að hafa fengið þær ábendingar og dýr-
mætt að geta flett þeim upp þegar
heildarstefna verður mörkuð,“ sagði
Gerður Óskarsdóttir. Gerður sagði það
einnig mikilvægt að könnunin hefði
hleypt af stað umræðu meðal kennara
sem annars hefði vart farið af stað á þeim
tíma sem hún gerði. „Ég vona að
kennarar haldi áfram að horfa með
þessum hætti á það sem verið er að gera
í skólamálum. í>að er ekki hægt að gera
allt í einu og menn verða að velja og
hafna, bæði þegar á heildina er litið og
eins þegar talað er um einstaka skóla.
Þannig tel ég að umræðan sjálf hafi
skilað heilmiklu í sjálfum hópunum
meðan þeir unnu að svörum sínum. Ég
hef orðið þessa vör mjög víða,“ sagði
Gerður.
Ný menntamálastefna
„Það er gjarnan talað um skólana í
stigum þótt auðvitað hljóti að vera
ákveðin samskipti milli skólastiganna
enda skarast þau víða. Menntamála-
ráðuneytið er nú með í undirbúningi
frumvarp um leikskólastigið en um það
er brátt fullbúins stefnumótun af okkar
hálfu og ríkisstjórnarinnar," sagði
menntamálaráðherra.
Hann sagði að auk þess væri nú tilbúið
frumvarp um endurskoðuð grunnskóla-
lög. Þá lægi nú hér fyrir könnun á því í
hvaða röð fólk vildi ganga í þau verkefni
sem fyrir liggja í skólamálum, einkan-
lega hvað varðar grunnskólann.
„Við höfum ný framhaldsskólalög og
munum nú næstu vikur ganga frá miklum
reglugerðabunka um framhaldsskóla. Pá
erum við með í gangi umræðu í öllum
skólum um innra starf skólans. Varðandi
háskólastigið erum við líka með sérstaka
umræðu um stefnu fyrir háskólastigið en
slíka stefnu hefur satt að segja sárvantað
til þessa.
I þeim efnum höfum við kallað til
mikinn fjölda af fólki frá háskólum og
skólum á mörkum háskóla og framhalds-
skóla og sérskólum. Við gerum ráð fyrir
að þeirri vinnu ljúki á næsta ári með því
að þá liggi fyrir annaðhvort greinargerð
um heildarstefnumótun í háskólamálum
á íslandi, eða þá frumvarp til laga um
háskólastigið allt, þar sem verði tekin
fyrir málefni Háskóla íslands, Kennara-
háskólans, Háskólans á Akureyri o.fl.
Fimmta stigið sem við svo nefnum er
síðan endurmenntun og fullorðins-
fræðsla sem örugglega verður sá þáttur
sem lang mest mun breytast á komandi
árum. Þar mun verða feiknarleg fjölgun
vegna þess að fólk mun í vaxandi mæli
sækja í alls konar endurmenntun. Það
verður óhjákvæmilegt að gera ráð fyrir
endurmenntun og fræðslu síðar á ævi-
skeiði fólks.
Þessi þáttur er í vinnslu í ráðuneytinu
og við erum með í undirbúningi frum-
varp til laga um fullorðinsfræðslu. Það
verður stofnuð sérstök deild í ráðuneyt-
inu sem fara mun með málefni fullorðins-
fræðslu og endurmenntun.
Okkur sýnist að á miðju næsta ári
getum við verið komin með heildar-
stefnu fyrir allt íslenska skólakerfið.
Auðvitað verður ekki um að ræða stefnu-
mótun í eitt skipti fyrir öll heldur verða
þessi mál í heild í stöðugri endurskoðun.
Ég tel þó að það sé mjög dýrmætt fyrir
alla aðila; bæði skólana og ráðuneytið að
svona stefna verði til,“ sagði Svavar
Gestsson menntamálaráðherra.
Eftir Stefán Ásgrímsson
„Við fundum talsvert fyrir því þegar
við komum í menntamálaráðuneytið í
fyrra að það vantaði heildstæða stefnu í
skólamálum. Menn hafa verið að taka
ákvarðanir í skólamálum sem hafa oft á
tíðum verið býsna tilviljanakenndar.
Auðvitað hefur verið til stefnurammi
þar sem lögin hafa verið en á þessu eina
ári sem við höfum verið í ráðuneytinu
hefur verið að þróast almenn heildar-
stefna í skólamálum.
Þátttakendur í þessari stefnumótun
hafa verið starfsmenn ráðuneytisins,
kennarar og skólastjórar en nú höfum
við opnað þetta fyrir aðra, svo sem
foreldrafélögin og fleiri slíka. Ég held að
það hljóti að vera mikill styrkur í því upp
á framtíðina að gera fyrir kennarasam-
tökin, skólana sjálfa og embættismenn
ráðuneytisins að svona stefnumótandi
vinna liggi fyrir,“ sagði Svavar Gestsson
menntamálaráðherra í gær þegar hann
kynnti niðurstöður könnunar eða um-
ræðu um skólamál á íslandi sem mennta-
málaráðuneytið hleypti af stað í upphafi
þessa árs.
Hvað er mikilvægast?
Menntamálaráðuneytið sendi fyrir-
spurn í upphafi ársins til allra grunn-
skóla, framhaldsskóla, foreldrafélaga,
stéttarfélaga, sveitarfélaga og þingflokka
landsins og spurt var hvaða verkefni
menn teldu að væru mest aðkallandi í
skólastarfi á grunn- og framhaldsskóla-
stigi næsta áratuginn.
Svör við fyrirspurn ráðuneytisins um
forgangsverkefni í skóiamálum sýna að
langflestir svarendur telja brýnast að fá
meiri og fjölbreyttari námsgögn, komið
verði á einsetnum skóla og aukin áhersla
verði lögð á verk- og listgreinar í skólum.
Auk þess leggja svarendur mikla áherslu
á bætt kjör kennára, starfsaðstöðu þeirra
og möguleika á endurmenntun.
Félagsvísindastofnun Háskólans hefur
nýlega flokkað og unnið úr þeim svörum
sem bárust og raðað í forgangsröð sem
ræðst af því hversu margir töldu viðkom-
andi atriði skipta mestu.
Ráðuneytið óskaði eftir svörum í byrj-
un þessa árs eins og fyrr segir og voru
svör að berast fram eftir vorinu, einmitt
þegar launabarátta BHMR stóð sem
hæst og var hvað hörðust.
Af þeim sökum er eins og vænta má
mjög ofarlega á baugi hjá svarendum
bætt kjör kennara, endurmenntun og
símenntun kennara, bætt starfsaðstaða
kennara, kennaramenntun, réttindamál
kennara, vinnutími, minni kennslu-
skylda og fleira og fleira.
Mikill áhugi á skólamálum
Að sögn Svavars Gestssonar mennta-
málaráðherra voru viðbrögð framar von-
um og bárust svör frá 355 aðilum og
stóðu um 3700 svarendur að baki þessum
svörum. Þá hefði komið skýrt í ljós að
fólk hafði lagt mikið á sig og svör hefðu
verið efnismikil.
Ráðherra sagði að könnunin eða fyrir-
spurnin hefði verið gerð í tvennu lagi:
Sent var út bréf í ársbyrjun þessa árs þar
sem menn voru beðnir að nefna 4-10
atriði sem þeir teldu að mestu skiptu í
skólastarfi næstu tíu ára. Svör hefðu
• verið að berast fram eftir s.l. vori. Síðan
hefði enn verið sent út bréf þar sem
svarendur voru beðnir að raða þeim
atriðum sem mestan stuðning hefðu
fengið í forgangsröð.
Þegar þau svör bárust hefði síðan
Félagsvísindastofnun Háskólans verið
falið að vinna úr þeim. „Við teljum að
þessi svör og niðurröðun svarenda sé
hvorttveggja mjög mikilvæg viðmiðun
fyrir menntamálaráðuneytið þegar það
raðar verkefnum næstu tíu ára í for-
gangsröð. Við munum taka mið af
svörunum við stefnumörkun næstu ára á
sviði skólamála, hvort sem um er að
ræða stóra málaflokka eða smáa.
Mikilvægar upplýsingar
Við teljum að hér hafi verið safnað í
mjög dýrmætan sjóð upplýsinga um
viðhorf fólks til skólamála, verðmætt
safn hugmynda og rökstuðnings og í
beinu framhaldi af þessu mun ég beita
mér fyrir því að það verði haldnir fundir
með starfsliði menntamálaráðuneytisins
þar sem ég mun brýna fólk á því að hafa
þennan lista til hliðsjónar þegar ákvarð-
anir verða teknar í skólamálum á næstu
árum,“ sagði Svavar Gestsson.
Athygli vekur þegar forgangsröðin er
athuguð að flestir sem svöruðu töldu að
mestu skipti að starfsemi Námsgagna-
stofnunar og námsgagnagerð yrði efld,
en 55% þeirra sem svöruðu, töldu þenn-
an þátt mestu skipta fyrir skólastarfið.
í öðru sæti urðu verk- og listgreinar
en 48% töldu að efling þeirra skipti
sköpum.
í þriðja sæti varð einsetinn skóli, í
fjórða bætt kjör kennara, í fimmta
samfelldur skóíadagur, í sjötta fækkun
nemenda í bekkjum, en í nýja grunn-
skólafrumvarpinu sem liggur fyrir Al-
þingi er einmitt gert ráð fyrir því.
í sjöunda sæti kom jafnrétti til náms,
í áttunda íslenskukennsla og menning-
armál, í níunda endurmenntun og sí-
menntun kennara og í því tíunda mötu-
neyti og skólamáltíð.
Alls eru tiltekin á þessum lista sextíu
atriði og sagði menntamálaráðherra að
mörg þeirra hefðu þegar verið tekin á
forgangslista ráðuneytisins. Eitt slíkra
mála er lengri skóladagur og sagði hann
að það mál hlyti að verða eitt af forgangs-
verkefnum ráðuneytisins á næstu árum.
Menntastefna til næsta áratugar
„Grundvallaratriði er þó að þessi
könnun er liður í stefnumótum í skóla-
málum á íslandi til næstu tíu ára. í
þessari röð vili ráðuneytið að höfðu
samráði við fólkið í landinu fara í
verkin,“ sagði Svavar Gestsson mennta-
málaráðherra.
Dr. Jón Torfi Jónasson gerði síðan
grein fyrir niðurstöðum fyrirspurnar
menntamálaráðuneytisins og á hvern
hátt Félagsvísindastofnun hefði flokkað
svör og svarendur og þær ályktanir sem
draga mætti af þeim. Hann sagði að
könnunin hefði verið algerlega opin.
Fólk hefði verið beðið að senda inn
hugmyndir sínar. Ekki hefðu verið settar
neinar skorður við því hvað mætti taka
fram.
Hugmyndirnar hefðu síðan verið
flokkaðar í sextíu flokka. Þá hefðu
svarendur verið flokkaðir eftir því úr
hvaða viðfangshópi þeir hefðu verið. Þá
hefðu t.d. kennarar sem svöruðu verið
flokkaðir eftir því hvort þeir væru grunn-
eða framhaldsskólakennarar. Eins hefðu
svarendur verið flokkaðir eftir lands-
fjórðungum þannig að úr niðurstöðum
væri hægt að lesa viðhorf og þarfir
einstakra landshluta. Þannig væri hægt
að vinna úr könnuninni feiknarlega mikl-
ar upplýsingar.
Misjafn tónn eftir búsetu
„Það sem er sérstakt við þessa fyrir-
spurn og sem gerir hana skemmtilega í
úrvinnslu er að í svörunum er misjafn
tónn og fólki er greinilega töluvert niðri
fyrir þegar það svarar. Það er alveg ljóst
að fólk hefur hugsað málin vandlega og
vill fá úrbætur, það er alveg ljóst,“ sagði
Jón Torfi Jónasson.
Hann sagði að greinilegt að undir
sjötta lið; jafnrétti til náms, bæru svörin
þess merki að fólki hefði verið mjög
niðri fyrir og tíðum talið skorta nokkuð
á að jafnrétti til náms væri staðreynd. í
þeim efnum væri misræmi eftir landshlut-
um. Margir hefðu fært skýr og sterk rök
fyrir þeim skoðunum.
Dr. Jón Torfi sagði að niðurstöðurnar
hefðu verið flokkaðar þannig að áfram
megi flokka svörin og lesa úr þeim.
Kennararforeldrarog stjórnmálamenn telja að námsgagnagerð og Námsgagnastofnun skipti mestu í íslenskaskólakerfinu. Svavar Gestsson menntamálaráðherra:
Ný heildarstef na fyrir skólakerf ið
.