Tíminn - 08.01.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 8. janúar 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin I Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
Skrifetofur.Lyngháls 9,110 Reykjavfk. Síml: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsfmar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Gninnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Veðrahamur
Veðurofsinn sem gekk yfir landið í vikunni sem
leið skilur eftir sig mikið fjárhagstjón, sem gerir ým-
ist að leggjast á opinberar þjónustustofnanir eða
einkafyrirtæki og heimili og snertir trúlega í mörg-
um tilfellum skyldur og ábyrgð tryggingafélaga.
Sýnilegar skaðaverkanir ofviðranna segja þannig
skýrt til sín. Afleiðingar þeirra sjást, svo að ekki þarf
vitnanna við.
Hins vegar er ástæða til að spyrja hvort það sé svo
að fárviðri af þessu tagi komi landsmönnum alltaf
jafnmikið á óvart, þótt reynsluþekkingin og vitund-
in um legu landsins ætti að gera fólk viðbúið því að
á þessum árstíma sé allra veðra von. Ofviðrið mikla í
síðustu viku á sér vafalaust ýmis dæmi í íslenskri
veðurfarssögu, þótt vel megi vera að sameinað eyð-
ingarafl þess hafi verið með mesta móti. Miðað við
þjóðarreynslu má alltaf búast við ofviðrum upp úr
áramótum og reyndar hvenær sem er á íslenskum
vetri. Þótt svo vilji til að veðurofsinn hefur að þessu
sinni orðið mestur á Norðurlandi með tilheyrandi
afleiðingum, er ekki lengra að minnast óveðra í öðr-
um landshlutum á þessum árstíma en fárviðrisins á
Suður- og Suðvesturlandi íyrir nákvæmlega einu
ári, 8. og 9. janúar, þegar flóðaldan reis sem hæst á
Eyrarbakka og Stokkseyri og olli einnig stórtjóni í
Grindavík og Sandgerði.
Að þessu sinni varð veðurofsinn mestur um norð-
anvert landið, vestur um Breiðafjörð og Snæfells-
nes, en gætti þó víðar í landinu. Á meðan hafnar-
mannvirki og bátar voru í mestri hættu í flóðöld-
unni á Suðurlandi fyrir ári, mæddi veðrið norðan-
lands og vestan hvað mest á síma- og raflínum með
mjög afdrifaríkum afleiðingum fyrir líðan og af-
komu tugþúsunda manna í sveitum og kaupstöðum
á þessu landsvæði. Meðan á þessu stendur má ljóst
vera að um er að ræða afar óþægilega röskun á at-
vinnulífi og heimilisháttum og öðrum daglegum að-
stæðum.
Ekki er nema eðlilegt að spurt sé hvort sá mikil-
vægi tæknibúnaður sem úr skorðum fer í ofviðrun-
um sé nægilega vandaður. Trúlega er auðvelt að
finna því stað að svo sé ekki. Tæknibúnaður raf-
magns og síma stendur án efa til bóta. Slíkum verk-
um verður aldrei lokið einu sinni fyrir allt. Hins veg-
ar er ástæða til að veita athygli starfi viðgerðar-
manna, sem af harðfengi og dugnaði láta einskis
ófreistað að koma hlutunum í lag. Það eru ekki síst
verkin þeirra sem sýna að mannvirkjaskemmdir eru
ekki óviðráðanlegar. Þrátt fyrir allt er óveðraástand-
ið tímabundið. Hlutunum er komið í lag, þegar bylj-
unum slotar.
íslensku vetraróveðrin þurfa ekki að koma neinum
á óvart. Hitt stendur þjóðinni nær að mæta þeim af
fullri fyrirhyggju. Til þess hefur hún öll skilyrði,
m.a. ágæta veðurþjónustu og upplýsingakerfi sem
vandalaust er að nýta skynsamlega. Þrátt fyrir það
gera menn sig seka um fyrirhyggjuleysi, ekki síst á
ferðalögum, og er þá engu um að kenna nema van-
búnaði og vanhugsun.
mmm GARRI 11|
Sönglausi kandídatinn
Edda Andrésdóttír var aÓ ræða við
Porstein Páisson, formann Sjáif-
steðisflokksins, á Stöð 2 á
sunnudagskvöldið. í»að kallar hún
að taka mann á beinið, sem er orð-
tak runnið upp hjá Menntaskólan-
um á Akureyri. Þar var lengi
hryggjarliður úr hval í skrifstofu
skóiameistara. Og þegar óstýrilát-
ir nemendur voru kvaddir á hans
fund hét það að fara á beinið, af
því $ú saga fylgdi að ncmendur
sætu á beininu á meðan skóla-
meistari messaðl yf»r þeim, Hið
sanna í málinu var að nemendur
sátu aldret á þessum hryggjariið.
Engu að síður hefur festst í mál-
inu að vera kallaður á beinið, þurfi w
yfirhoðarar að tab við undirsáta Poreteinn Pólsson.
sína. Eins og svo rnargt í fjölmiði- Hllltvei'k
un nú til dags eru merkingar orða ekki. Og það var einmitt í Suður- , ,
og orðtaka afskræmdar af því ekki iandskjördæmi, sem upp komst aUKaieiKara
er hirt um hin réttu tUefni orðtak- um strakinn Tuma. Þorsteinn var Sjónvarpsþátturinn með Þor-
anna. Þetta gerir kannski ekkert þá nýtekinn við þíngmennsku af steini var ekkí óvenjulegur að
t»I, enda líkur til að fjölmiðlar eigi Steinþóri Gestssyní á Hæli, göml- neinu leyti. Það kom fram sem
eftír að færa okkur annað tungu- um MA-stúdent og söngvara í MA- vitað var að hann hafði verið góð-
mál innan hundrað ára eða svo. kvartettinum ásamt Iljaita bróður ur námsmaður f skóla, að hann er
sínum, Jóni firá Ljárskógum og drengur góður hvort heldur hann
Hvetjir syngja Jakobi ilafstein. í kjördæmunum þarf að eiga við andsteðlnga eða
fíárlrtrfitt? gm menn si6 heimakomna við samherja.oghannermikillræðu-
IjdriOgm. þingmenn, telja sig elga í þcim maður þegar hann víli það við
Þegar Edda Andrésdóttir tekur skoðanir og víðhorf, gleðimál hafa. Auðvitað er ekkert af þessu
menn á beinið á Stöð 2 gerist þeirra og söng. Nema nú kom hægt að leika í sjónvarpsþætti. Því
næsta Íföð nema viðmæiandi geti enginn söngur úr Þorsteini. voru fengnir ookkrir aðilar til að
sungið eða flutt einhvers konar staðfesta hin viðteknu sjónarmið.
dagskrá á eigin spýtur. Eftir síð- LaðíCVSÍð á Árni Johnsen sagði heldur sér-
asta þátt er yfiriýst að fonnaöur c * < .. kenniiega sögu af viðhorfi Þor-
Sjálfsteðisflokksins getur ekki OllOlIt’iailUl steins til Veshnannaeyja, og
sungið. Hann er iagláus að eigin Þar sem Steinþór Gestsson var stefnir því Iíklega á fyrsta sætið
sögn. Það munu fleirí frammá- kunnur söngmaður, fannst kjós- hjá sjálfstæðismönnum á Suður-
menn f sljómmálum vera og þykir endum Sjáifstæðisflokksins í iandi. Halidór Blöndal, ráðherra-
enginn Ijóður, enda hefur ekki Suðuriandskjördæmi heldur verra efni í skuggaráðuneyti Þorsteins,
verið til siðs að syngja fjárlögin að sitja nú uppi með sönglaúsan fór með ioflega vísu um foringj-
eða önnur peningamál sem fjallað þingmann. Steinþór hafði sungið ann. Og Guðmundur J. lýsti orð-
er um á Alþingi. Þar er flutt lítið með þeim í réttum og á samkom- heldni fyrrum foringja vinnuveit-
af kvæðum eða öðru sönghæfu um þar sem sauðféð hafði verið enda. Þorsteino slapp með tiltölu-
efni. Það er ekki fyrr en úti í kjör- stdlið eftir heima. Þá fóru engar lega heílt mannorð firá Edáu
dæmunum, sem í Ijós kemur sögur af söng Eggerts Haukdals, Andrésdóttur og þarf nokkuð til.
hvort þingmenn eru iaglausir eða þótt talið sé að hann haidi lagí ef í Garri
það fer, Aftur á mót! hefur Ámi
Johnsen komist í annað sætið á
landi. Hann er kunnur söngvari,
en ifidega laglausari en Þorsteinn
og Eggert til samans. Það biæs
því ekki byrlega hvað sönginn
um á Suðurlandi, síðan Steinþór
Gestsson hætti á þingi, Því má
búast við að við næsta prófkjör
verði þaö ekki Vestmannaeyingnr,
sem stjóma því hverja Sunnlend-
ingar fá að kjósa á lista sjálfstæð-
fyrst hver af kandidötum í próf-

! VÍTT OG BREITT
SKAÐRÆÐI
Þegar veðrahamur brestur á og dag-
legt, tæknivætt líf gengur úr skorð-
um ganga fréttahaukar af göflunum.
í rauninni ætti engum að koma á
óvart þótt samgöngur teppist og
mannvirki verði undan að láta þegar
vetrarveður geisa um miðjan Mör-
sug, eins og verið hefur um norðan-
vert landið það sem af er árinu.
Fréttafarganið af þessu öllu saman
er eins og að einhverjar óbætanlegar
hörmungar ríði yfir og þegar flug-
samgöngur strjálast er engu líkara
en að fólk verði að halda kyrru fyrir
þar sem það er fyrir fullt og allt.
Bilanir á raflínum eru auðvitað
bagalegar og erfitt við rafmagnsleysi
að búa þegar það varir sólarhringum
saman. Viðgerðarmenn láta enda
einskis ófreistað að lagfæra
skemmdir og gera við raflínur og
vegir og flugvellir eru ruddir eftir
föngum. Kjark og dugnað þarf til að
starfa að þessu við erfiðustu skilyrði
og getur hver sagt sjálfum sér að það
kostar erfiði og þreytu.
Mjaltir án raforku
Það er einkennandi þegar frétta-
haukarnir eru að gera sem mest úr
hörmungunum öllum, að þeir sem
fyrir þeim verða draga ávallt úr hátt-
stemmdum staðhæfingum um
hremmingamar sem fólk og fé á að
hafa orðið fyrir.
Þegar heilu byggðarlögin hafa ver-
ið án rafmagns og hita sólarhring-
um saman vegna hamfara veðursins
er sífellt verið að segja manni frá að
fólk sitji í kulda og myrkri og bryðji
snjó. Búsmali hlýf ' vera að falli
kominn.
Þegar svo er farið að tala við fólkið
sem býr við þessi erfiðu skilyrði er
það rósemin uppmáluð og segir að
vísu að það sé heldur önugt að vera
án rafmagns en mat og kaffi sé hægt
að hita á gaspn'musum og jafnvel
hýbýli að nokkru leyti.
Sögnin að „handmjólka" er mikið í
fjölmiðlunum þegar rafmagnið fer
til sveita og tæknivæddra mjalta-
kerfa nýtur ekki lengur við. Mikið er
reynt að fá bændur og búalið til að
segja alþjóð hve hræðilegt hlutskipti
það er að þurfa að „handmjólka".
Jú, það tekur lengri tíma, segir
sveitafólkið, og ekki laust við að
maður sé hálfstirður í höndunum
eftir að sitja undir kúm og mjólka í
allt að fjórar stundir á dag.
Svona gengur þetta fréttatíma eftir
fréttatíma. Línumenn berjast hetju-
legri baráttu við að koma lagi á raf-
línur við erfiðustu skilyrði og neita
því ekki að þeir séu orðnir svolítið
dasaðir eftir nokkurra sólarhringa
törn.
Við þetta er svo bætt klassískum
fréttum af því að farþegaflug geti
orðið önugt í svartamyrkri og hríð-
arbyljum skammdegisins á norður-
hjara.
Harðindi og góðærí
Hér er alls ekki verið að draga úr
þeim óþægindum sem fólk í heilum
Íandsfjórðungum verður fyrir þegar
veðrahamur eyðileggur orkulínur
og samgöngur leggjast niður um
lengri og skemmri tíma. En þetta er
ekkert annað en það sem ávallt má
búast við á íslandi. Tíðarfar er mis-
jafnt milli ára og áratuga. Sagan seg-
ir frá mörgum harðindatímabilum
og hafa vísindin enn ekki getað ráð-
ið í hvað þeim veldur né hvenær
þeirra er von, fremur en góðæris-
tímabilanna.
En það sem mestu varðar er að láta
ekki verðrahörkur eða aðra óáran í
náttúrunni koma sér á óvart Á með-
an fólk lifir í landinu verður það að
vera viðbúið að takast á við veðurfar-
ið og vetrarhörkur og áhlaup eiga
ekki að koma á óvart.
Með það í huga verður að ganga svo
frá mannvirkjum að þau standist ís-
lensk veður og enginn ætti að kippa
sér upp við þótt samgöngur teppist
tíma og tíma og er óþarfi af fjölmiðl-
um að skýra frá slíku eins og stórslys
hafi dunið yfir.
Hitaveitur og raforkuver og línur
eiga að standast veðurfarið, annars
eru svik í tafli eða skortur á tækni-
kunnáttu þeirra sem mannvirkin
gera.
Húsfreyjur í Eyjafirði og Fljótum
hafa hvorki mörg eða hástemmd orð
yfir því þótt hann blási á norðan og
raflínur sligast undan ísingu og roki.
Þær taka fram gastækin að elda við
og taka til höndum við mjaltir með
bændum sínum, sem fást ekki held-
ur til að mata fréttahauka með því að
allt sé komið fjandans til þótt á móti
blási nokkra hríð.
Ef fólkið í landinu hefði tamið sér
sama hugarfar og afstöðu til tíma-
bundinna og næsta eðlilegra erfið-
leika vegna hnattstöðu og veður-
lags og fréttamiðlarnir, væri fyrir
löngu búið að leggja niður byggð á
íslandi.
OÓ