Tíminn - 16.02.1991, Síða 7

14 T HELGIN
Laugardagur 16. febrúar 1991
Anthony Andrews í hlutverki sínu í „Týndur í Síberíu'
Rússar leitast nú við að gera
kvikmyndir er afla muni þeim
gjaldeyris á Vesturlöndum
Breti í
rússneskri
myndum
morðiöá
Nikulási II.
Malcolm McDowell hefur rétt lokið vinnu
sinni í kvikmyndaverinu í dag. Nú situr hann
og fylgist með er myndavélunum er beint
að rússneska stórstiminu í myndinni, Oleg
Jankovsky. Jankovsky situr hugsandi á
skrifstofu sem böðuð er dvínandi geislum
hásumarsólarinnar og er ótrúlega líkur
manninum sem hann er að leika, Nikulási II.
keisara. Jankovsky er einn virtasti sviðsleikari
Sovétríkjanna. Undir gervinu — vel snyrt
alskegg, khaki- treyja með belti og gljáburstuð
stígvél — er létt að greina mann sem sverð
dómsins vofír yfír.
Sparileið sem ber ríkulegan ávöxt!
Vextir 6,5%
Á Sparileib 4 áttu kost á bestu ávöxtuninni innan Sparileiöanna.
Reikningurinn ber nú 6,5% verbtryggba vexti.
Á Sparileib 4 vinnur tíminn meb þér. Sparileiö 4 er góbur kostur
fyrir þá sem eru vel á veg komnir í sparnabi!
ÍSLANDSBANKA
Vaxtatrygging á bundiö fé
Vextir á Sparileiö 4 eru ákveönir til 6 mánaba í senn, 1. janúar og 1. júlí
ár hvert. Þannig er tryggt ab vextir lœkka ekki innan þessara tímabUa.
Eignaskattslaus innstϚa
Innstœba á Sparileiö 4 er eignaskattsfrjáls, ab uppfylltum ákvebnum
skilyröum, eins og abrar innstœbur í bönkum og sparisjóöum.
Úttektir og úttektartímabil
Þegar ab minnsta kosti 24 mánubir eru libnir frá stofnun reikningsins
opnast hann til úttektar í 1 mánub og eftir þab á 6 mánaba fresti
á meban innstœöa er fyrir hendi.
HELGIN
15
Laugardagur 16. febrúar 1991
Oleg Jankovsky í hlutverkf Nikulásar keisara II.
Ipatiev-húsið
Hér er á ferð kvikmynd sem fjallar um margfrægasta
morð á þjóðhöfðingja á tuttugustu öldinni. Það nálg-
ast miðnætti hinn 16. júlí 1918 í Ipatiev-húsinu í af-
skekktum námabæ, Ekaterinburg í Úralfjöllum. Þang-
að hafa bolsévikar flutt keisarann í útlegð, eftir að
hann sagði af sér vorið 1917. Verðir berja að dyrum á
herberginu sem keisarahjónin deila með syni sínum,
hinum dreyrasjúka Alexei, en hann er 13 ára gamall.
Hér eru engin rúm. Þau verða að sofa á gólfinu. Þeim
er skipað að koma niður. Zarinn ber drenginn í fangi
sér og á eftir fylgja ungar dætur þeirra keisarahjón-
anna, Olga stórhertogaynja, Tatiana, Maria og Anastas-
ia. Senn kveða við skot. 300 ára valdaferli Rómanoff-
anna er lokið. Líkin hafa aldrei fundist.
Þennan óttalega atburð úr rússneskri sögu er þó ekki
verið að endurlífga í kvikmyndaveri í Hollywood, held-
ur hjá Mosfilm í Moskvu. Þetta er önnur af tveimur at-
hyglisverðum myndum sem Mosfilm er að gera með
aðstoð breskra leikara. Hin myndin, þar sem Anthony
Andrews fer með veigamikið hlutverk, fjallar um það
dimma tímabil í sögu landsins er milljónir manna
voru sendar í fangabúðir Stalíns. Efni beggja mynd-
anna hefði fyrir nokkrum árum ekki komið til greina
að nefna í Sovétríkjunum. Nú eru þessar „beinaleifar"
dregnar fram í dagsljósið í von um að afla megi gjald-
eyris á Vesturlöndum með sýningu þeirra.
Herbúðir á Leninhæðum
í meira en hálfa öld var Mosfilm að fullu undir eftir-
liti stjórnvalda, líkt og herinn og KGB, og hlutverk
versins var að efla kommúnismann. Kvikmyndaverið
hefur til umráða 125 ekrur á Leninhæðum. Þar eru 13
vel búin hljóðver, heil herstöð og riddaraliðssveit með
300 hrossum og reiðmönnum, sem leikið geta heilu
bardagana. Þar fyrir utan eru hér 5000 starfsmenn aðr-
ir.
Flest er hér þó hrörlegt orðið og af sér gengið. Leik-
stjórinn Alexander Mitta kallar verið „fúafen“. En
skyndilega er Mosfilm hrundið út úr einangruninni og
þar er farið að gera myndir á forsendum frjálsrar sam-
keppni.
Þátttaka hinna ensku leikara er nauðsynlegur liður í
þeirri viðleitni Rússa að reyna að afla sem flestra doll-
ara. Því verða leikararnir að leika hvert atriði tvívegis
— einu sinni á rússnesku og einu sinni á ensku. Ensku
leikararnir verða að þaulæfa rússneskar setningar, en
enskur framburðarkennari æfir Rússana í fyrsta flokks
enskum framburði. Anthony Andrews fer með aðal-
hlutverkið í „Týndur í Síberíu", en Malcolm McDowell
leikur mann þann sem skipulagði aftöku keisarafjöl-
skyldunnar í myndinni „Zarinn ráðinn af dögum".
Er á móti byltingum
Rússnesk kvikmyndagerð hefur breyst ákaflega mik-
ið. Leikstjóri Malcolms McDowell, Karen Shaknazarov,
reynir ekki aðeins að fást við sögulega ráðgátu heldur
beinir hann og spjótum að byltingunni. Hann var með-
höfundur handrits og leggur áherslu á þann boðskap
að morðið á keisarafjölskyldunni hafi markað upphafið
að ógnarstjórn Stalíns. Fyrir ekki svo löngu hefði hann
sjálfur horífið sporlaust fyrir að viðra slík sjónarmið.
„Ég er sjálfur á móti öllum byltingum. Bylting er
stórslys, rétt eins og jarðskjálfti," segir hann þar sem
hann stendur í stofu sem á að líta út eins og vistarver-
ur keisarans í Ipatiev-húsinu. Húsgögnin eru í stíl
þessara tíma og eru fengin úr opinberum söfnum. Len-
ingrad-safnið hefur lagt til ýmis leikföng úr eigu Alex-
anders ríkisarfa.
Meðal rándýra
Handritið sýnir Nikulás II. sem
næmgeðja mann, er dauðinn vofir
yfir. Sýnir Shaknazarov þarna sam-
úð með harðstjórnartímum keisar-
ans? „Nikulás II. lifði meðal rándýra.
Þrettán ára að aldri sá hann afa sinn
deyja eftir að fæturnir höfðu verið
sprengdir undan honum. Föður
hans og honum sjálfum voru sýnd
banatilræði. Fimmtugur kvaðst
hann undrast að hann skyldi vera á
lífi. Reyndar var hann dauður
skömmu seinna.
„í hinni opinberu sögu Sovétríkj-
anna var Nikulás nefndur hinn
„blóði drifni“. Á öllu stjórnartíma-
bili Rómanoffanna kann að vera að
þúsund manns hafi verið líflátnir að
undangengnum réttarhöldum. í
minni núlifandi manna hafa millj-
ónir verið líflátnar (enginn veit hve
margir) án réttarhalda. Hver ætti
því að kallast sá „blóði drifni“?“
Handritið er flókið. Sagan er sögð
árið 1990 og séð með augum Timo-
feyev, sjúklings á sjúkrahúsi. Lækn-
arnir eru forviða á nákvæmri þekk-
ingu hans, ekki aðeins á drápi Niku-
lásar 1918, heldur einnig á því er Al-
exander II. var myrtur í St.
Pétursborg 1881. í ofskynjana-
ástandi trúir Timofeyev því að hann
sé Yakov Yurovsky, sá er tók keisar-
ann af lífi. Fyrir vikið verður McDo-
well að að leika tvö hlutverk —
Timofeyev og Yurovsky.
Oleg Jankovsky verður einnig að
leika tvenn hlutverk. Hann er bæði
zarinn og dr. Smirnov, geðlæknir
sem verður bergnuminn af ástandi
sjúklings síns. Hann læst vera keis-
arinn sjálfur, þegar hann leitast við
að bægja ofskynjununum frá Timo-
feyev og má þá ekki tæpara standa
með geðheilsu hans sjálfs.
Ipatiev-húsið jafnað
við jörðu
Gamla Ipatiev-húsið er nú horfið.
Það dró að sér slfka athygli rithöf-
unda, skálda og forvitins fólks að
nokkru eftir 1970 lét fyrsti ritari
flokksins, Boris Yeltsin, jafna það við
jörðu. Hann hefur nú um stundir
margt þarfara að iðja. En margar
Ijósmyndir eru til af húsinu, þar á
meðal af herberginu þar sem þessar
ellefu manneskjur — Rómanoffarn-
ir, ættingjar þeirra, læknir og þjónar
— voru líflátnar. Ellefu manns voru
í aftökusveitinni og mátti sjá kúlna-
förin á veggjunum. Shakhnazarov
Ieikstjóri segir að nýjar upplýsingar
hafi varpað fersku Ijósi á leyndar-
dóminn. „Mikið magn upplýsinga
var undir lás og slá á tímum Brez-
hnevs. En er Gorbatsjov kom til sög-
unnar var skjalasöfnunum lokið upp
(fyrir tveimur árum) og okkur gafst
tækifæri til að athuga margt nánar.
Við fundum lýsingu Yurovskys á af-
tökunni, ritaða með hans eigin
hendi og var engum smáatriðum
gleymt. Þá höfðu varðveist síðustu
dagbókarfærslur keisaraynjunnar
allt til dagsins er aftakan fór fram.“
Oleg Jankovsky er 42 ára og hefur
hann hlotið ein æðstu verðlaun er
Bls. 17
Afleiðitigar óveðursins 3. febrúar 1991.
Fullkomin óveðurstrygging
er ein af fjölmörgum tryggingum sem allir njóta í F/plús
Okkur hjá Vátryggingafélagi íslands þykir vænt um að
geta hjálpað á annað þúsund viðskiptavinum sem urðu
fyrir tjóni í nýafstöðnu óveðri. Okkur þykir hins vegar
leitt að hafa orðið að tilkynna alltof mörgum viðskipta-
vinum okkar að þeir væru því miður ótryggðir fyrir
tjóni af þessu tagi.
F/plús - trygging VÍS er samsett heildartrygging sem
tekur á öllum nauðsynlegum tryggingum fjölskyldu-
fólks og veitir að auki 15-30% afslátt af iðgjöldum. Við
hvetjum viðskiptavini okkar - sem þegar hafa fengið
heimsend gögn um þessa nýju tryggingu - og lands-
menn alla til þess að koma tryggingum sínum í örugga
höfn.
F/plús er eina tryggingin sinnar tegundar á landinu.
Kynntu þér yfirburði hennar með einu símtali og heils-
aðu óveðurstjónum eins og öðrum óhöppum með full-
kominni tryggingavernd!
^ár
VÁTRYCGINGAFÉIAG íslands hf
• Allar nauðsynlegar tryggingar
á einum stað
• Einn gjalddagi
• Sveigjanlegur greiðslumáti
• Eitt skírteini - fullkomin yfirsýn x
• 15-30% afsláttur af iðgjöldum 5
X
C-
«»• og eitt símtal •91'605060*
sem gerir F/plús að staðreynd! j