Tíminn - 26.02.1991, Blaðsíða 5

tce- uíjkj/í .09
Þriðjudagur 26. febrúar 1991
r
iTíminn 5
Davíð Oddsson ætlar að fella Þorstein Pálsson úr formannsstóli í Sjálfátæðiáfloliknum:
Hörð átök um forystuna
í Sjálfstæðisflokknum
Davíð Oddsson, borgarstjóri og varaformaður Sjálfstæðisflokks-
ins, tilkynnti síðdegis í gær að hann muni bjóða sig fram til for-
manns Sjálfstæðisflokksins á landsfundi sem hefst eftir ellefu
daga. Davíð sagðist hafa ákveðið að hlýða áskorunum allmargra
sjálfstæðismanna um að fara í framboð. Viðbrögð flokksmanna við
ákvörðun Davíðs hafa verið á ýmsa vegu. Þorsteinn sagði ákvörðun-
ina koma sér á óvart. Hörðust voru viðbrögð Einars Odds Kristjáns-
sonar, formanns kjördæmisráðs Sjálfstæðisflokksins á VestQörð-
um, en hann sagði framboð Davíðs vera skemmdarverk.
„Ég hef orðið þess var að sumir hafa
áhyggjur af því að flokkurinn kjósi
með þessum hætti milli manna.
Flokkurinn á að kjósa á milli manna.
Það er í hans verkahring einmitt á
landsfundi og í því er engin sérstök
áhætta falin," sagði Davíð á fundi
með blaðamönnum. „Mér finnst það
vera afstaða aftan úr gömlum tíma að
segja að ekki megi kjósa um menn á
landsfundi. Mér finnst það líka vera
afstaða sem tilheyrir ekki stærsta
flokki þjóðarinnar ef að það á að kjósa
af einhverjum öðrum ástæðum en
efhislegum ástæðum. Ekki vildi ég
vera kosinn formaður stærsta og
sterkasta flokks þjóðarinnar af sam-
úðar- eða meðaumkunarástæðum.
Það getur ekki gengið."
Davíð fúllyrti að hann og Þorsteinn
myndu vinna áfram vel saman hver
sem úrslit kosninganna yrðu. Davíð
vísaði á bug þeirri röksemd að
óheppilegt væri að efna til formanns-
kosninga svo skömmu fyrir alþingis-
kosningar. í því sambandi vísaði hann
til reynslu annarra flokka og sagði að
fylgi þeirra hefði nær undantekninga-
laust vaxið þegar skipt hefur verið um
forystu.
Davíð beindi orðum sínum til Iands-
fundarfúlltrúa og sagði: „Landsfund-
arfulltrúar eiga að kjósa þann sem
þeir telja að sé líklegastur til að leiða
flokkinn til sigurs í kosningum. Þeir
eiga að kjósa þann mann sem þeir
telja að sé best fallinn til að standa að
stjómarmyndun af flokksins hálfu og
þeir eiga að kjósa þann mann sem
þeir telja að eigi að geta leitt ríkis-
stjóm ef stjómarmyndun tekst. Þetta
er verkefnið og í því felst engin hætta.
Ég geri ráð fyrir að landsfundarfull-
trúar muni í sínum huga fara yfir fer-
il okkar beggja. Við vorum skipaðir til
ábyrgðarstarfa á flokksins vegum á
svipuðum tíma, í kringum 1980.
Menn geta farið yfir þennan feril og
dæmt í framhaldi hvor okkar sé best
til þess fallinn að leiða flokkinn."
Á blaðamannafundinum rifjaði Dav-
íð upp fúnd sem hann og Þorsteinn
áttu með Geir Hallgrímssyni, þáver-
andi formanni flokksins, sumarið
1983. Á fundinum sagðist Geir vera
tilbúinn til að styðja annan hvom
þeirra í formannssæti. Davíð sagðist
ekki hafa viljað fara fram þá vegna
þess að hann hafði þá aðeins verið
borgarstjóri í eitt ár og enn óreyndur
á sviði stjórnmála. Davíð vísaði enn-
fremur til orða Þorsteins Pálssonar
sem hann lét falla eftir að Davíð var
kjörinn varaformaður, en þá sagðist
Þorsteinn líta á Davíð sem framtíðar-
leiðtoga flokksins.
Davíð sagði að Þorsteinn hefði feng-
ið fjómm sinnum tækifæri, hann
hefði verið kosinn fjómm sinnum
formaður og Davíð sagðist jafnan hafa
stutt Þorstein í þeim kosningum.
Davíð sagðist hins vegar ekki vilja
svara því hvernig honum fyndist Þor-
steinn hafa nýtt þau tækifæri sem
hann hefði fengið. Fulltrúar á lands-
fundi yrðu að svara þeirri spurningu.
Davíð tók skýrt fram að ekki væri um
málefnalegan ágreining að ræða milli
sín og Þorsteins. Fyrst og fremst væri
verið að kjósa milli persóna.
Davíð útilokaði ekki að hann myndi
bjóða sig fram í embætti varafor-
manns tapaði hann kosningunni um
formannssætið. Aðspurður um hver
tæki við embætti borgarstjóra sagði
Davíð að því yrði borgarstjóm Reykja-
víkur að svara.
Þorsteinn Pálsson sagði í gær eftir að
ákvörðun Davíðs lá fyrir að það hefði
komið sér á óvart að hann fengi
keppinaut um formannssætið. „Eg
hef verið að vinna að því að undan-
förnu að koma þessum flokki til valda
á nýjan leik. Mér hefur sýnst að við
hefðum byr í seglum og það væri
ástæða til þess að vera bjartsýnn. Ég
hafði vænst þess að menn tækju
höndum saman í þeirri baráttu sem
framundan var.“
Viðbrögð manna við ákvörðun Dav-
íðs hafa verið með ýmsu móti. Stuðn-
ingsmenn hans hafa fagnað ákvörð-
uninni og sagt að kjör Davíðs muni
styrkja flokkinn. Einar Oddur Krist-
jánsson, formaður kjördæmisráðs
flokksins á Vestfjörðum, er ekki sömu
skoðunar. Hann kallar ákvörðun Dav-
íðs skemmdarverk. „Þessi flokkur er
nú að fara út í kosningar og í þeim
þarf hann að berjast við sína pólitísku
andstæðinga. Flokkurinn þarf á öll-
um sínum kröftum að halda í þeirri
baráttu. Þeim á ekki að sóa í innbyrð-
is deilum."
Einar Oddur sagðist ekki efast um að
Davíð Oddsson væri hinn mesti hæfi-
leikamaður, en þessi vinnubrögð
væru fráleit. Einar Oddur sagði það
mikinn misskilning hjá Davíð og
stuðningsmönnum hans að þessum
kosningum fylgi ekki átök. Hann
sagði að átökin um formannssætið
yrðu hörð og myndu örugglega skaða
flokkinn. Reynslan sýndi okkur það.
Ólafur G. Einarsson, formaður þing-
flokks sjálfstæðismanna, lýsti því yfir
í gær að hann væri andsnúinn
ákvörðun Davíð og styddi eindregið
Þorstein Pálsson í formannskjörinu.
Rúmlega 1.400 fulltrúar hafa at-
kvæðisrétt á landsfundinum sem
hefst 6. mars. Um helmingur þeirra
er úr Reykjavík og Reykjanesi, en
þriðja stærsta kjördæmið er Suður-
landskjördæmi, sem er kjördæmi
Þorsteins. Fyrirfram er búist við að
Þorsteinn hafi mestan stuðning á
landsbyggðinni, en hann er einnig
talinn njóta taisverðs stuðnings á
Reykjanesi. Davíð er talinn njóta mik-
ils stuðnings í Reykjavík, stærsta
kjördæmis landsins, en óvíst er
hversu mikill stuðningur er við hann
í öðrum kjördæmum. Líklegt er að
það ráði úrslitum á Iandsfundinum
hversu tryggir landsbyggðarmenn
verða Þorsteini.
Skoðanakannanir hafa sýnt að al-
mennir kjósendur Sjálfstæðisflokks-
ins vilja að Davíð leiði flokkinn í kom-
andi kosningum. Ekki er talið að
flokksmenn á landsfundi endurspegli
jafnafdráttarlaust þennan vilja. í
þeirra huga skiptir máli hve stutt er
til kosninga, góð staða flokksins í
skoðanakönnunum og sú hefð að
fella ekki sitjandi formann sem sækist
eftir endurkjöri. Áhrifamenn í flokkn-
um og meirihluti þingflokksins styð-
ur Þorstein. Staða Þorsteins ætti því
að teljast sterk. Davíð getur alls ekki
talist öruggur um að sigra í for-
mannsslagnum þrátt fyrir mikið per-
sónufylgi og glæsilegan kosningasig-
ur í borgarstjómarkosningunum síð-
astliðið vor. Eitt má þó telja víst,
framundan eru spennandi kosningar
um formannsemþættið í Sjálfstæðis-
flokknum. -EÓ
Ásmundur Stefánsson um fund norrænna verkalýðsleiðtoga með varaforseta Sovétríkjanna:
Tel að Sovétríkin taki
kröfur okkar alvarlega
Umskipti í rekstrí KEA samkvæmt bráðabirgðauppgjöri:
250milljón
kr. hagnaður
Á stjómarfundi KEA í síðustu
viku var lagt fram bráðabirgða-
uppgjör félagsins fyrir síðasta ár.
Samkvæmt því var hagnaður fé-
lagsins um það bil 250 milljónir
að frádregnum sköttum.
Heildarvelta félagsins í fyrra
vom röskir 8,3 miUjarðar án virð-
isaukaskatts. Það er aukning um
tæp 8% frá árinu á undan. Hagn-
aður af reglulegri starfsemi var
röskar 200 milljónir en 146 mUlj-
ónir árið áður. Þannig hefur af-
koman batnað um í kringum 350
mllljónir miUi ára.
I frétt frá KEA segir að með end-
urskípulagningu og hagræðingu í
rekstri hafi tekist að lækka flesta
kosnaðarUði jafnframt því sem
tekjur hafi aukist. Þetta, ásamt
auknum stöðugleika í efnahagslíf-
inu, séu meginástæðumar fyrir
bættri rekstrarafkomu.
Höfuðkúpubrotnaði
í Hlíðarfjalli
Ásmundur Stefánsson, forseti Al-
þýðusambands íslands, er nýkom-
inn heim úr ferð sem hann fór í
ásamt fulltrúum verkalýðssam-
banda hinna Norðurlandanna til
Sovétríkjanna í sfðustu viku. Hinir
norrænu gestir áttu meðal annars
fund með Gennadi Janajev, varafor-
seta Sovétríkjanna, þar sem lögð var
áhersla á sjálfstæði lýðveldanna við
Eystrasalt. „Við komum okkar sjón-
armiðum þama á framfæri og hlust-
uðum líka á það sem Sovétmenn
hafa til þessa máls að leggja," sagði
Ásmundur.
Á mánudeginum í síðustu viku áttu
hinir norrænu fulltrúar fund í
Stokkhólmi með forsetum verka-
lýðssambandanna í Eystrasaltsríkj-
unum. Sagði Ásmundur að þeir
hefðu lagt ríka áherslu á að Sovétrík-
in virtu kröfur þeirra og rétt um að
verða sjálfstæð ríki. Auk þess ræddu
þeir um störf sín og vandamál sem
verkalýðssambönd í breyttu samfé-
lagi standa frammi fyrir. ,Á þriðju-
deginum fórum við til Moskvu þar
sem við áttum fund með Gennadi
Janajev, varaforseta og næstæðsta
manni Sovétríkjanna. Þar lögðum
við áherslu á sjónarmið Eystrasalts-
landanna og mikilvægi þess að Sov-
étríkin kæmu til móts við óskir
þeirra. Aftur á móti lagði Janajev
áherslu á að málið yrði að fara lög-
formlega leið til að svo gæti orðið.
Fyrsta skrefið í þá átt yrði að vera at-
kvæðagreiðsla, en sú sem var í Lithá-
en á dögunum er ekki viðurkennd
með tilvísun til þess að þar hafi rétt
spurning ekki verið lögð fram. Spurt
hafi verið um sjálfstæði en ekki hvort
fólk óskaði eftir að vera í sjálfstæðu
lýðveldi innan Sovétríkjanna eða ut-
anþeirra," sagði Ásmundur.
I viðræðunum við Janajev kom
fram að ef atkvæðagreiðsla um sjálf-
stæði færi fram á forsendum sem
Sovétstjórnin teldi að hægt væri að
virða væri næsta skref að gera sam-
komulag um þau mörgu atriði sem
þessir aðilar eiga sameiginleg. Lýð-
veldi Sovétríkjanna þyrftu að semja
um margt. Þar mætti nefna rétt
minnihlutahópa, sem þyrfti að semja
um vegna ríkisborgararéttar. Einnig
þyrfti að gera samkomulag um með-
ferð eigna sem núna væru í eign rík-
isins. Ásmundur Stefánsson sagði að
ýmsir aðrir en Janajev, svo sem for-
seti Alþýðusambands Sovétríkjanna,
hefðu bent á að viðurkenning á Lit-
háen eins og það var árið 1922 hefði
nokkra annmarka. Hún fæli í sér að
Litháum bæri að skila höfuðborginni
Vilnius aftur, því árið 1922 hefði
borgin tilheyrt Hvíta-Rússlandi.
Janajev svaraði afdráttarlaust neit-
andi þeirri spurningu Ásmundar
hvort Sovétmenn hygðust slíta
stjórnmálasambandi við ísland.
Framhaldið hlyti þó byggjast á því
hvernig ísland tæki á málinu: hvort
það yrði með offorsi eða rósemd og
sagði þingsályktunartillögu íslend-
inga á dögunum hafa verið alsendis
ótímabæra. í þessu sambandi sagði
Janajev að líklega væri enginn þeirr-
ar skoðunar að æskilegt væri að Sov-
étríkin skiptust upp og yrðu 15
kjarnorkuveldi þegar upp væri stað-
ið.
„Sjónarmiðin, sitt hvorum megin
við borðið, voru ekki þau sömu á
þessum fundi. En það er mikilvægt í
þessu samhengi að þegar Norræna
verkalýðshreyfingin leggur þá
áherslu á að fylgja málstað Eystr-
saltsþjóðanna eftir þá tekur verka-
lýðsforystan í öllum þessum ríkjum
þátt í þeim viðræðum. Ég tel það
einnig sýna að Sovétríkin taka okkur
alvarlega í þessu því með stuttum
fyrirvara fáum við fund með næst-
æðsta manni landsins."
-sbs.
Tveir piltar á aldrinum 12-14 ára
lentu í árekstri á skíðum í Hlíðar-
fjalli á Akureyri síðdegis á sunnudag
og voru báðir fluttir á sjúkrahúsið á
Akureyri. Eldri pilturinn var síðan
fluttur með sjúkraflugi til Reykja-
víkur eftir að í Ijós kom að hann var
höfuðkúpubrotinn. Ekki er vitað
nánar um tildrög slyssins og í gær
fengust engar upplýsingar um líðan
piltsins sem var fluttur til Reykja-
víkur. Hinn pilturinn kvartaði um
eymsli í mjöðm en var ekki talinn al-
varlega slasaður. —SE