Tíminn - 28.03.1991, Síða 12

Demanta-
gítarinn
Frá fangabýlinu til næstu
borgar er tuttugu mílna
vegur. Fjöldi af skógum og barr-
trjám skilur að býlið og borgina
og þarna í skógunum vinna
sakamennirnir. Þeir tappa ter-
pentínu af trjánum. Sjálft fang-
elsið er inni í miðjum skógi.
Menn munu finna það þar við
endann á rauðum vegi með
djúpum hjólförum. Gaddavír lið-
ast um veggina umhverfis það
eins og vínviður. Innan þeirra
hafast við eitt hundrað og níu
hvítir menn, níutíu og sjö svert-
ingjar og einn Kínverji. Þarna
eru tveir svefnskálar — stórar,
grænmálaðar timburbyggingar
með tjörupappa á þakinu. í ann-
arri búa hvítu mennirnir, en
svertingjarnir og Kínverjinn í
hinni. I hvorum skálanna um sig
er stór, belglaga ofn, en vetur
eru hér kaldir og á nóttum með-
an barrtrén vagga svo napurlega
aftur og fram og tunglið baðar
allt frostkaldri birtu, liggja
mennirnir á bakinu á járnbedd-
um sínum. Þeir vaka og litbrigði
eldsins í ofninum leika í augun-
um á þeim.
Þeir mannanna sem eiga sér
bedda næst ofninum eru þeir
áhrifamestu — þeir sem litið er
upp til eða menn óttast. Einn
þeirra er herra Schaeffer. Herra
Schaeffer — en það er hann kall-
aður og er sérstakur viðingar-
vottur — er renglulegur og úr
sér vaxinn. Hann er með rautt
hár sem tekið er að grána og
andlitið er kinnfiskasogið, mein-
lætamannslegt. Það finnst ekki
hold á honum. Menn geta séð
hreyfingar beinanna og augun
eru daufingjaleg og móskuleg á
litinn. Hann kann að lesa og
skrifa og getur lagt saman talna-
dálka. Þegar einhver hinna
mannanna fær bréf, þá fer hann
með það til herra Schaeffers.
Flest eru bréfin dapurleg og
skrifuð í mæðutóni. Mjög oft
skáldar herra Schaeffer upp ein-
hver gleðilegri tíðindi og les ekki
það sem á blaðið er skrifað. í
svefnskálanum eru tveir menn
aðrir sem kunna að lesa. En
þrátt fyrir það kemur annar
þeirra með bréf sín til herra
Schaeffers, sem er svo vænn að
lesa aldrei sannleikann. Sjálfur
fær herra Schaeffer ekki bréf,
ekki einu sinni á jólunum. Hann
virðist enga vini eiga utan fang-
elsisins og í rauninni á hann
enga þar heldur —það er að
segja engan sérstakan vin. En
það var ekki alltaf þannig.
Á sunnudegi um vetur fyrir
nokkrum árum sat herra Schaef-
fer á þrepunum utan við svefn-
skálann og var að tálga brúðu.
Hann er mjög leikinn í slíku.
Brúður sínar telgir hann út sem
nokkra sérstaka parta, sem hann
síðan festir saman með stálvírs-
bútum. Handleggir þeirra og
fætur geta hreyfst og það má
snúa til á þeim höfðinu. Þegar
hann hefur lokið við tylft eða svo
af þessum brúðum fer forstöðu-
maðurinn á býlinu með þær til
borgarinnar og þar eru þær seld-
ar í kramvörubúð. Með þessu
móti aflar herra Schaeffer sér
peninga fyrir sælgæti og tóbaki.
Umræddan sunnudag, meðan
hann sat og telgdi út fingur á
smáa hönd, kom flutningabíll
akandi inn í fangelsisgarðinn.
Ungur piltur, handjárnaður við
forstöðumanninn á býlinu,
klöngraðist út úr bílnum og stóð
nú og deplaði augunum móti
draugalegri vetrarsólinni. Herra
Schaeffer leit aðeins á hann sem
snöggvast. Hann var þá fimm-
tugur og sautján árum þar af
hafði hann eytt á býlinu. Þótt
það kæmi nýr fangi þá fékk það
ekki raskað ró hans. Sunnudag-
ur er frídagur á býlinu og hinir
mennirnir, sem ranglað höfðu í
sinnuleysi um garðinn, flykktust
nú niður að flutningabílnum. Á
eftir stöldruðu þeir Haki og
Kjarni við hjá herra Schaeffer til
þess að ræða við hann.
„Hann er útlendingur, sá nýi,“
sagði Haki. „Frá Kúbu. En hann
er með gult hár.“
„Hnífsstungumaður, segir for-
stöðumaðurinn," sagði Kjarni,
sem sjálfur var hnífsstungumað-
ur. „Hann risti sundur sjóara í
Mobile.“
„Tvo sjóara,“ sagði Haki. „En
þetta voru bara slagsmál á kaffí-
húsi. Hann meiddi hvorugan af
strákunum."
,Að skera eyrað af manni? Kall-
arðu það ekki að meiða menn?
Forstöðumaðurinn segir að þeir
hafi látið hann fá tvö ár.“
„Hann á gítar, sem er allur
skreyttur demöntum," sagði
Haki.
Senn var ekki verkljóst lengur.
Herra Schaeffer festi partana af
brúðunni saman, setti hana á
kné sér og hélt í litlar hendurn-
ar. Hann vafði sér sígarettu.
Furutrén voru orðin blá í aft-
anskininu og reykurinn frá síg-
arettunni hreyfðist ekki í köldu,
vaxandi rökkrinu. Hann sá for-
stöðumanninn koma yfir garð-
inn. Nýi fanginn, Ijóshærður,
ungur piltur, rölti spölkorn á eft-
ir honum. Hann hélt á gítar sem
var alsettur glerdemöntum sem
merluðu eins og stjörnur og nýi
búningurinn var honum of stór.
Hann var eins og grímubúning-
ur á hrekkjavökunni.
„Hér er einn handa þér, Schaef-
fer,“ sagði forstöðumaðurinn og
dokaði við á þrepum svefnskál-
ans. Forstöðumaðurinn var ekki
strangur maður. Stundum bauð
hann herra Schaeffer inn á skrif-
stofu sína og þeir ræddu saman
um ýmislegt, sem þeir höfðu les-
ið í blöðunum. „Tico Feo,“ sagði
hann, eins og þetta væri nafn á
fugli eða lagi, „þetta er herra
Schaeffer. Gerðu eins og hann
gerir og þá gerirðu engar vitleys-
ur.“
Herra Schaeffer leit á drenginn
og brosti. Hann brosti lengur við
honum en hann ætlaði sér, því
drengurinn var með augu sem
voru eins og agnir af himninum
— blá eins og vetrarhiminninn
— og hárið á honum var jafn-
gyllt og tennurnar í forstöðu-
manninum. Andlitið á honum
var ekki með neinum sorgarsvip,
fjörlegt og greindarlegt. Herra
Schaeffer komu í hug frídagar
og skemmtanir .meðan hann
horfði á hann.
„Hún er eins og litla sýstir
mín,“ sagði Tlco Feo og snart við
brúðu herra Schaeffers. jtöddin
var með kúbönskum hreim og
mjúk og sæt eins og banani.
'„Hún situr líka á hnénu á mér.“
Herra Schaeffer var allt í einu
feiminn. Hann hneigði sig fyrir
forstöðumanninum og gekk
burt innar í garðinn þar sem
skuggsælt var. Þar stóð hann og
hvíslaði nöfn kvöldstjarnanna
meðan þær voru að ljúkast upp
eins og blóm fyrir ofan hann.
Stjörnurnar voru yndi hans, en í
kvöld færðu þær honum enga
hugsvölun. Þær fengu ekki
minnt hann á að hvað svo sem
fyrir okkur kemur á jörðu hér þá
týnist það úti í endalausum
ljóma eilífðarinnar. Meðan hann
starði á þær — stjörnurnar —
hugsaði hann aðeins um dem-
antagítarinn og jarðneskt glit
hans.
Segja mátti um herra Schaeffer
að um dagana hefði hann ekki
gert nema eitt sem var verulega
illt: hann hafði drepið mann. At-
vikin sem til þess lágu skipta
ekki máli, nema að við látum
þess getið að maðurinn átti skil-
ið að deyja og fyrir þetta hlaut
herra Schaeffer níutíu og níu ár
og degi betur. í langan tíma —
raunar í mörg ár — hafði hann
ekki hugsað um hvernig það var,
áður en hann kom á fangabýlið.
Minningar hans um þá tíma
, voru eins og hús þar sem enginn
býr og húsgögnin hafa drafnað
sundur og orðið að engu. En í
kvöld var eins og lampar hefðu
verið tendraðir í öllum hinum
drungalegu og dauðalegu her-
bergjum. Þetta hafði byrjað þeg-
ar hann sá Tico Feo koma í gegn
urp rökkrið með þennan ljóm-
andi gítar sinn. Fram að því and-
artaki hafði hann ekki verið ein-
mana. Nú, er honum varð ein-
manaleiki sinn ljós, fannst hon-
um hann vera lifandi. Hann
hafði ekki langað til að vera lif-
andi. Að vera Iifandi var að muna
brúnar ár þar sem fiskar syntu
og sólskin í konuhári.
Herra Schaeffer drúpti höfði.
Skin stjarnanna hafði fyllt aug-
un í honum af vatni.
Vanalega var svefnskálinn
gleðivana staður, mettaður karl-
mannalykt og nöturlegur í birt-
unni frá tveimur nöktum ljósa-
perum. En með komu Tico Feo
var eins og eitthvað sem minnti
á hitabeltið hefði átt sér stað í
þessum köldu vistarverum, því
þegar herra Schaeffer kom aftur
frá stjörnuskoðun sinni varð fyr-
ir honum æðisgengin og lit-
skrúðug sýn. Tico Feo sat með
krosslagða fætur á einum bedd-
anna, sló strengi gítars síns með
löngum, fimum fingrum og
söng lag sem var jafnfjörugt á að
hlýða og kliður i smámynt. Þótt
söngurinn væri á spönsku
reyndu sumir mannanna að
syngja með og Haki og Kjarni
voru að dansa saman. Charlie og
Blikki dönsuðu líka en hvor í
sínu lagi. Það var gaman að
heyra mennina hlægja og þegar
Tico Feo lagði frá sér gítarinn
um síðir var herra Schaeffer
meðal þeirra sem óskuðu hon-
um til hamingju.
„Þú ert vel að því kominn að
eiga svona fínan gítar,“ sagði
hann.
„Þetta er demantsgítar,“ sagði
Tico Feo og strauk með hend-
inni yfir kabarett-glysskreyting-
una. „Einu sinni átti ég einn
með rúbínum. En honum var
stolið. Systir mín vinnur á stað í
Havana, þar sem — hvað kallið
þið það — þar sem þeir búa til
gítara. Þannig fékk ég hann.“
Herra Schaeffer spurði hvort
hann ætti margar systur og Tico
Feo brosti gleitt og íyfti upp fjór-
um fingrum. Svo pírði hann blá
augun fullur ágirndar og sagði:
„Viltu vera svo góður, herra, að
gefa mér dúkku handa litlu
systrum mínum tveimur?"
Herra Schaeffer færði honum
dúkkurnar kvöldið á eftir. Eftir
það var Tico Feo besti vinur hans
og þeir voru alltaf saman. Stöð-
ugt báru þeir umhyggju hvor
fyrir öðrum.
Tico Feo var átján ára og í tvö ár
hafði hann verið á fraktara á
Karíbahafinu. Sem barn hafði
hann gengið í skóla hjá nunnum
og hann bar gylltan róðukross
um hálsinn. Hann átti einnig
talnaband. Talnabandið geymdi
hann vafið innan í græna silki-
slæðu sem einnig geymdi þrjá
dýrgripi aðra: Flösku af „Even-
ing in Paris“- kölnarvatni, vasa-
spegil og Rand McNally heim-
skort. Þetta og gítarinn voru al-
eiga hans, og hann leyfði engum
að snerta á þessu. Máske mat
hann kortið mest. Á kvöldin, áð-
ur en ljósin voru slökkt, breiddi
hann úr kortinu og sýndi herra
Schaeffer þá staði sem hann
hafði komið til — Galveston, Mi-
ami, New Orleans, Mobile, Kúba,
Haiti, Jamaica, Puerto Rico,
Jómfrúreyjar — og þá staði sem
hann langaði að koma til. Hann
langaði til að koma nær alls
staðar, helst til Madrid og lang-
helst til Norðurpólsins. Þetta
bæði heillaði og skelfdi herra
Schaeffer. Það fékk honum sárs-
auka að hugsa sér Tico Feo á höf-
um úti og á fjarlægum stöðum.
Hann leit stundum þrjóskulega
á vin sinn og hugsaði: „Þú ert að-
eins latur draumóramaður."