Tíminn - 06.07.1991, Blaðsíða 3

Laugardagur 6. júlí 1991
HELGIN
11
— og að auki mjög sérkennilegur
persónuleiki. Þegar mér verður
hugsað til hans nú, sé ég ljósast fyr-
ir mér þungar brúnir hans, hörku-
Iegan svip og finn kulda stala af hon-
um. Þessi hlið sneri fyrst og fremst
að mér, barninu.
Bessastaðir blasa við okkur Skild-
nesingum, hinum megin við Skerja-
Qörð. Þangað hefur alltaf verið
myndarlegt heim að líta, þó að aldr-
ei hafi verið eins glæsilegt og nú,
eftir að forsetanum hefur verið valið
setur þar og allt hefur verið byggt
upp. Jörðin, með öllum sínum kost-
um og gæðum til lands og sjávar,
var alltaf álitin gullkista og þeir yfir-
leitt taldir í heldri manna röð, sem
bjuggu þar, og það jafnt hvernig sem
á þeim stóð og hver sem efni þeirra
voru. Alftnesingar komu stundum
yfir fjörðinn, þegar þeir þurftu að
fara til Reykjavíkur, en þetta gerðu
þó helst ekki aðrir en þeir sem best
stæðir voru; hinir fátækari, íbúar
kotanna á nesinu, annað hvort
gengu fyrir fjarðarbotninn eða þeir
fóru ríðandi. Ekki veit ég nú hvort
Grímur Thomsen fór oft ríðandi til
Reykjavíkur, en það vissi ég að hann
var mikill hestamaður, þótti vænt
um hesta og fann í þeim ævintýr.
Bæði var að ég heyrði um þetta og
eins má lesa um ást hans á hestun-
um í kvæðum hans. Hitt veit ég að
hann var mjög oft ferjaður yfir fjörð-
inn og lenti þá alltaf í austurvörinni,
vörinni okkar. Ég sá hann oft koma.
Hann var meðalmaður á hæð eða
rúmlega það, heldur þrekvaxinn,
allstórleitur og háleitur, gráhærður
og gráeygur og bjart yfirlitið. Hann
hafði vangaskegg en hakan og var-
imar voru rakaðar. Munnurinn var
festulegur, eins og raunar maðurinn
ailur, og varirnar allajafna saman-
bitnar. Yfirleitt var hann gustmikill,
alvarlegur og hörkusvipur á honum,
og mér fannst, að þó að augun væru
skær, stafaði þó kulda frá þeim.
Hann gekk snúðugt upp úr flæðar-
málinu, kastaði kannske kveðju á
fullorðið fólk, ef það var nærstatt, en
ekki börn; kom ekki inn eða gerði
vart við sig, en hélt rakleitt inn í bæ
— til Reykjavíkur. Síðar sama dag,
undir kvöld, kom hann aftur, eftir að
hafa lokið erindum sínum í bænum.
Allir vissu þá hvers hann óskaði og
var þá reynt að hafa bát til taks, svo
að engin bið yrði á því að hann væri
ferjaður yfirum, en aldrei kom hann
heldur inn á heimleiðinni. Ef eng-
inn var úti við, knúði hann aðeins að
dyrum og tilkynnti að hann þyrfti á
bát að halda. Oft ferjaði faðir minn
hann yfir, en það kom líka fyrir að ég
fór með hann, meðan ég var ungur.
Hann settist þá fram í bátinn, sat þar
þögull, kaldur og gneypur og mælti
ekki orð af vörum. Það var því líkast
að hann sæi ekki snáðann, sem reri
þó undir honum. Aldrei rétti hann
mér nokkurn skapaðan hlut, ekki
einu sinni gráfíkju eða rúsínuögn,
hvað þá aura, en mér var sagt að
skáldið væri aurasárt, jafnvel svíð-
ingur, þegar því væri að skipta, og
undarlegt finnst mér það nú og mun
einnig hafa orðið fyrir vonbrigðum
af því í þá daga, að þessi mektar-
bokki aldrei skyldi sýna mér ung-
lingnum það í neinu að hann kynni
að meta það, sem gert var fyrir
hann. Er við komum yfirum gekk
hann snúðugur og gustmikill af
bátnum, þakkaði mér ekki fyrir og
kvaddi mig ekki, hvað þá að hann
spyrði mig hvort ég vildi ekki Iabba
heim með honum og fá bita upp í
mig, en í þá daga þóttu það víst und-
arlegir unglingar, sem ekki þáðu
boð um kökubita eða brauðsneið.
Og svo horfði ég á eftir skáldinu og
höfðingjanum upp frá flæðarmál-
inu, sá aðeins á bakið á honum, því
að aidrei leit hann aftur. Það skipti
hann ekki neinu máli hvernig mér
reiddi af, hvort mér tækist að ýta aft-
ur á flot og komast klakklaust yfir
fiörðinn aftur og heim til mín. — Ég
vissi heldur alls ekki til þess að
Grímur Thomsen greiddi föður
mínum nokkumtíma fyrir ferju-
mennskuna, og getur það þó verið,
því að ekki voru mér kunn öll við-
skipti föður míns. En ég man þó það
að faðir minn gerði stundum að
gamni sínu yfir nirfilshætti og
kuldagjósti Bessastaðabóndans.
ein að hann var íslendingur. Við
þetta hefði hann gjörbreyst og orðið
kaldlyndur, þurrkað danskt ryk að
fullu og öllu af fótum sér og flutt al-
farinn hingað heim. Hvað sem þessu
líður þekkti ég hann aldrei sem ljúf-
menni. Hinsvegar efast ég ekki um
að hann hafi haft stórt og ylríkt
hjarta, það sýna ljóð hans, auk karl-
mennskunnar, og sannast mun það
vera að ljóðin lýsi Grími Thomsen
best og verði rökvísasti vitnisburð-
urinn um hann lífs og liðinn.
Grímur sat Bessastaði með mikilli
rausn. Hann átti hesta, kýr og fé; féð
gekk sjálfala að mestu. Engir höfð-
ingjar heimsóttu landið í þann tíð,
án þess að koma til Gríms Thom-
sens að Bessastöðum."
Hér látum við staðar numið. Sig-
urður í Görðunum hefur verið
glöggur maður á umhverfi sitt alla
tíð, eins og þessar bemskuminning-
ar hans bera vott um, sem hér hefúr
verið gripið niður í. Minningar hans
eru merkur aldarspegill, sem varpa
ljósi á kjör fólks í hinum unga og fá-
tæka höfuðstað landsins í lok fyrri
aldar og okkur birtist veröld sem
ótrúlegt er að skuli vera svo skammt
undan.
Verðlshhun
ó Cetelco
farsímum
CETELCO farsíminn frá Pósti og síma hefur lækkaö
í verði frá framleiðanda og kostar nú aðeins 86.947 kr.
stgr./m.vsk. (bílasími) og 96.900 kr. stgr./m.vsk.
(burðarsími).
CETELCO burðarsíminn hefur 6 amperstunda rafhlöðu
sem dugar í allt að 10 klst. (miðað við 10% notkun og
90% í bið á lægri sendiorku). Þú getur því tekið CETELCO
burðarsímann með þér nánast hvert sem er. íslenskar
leiðbeiningar eru á skjá símans og honum fylgir notenda- £
handbók á íslensku. I
_ ITI
Komdu í söludeildir Pósts og síma og tryggðu
þér CETELCO farsíma á lækkuðu verði.
PÖSiyR 06 SlMI
Söludeildir í Kirkjustræti, Kringlunni, Ármúla 27
og á póst- og símstöðvum um land allt
Öll verð eru miðuð við gengi 25. júní 1991
CETELCO bílasími
Innifalið í verði: kaplar, bílaloftnet
°gfestingfyrir móðurstöð.
Afborgunarverð kr. 91.523 nuvsk.
CETELCO burðarsími
Innifalið í verði: rafhlaóa
(6 amerpst.), loftnet á móóurstöð
og tengi fyrir sígarettukveikjara
til tengingar í bíL
Afborgunarverð kr. 102.000 nuvsk.
Holdsveikraspftalinn f Laugamesi.
Hvað sem þessu líður, litu menn al-
mennt upp til Gríms. Hann var, held
ég að ég megi segja, eini heimsborg-
arinn á íslandi á sinni tíð. Hann
hafði, eins og öllum er nú kunnugt,
dvalið öll bestu ár sín erlendis,
lengst af í Danmörku og komist þar
til metorða, en einnig víða um lönd
og kynnst höfðingjum og glæstum
sölum þeirra. Hann bar líka svip
þessara kynna sinna, gekk hratt og
snúðugt, bar sig vel, teinréttur, al-
varlegur, virðulegur — og blandaði
sannarlega ekki geði við marga. En
oft vill það verða svo um menn, sem
litið er upp til, að mörgum liggja og
köld orð til þeirra. Og mörg kaldyrði
heyrði ég falla í garð Gríms Thom-
sens. Sagt var að samkomulag væri
mjög erfitt milli hans og annarra
Álftnesinga. Hann mun hafa verið
ágengur við þá, litið niður á þá og
fúndist lítið til þeirra koma, og að
minnsta kosti eru almenningi kunn-
ar deilur hans og prestsins, en þeir
sættust sfðar. Eg heyrði það að
Grímur hefði látið þeim kaldyrði í té
og þá alltaf upp í opið geðið á þeim,
því að hann talaði ekki illa um fólk á
bak, og þetta þoldu þeir ekki, enda
reyndust þeir honum stundum erf-
iðir í skauti og að minnsta kosti
vildu þeir ekki gera honum greiða.
Níðvísur gengu um Grím í þá daga
og þó að ýmsum kunni að þykja
ástæðulaust að vera að halda þeim á
lofti, þá tel ég samt að ekki skaði þó
að ein sé látin fiúka, því að hún sýn-
ir hvernig afstaða að minnsta kosti
sumra var til þessa glæsimennis og
skáldjöfurs meðan hann lifði, þó að
allar slíkar raddir séu nú þagnaðar.
Vísuna mun Jón Erlendsson á
Hausastöðum hafa ort, en Jón var
lalinn sæmilegur hagyrðingur, þó
að þessi vísa beri því ekki neinn sér-
stakan vott. Vísan var svona og
heyrði ég hana oft kveðna, þegar
rættvarum Grím:
Grímur klingir gæðaþur
gómabjöllu sinni.
Er d þingi ónýtur
Álftnesinga meinvœttur.
Ég heyrði það sagt að Grímur
Thomsen hefði verið hinn fegursti
maður og afburða glæsimenni á sín-
um yngri árum, skartmaður og
gleðimaður, sem varð gott til vina.
En svo hefði hann reiðst Dönum
ákaflega mikið fyrir það að hann
fékk ekki embætti, sem hann þóttist
eiga rétt á og hefði ástæðan verið sú