Tíminn - 10.09.1991, Síða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 10. september 1991
Tíminrt
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin I Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aöstoðamtstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Glslason
SkrifstofurLyngháls 9,110 Reykjavlk. Slml: 686300.
Auglýsingaslml: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1100,-, verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Á rústum Sovétríkja
Fulltrúaþing Sovétríkjanna samþykkti fyrir helgi þings-
ályktun sem markar skýr tímamót í sögu samtímans, en
er þó fyrst og fremst staðfesting á ástandi sem stjómmála-
þróunin hafði leitt til stig af stigi.
Þingsályktunin fjallar að meginefni um að setja verði
ríkjasambandi því, sem í senn má kenna við Rússaveldi og
Sovétsamveldið, nýja stjómarskrá, forma nýtt stjóm-
skipulag sem hæfi þeirri þróun, sem lýðræðisbyltingin
hefur fætt af sér á fimm til sex ámm.
Með réttu hefur verið sagt að þessi þingsályktun marki
hrun Sovétríkjanna. Hún er staðfesting á því að ríkjasam-
bandið, sem stofnað var eftir bolsévikabyltinguna á rúst-
um keisaraveldisins og stækkaði á valdatímum Stalíns
með hervaldi og innlimunarpólitík af allri gerð, er óstarf-
hæft, það lætur ekki að stjóm. Það er mál út af fyrir sig að
rekja ástæður þess að svo er komið. En meginástæðan er
sú að þjóðernisvitund og þrá til þjóðfrelsis hefur orðið
sterkasta hreyfiaflið í sovéskum stjómmálum eftir að los-
að var um hömlur á málfrelsi. Sovétskipulagið var kúgun-
artæki gagnvart þjóðum og þjóðemi, ein hin grimmasta
útfærsla á miðríkisvaldi sem sögur fara af, en á sér hlið-
stæður í allri sögu Rússaveldis. Þegar til kom vom innvið-
ir heimsveldisins svo veikir að þeir þoldu síst af öllu
óhindraða umræðu um þjóðfrelsi. Þótt þjóðfrelsisumr-
æðan meðal sovétþjóða og minnihlutahópa sé og hafi ver-
ið breytileg — því að sjálfstæðis- og fullveldiskröfur em
ekki allar eins — féll straumur þjóðfrelsisbaráttu sovét-
þjóða samt að einum ósi: Að miðríkisvaldið yrði leyst upp.
Þótt í fýrstu hafi Mikael Gorbatsjov síst búist við að
umbótahreyfingin leiddi aðallega til þjóðfrelsisbaráttu í
innanríkismálum, hefur hann eigi að síður orðið að við-
urkenna að svo hefur farið. Undanfarna mánuði hefur
hann gert sér Ijóst að skipulag Sovétsamveldisins yrði að
stokka upp. Hann hefur verið að vinna að þessari upp-
stokkun í allt sumar.
Vert er að minnast þess að í júlímánuði lá fyrir af hans
hendi fullmótaður samningur um nýtt ríkjasamband.
Samningur þessi (eða samningsdrög) fól í sér gerbyltingu
á sovétsamfélaginu, gerði ráð fyrir mikilli valddreifingu
og fjölgun sérmála lýðveldanna. Samningur þessi var
málamiðlunarplagg og sætti andstöðu, annars vegar
þeirra lýðvelda sem lengst gengu í sjálfstæðiskröfum og
hinsvegar harðlínumanna sovétkerfisins. Boris Jeltsín var
aftur á móti yfirlýstur stuðningsmaður málamiðlunar-
samnings Gorbatsjovs.
Það var þessi samningur sem var aðalorsök valdaráns-
tilraunarinnar 19. ágúst. Hún fór út um þúfur, en gerði
það enn nauðsynlegra en áður að sæst yrði á nýtt sam-
bandsskipulag lýðveldanna. Hvað sem líður því að auka
frelsi og sjálfstæði sovétþjóðanna er óhugsandi annað en
að þær hafi með sér stjórntækt ríkjasamband af einu eða
öðru tagi.
Enn á ný kom það í hlut Gorbatsjovs að hafa forgöngu
um að myndað yrði nýtt ríkjasamband. Þegar til átti að
taka var hann einn fær um forystuhiutverkið. Boris Jelt-
sín hafði hvorki traust né valdastöðu til að hlaupa þar í
skarðið, en hefur stutt tillögur og málsmeðferð Gorbat-
sjovs fyrir æðsta ráði og á fulltrúaþingi.
Ályktun fulltrúaþingsins felur í sér bráðabirgðalausn,
en er eigi að síður ávísun á nýtt stjómskipulag sem mark-
ar hrun sovétskipulagsins. Miklir atburðir hafa gerst. En
samþykkt varanlegrar stjómarskrár bíður síns tíma. Hinn
fjölþætti efnahagsvandi er óleystur eftir sem áður.
WMM
Sagt er a5 fólk lifi hundalífi ef þaö
lendir í miklu basli eða hrekst fyr-
ir veörum á víðavangi. Þá hefur
Veríð gerð kvikmyndin Löggulíf,
en það var einskonar úttekt á
gleðillfi. í gamla daga var um að
ræða tvennskonar mcridstímabil í
hundalífi í sveitinni. Annað var að
einn daginn voru atlir hundar
horfnir og fundust hvergi. Þeir
hlupu yfirleitt í burtu að nóttu til
og höfðu fundið á sér að úti við
sjóndeildarhringinn var tík lóða.
Enginn vissi með hvaða hætti
hundar fengu veður af þessu, því
ekki höfðu þeir teiefón. Var jafnvet
svo að efdd höfðu allir bæhr tele-
fón, þótt ta væri fyrirbæri sem hét
símaklukka. Hún var með réttan
og löggiltan tfma. Bændur höfðu
klukku sína um tveimur tímum á
undan símaklukku vegna vinnu-
kergju. Þó spurðu þeir stundum
hvað símaklukka væri.
Séra Tryggvi Kvaran geröi vægt
grín að þessu símaklukkustandi.
Hann orti:
Hné ttl viðar himinfrú,
hún sem gerir lukhu.
Dmttinn hjálpi drengjum nú,
dimmt er á símaklukku.
var hér mikill vágestur. Jón Magn-
ússon, bróðir Áma Magnússonar,
varð fyrstur manna hér á landi til
að skera til sulls. Missti hann
suma, en aðra ekki. Fyrst og
fremst skar hann til sulls á „quid-
inn“ eins og hann ritaði það. Réð
úrslitum að væri sullurinn gróinn
við magálinn bjargaðist sjúkling-
uríon. Annars ekki. Jón gerði sér
enga grein fyrir þessu og vissi
aldrei af hverju sumt af sjúkling-
um hans dó eftir aðgerö. Hann var
kvenhollur sagöur og lét huggast
við konur, hvort sem þær voru
með sull eða ekki.
Nú er hundahald aftur orðið al*
mennt, en sullaveiki hefur ekki
vaxið að sama skapí. Reykjavík er
orðinn mikill hundabær og gengur
áýmsu um hreinsun þeirra. Borg-
in skattleggur hundaeigendur og
þurfa þeir að borga átta þúsund
krónur á ári fyrir hundinn. Þetta
er mikUI „þungaskattur** fyrir ekkí
stærri skepnu. Fráþessum hunda-
skatti er eflaust runnin andvana-
fædd hugmynd um skatt af hross-
um. Þau eru að vfsu ekki gæludýr
að sama martó og hundar. En það
mátti reyna, nú þegar borgarbúar
eru sestir vjð sijómvöi landsins.
Skoríð til sulls Tryggð og undirgefni
Hitt atriðið var hundahreinsunin
og var ætið sérstakur maður kos-
inn af hreppsnefnd tíl að sjá um
hreinsuniua. Þettavoru samvisku-
samir menn. Sérstakt jarðhús var
haft undir hundana. Þeim var gef-
fnn skammtur og síðan var þeim
varpað í jaröhúsið. Þetta voru
hröslulegar aðfarir, en menn ótt-
uðust mjög sullaveíki, sem lengi
Erfitt er eftir langar og strangar
smaiamennskur og mikinn rekst-
ur úr slægjulöndum að hugsa sér
hundinn sem gæludýr. Hann íá á
veggjum á miUi úthlaupa og tók
heröimannlega á móti gestum.
Hann leiðbeindl húsbændum sín-
um í hriðum og dimmviðri og var
alla tíð óaðskiljanlegur partur af
bóndanum og liöi hans. Þrátt fyrir
það varð hann ektó gæludýr í þelrri
mertóngu sem kjölturakkar hafa.
Og nú er komið i Ijós, að hunda-
cigendur í Reykjavík láta enn sem
um nytjaskepnu sé að ræða. Þeir
veigra sér margir hveijir viö að
greiða hundaskattinn og finnst
hann eflaust óþarfi. Óinnheimtur
hundaskattur nálgast nú tvær og
hálfa milljón króna. Það sýnbr að
hlaupinn er hundur í hundaeig-
endur. Þeir þverskaliast við að
borga. Að hinu gæta þeir ekki sem
skyldi, að þeir sem vita til hvers
hundar eru notaöir, undrast þá
mitóu hundaeign, sem er í Reykja-
vik og víðar á þéttbýiisstöðum, þar
sem ekkert er með hunda að gera.
Ættí að fylgja þessu út í æsar
mætti hugsa sér að fyrir utan
tjóðraða hunda í hverjum húsa-
garði fyrirfyndist hestur og kýr og
kannski tvær pútur, sem yrðu að
vera haughænur, eins og i sveit-
inni í gamla daga. Einn hundur í
fjölskyldu endurvekur ekki fortíð-
ina. Það er jafnvel dkkert fallegt
við það að parraka hund inni á
heimdi í borg, eða toga hann með
sér í bandi hvenær sem þarf að
viðra hann. Slíkt er með vissum
hættí ill meðferð á hundum. En
þessar skepnur eru þannig að
geðsiagi, að þær verða kærar cig-
endum sínum. Það gerir tryggö
þeirra og undirgefni. Og eigandinn
er ekkert of góður til að borga átta
þúsund krónur fyrir svoauðveldan
félaga, hafi hann á annað borð þörf
fyrir að honum sé sýnd undirgefni
vegna þess að honum er ekki sýnd
hún af öðrum fjölskyÍdumeöUm-
um. Skdjanieg eru svo not hunda,
sem vandir eru við veiðar. Þar er
haglabyssan ekki fjarri. Garri

VÍTT OG BREITT
Hverjir sátu hvaöa fund?
Guðmundur Árni Stefánsson,
samnefnari Alþýðuflokksins í
Hafnarfirði og handhafi meiri-
hlutavalds í bæjarstjórn, kallaði
saman flokksstjórnarfund Alþýðu-
flokksins s.l. föstudag. Markmið
fundarins var að segja ráðherrum
flokksins fyrir verkum og semja
fyrir þá fjárlög handa Friðriki að
leggja fram í fyllingu tímans.
Miklar fréttir voru af fundi þess-
um áður en hann var haldinn og
leiftraði gjörvallur ljósvakinn af
grundvallaratriðum Alþýðuflokks-
ins, heilögum málum jafnaðar-
stefnunnar, undirstöðum velferð-
arþjóðfélagsins, jafnréttishugsjón-
um sósíaldemókratísins og yfirleitt
öllum þeim orðaleppum sem
toppkrötum er svo lagið að vefja
orðaflaum sinn í þegar þeim liggur
mikið á hjarta.
Skólagjöld og sjúklingaskattur
komu mjög við sögu og þeir Guð-
mundur Árni og Jón Baldvin fóru á
kostum í útleggingum sínum á
sölu aðgangs að spítölum og skól-
um og hvernig sú sölumennska
vegur að dýpstu rótum jafnaðar-
stefnunnar, nú, eða kemur hún
ekkert við.
Hvað var samþykkt?
Alla vikuna var verið að spá upp-
gjöri í Alþýðuflokknum og jafnvel
stjórnarslitum og forsætisráð-
herra var kallaður til að svara því
hvort allt væri komið upp í loft í
stjórnarsamstarfinu og hann lagði
það eitt til mála, að eitthvert rugl
væri á krötum, og þótti fáum það
fréttnæmt, og kæmi sér ekkert við
hvaða skoðanir þeir hefðu á fjár-
lagagerð.
Eftir því sem nær dró að fundar-
tíma æstist fjölmiðlaleikurinn og
Guðmundur Jón
var engu líkara en uppgjörið um
yfirráð í Alþýðuflokknum væri að
komast á Kremlarstig og þorði
enginn að spá hvor mundi standa
yfir höfuðsverði hins að leiksiok-
um.
Svo var haldinn flokksstjórnar-
fundur og grundvallaratriði jafn-
aðarmennskunnar reifuö og reynt
að komast að niðurstöðu um hvort
sala á aðgangi að spítölum og skól-
um væru meðal þeirra eða ekki.
Að fundi loknum voru þeir Guð-
mundur Árni og Jón Baldvin
komnir á sína staði í ljósvakanum
að útlista hvað skeð hafði á flokks-
stjórnarfundi Alþýðuflokksins á
föstudagskvöld.
í Ijós kom að flokksformaðurinn
og atkvæðasegullinn mikli í Hafn-
arfirði höfðu ekki setið á sama
fundinum.
Guðmundur Árni segir berum
orðum, að Jón Baldvin hafi verið á
öðrum fundi en hann sjálfur á
föstudagskvöldið og Jón Baldvin
dregur enga dul á það, að Guð-
mundur Árni hafi alls ekki verið á
130 manna fundi flokksstjórnar
Alþýðuflokksins.
Var fundur?
Þessar dularfullu fjarverur rök-
styðja toppkratarnir með því að
ásaka hvorn annan með því að hafa
ekki heyrt séð eða skilið neitt af því
sem fram fór á fundinum.
Þetta er þeim mun undarlegra þar
sem þeir fóru báðir með aðalhlut-
verkin á fundinum og hleyptu
varla öðrum að, enda ekki ástæða
til.
Jón Baldvin segir hiklaust að
fundurinn hafi samþykkt einróma
stuðning við formann og aðra ráð-
herra og lýst yfir sérstöku trausti á
frammistöðu þeirra við fjárlaga-
gerðina. Þeir, sem haldi öðru fram,
hafi alls ekki verið á fundinum.
Guðmundur Árni er jafnviss um
að fundurinn hafi samþykkt skýr
skilaboð til ráðherranna um
hvernig þeir eiga að standa að fjár-
lagagerðinni og að það sé flokks-
stjórnin sem ráði stefnumótun og
úrvinnslu þeirra fjárlaga sem ríkis-
stjórn Davíðs Oddssonar á að
leggja fram og samþykkja. Þeir,
sem halda öðru fram, hafa alls ekki
verið á sama fundi, segir leiðtogi
jafnaðarmanna í Hafnarfirði.
Enn hefur ekki heyrst hósti eða
stuna frá hinum 128 eða 129
flokksstjórnarmönnum Alþýðu-
flokksins, sem samkvæmt fundar-
gerð sátu fundinn, enda alls ekki
víst hvort þeir voru allir á sama
fundi eða einhverjum öðrum fund-
um. Það eina, sem er nokkurn veg-
inn ljóst, er að Jón Baldvin og
Guðmundur Árni voru ekki á sama
fundi og eru þeir sjálfir órækur
vitnisburður um það.
Nú er spurningin hvort flokks-
stjórnarfundurinn, sem hefur ver-
ið svo mikið í fréttum, hafi yfirleitt
nokkru sinni verið haidinn og ef
svo er hverjir sátu hann og hvað
var samþykkt?
Og hvað er yfirleitt að marka
krata?
OÓ